ALINTIDIR..
Çocuklar arasında rekabet duygusu gelişmeden önce bazı temel önlemler alınabilir:
– Bütün çocuklar, özellikle de tek çocuk olarak büyümüşlerse, annelerinin yeni bir bebek getirmesinden hoşnut olmazlar. Bebeği hemen benimsemelerini beklemek gerçekçi olmaz. Bunu biraz zamana yaymak; küçük bebek ile arasında duygusal bir bağ kurmasına öncülük etmek, hatta bebeğin uyku, yemek gibi bazı günlük rutinlerine (uygunsa) onu da katmak yararlıdır. Bebeğin bakımı anneye bahane olmamalı, büyük kardeşin bakımı ve sevgi gereksinimi ihmal edilmemelidir.
– Her çocuk ayrı bir kişiliktir. Yetenekleri, duyguları, mizaç özellikleri birbirlerinden farklıdır. Bir kardeşteki olumlu özelliklerin diğerlerinde de olması gerekmez. Olumlu veya olumsuz özelliklerini karşılaştırarak kardeşler arasında kıyaslama yapmak aralarında rekabeti körükler
– Kardeşlere her zaman ve her durumda eşit davranma kaygısı hem anne babayı çocukların karşısında tutuklaştırır, hem de çocukların, kendi aralarındaki farklılıkları kabullenmelerini güçleştirir.
– Annenin, çocuk bakımında yetersiz kaldığı durumlarda dışardan bakım yardımı alınmalıdır. Bu, babanın yardımı, bir akrabanın veya paralı bakıcıların yardımı vb şekillerde olabilir.
Birden fazla çocuğu olan ve kardeş kıskançlığının yoğun yaşandığı evlerde anne babalara düşen ise:
– Her bir kardeşe ayrı ve kaliteli geçirilen zamanlar ayırabilmek
– Kardeşlerin, aralarında çıkan anlaşmazlıkları kendi içlerinde (aile büyüklerini katmadan) çözmeyi öğrenmeler gerekir. Aile büyüklerinin karışmaları doğru olmaz.
– Aile büyükleri karıştığı sürece, her kavgada hakem rolüne soyunurlar, bu da tartışmayı daha da alevlendirmekten başka işe yaramaz.
– En doğrusu, dışardan müdahale etmeden; (sadece çocukları görme alanında tutarak), anlaşmazlığa bir çözüm getirmelerini söyleyip baş başa bırakmak
– Müdahale gereken durumlarda, kimin haklı olduğu üzerinde değil, birlikte bulacakları çözüm üzerinde durulmalıdır
Bazı durumlarda, kardeşler arasındaki kıskançlık duygusu yaşam kalitelerini bozmaya başlar, çünkü aile içinde çözülemez ve profesyonel yardım gerekebilir. Anne babalar, aşağıda özetlenen durumlarda bir çocuk psikiyatrdan tıbbi yardım almalıdırlar:
– Kardeşler arasındaki kıskançlığın, kardeşlerden ruhsal yönden örselenmelerine, fiziksel açıdan zarar görmelerine yol açarsa
– Ailede çok çocuklu olup da, anneye çocuk bakımında destek olan yok ise
– Kardeşler arasındaki kıskançlık; çocuklardan en az birinin anneye aşırı bağımlı olması nedeniyle ortaya çıkıyorsa
– Aile içinde kardeşlerden birini ayrıcalıklı duruma yükselten önemli bir hastalık tedavisi, anne baba çatışması, boşanma süreci vb gibi bütün aileyi ilgilendiren travmatik bir yaşantı var ise
– Büyük kardeşin, yenidoğan bebeğe olan tepkisi çok uzun sürmüş ve fiziksel zarar verme noktasına gelmişse (örn; birkaç aydan fazla)
Kardeş kıskançlığı, eğer zamanında önlem alınmaz ise yaşam boyu sürebilir, bu nedenler bütün kardeşlerin kendi aralarında sağlıklı iletişim kurabilmeyi öğrenmeleri gerekir.
Çocuk psikiyatride kardeş kıskançlığının kendisi tedavi edilmez. Tedavideki amaç; yukarda sayılan nedenleri yok etmek, kardeşlerin ve ailenin gördüğü zararları onarma ve aile içinde sağlıklı iletişimi sağlamaktır.
– Anne babadan kaynaklanan tutarsızlıklar ve tutum hataları mutlaka düzeltilmelidir, çünkü tutarsızlıklar ve etkileri yaşam boyu sürebilir
– Kardeş kıskançlığı kardeşlerden birinin anneye aşırı duygusal bağımlılığına bağlı ise, bağımlı çocuğun bireyselleşmesi desteklenmelidir
– Kardeşler arası problemler, bir kardeşin ihmaline bağlı ise anne babalar ile çocuklar arasında düzenli ve kaliteli birliktelik sağlanmalıdır
– Kardeş kıskançlığına bağlı yatak ıslatma, bağlanma bozuklukları, depresif belirtiler vb daha şiddetli problemler başlamışsa, bu sorunların tedavisi ayrıca yapılmalıdır.
– Kardeşler arasında yaşanan sıkıntı anne veya babanın ruhsal durumundaki problemlerle ilişkili ise anne babaların da mutlaka psikiyatrik yardım almaları gerekir
Uzm. Dr. Ahmet Çevikaslan