Tiroid ve Kilo Yönetimi
Tiroid ve Kilo Yönetimi
Tiroid bezi boynumuzun önünde bulunan kelebek seklinde bir iç salgı bezidir. Tiroid bezinin görevi tiroid hormonlarını üretmek, depolamak ve gerektiğinde kana vermek ve böylece metabolizmamızı kontrol altında tutmaktır. Tiroid bezinden salgılanan hormonlar T3 ve T4 hormonlarıdır. Tiroid bezinden salgılanan tiroid hormonlarının kanda değerinin az veya çok olması durumunda bazı tiroid hastalıkları oluşmaktadır; hipertiroid ve hipotiroid kişinin sağlık ve yaşam kalitesi üzerinde önemli etkileri olan hastalıklardır.
Hipotiroid: Tiroit bezinin yeterli hormon üretememesine bağlı olarak kanda çok az bulunması durumuna hipotiroidi veya hipotiroidizm denir. Bu hastalığın kadınlarda görülme oranı erkeklere nazaran çok dahafazladır. Beslenme ile ilgili görülen en önemli tepkisi yavaşlayan metabolizma ile kilo artışıdır. Hipotiroid kendi içerisinde, Hashimato tip hipotiroidi, edinsel hipotiroidizm, kalıtsal hipotiroidizm, geçici hipotiroidizm, subklinik hipotiroidizm, santral hipotiroidizm, tiroid hormon direnci olarak farklı kısımlara ayrılır. Oldukça çeşitli olaylar tiroid bezi yetersizliğine neden olabilir. Ama en sık görüleni Hashimoto hastalığı veya tiroiditi denen durumdur. Tiroid bezinin otoimmün (autoimmune) kökenli hastalıklarından biridir. Hashimoto hastalığında vücut tiroid bezini yabancı bir varlık gibi görerek ortadan kaldırmaya çalışır. Hashimoto tiroiditinde de tiroid bezini harap etmeye yönelik anti- TPO, anti- TG antikorları gelişmiştir.
Hipotiroidinin en belirgin bulguları nelerdir?
Halsizlik, yorgunluk, kabızlık, eklem ağrıları, adale krampları ve deride kuruluk, saçlarda dökülme, yüz ve özellikle göz kapaklarında şişme, hareketlerde yavaşlama sayılabilir. İştahları azalır ama iştah azalmasına rağmen ağırlıkları artar ve kilo problemi gelişebilir. Yiyeceklere dikkat edilmesine ve spor yapılmasına rağmen hem vücut ağırlığında hem de kolesterol düzeylerinde artma gerçekleşebilir.
Hipertiroid: Tiroit bezinin gereğinden fazla çalışmasına bağlı olarak tiroit hormonlarının fazla miktarda üretilip kana salınması sonucu ortaya çıkar. En önemli tepkilerinden biri metabolik hızın artması ile kilo kaybı görülmesidir.
Tiroid ile vücut ağırlığı arasındaki ilişki nedir?
Çok uzun yıllardır, tiroid hastalığı ile, vücut ağırlığı ve metabolizma arasında bir ilişkinin olduğu bilinmektedir. Tiroid hormonları, insanlarda ve hayvanlarda metabolizmayı düzenlemektedir. Metabolizma hızı, belirli bir zaman diliminde(son öğünün ardından 12-16 saat sonrasında) metabolik olayların sürdürülmesi ve çeşitli organların fonksiyonlarının devamlılığı için vücut tarafından kullanılan oksijenin hesaplanması ile tanımlanabilmektedir. Eğer bu ölçüm ve değerlendirme, dinlenme sırasında yapılıyor ise bazal metabolizma hızı olarak adlandırılır. Bazal metabolizma hızının değerlendirilmesi, eski zamanlardan beri tiroid hastalarında tiroid bezinin fonksiyonunun takibi için kullanılmaktadır. Tiroid bezi yavaş çalışan bireylerin bazal metabolizma hızları düşük iken, hızlı çalışanlarda bazal metabolizma hızı da yüksek olarak bulunmuştur. Ancak bazal metabolizma hızının ölçülmesi ve hesaplanmasındaki zorluklardan dolayı, son zamanlarda temelde bazal metabolizma hızı ile tiroid fonksiyonları ilişkilendirilememektedir. Yapılan çalışmaların sonuçlarına göre, tiroid fonksiyonundan bağımsız olarak bazal metabolizma hızının birçok faktörün de etkisi altında olduğu bilinmektedir.
Bazal metabolizma hızı ile vücut ağırlığı arasındaki ilişki nedir?
Bazal metabolizma hızındaki değişiklikler, gün içerisindeki enerji dengesi üzerine etkilidir. Enerji dengesi, bireyin besinlerden sağladığı, vücuda aldığı kalori ile vücudun harcadığı kalori arasındaki fark ile hesaplanabilir. Birçok çalışma sonucuna göre, tiroid hormonlarındaki değişiklik, bazal metabolizma hızını etkileyerek, enerji dengesinde değişikliklere bağlı olarak bireyin kilo yönetiminde başarısını etkileyen bir faktör olarak belirtilmiştir. Ancak, tiroid ile kilo yönetimi arasındaki ilişki bu kadar basit olmayıp, daha karmaşık faktörleri içermektedir. Örneğin, tiroid hormonu dışında bir çok hormon, protein ve diğer kimyasallar, vücudun enerji harcaması, besin alımı ve vücut ağırlığı üzerinde etkilidir. Sonuç olarak, sadece tiroid fonksiyonundaki bozukluğun tek başına vücut ağırlığı üzerinde nasıl bir etki oluşturduğunu tahmin etmek ve değerlendirmek oldukça güç olmaktadır.
Hipertiroidizm ve vücut ağırlığı arasındaki ilişki nedir?
Tiroid bezinin gereksinim duyulandan fazla çalışması, bireyin bazal metabolizma hızını arttırarak, ağırlığının sabit tutulabilmesi için, vücut tarafından ihtiyaç duyulan enerji miktarını da arttırmaktadır. Eğer birey, artan enerji gereksinimini karşılayacak şekilde beslenemez ise, hipertiroidi kilo kaybı ile sonuçlanmaktadır. Bu bireyler, genellikle çok fazla yiyerek ancak kilo kaybını önleyebilirler. İştahımız, metabolizmamız ve aktivitemiz oldukça karmaşık bir sistemin etkisi altındadır. Tiroid hormonu ise bu karmaşık sistem içerisinde etkili olan faktörlerden yalnızca bir tanesidir.Tiroid hormonu için gerçekleştirilen ilaç tedavisi uygun dozlarda ayarlanamaz ise de birey kilo kaybı durumuna geçebilmektedir.
Tiroid ilaçları obezite tedavisinde çözüm olabilir mi?
Tiroid ilaçları tedavisinin sadece obezite tedavisi amaçlı kullanımı uygun değildir. Tiroid ilaçları bırakıldığında, bireyin kilo kazanımı kaçınılmaz olacaktır.
Hipotiroidizm ile kilo kazanımı arasındaki ilişki nedir?
Hipotiroidi döneminde tiroid hormonları dışardan verilmelidir. . TSH düzeylerinin toparlanması 6- 8 haftayı bulduğundan 6- 8 hafta sonra TSH bakılarak hekim tarafından doz ayarlaması yapılır. Bu süreç içerisinde kilo takibinde de dalgalanmalar beklenebilir. Hipotiroidi olan bireyde tiroid bezinin fonksiyonunun yetersizliğine bağlı olarak bazal metabolizma hızının düşmesi, genellikle kilo alımı ile sonuçlanmaktadır. Kilo alımı, hipotiroidisi ciddi olan bireylerde daha belirgin gözlenmektedir.
Hipotirodi ve Beslenme Önerileri:
1. Hipotiroidi olan bireyler genel olarak sağlıklı bir diyet tüketmelidirler. Diyetin makronutrient ve mikronutrient içerikleri bir beslenme uzmanı tarafından kişinin yaşam tarzına, fiziksel ve biyokimyasal analizlerine göre özel olarak hazırlanması gerekmektedir.
2. Hindistan cevizi, balık ve keten tohumu tiroid hastalarının beslenmesinde yer alması gereken besinlerdir.
3. Derisiz tavuk, hindi, yağsız kırmızı et tüketimi de yine sağlıklı beslenme çerçevesinde vücudun protein, demir ve diğer vitamin ihtiyacının karşılanması için önem taşımaktadır. Kişinin yaşına, aktivitesine, gereksinimine uygun oranlarda günlük beslenme planı içinde bulunmalıdır.
4. Günlük beslenme düzeninde tam tahıl ürünleri ve kurubaklagillerin tüketimi kesinlikle ihmal edilmemelidir.
5. Hipotiroidi hastalarında sıklıkla karşılaşılan bir sorun da bireylerde görülen ödemdir. Bunun için bu kişilerde sıvı tüketimi arttırılmalı, tuz tüketimi ve kullanılacak tuzun türü açısından hekime danışılmalıdır.
6. Yapılan çalışmalarda hipotroidi olan bireylerin % 30’unda kansızlık gelişebileceği görülmüştür. Bu nedenle kişilerin günlük beslenmesinde demir alımına özen göstermesi gerekmektedir. Kırmızı et, yumurta, kuru meyveler, yeşil yapraklı sebzeler günlük beslenmede mutlaka yer almalıdır.
7. Sıklıkla hipotiroidi ile birlikte görülen kolesterol problemine bağlı olarak kolesterolden fakir, posa içeriği yüksek bir diyet örneği tercih edilir.
8. Kabızlık, yüksek posalı diyet tercihini destekler, fakat yüksek posa dışardan alınan tiroid hormonlarının emilimini engelleyebilir.
9. Ağır hipotiroidilerde görülen sarımsı deri rengi, karoten alımı azaltarak engellenebilir.
10. Hipotrioidi durumunda kemik mineral yoğunluğunun takibi de önem kazanmaktadır. Düzenli kemik taramaları yapılmalı ve diyet tedavisi sağlıklı beslenme kriterlerine uygun miktarda kalsiyum kaynaklarını da içermelidir.
BİRAZ UZUN OLDU AMA İNŞALLAH BENİ DÖVMEZLER..:çok üzgünüm: