Dördüncü ayına yaklaşan bir bebeğin etkinliklerinin, zorunlu hareketlere katılmayan kas gruplarını da çalıştıracak biçimde düzenlenmesi olanaklıdır. Bir çocuk hekiminin denetimi altında yapılacak bu düzenlemeyle bebeğin ilk gerçek jimnastik egzersizleri başlamış olur.
Yaşamının ilk üç-dört ayında, bebek kimsenin yardımı olmadan kendi başına birçok jimnastik hareketi yapar: Kollarını, bacaklarım hareket ettirir, omurgasını büker, başım kaldırır, bir yandan öbür yana döner ve duruşunu değiştirmek için sürekli hareketler yaparak vücudunun hemen hemen bütün kaslarım çalıştırır. Çocuk yıkanırken ya da giydirilirken kucağa alınırsa, birden kol ve bacaklarını gerer ve geri çeker. Koltukaltlanndan tutulduğunda ayaklarıyla yere basmaya çalışır ve ilk yürüme hareketlerini yapmaya çalışır. Ayaklan bükük tutulursa, başını yukarıya doğru uzatarak dik durmaya çalışır. Aynca bir bebeğin iletişim kurma yeteneğinin henüz çok az gelişmiş olduğu düşünülürse, neşesini annesine iletebilmesi için jimnastikten daha zevkli bir araç yoktur.
"EDİLGEN" JİMNASTİK
Sütçocuğunun hareketleri "edilgen" egzersiz olarak tanımlanabilir. Çocuğun vücudunu belirli bir biçimde anne ya da babası hareket ettirmektedir. Birçok egzersiz türü vardır. Bunların hepsi benzer manevralarla uygulanır: Bebeğin elleri dikkatle tutulur, kollan yanlara doğru açılır ve yukarıya kaldınlır; bu hareketler iki kola aym anda ya da sırayla uygulanır; bacaklar dizden tutularak gövde üzerine bükülür; ayak bilekleri kavranarak ayaklar ve bacaklar düzenli biçimde hareket ettirilir; yerde sırtüstü yatarken ellerinden tutularak biraz kaldırılır ve bırakılarak yatar duruma geri döndürülür Daha sonra bebek yüzüstü çevrilerek yatırılır ve gene ellerinden tutularak sırtın kavis biçimi alması sağlanır vb. Kısacası son derece yumuşak hareketlerle ve asla zorlamadan, bebeğin bütün vücut eklemleri hareket ettirilir. Böylece bu hareketlere direnç gösteren kaslann çalışması sağlanmış olur. Örneğin, yukarıya doğru yaptınlan bir hareketin, aşağıya çekmeye yarayan kasları harekete geçireceği açıktır. Başka bir deyişle bebek her harekete bunun karşıtını yaptıran kasları kasarak karşılık verir. Son derece kolay uygulanan bu hareketlerle iki önemli sonuç elde edilir: Eklemler esnek ve yumuşak tutulur, kaslar çalıştırılır.
BİRKAÇ GENEL KURAL
Bu "idmanı" başarıyla yapabilmek için, aşağıda özetlenen birkaç genel kurala uyulmalıdır:
• Jimnastik yaptırılan çevrenin koşulları uygun olmalıdır. Her şeyden önce oda iyi havalandrrılmalıdır. İklim koşullan uygunsa, bazı manevralar açık bir pencere önünde uygulanabilir, iklim sertse, odanın önceden havalandırılması gerekir. Böylece çocuğun egzersiz sırasında temiz hava soluması sağlanır.
• Bebeğin günlük egzersizlerini aç karnına yapması yararlı olur. Tok karnına yapılan hareketler kusmaya ya da başka sindirim bozukluklarına neden olabilir.
• Bebek çıplak olmalıdır. Hafif giysiler bile hareketlerini kısıtlayabilir, sıkışmasına neden olur, onu rahatsız edebilir ya da canım yakabilir.
• Alıştırmalarda başlangıç pozisyonu yataydır. Bebek yüzüstü ya da sırtüstü yatırılabilir, ama mutlaka yatay konumda olmalıdır. Yatırılması için, yumuşak ama sağlam bir zemin hazırlanmalıdır. Örneğin, bir masanın üstüne plastikten yapılmış döşek ya da sünger bir örtü serilebilir.
• Son derece dikkatli ve yavaş hareket edilmeli, bebeği yormamaya ve rahatsız etmemeye özen gösterilmelidir. Basit jimnastik hareketleri bebek için eğlenceli bir oyun olmalı, uluslararası bir yarışma kazanmak için yapılan ağır bir antrenman haline getirilmemelidir. Bebek bazı hareketleri yapmak istemezse ya da başka hoşnutsuzluk belirtileri, örneğin ağlama gibi tepkiler verirse, fazla ısrar etmemek gerekir. Bütün hareketler bir arada yaptırılmamalıdır. Önce tek bir hareket yaptırılır ve bir süre yinelendikten sonra başka bir harekete geçilir.
• Jimnastiğin mutlaka sonuna değin yaptırılması gerekmez. Bebeğin davranışları göz önüne alınmalıdır. Eğer eğleniyor ve herhangi bir yorgunluk ya da hoşnutsuzluk belirtisi göstermiyorsa jimnastik sürdürülür. Ama isteği gittikçe azalıyorsa, ara vermek daha yerinde olur. Bebeği bir bezle sararak, birkaç dakika hareketlere ara verdikten sonra gene jimnastiğe başlanabilir.
• Bebek bedensel olarak sağlıklı değilse jimnastik yapılmamalıdır.
• Yapılacak çeşitli hareketler konusunda mutlaka hekimin de görüşü alınmalı, hangi hareketlerin yararlı, hangilerinin zararlı olabileceği konusunda birlikte karar verilmelidir.
Yazının Kaynağı: Medicana