Genel bakış
Vücut dismorfik bozukluk (BDD), kişinin kendi fiziksel görünüşündeki gerçek ya da hayali bir defect (kusur) yüzünden aşırı kaygılanması ile karakterize olur. BDD olan kişilerde nasıl göründükleri ile ilgili sapmış ya da abartılmış bir imaj bulunur ve asıl fiziksel karakteristikleri ile ya da belirli bir yüz uzvunda ya da ciltteki pürüzler gibi fark edilen kusurlara takıntılıdırlar. Kendilerini genellikle çirkin ya da biçimsiz olarak düşünürler. Bu bozukluğa sahip kişiler, hatta diğerleri tarafından iyi gözüktükleri ve küçük ya da fark edilen kusurlarının göze batmadığı ya da aşırı olmadığı temin edilse bile genellikle görüntüleri hakkındaki negatif düşünceleri kontrol etmede zorluk çekerler.
BDD, bir somatoform bozukluk türüdür. Somatoform bozukluklar tıbbi bir durum ileri süren fiziksel semptomlarla karakterize olurlar. Fakat detaylı bir tıbbi değerlendirme, bu fiziksel semptomların altında yatan herhangi bir tıbbi sebebi açığa çıkarmaz.
Vücut dismorfik bozukluğu, kişilerde aşırı anksiyete (endişe) ve sıkıntıya sebep olarak sıklıkla sosyal hayatlarını ve okuldaki ya da işteki performanslarını bozar. BDD olan kişiler, görünüşlerinin olumsuz bir şekilde yargılanacağına duydukları şiddetli korku yüzünden, yeni kişilerle tanışmayı ya da arkadaş edinmeyi zor bulur. Şiddetli BDD vakalarında, kişi diğerlerinin fark edilebilir fiziksel kusurunu görmelerini önleme çabası ile diğerleri ile teması ciddi boyutlarda kısıtlayabilir.
BDD tedavisi, ilaç tedavisi ile konuşma terapisinin (psikoterapi) birlikte kullanıldığı bir yaklaşımı içerebilir. Antidepresan ilaçlar, kavramsal (bilişimsel) davranış terapisi ile birlikte kullanıldığında, BDD olan kişilerin görünüşleri hakkındaki obsesyonları (takıntı) ve anksiyeteleri (endişe) ile baş edebilmelerine ve nasıl göründüklerine dair güvenlerini arttırmaya ve sosyal ve çalışma hayatlarında normalliği elde etmelerine yardımcı olur.
Bulgu ve Belirtiler
Vücut dismorfik bozukluğun belirti ve semptomları aşağıdakileri içerir:
Görünüşteki kusur sık sık diğerlerindekiler ile kıyaslama
Belirli bir vücut kısmının görünüşünü, aynalarda ya da diğer yansıtıcı yüzeylerde defalarca kontrol etmek
Resimlerinin çekilmesine reddetmek
Fark edilebilir kusuru gizlemek için aşırı / abartılı giyinmek, makyaj yapmak ve şapka takmak
Hayali kusuru saklamak için elleri ya da duruşu kullanmak
Sıklıkla fark edilebilir kusura dokunmak
Kişinin cildini yolması
Hayali ya da abartılmış kusuru sıklıkla ölçmek
Tuvalet ve bakım ritüellerini özenle yerine getirme
Fark edilebilir kusura sahip vücut kısmı hakkında abartılı araştırma
Kusurun minimal olduğu ya da var olmadığı ya da bir tedavinin gereksiz olduğu yolunda diğerlerinin kişisel görüşleri ve doktorların tavsiyelerine rağmen cerrahi girişim ya da tıbbi tedavi aramak
Fark edilebilir kusur hakkında içini rahatlatma arayışı ya da diğerlerini bunun anormal ya da aşırı olmadığına ikna etmeye çalışma
Fark edilebilir kusurun görünebileceği sosyal durumlardan kaçınma
Hayali kusurdan dolayı diğerlerinin yanında endişe ve çekingenlik hissetme (sosyal fobi)
Şiddetli BDD olan kişiler, okulu bırakabilir, işlerinden istifa edebilir ya da evden dışarı çıkmaktan kaçınabilirler. En şiddetli vakalarda BDD olan kişiler intaharı düşünebilir ya da teşebbüs edebilirler.
Fobiler
İntiharı anlamak: İşaretleri bilmek
BDD olan kişilerde belirli fiziksel obsesyonlar (takıntılar) yaygındır. Bunlar aşağıdakileri içerir:
Burnun ebadı ya da şekli gibi belirli bir yüz uzvunun tüm ebadı, şekli ya da simetrisi
Çok büyük ya da çok bariz olarak algılanan ben ya da çiller
Akne ya da lekeler
Küçük izler ya da cilt sıyrıkları
Çok fazla yüz ya da vücut kılı
Kellik
Göğüs ebadı
Çok küçük olarak algılanan kaslar
Genital (cinsel) organların boyut ya da şekilleri
Sebepleri
Vücut dismorfik bozukluğun sebebi belirsizdir. Fakat araştırmacılar, aşağıdakileri içeren bir çok faktörün etkili olabileceğini ve kombinasyonlar halinde ortaya çıkabileceğine inanıyorlar:
Beyindeki kimyasal bir dengesizlik. Beyninizin ruh haliniz ve acı ile ilişkili olan kimyasal habercilerinden birisi olan yetersiz seratonin seviyesi, BDD�ye katkıda bulunabilir. Her ne kadar beyindeki böyle bir dengesizlik açıklanamasa da kalıtımsal olabilir.
Obsesif - kompulsif bozukluk. BDD, genellikle kişinin kesinlikle tüm hayatını ele geçirebilecek törensel davranışları uyguladığı obsesif kompulsif bozuklukla birlikte oluşur. Obsesif - kompulsif bozukluğa genetik bir yatkınlık geçmişi olması kişiyi BDD�ye daha hassas / açık yapabilir.
Bir yeme bozukluğu. BDD, özellikle eğer bu bel, kalçalar ya da baldırlar gibi vücudun kilo ile ilişkili bir kısmıysa aynı zamanda anorexia nervosa ya da bulimia nervosa gibi bir yeme bozukluğu ile birlikte bulunabilir.
Genelleştirilmiş endişe. BDD�ye generalize endişe bozukluğu eşlik edebilir. Bu durum, BDD�de olduğu gibi sıklıkla fark edilebilir kusur ya da görüntüdeki bir bozukluk gibi hayat şartları hakkında abartılı ya da gerçekdışı endişelere yol açan, günlük hayatınızı bozan aşırı endişelenmeyi içerir. Genelleştirilmiş endişe bozukluğuna genetik bir yatkınlık geçmişi olması, kişiyi BDD�ye daha hassas / açık yapabilir.
Psikolojik, davranışsal ya da kültürel faktörler. Yüksek sosyoekonomik statüden ya da katı kültürel standartlara sahip ailelerden gelen kişiler BDD�yi daha sıklıkla yaşayabilir. Kişisel görünüş ve başarıda elde edilemez ya da gerçek dışı derecedeki yüksek standartlara ulaşması gerektiğini hisseden kişi, BDD�ye meyilli olabilir.
Ne zaman tıbbi yardım alınmalı
Utanç ve çekinme sizi vücut dismorfik bozukluğu için tedavi aramaktan alıkoyabilir. Ama endişeniz ve alışkanlıklarınız derin bir şekilde köklenmiş olsa bile tedavi yardımcı olabilir. Eğer BDDye sahip olduğunuzdan şüpheleniyorsanız, bir doktora ya da akıl sağlığı profesyoneline görünün.
Komplikasyonlar
Vücut dismorfik bozukluğu, kronikleşme eğilimi taşır ve hayatınıza aşağıdakiler gibi diğer sağlık sorunları ve komplikasyonları getirebilir:
Depresyon. Kronik BDD sıklıkla düşünceleriniz, ruh halinizi, hislerinizi, davranışlarınızı ve fiziksel sağlığınızı etkileyen bir bozukluk olan depresyona yol açar. Bu, bireyler ve aileler üzerinde çok korkunç bir bedele sebep olabilecek ciddi bir hastalıktır. Tedavi edilmeyen depresyonlar yetersizlik, bağımlılık ve intihara doğru giderek düşüş gösteren bir eğriye yol açabilir.
Sosyal izolasyon. BDD yaygın olarak sosyal izolasyon, sosyal fobi ve okulu bırakma, işten ayrılma ya da tamamen eve bağlı hala gelme gibi diğer olumsuz etkiler ile ilişkilidir.
Gereksiz tıbbi girişimler. Vücut dismorfik bozukluğa sahip bazı kişiler, saldırganlık ve hırs içinde gerçek ya da fark edilebilen fiziksel kusuru düzeltme ya da anlamlı olarak iyileştirme teşebbüsü ile kozmetik cerrahi gibi gereksiz ve aşırı tıbbi bakım ve girişimleri araştırırlar. Böyle teşebbüsler bazen fazladan tıbbi sorunlar oluşması ile ve hatta kusurun daha da kötüleştirilmesi ile de sonuçlanabilir. Genel olarak her tıbbi ya da cerrahi müdahale ciddi enfeksiyon ve hatta ölüm gibi belirli bazı komplikasyon risklerini taşır. Bu bozukluğu bulunan bir kişi, sağlık komplikasyonları oluşmasındaki artmış risk olasılığını tartmadan, görünümdeki fark edilebilir kusurdan kurtulmak için birçok umutsuz girişimde bulunabilir.
Hastalık İle İlgili Öneriler
BDD ile ilgili olan endişeyi (anksiyete) azaltmaya yardımcı olmak için aşağıdaki önerileri deneyin:
Kısır döngüyü kırın. Görünüşünüzle ilgili olarak endişe hissettiğinizde başka bir şeye odaklanın. Tempolu bir yürüyüşe çıkın ya da tekrar odaklanabileceğiniz bir hobiye başlayın.
Kendi kendinize bakın. Yeterli dinlenin, dengeli beslenin, egzersiz yapın ve rahatlamaya zaman ayırın. Endişenizi kötüleştirebilecek kafein ve nikotinden uzak durun. Rahatlama için alkole ya da serbest satılan reçetesiz ilaçlara başvurmayın.
Birisi ile konuşun. Başka bir bakış açısı kazanmanıza yardımcı olabilecek bir arkadaş ya da danışmanla problemlerinizi paylaşın. Düzenli bir sosyal destek grubu için başlangıç yapın ve bir rutin oluşturun.