OPTİMAL BESLENME
OPTİMAL BESLENME
Sağlıklı yaşam biçimi tanımlanırsa neler söyleyebiliriz?
1. Yaşam boyu tüm bireylerin sağlığının korunması ve geliştirilmesi
2. Yaşam kalitesinin arttırılması ve sağlıklı yaşam biçimlerinin benimsenmesi
a. Sağlıklı beslenme
b. Fiziksel aktivite alışkanlığının benimsenmesi
c. Sigara içme alışkanlığının önlenmesi
3. Varolan ve yaşam kalitesini bozan beslenme sorunlarının en aza indirilmesi
a. Protein-enerji yetersizliği
b. Demir yetersizliği anemisi
c. İyot yetersizliği hastalıkları
d. Raşitizm
e. Diş çürükleri
f. Şişmanlık
4. Diyete bağlı kronik (süreğen) hastalıkların önlenmesi ve tedavisine yönelik yaşam şeklinin iyileştirilmesi
a. Koroner kalp hastalıkları
b. Hipertansiyon
c. Bazı kanser türleri
d. Diyabet
e. Osteoporoz
5. Çevre koşullarının düzeltilmesi ve geliştirilmesi olarak tanımlanabilir.
Optimal beslenmede; “minumum hastalık riski, maksimum iyi hal/sağlık dolayısıyla “ maksimum sağlıklı yaşam” hedeflenmektedir.
Optimal beslenmede diyetin öncelikli görevi;
• Metabolik gereksinmeleri karşılayan
• Vücudun çalışması için gerekli enerji ve besin öğelerini yeterli miktarda sağlayan diyet düşünülmelidir.
Bunun yanısıra diyet, tüketiciye formda olma ve keyif alma duygularını da vermelidir. Formda olmak, optimal sağlık ve kendisini iyi hissetme duygusudur.
Beslenme bilimindeki son gelişmeler; diyetin sadece optimal sağlığıın oluşumu ve gelişiminde değil, dengesiz beslenmeye bağlı şişmanlık ve diyete bağlı kalp damar hastalıklar, kanseri tip 2 diyabet, osteoporoz gibi kronik hastalıjkların riskini azaltmada da potansiyel bir etkiye sahip olduğunu göstermektedir.
Günümüzde diyete bağlı kronik hastalıkların; ölümlerin %60ında, hastalıkların %46sında temel olduğu belirtilmekte ve 2020 yılında gelişmekte olan ülkelerde görülen toplam ölümlerin %71inin iskemik kalp hastalıkları, %75inde inme, %70inde diyabet nedeniyle olacağı öngörülmektedir.
Dünyada yetişkin bireylerin 1 milyarı hafif şişman, 300 milyonu klinik olarak şişmandır.
Beden Kütle İndeksinin >21 kg/m2 olması; diyabette %58, iskemik kalp hastalıklarında %21 ve bazı kanser türlerinde %8-42 oranına ulkaşmasına neden olmaktadır.
Optimal Beslenme İlkeleri:
1. Çeşitli besinler tüketin, tek tip besinlerle beslenmeyin
2. Büyüme, gelişme ve sağlıklı olarak uzun süre yaşamak için günlük 50 ayrı besin öğesine gereksinme vardır.
3. Bunların kaynağı besinlerdir.
4. Hiçbir besin tek başına vücudun ihtiyacı olan tüm besin öğelerini içermez
5. Besinlerin her birinde ayrı özellikte ve vücut çalışmasında ayrı işlevi olan değişik türde besin öğeleri vardır.
6. Optimal beslenme için bu besin öğelerini belirli oranlarda almak gerekir.
7. Bu besin öğelerinin diyetteki oranları birbirlerinin emilim, metabolizma ve günlük gereksinimi etkiler.
8. Optimal beslenme için tüketilen besinler sadece elzem olan besin öğelerini içermez.
9. Sağlığın korunması, geliştirilmesi ve diyete bağlı kronik hastalıkların önlenmesinde etkinlik gösteren “fitokimyasallar” adı verilen biyoaktif bileşenleri de içerir.
Vücudun gereksinmesi olan besin öğeleri ve digger sağlıklı öğeleri yeterli miktarlarda almak için her öğünde 4 ana besin grubundan önerilen düzeylerde tüketmek gerekir.
Bu besin grupları hepimizin bildiği gibi:
1. Süt ve süt ürünleri
2. Et, balıktavuk, yumurta, kurubaklagiller
3. Tahıllar, ekmek
4. Sebze ve meyveler
Besinlerin besin öğesi kayıplarını önleyecek ilkeler doğrultusunda hazırlayıp,
Pişirip, saklamak gerekir.