Devamı
Yedinci Bölüm
1. Ay, 4. Hafta Bu haftanın temel iki hedefi şunlar olacak:
1. Fasting mimicking diet (oruç benzeri diyet) yapın.
2. Plastikleri, pestisitleri ve diğer toksik kimyasalları mutfağınızdan uzaklaştırın.
Sağlıklı bir yaşam alanı oluşturmak uzun bir süreci kapsar ancak sizin ve ailenizin sağlığı için son derece önemlidir. Zararlı maddeler vücudumuza en fazla yiyecek ve içecekler yoluyla girdiği için işe ilk başlamamız gereken yer mutfak olacak.
5 gün Fasting Mimicking Diet (Oruç Benzeri Diyet) Yapın ProLon adlı şirketin ürettiği oruç benzeri diyet kitini satın alın ve bu 5 gün boyunca sadece size yolladıkları yiyecekleri yiyin. Bu yiyecekleri vücudunuz normal bir öğün olarak algılamayacak ve su orucu yaptığınızı zannedecektir. Böylece kendinizi tamamen aç bırakmadan su orucunun faydalarını bu yiyecekleri yiyerek sağlamış olacaksınız.
(Not: 5 günlük ProLon oruç benzeri diyet ortalama 3-4 günlük su orucuna eş değerdir. Herhangi bir nedenle ProLon'un ürettiği gıdaları tüketerek oruç benzeri diyet yapamayacaksanız 3 gün sadece su içerek normal su orucu da yapabilirsiniz. Burada ProLon oruç benzeri diyet veya su orucunun nasıl yapıldığını açıklamayacağım. ProLon kitini satın aldığınızda tam olarak nasıl bir yol takip etmeniz gerektiğini talimatlar şeklinde kutunun içinde bulacaksınız. Gerçek su orucu yapmak isterseniz de bir uzman yardımı alıp uzmanın talimatlarını takip edebilirsiniz. Önemli olan iki yöntemden birini tercih edip vücudunuza su orucunun faydalarını yaşatmaktır. Emziriyorsanız veya vücut kitle indeksiniz 18'in altındaysa lütfen su orucu veya oruç benzeri diyeti yapmayın.)
Bu Aşamadan İtibaren Organik Yiyin Orucun ardından artık organik yemeye başlamayı düşünebilirsiniz. Yediğiniz yiyecekler vücudunuz için yakıttır. Yiyecekler vücudunuzda kemikleriniz olur, beyniniz olur, cildiniz olur... Hamile kaldığınızda ise yediğiniz yiyecekler bebeğiniz olur. Özellikle de oruç sonrası vücudunuzdaki hücreler yenilenirken organik yemeniz çok daha önemlidir.
Yiyeceklerinizin tamamını organik satın almanız oldukça zordur. Bu konudaki en gözde marketlerde bile her şeyin organiğini bulamazsınız. Bulduklarınız ise çoğu zaman organik olmayanlara göre iki üç kat daha pahalıdır.
Herkesin hayat tarzı ve bütçesi farklıdır. Bu nedenle sizin için en uygun stratejileri belirleyip ona göre yiyecek satın almaya çalışmalısınız.
Taktikler Her şeyin organiğini satın almak bütçeniz için uygun değilse, "kirli düzine" adı verilen en fazla pestisit içeren 12 gıdayı organik almayı tercih edebilirsiniz. Environmental Working Group tarafından düzenli bir şekilde güncellenen listeye göre en fazla pestisit içeren 12 gıda sıralaması şöyle: çilek, ıspanak, karalahana, nektarin, elma, üzüm, şeftali, vişne-kiraz, armut, domates, kereviz, patates. Tam güncel liste için linke tıklayın:
www.ewg.org/foodnews/dirty-dozen.php (Not: Açılan sayfada "get the full list" yazısına tıklayıp tam listeye ulaşabilirsiniz. Bu listede en başlarda olan gıdaları, özellikle de ilk 12 gıdayı organik marketlerden satın alıp listenin en sonlarında olan, mesela 43. sırada olan soğanı normal pazarınızdan, manavınızdan satın alabilirsiniz. Listede bulunan sondan 15 gıda "clean fifteen" yani temiz 15 gıda olarak bilinmektedir.)
Unlar, tahıllar ve baklagillerin her zaman organik olanlarını satın alıyorum. Çünkü bu gıdalar yüksek oranda herbisit içermektedir. Üreticiler glifosat adı verilen herbisidi ürünlerin üzerine spreyleme yoluyla uygulamakta ve bu ilaç ürünlerin hızlı bir şekilde ve eşit oranda kurutulabilmesine imkan vermektedir. Böylece üreticiler daha kısa bir sürede hasat yapabilmektedirler. Bu nedenle unlar, tahıllar ve baklagiller yüksek oranda herbisit içermektedir.
Etler, yumurta ve süt ürünleri organik olmalıdır. Hayvanlar otla beslenmiş olmalıdır. Hiç değilse antibiyotik içermemelidir.
Balıklar yabani olmalı veya doğal bir şekilde yetiştirilmelidir. Yine en azından antibiyotiksiz olmalıdır. Kılıç balığı, ton balığı gibi büyük boy balıklardan kaçının çünkü büyük balıklar civa ve diğer ağır metalleri daha fazla içerirler.
Organik satın alırken besleyici değerlere sahip olan gıdaları tercih edin. Organik cipslere, kahvaltı gevreklerine, krakerlere para verdiğinizde çoğu zaman elde edeceğiniz şey yine un, şeker, yağ ve tuzdan elde edilmiş ürünler olacak. Onun yerine organik meyveye, sebzeye, bakliyata para verin. İşlem görmemiş organik gıdalar hem daha sağlıklı hem de daha ucuzdur.
Meyve sularını, sodayı ve alkolü bırakarak hem tasarruf sağlayın hem de sağlığınıza katkıda bulunun. İçecek olarak bitki çaylarını deneyin.
Mutfağınızdaki ve Yiyeceklerinizdeki Plastiklerden Kurtulun Bir yandan sağlıklı gıdalar satın almaya başlarken diğer yandan bu gıdaları pişirdiğiniz veya sakladığınız kapların da sağlıklı olmasına dikkat edin.
Plastikler çok sert görünebilir ancak içerik olarak yayılım yapmaya müsaittir. Güneşin altında beklemiş plastik pet şişenin içinde bulunan suyun tadını veya yeni satın alınmış sentetik kumaşların kokusunu düşünün. Plastiği koklayabilir ve tadabilirsiniz çünkü plastikte bulunan kimyasallar havada ve suda çözünürler.
Plastiklerde BPA ve ftalat gibi endokrin bozucular yer almaktadır. Bunlar östrojen taklidi yaptıkları için östrojen reseptörlerine girerler ve gerçek östrojen olmadıkları için hücrelerin davranışlarını bozarlar.
PCOS'lu kadınlarda zaten östrojen eksikliği problemi olduğu için plastikler PCOS sendromlarını daha da kötüleştirir. BPA testosteronu arttır ve bu da akne, tüylenme ve saçlarda incelmeyi beraberinde getirir. BPA obeziteye neden olur, diyabet ve metabolik hastalıklara yakalanma riskinizi arttırır.
Kadının doğurganlığı östrojen reseptörleriyle yakından ilişkili olduğu için infertilite sorunu yaşayan kadınların vücutlarında doğurgan kadınlara göre daha fazla BPA tespit edilmiştir. BPA ve diğer endokrin bozucular, kadın üreme hormonlarını ve üreme organlarının işlevlerini bozarak infertiliteye neden olurlar. BPA özellikle rahim hücrelerinin davranışını bozarak döllenmiş yumurtanın rahim duvarına yapışmasına engel olur.
BPA ve PCOS ilişkisi çok kuvvetlidir. PCOS'lu kadınların vücutlarında BPA, PCOS'lu olmayan kadınlara göre 3 kat daha fazladır.
Yukarıda da ifade ettiğim gibi BPA, ftalat ve diğer endokrin bozuculara mümkün olduğu kadar az maruz kalmanın en kolay yolu mutfağınızdaki plastiklerden kurtulmaktır. Bu kimyasallar plastik şişe, plastik spatula, melamin tabak, plastik saklama kapları gibi mutfak gereçleriyle yemeklerinize bulaşırlar.
Bu araç gereçleri kontrol edebilmeniz için şuralara bakabilirsiniz:
İçecek kapları: Hangi kaplarla suyunuzu taşıyorsunuz? Nasıl bir kahve termosu kullanıyorsunuz? Bu konuda güvenli bir plastik ürün bulmanız mümkün değil. Tercihinizi camdan ve paslanmaz çelikten yana yapın.
Yemek saklama kapları: Artan yemeklerinizi nasıl saklıyorsunuz? Plastik kaplara, poşetlere mi koyuyorsunuz? Bunun için cam, çelik ve silikon kaplar tercih edin. Alüminyum folyoya sarıp da saklayabilirsiniz.
Pişirme araç gereçleri: Kullandığınız kepçe, spatula ve kaşıklar hangi malzemeden yapılmış? Siyah naylon plastiktir. Tahta, metal ve silikon daha güvenlidir.
Tencere ve tavalar: Seramik, paslanmaz çelik, emaye ve demir döküm ürünleri tercih edin. Yapışmaz tava-tencereler ve diğer yapışmaz ürünlerde tam anlamıyla plastik diyemesek de kadınlarda metabolik bozukluklara neden olan PFAS adlı madde bulunur.
Tabak ve bardaklar: Bu ürünler kesinlikle ya cam ya da seramik olmalıdır. Kırılmaya dayanıklı bir ürün arıyorsanız emaye kullanabilirsiniz.
Mikrodalga kapları: mikrodalgada yemeğinizin üzerini kapatıp ısıtmak için asla ve asla plastik kap kullanmayın. Üzerinde mikrodalgada kullanılabilir yazsa da bunun anlamı erimez demektir. Yemeğinize plastik karışmaz demek değildir. Cam ürünleri tercih edin.
Küçük elektrikli aletler: su ketılları, kahve makineleri, blendırlar, mutfak robotları, yoğurt yapma makineleri... Neredeyse hepsi plastiktir. Cam veya çelik bulabildiğiniz ürünlerde plastik olanlarını tercih etmeyin.
Diğer ürünler: Mutfağınıza bir göz gezdirin. Kevgir, çırpma kapları, ölçü kapları... Bu ürünler gıdalara temas ediyorsa, hele de sıcak gıdalara temas ediyorsa plastik olmamalıdır. Çırpma kapları mutlaka metal olmalıdır çünkü çırpma esnasında plastikler aşınır ve yiyeceklerinize karışırlar.
Bütün plastikleri mutfağınızdan bir haftada atıp yerine sağlıklı ürünleri koymak hem zordur hem de pahalıdır. Bu nedenle yapmamız gereken şey hangi sırayla bu ürünleri değiştirmemiz gerektiğini belirlemektir.
1. Yiyecek, plastik ve ısı hangi ürünlerde bir aradaysa önceliğimiz bu ürünlerdir. Çünkü ısı, plastiğin yayılımını arttırarak yiyeceklerinize karıştırır. Bu nedenle önceliklerimiz bardak, tabak, kepçe, kevgir, mikrodalga kapları, termos gibi pişirme malzemeleri ile sıcak yiyecekleri ve içecekleri koyduğumuz kaplar.
2. Yiyeceklerin uzun süre temas ettiği kaplar yani su şişeleri ve plastik kaplar. Kimyasallar yağlı yiyeceklere daha hızlı karışırlar. Bu nedenle mesela tereyağını buzdolabında saklamak için kullandığınız kap listede üst sıralarda olmalıdır.
3. Isı üreten ve sık kullandığınız ürünler. Her sabah plastik filtre kahve makinesinden kahve içiyorsanız kesinlikle plastik içermeyen ürünleri düşünmelisiniz.
4. Çok nadiren kullandığınız veya sadece soğuk ve kuru gıdaların temas ettiği malzemeleri değiştirmeyebilirsiniz. Mesela buz kapları, salata malzemelerini yıkadığınız süzgeçler, ölçü kapları, kurabiye kalıpları gibi malzemelerinizi değiştirmenize gerek yok.
Alternatifini Bulduğunuz Ürünleri Plastik Kaplarda veya Teneke Kutularda Satın Almayın Plastik paketlerin içindeki yağlı ürünler plastikleri emerler. Süt ürünleri, mayonez, yağlar, fıstık ezmesi gibi ürünler yağ içermeleri nedeniyle plastiği en fazla emen ürünlerdir. Plastik içermeyen kaplarda satın almanız gerekir.
Diğer yandan plastik kaplarda satılan sebze, meyve, pirinç, bakliyat gibi ürünler zararsızdır. Bu ürünler plastiği emmezler.
Teneke konserveler ise diğer bir tehlikedir. Neredeyse bütün konserve kutuların iç yüzeylerinde BPA bulunur. BPA içermez denilen pek çok üründe ise BPF, PBS gibi BPA benzeri kimyasallar bulunmaktadır.
Satın alabileceğiniz alternatifler ise şunlardır:
Cam: Aynı ürün hem plastik, hem teneke, hem de camda satılıyorsa cam kap içinde satılan ürünleri tercih edin. Domates sosu, zeytin, yağ, salata sosları, fıstık ezmesi gibi neredeyse bütün gıdaları cam kaplarda satın alın.
Donmuş gıdalar: Teneke konservede sebze meyve almaktansa dondurulmuş olanları tercih edin. Onlar da plastik paketlerde satılıyor ancak soğukta bekledikleri için plastikler bu sebzelere meyvelere karışamıyor.
Tetra Pak kutular: Bu kutuların iç yüzeyleri polietilen plastik ve alüminyum kaplamadır ve yapılan testlerde gıdalara nüfuz etmediği belirlenmiştir. Makul bir alternatif olarak değerlendirebilirsiniz.
Kuru gıdalar: Makarnalar, baklagiller, soslar ve toz çorbaları kuru halde satın alıp evde kendiniz pişirebilirsiniz.
Bazı konserve markaları: Piyasada az sayıda da olsa güvenilir, sağlığa zararlı olmayan konserve kutular bulabilirsiniz.
Satın almayın: sağlıklı alternatifini bulamadıysanız belli ürünleri daha az yemeyi veya tamamen terk etmeyi düşünebilirsiniz. Hazır yoğurt ve peynirler veya salam gibi.
Bu taktikleri hayatınıza geçirmeyi öğrenmek zaman alacaktır. Değişimi sırayla ve tek tek yapın.
Taktikler İşe en sık yediğiniz gıdalarla başlayın.
Plastik şişede aldığınız bir ürün bittiğinde yerine yenisine alırken güvenli alternatifine bakın.
Yiyeceklerinizi kendiniz hazırlayın. Böylece pek çok plastik paketli gıdadan uzak durmuş olacaksınız.
Temiz Su İçin Musluk sularının içinde bulunan zararlı maddeler bulunduğunuz bölgelere göre değişiklik göstermektedir. Mesela benim yaşadığım yerin musluk suyunda arsenik bulunurken, kızımın yaşadığı bölgede musluk sularında testosteron bulunmaktadır.
Florür ise zararlı diğer bir madde. Amerika'da musluk sularının %75'inde florür bulunmaktadır. Florürü fazla tüketen kişilerde daha fazla iranda infertilite görülmektedir.
Musluk sularında bulunan klor ise sulardan kaynaklanan hastalıkları engellemektedir. Bu durum, sular musluğunuza gelene kadar iyi bir şey olsa da siz bu suyu tükettiğinizde klor, bağırsak mikrobiyomunuz için öldürücü bir etkiye sahip olacaktır.
Tüm bu bilgilerden sonra eğer plastik şişelerde satılan hazır suların daha sağlıklı olabileceğini düşünüyorsanız lütfen tekrar düşünün. Çoğu şişe sular musluk suyundan arıtmadır ancak musluk sularına göre çok fazla sayıda plastik partikülleri içerirler. Bu nedenle ne olursa olsun musluk suları, plastik şişede satılan sulardan daha güvenilirdir.
Netice itibariyle mükemmel bir sonuca ulaşamasak da yapabileceğiniz en iyi şey sağlığa zararlı olmayan iyi bir su arıtma cihazı kullanarak arıtma su içmeniz ve bu su ile yemek pişirmeniz olacaktır. Bütçeniz el verirse ters osmoz su arıtma sistemi iyi bir tercih olacaktır. Bu sistem, suya karışan zararlı maddelerin çok ciddi bir kısmını suyunuzdan arıtacaktır.
Taktikler Ne içmek için ne de yemek pişirmek için musluktan gelen sıcak suyu kullanmayın. Sıcak su ile borulardan gelecek olan zararlı madde oranını arttırmış olursunuz.
Arıtma suyunuzu (BPA içermez ibaresi olsa dahi) plastik bir depoda biriktirmeden doğruca cam bir kaba alın.
Bulunduğunuz bölgede sular aşırı kirliyse en iyi arıtma cihazı ile dahi suyunuz güvenli olmayabilir. Yerel yetkililerden suyunuz hakkında bilgi alın.
Cam veya çelik bir saklama kabı kullanarak suyunuzu yanınızda taşıyın.
Dışarıda iken elektrikli su soğutucu damacanalardan su alıp içmeyin. Bu sular BPA ve mikro plastik doludur.
Yanınızda taşıdığınız su biter ve dışarıda iken suya ihtiyacınız olursa tercihinizi musluk suyundan yana yapın.
Sonuç olarak bu hafta enerjinizi ilk olarak su orucuna veya ProLon oruç benzeri diyete ayırın. Orucun ardından ise mutfağınıza göz gerdirmeye başlayabilirsiniz.
Yapılacaklar Listesi - Mutfağınızda bulunan plastikleri tespit edin.
- Hangi sıralama ile neleri değiştirmeniz gerektiğini not edin.
- Musluk sularınızın hangi maddeleri içerdiğini, ne kadar temiz olduğunu tespit etmek için yapılan herhangi bir test, araştırma vs. olup olmadığını araştırın veya yetkililere sorun.
- Paslanmaz çelik veya cam su kabı alın.
- Paslanmaz çelik veya cam termos alın.
- Yemek saklama kaplarınızı cam ürünlerle değiştirin.
- Su arıtma cihazı temin edin.
Yemek Planlayıcısı Bu hafta su orucu yapacağınız için yemek yiyeceğiniz kalan birkaç gün için önceki haftalarda olduğu gibi yemek listesi yapın ve size yetecek miktarda alışveriş yapın.
Alışveriş Listesi Mümkün olduğu kadar organik alın. Plastik ve teneke kutulardan uzak durun. Su orucu yapmayacaksanız geçen haftanın alışveriş listesini kullanabilirsiniz. Su orucu yapacaksanız yine aynı malzemelerden birkaç günlük satın alın. Ancak su orucu sonrası normal yemeye geçiş yaparken yiyebileceğiniz çorba vb. ürünler alabilirsiniz.
Günlük Liste Bu hafta oruç tutacağınız için geçen haftanın listesinden kahvaltı, öğle yemeği ve akşam yemeği ile alakalı maddeleri çıkarın. Takviyelerinizi almayacağınız için bu maddeyi de eleyin. Ancak su orucu boyunca sadece melatonin kullanın ve bunu listeye ekleyin.
5. Hafta İçin Pazar Günü Planlayıcısı - Haftalık ölçülerinizi alıp not edin.
- 5. haftayı okuyun ve hazırlıklarınızı yapın.