Çocuğun “her dediğini yapmak” mı, “dayak” mı? Çocuğa disiplin erken çocukluk döneminde verilmelidir. Çocuğa daha bebeklik döneminden gerektiğinde sınır konmalı ve “hayır” denmelidir. Çocuk erken çocukluk dönemi boyunca hiç hayırla karşılaşmadığında, her dediği yapıldığında aynı davranışları çevresindeki herkesten bekleyecektir. Yani herkesin onun istedikler yapılmasını bekler. Diğer taraftan ebeveynler çocuğun kesinlikle yapmasını istemediği bir davranışta ikna edemeyince çocuğa sözünü geçirmek için şiddete başvurur.
Böylece iki ayrı uçta davranılmış olur. Birinci davranış şekli çocuğun her dediğini yapmak ve tüm olumsuz davranışlarına göz yummaktadır. İkinci uç davranış ise kesinlikle onaylamadığınız bir davranışta çocuğa şiddet uygulamak ve onu korkutmaktır. Bu iki zıt tutum çocuğun gelişimi ve psikolojisini olumsuz etkileyeceği şüphesizdir.
Ebeveynlerin yapması gereken tutarlı bir yaklaşım sergilemektir. Çocuğun yanlış davranışında onu uyarmak, gerektiğinde hayır diyebilmek ve yanlış davranışlarının sonucunu yaşamasına izin vermektir. Örneğin çocuğa “oyuncaklarını toplar mısın” dediniz. Çocukta toplamak istemiyor. Oyuncakları onun yerine siz toplamayın. Bu durumda çocuğa “Oyuncaklarını toplamazsan odanda adım atacağın yer kalmaz, oyuncaklara takılıp düşebilirsin” diyebilirsiniz. Bırakın çocuk oyuncaklarını toplamamanın sonucunu, olumsuzluklarını yaşasın. Çocuk bu durumda ayağı oyuncaklara takılıp düşebilir, oda içinde zor hareket edebilir. Bu yaklaşımınız sonucunda çocuk oyuncaklarını kendi toplamak isteyecektir. Tabi her alanda bu şekilde tutarlı davranmak gerekiyor.
Bu örnekte çocuğa “oyuncakları topla! Toplamazsan seni döverim” demek tabii ki çözüm değil. “Ağaç yaşken eğilir” atasözü disiplin erken yaşlarda konulmasının önemini vurguluyor. Çocuğunuza zamanında disiplin koymazsanız sonrasında çok sorunlar yaşarsınız. Erken çocukluk döneminde itibaren anne baba olarak tutarlı bir yaklaşım içinde olmalısınız, ne çok kısıtlayıcı, ne de çok izin verici olmalısınız. Gerektiğinde hayır diyebilmeli, gerektiğinde davranışlarının sonucunu yaşatmalı, gerektiğinde açıklama yaparak ikna etmeye çalışmalısınız. Diğer taraftan çocuğu korkutmak, şiddet uygulamak bir çözüm olmadığı gibi çocuğun gelişimi ve psikolojisini olumsuz etkiler ve iletişiminizi zedeler.
Çocuğunuza tutarlı davranmanız dileğiyle,
Uzman Pedagog Sevil Yavuz
Çocuk ve Aile Psikolojisi Uzmanı
Parenting Skills & Counseling Center
Uzman Pedagog Sevil YAVUZ-Parenting Skills & Counseling Center