Sade Yağ Nedir, Nasıl Yapılır?

Sadeyağ, Ghee Yağı Nedir? Sadeyağ Nasıl Yapılır?
Unutulan bir yağ türüdür, ghee yağı adıyla da alınır. İngilizce Ghee butter olarak karşılık bulur. Kereyağı yada kereyağ olarak da isimlendirilmiştir ancak kereyağ yapmak için daha farklı yöntemler de kullanılmaktadır.

Türk Gıda Kodeksine göre ise
Sadeyağ; Süt ve/veya süt ürünlerinden elde edilen, su ve yağsız kuru madde bileşenlerinin tamamına yakın bölümü uzaklaştırılmış, ağırlıkça en az %99 oranında süt yağı içeriğine sahip ürüne verilen isimdir.
Bir yemeğin damakta kendine yer bulacak kadar lezzetli olup olmayacağı, pek çok değişkene bağlıdır. Ne sadece ellerdeki maharettir lezzet, ne kullanılan malzeme, ne de pişirilen tava ya da tencere. Hepsinin belli görevleri olsa da, aslan payı yemekte kullanılan yağdadır.

Genelde hangi yağı kullanmaya alışkınsak, onu kullanıyoruz yemeklerde. Oysaki nasıl ki her yemeğin bir ruhu varsa, o ruhu oluşturan da farklı malzemeler olmalıdır. Pişireceğiniz yemeğe kullanacağınız yağ, yemeğin türünden içindeki malzemeye, günün hangi öğününde yeneceğinden beklenen hislere kadar pek çok şeye göre seçilir.

Yağ yemeğin özüdür, tıpkı bir binanın temeli gibidir, gizli kahramanıdır, sırrıdır. Eğer yemekleriniz daha lezzetli, daha sağlıklı ve besleyici olsun istiyorsanız, size nefis mi nefis bir tavsiyemiz var; sade yağ. Üstelik yapması da çok kolay, dizinin özeti bitmeden hazır olur. Ancak yapmadan önce bir öğrenelim iyice, neymiş, niye yapıyoruz, yemek neden daha lezzetli olacakmış...



Sade yağ nedir?
Bilinçli beslenme konusu gündeme geldikçe tükettiğimiz gıdaları daha fazla araştırır olduk. Tabii bu araştırmalarda sıra yağlara da geldi. Uzmanlar sağlıklı dedi salataları zeytinyağıyla parlattık, pirinçleri tereyağında kavurduk.

Peki ya daha iyisi var desek?

İşte o daha iyisinin adı sade yağ (clarified butter olarak da duymuş olmanız muhtemel).

Yabancı dillerde ‘ghee’ olarak da bilinen sade yağ, Osmanlı’da ‘revgan-i sade’ şeklinde anılırdı. Türkçe’de ise saf yağ veya sade yağ olarak kendine yer buluyor. Sade yağ tuzsuz tereyağından, su ve yağsız kuru maddeleri uzaklaştırılarak elde ediliyor. Sonunda ise %99 oranında süt yağı barındıran sade yağ ortaya çıkıyor. 1 kg’lık tereyağından ortalama 900 gram sade yağ çıkıyor. Sade yağı makarnalardan yemeklere, kahvaltıdan pilavlara pek çok yerde kullanabilirsiniz.

Tereyağları genellikle çiğ sütten yapılıyor. Son yıllarda ise kimi yağların içine tereyağı aroması katılıyor ve tereyağı adıyla raflara çıkıyor. Durum böyle olunca gerçek tereyağı lezzetini, sağlıklı ve besleyici özelliklerle bulmak zor oluyor. Haliyle yemekler de eski tadından uzaklaşıyor.

Nerede o eski tereyağları, ah o mis gibi kokan pilavlar diyorsanız, sade yağı mutfağınızdan eksik etmeyin. Çünkü sade yağ, ismi gibi saf ve doğal yağ lezzetini size cömertçe sunacak. Çünkü tereyağında %10-20 oranında bulunan su, sade yağda bulunmuyor. Tereyağında %85 olan yağ oranı, sade yağda ise %99 civarında. Bin yıllardır mutfaklarda boşuna kullanılmıyor, eskilerin varmış bir bildiği.

Sade yağın tarihi
Sade yağın geçmişi sandığımızdan çok daha eski. O kadar ki ilk olarak milattan önce 2000 yılında kullanıldığına dair güçlü rivayetler var. Daha yakın zamanlara geldiğimizde ise özellikle Hindistan, Bangladeş ve Pakistan mutfaklarında kullanıldığını görüyoruz. Biraz Batı’ya uzandığımızda ise Fransız ve Türk mutfaklarında kendini gösteriyor. Türk mutfak kültüründe ise özellikle Osmanlı’da hem saray, hem de halk mutfaklarında yemekleri lezzetlendiriyor. Osmanlı saray ziyafetlerinin bu kadar dillere destan olmasında bir rolü vardır belki, kim bilir.

Eh, bu kadar köklü bir geçmişe sahip olmasında sunduğu faydaların büyük etkisi olduğunu düşünüyoruz. Bakalım siz de aynı fikirde olacak mısınız?

Sade yağ diğer yağlara göre farklı özellikler ve faydalar taşımaktadır. Hızlıca söylemek gerekirse...

Sade yağın faydaları ve özellikleri nelerdir?
- Yemeklere tereyağı dahil diğer yağlardan daha fazla lezzet verir.
- Pişirdiğiniz yemeğe 1 veya 2 tatlı kaşığı dahi yeterlidir.
- 200-240 derece sıcağa kadar dayanıklıdır. Tereyağında bu rakam 150 derecedir.
- Buzdolabında 1 sene durabilecek kadar dayanıklıdır.
- Daha sağlıklıdır çünkü içinde laktoz ya da oksitlenmiş kolesterol olmaz.
- A, D, E vitaminleri yönünden zengindir. Ayrıca içeriğindeki K2 vitamini kemiklerin güçlenmesini sağlar.
- Tıpkı Hindistan cevizi yağı gibi zayıflamaya yardımcı olur.
- Kolesterolü düşürür.
- Sindirime yardımcı olur.

Sade yağ nasıl yapılır?
Gözünüz korkmasın. Sade yağ yapmak zahmetsiz ve kolaydır.

Yarım kilo veya 1 kilo tereyağını bir tencereye alın, kısık ateşte erimeye bırakın. Yağ eriyip kaynarken tortular dibe çökmeye, üstü de köpük köpük kabarmaya başlayacak. Köpükleri bir süzgeç veya kaşıkla belirli aralıklarla alın. Köpüklenme bitene kadar bu işleme devam edin.

Yaklaşık 1 saatin sonunda tortular tamamen dibe çökecek, su buharlaşacak. Ocağın altını kapatın ve yağı bir süre dinlenmeye bırakın. Yağın üstünde sarı bir renk göreceksiniz. İşte aradığımız renk o.

Dinlenen yağı sık dokulu bir bezden ya da tülbentten geçirin. Kavanoza koyun ve donmasını bekleyin. Yağınız donduktan sonra lezzetli tarifleriniz için kullanmaya başlayabilirsiniz. Yemeklerinize tat, sofranıza bereket olsun.
Kaynak: yemek-com