YUMURTLAMA (OVULASYON) OLMAZSA ADET GÖRÜLÜR MÜ?
Yumurtlama olmadığı halde bir kadının adet görebilmesi (mens, regl, menstruasyon) mümkündür. Bu tür kanamalar çoğunlukla süre ve miktar olarak kadının normal adet kanamasından farklıdır, genellikle düzensiz vakitsiz kanamalardır, ancak normal adet zamanına denk gelebilir.
Kadınlarda normal adet düzeni her ay bir gün gerçekleşen yumurtlamalar (ovulasyon) sayesinde gerçekleşir. Yumurtlama olmayan aylarda adet yani vajial kanama nasıl gerçekleşir açıklamadan önce normal adet düzeni yani yumurtlama ile gerçekleşen adetler nasıl oluyor açıklamak gerekir.
Yumurtlama sayesinde gerçekleşen normal adet düzeni:
Kadınlarda normalde her ay bir kere yumurtlama olur ve bu yumurtlama yaklaşık olarak iki adet kanamasının ortasındaki günlere denk gelir. Yaklaşık olarak adet kanaması başlamadan 14 gün önce yumurtlama olur. Kadınlar genellikle 28- 30 günde bir adet görür. Bir adet kanamasının başlangıcından bir sonraki adet kanamasının başlangıcına kadar geçen döneme bir adet dönemi veya bir adet peryodu, bir adet döngüsü gibi isimler verilir. Kadında bir adet dönemi iki kısma ayılır. Yumurtlama gününden önceki dönem ve yumurtlama gününden sonrası dönem.
- Yumurtlama gününden önceki döneme
foliküler faz (proliferatif faz) denir, bu dönem adet kanamasının başladığı gün başlar ve yumurtlamanın olduğu gün biter. Bu dönemde yumurta hücresinin içinde bulunduğu folikül kesesi giderek büyür ve östrojen hormonu salgılar. Östrojen hormonunun etkisi ile bu dönemde rahim içi tabaka (endometrium) giderek kalınlaşır. Bu dönemin sonunda olan yumurtlama ile artık östrojen hormonu azalır ve progesteron hormonu artmaya başlar.
- Yumurtlama gününden sonraki dönem luteal faz
(sekretuar faz) diye adlandırılır. Bu dönem yumurtlama ile başlar ve bir sonraki adet kanamasının başlamasına kadar sürer. Bu dönemin süresi ortalama 14 gündür. Bu dönemde yumurtlama sonrası progesteron hormonu salgısı başlar ve progesteron hormonu rahim iç tabakasının yapısını değiştirir. Progesteron hormonu yumurtalıklarda korpus luteum (sarı cisim) denilen yapıdan salgılanır, bu yapı yumurtlamanın gerçekleşmesi sonrasında folikülden (yumurtanın içerisinde bulunan kese) meydana gelir. Yumurtlamadan 14 gün sonra korpus luteum (sarı cisim) gerilemeye, kaybolmaya başlar, bu nedenle progesteron hormonu azalır.
Progesteron hormonunun azalması ile rahim iç tabakası kanamaya başlar ve adet görülür. Normal bir adet döngüsünde kanamanın olmasının başlıca nedenir budur, bu yüzden buna
progesteron çekilme kanaması denir.
Doğum kontrol hapları veya adet düzenleyici bazı hormon ilaçların ile görülen adet kanamasının mekanizması da normal adet kanamasındaki progesteron çekilme kanaması gibidir.
Yumurtlama gerçekleşmeden adet kanaması nasıl olur?
(Anovulatuar Kanama)
Burada büyüyen yumurta hücresinin (folikül) salgıladığı östrojen hormonu ile rahim iç tabakası kalınlaşır, aynen yukarıda anlatılan normal adet döngüsünde olduğu gibi. Ancak adet döngüsünün ortasında gerçekleşen yumurtlama (ovulasyon) olayı gerçekleşmez. Bu nedenle östrojen etkisi azalmadan devam eder, progesteron hormonu etkisi başlamaz. (Progesteron etkisini başlatan yumurtlamadır.) Bu durumda östrojen etkisi devam ettiği için rahim iç tabakası (endometrium) normalden daha fazla kalınlaşmaya devam eder ve bir süre sonra çok kalın bir hale geldiği için artık beslenemez ve kanama, dökülme başlar. Bu tür yumurtlama olmadan kanama olmasına anovulatuar kanama veya
östrojen kırılma kanaması denir.
Kanamanın şekli, süresi, miktarı:
Yumurtlama olmayan aylarda gerçekleşen adet kanaması genellikle normal zamandan biraz daha geç başlar ve daha uzun sürer. Kanama bazen leke, damla şeklinde olur, bazen aşırı kanama olabilir. Genellikle kadının normal adetine göre miktarı, kanama şekli değişkenlik gösterir. Ancak nadiren kanama tam zamanında ve normal miktarda da olabilir. Her zaman farkedilmez. Bu aylarda hasta adet ortası dönemde yumurtlama nedeniyle oluşan değişiklikleri farketmez genellikle (göğüslerde dolgunluk, hassasiyet, vajinal akıntının artması, vücut ısısında artma).
Kimlerde görülür?
Anovulatuar kanama (yumurtlama olmadan kanama olması) genellikle adet kanaması başlayan ilk yıllarda, menopozun yaklaştığı yıllarda, polikistik over hastalarında görülür. Orta yaşlarda, adetleri çok düzenli kadınlarda da senede bir defa vb. nadiren meydana gelebilir. Stres, aşırı yorgunluk vb. etkenler neden olabilir.