İngilizce de durumu iki kelimeyle özetlemişler: Terrible Two! Evet, dedikleri gibi bu günler biraz felaketle geçebilir. Ama 2 yaş sendromu hakkında detaylı bilgi sahibi olur ve uzmanların önerilerini uygularsanız bu dönemi daha kolay atlatmanız mümkün.
Nedir bu 2 yaş sendromu?
Prof. Dr. Metin Kılınç 2 yaş sendromunun 18 ay civarında baş...layarak 42. aya kadar devam edebilen, çocukların genellikle olumsuz tavırlar sergilediği ve kendine söylenilenleri yapmak istemediği, isteklerini kabul ettirmek konusunda ısrarcı olduğu bir dönem olduğunu söylüyor.
Psikolog Bihter Mutlu Gencer de "Rahatlıkla kontrol edebildiğimiz bebeğimiz gitmiş, yerine her şeye itiraz eden, ak dediğimize kara diyen –gerçekten ak olsa bile-, her şeyi kendi yapmakta ısrar eden, artık tahammül sınırlarımızı zorlamaya başlamış bir çocuk gelmiştir. Bazı anne babaların isteyebileceği gibi keşke çocuklarımız bizim büyüyene dek sürekli şekillendirebileceğimiz bir hamur olabilse de istediğimiz şekilde onları yetiştirip, rahat etsek... Ne yazık ki işler böyle yürümüyor ve kabul etmemiz gereken bir gerçek var ki çocuklarımızın, bazı yerlerde “önergenlik” olarak bile tanımlanabilen 'negatif dönem' dediğimiz dönemden geçmelerinin son derece normal ve tamamen sağlıklı bir psikolojik gelişimin bir parçası olduğudur." diyor.
Çocuk neden inatlaşır?
Psikolog Eda Gökduman çocuğun neden inatlaştığını çok güzel özetlemiş: "İki yaş döneminin genel özelliği olduğu için… Bu yaş; bilimsel kaynaklarda da inat dönem, özerklik dönemi olarak tanımlanır. Yani çocuğunuzun yaşamış olduğu bu davranış süreci gelişiminin doğal bir parçasıdır." Özerklik dönemi; çocuğunuzun kendisini ortaya koyduğu, istediği her şeyin yapılması konusunda ısrar ettiği, her şeyin sahibi olduğunu düşündüğü, istediği kıyafeti giymek istediği dönemdir. Bu ısrarlı çabaları sizi ne kadar yorsa, sinirlendirse de tüm bunları bir geçiş dönemi olarak kabul etmek ve bu döneme her şekilde hazırlıklı olmak zorundasınız. Eğer bu dönemdeki abartılı tepkilerinin yaşının bir özelliği olduğunu ve neler yapılması gerektiğini bilirseniz bu dönemi daha rahat bir şekilde atlatabilirsiniz.
Gün içinde sık engellendiği için: İki yaş dönemindeki bir çocuğun sağlıklı gelişimi için keşfetme çalışmalarına izin verilmelidir. Karşılaştığı her şekil, her renk, her ses her farklı nesne onun yeni bir şey öğrenmesini sağlar. Algılarını güçlendirir ve zihinsel gelişimini destekler. Gün içerisinde çocuğunuza yönelttiğiniz her “HAYIR!” kelimesi onu yeni şeyler keşfetmek için engeller. Bu nedenle bu kelimeyi kullanmamaya özen göstermelisiniz. Koruyucu ve kollayıcı tutum sergileyen, titiz, düzenli, endişeli annelerin bu davranışı daha çok yaptığını gözlemliyoruz. Gün içinde yapılan davranışları ile ilgili olarak sürekli engellenmesi çocuğunuzu sinirli yapar. Sinirli olan çocuğunuz ise sizinle daha çok inatlaşır.
Dil gelişimi henüz tam olarak tamamlanamadığı için: Çocuğunuzun dil gelişiminin yeterli düzeyde olmaması da çocuğunuzu size karşı daha inat yapabilir. Konuşarak kendisini ifade edemeyen, istek-duygu ve düşüncelerini paylaşamayan bir çocuk daha sinirli olabilir. İsteklerini davranışları ile göstermeye çabalayabilir. Kendisini yere atabilir, başına ya da size vurabilir. Böyle bir çocuk size karşı daha inat davranışlar sergileyebilir. Bu durumda çocuğunuza karşı daha anlayışlı ve sabırlı davranmalısınız. Konuşamadığı için ne istediğini anlamaya çalışın ve ona uyumlu davranın. Onunla inatlaşmamaya özen gösterin ki bu durum bir sendroma dönüşmesin.
Gün içerisinde yeterli düzeyde enerjisini boşaltamadığı için: İki yaş çocuğunun enerjisi oldukça fazladır. Her yere koşar, sürekli hareket halindedir hoplar,zıplar. Her yere dokunmak ister. Bu enerjinin kullanılması gelişimi için çok önemlidir. Bu nedenle gün içerisinde çocuğunuza enerjisini boşaltabileceği geniş oyun alanları yaratmalısınız. Parklar, oyun grupları, birlikte yapılan keyifli yürüyüşler çok işinize yarayacaktır. Enerjisini boşaltamayan bir çocuk daha huzursuz olur ve size her konuda daha çok direnir.
Siz gergin olduğunuz için: Evinin, eşinin , evliliğinin ,işinin , çocuklarının ya da yaşamın diğer alanlarının sorumluluğunu almak sizi bazen yorgun düşürebilir. Gün için gerekli enerjiye sahip olamadığınızda daha gergin ve sinirli olmanız çocuğunuzla iletişiminize yansıyacaktır. Sabrınız azalır ve en ufak bir olayda bile daha büyük tepkiler göstermenize neden olur. Bu tepkileri çocuklar kaç yaşında olursa olsun hissedebilir ve aynı tepkilerle size cevap verebilir.
Bu dönemle nasıl başa çıkmalı?
Yine Psikolog Eda Gökduman'ın önerilerini sizlerle paylaşmak istiyoruz:
•O dirense de siz onunla inatlaşmayın. Siz yetişkinsiz o çocuk, siz ondan daha güçlüsünüz unutmayın.
•Bu davranış biçiminin; yaşının ve gelişiminin bir özelliği olduğunu hatırlayın.
•Yapmasını istemediğiniz bir davranışı var ise; kızma, engelleme,bağırma, cezalandırma gibi davranışlar göstermeyin. Bu davranışlar onun gün içerisinde size daha uyumsuz olması sonucunu yaratır.
•Yapmasını istemediğiniz davranışla ilgili çok fazla açıklamalar yapmayın. Sizi anlamasını ve bir daha yapmamasını beklemeyin. Bu oto kontrolü kullanabilecek kadar henüz büyümedi. Birçok anne “Anlatıyorum, açıklıyorum, güzel güzel konuşuyorum ama hala yapmaya devam ediyor.” İfadelerinde bulunuyor. Bu güzel anlatımlarınıza daha büyük yaşlarda daha olumlu tepkiler verebilecektir.
•Yapılmasını istemediğiniz bir davranış gösterdiğinde oyunla ilgisini başka bir yöne çekin. Bu yaş döneminin dikkat süresi çok kısa olduğundan eğer yaratıcı olabilirseniz dikkatini inatlaştığı olaydan hemen dağıtmayı başarabilirsiniz. Örneğin: yemeğini yememek için size direniyorsa bir portakal ya da elmayı komik bir kukla haline getirerek – sevimli bir ismi de olsun–bu kuklaya yemeği yedirmek ya da göbeğine bir isim takarak onu konuşturmak . Oyunları kullanarak çocuğunuza istediğiniz birçok davranışı yaptırabilirsiniz. Bu oyunları yaratırken olaylara çocuk gözüyle bakmayı deneyin. Direnme devam ederse başka bir oyuna geçin.
•Oyunlar işe yaramadığında açıklamaları ve ilgiyi kesin. Başka bir işle ilgilenin. Kısa bir süre sonra ağlamasının sonlandığını , sakinleştiğini göreceksiniz.
Çocuğunuzu bu dönemde uyumsuz, iyi yetiştirilmemiş ya da problemli bir çocuk olarak asla tanımlamayın. 3 yaş sonrasında size ve koymuş olduğunuz kurallara uyum sağlayabilecek gelişim düzeyine sahip olacaktır. Çocuğunuz büyürken içinde bulunduğu gelişim dönemini çok iyi tanımalısınız, çünkü bazen normal olan davranışlar anne-babalar tarafından problem olarak değerlendirilebiliyor.
İki yaş Sendromu ile başa çıkmakta zorlanan aile bir uzman desteği alabilir. Aksi halde çocukla iletişim gittikçe bozulur,çocuğun kişilik gelişimi olumsuz etkilenir, yemek-uyku gibi rutinlerde tepkiler artar, yemek yememe, uyku düzeninde bozulma ve sinirlilik görülebilir.