Ergenlik döneminde başlayarak, 20li yaşlarımın başına kadar vücuduma zarar verdim. Ve diğer insanların, bu durumdaki kişileri yanlış değerlendirmek, haketmedikleri şekilde etiketlediklerine birkaç defa şahit oldum.
Aynı ayakkabıyı giymesek de bu durumdaki diğer kişilere empati geliştirebiliyor ve yaşadıklarını anlayabiliyorum. Benzer şeyleri ben de yaşadım. Ve düşündüm ki; konu hakkında bir kılavuz yazabilirim: ne olduğu, kişisel deneyimlerim ve yakınlarında kendine zarar veren insanlar olanlar için yardım&destek yolları...
Kendine Kasıtlı Zarar Verme Davranışı Nedir?
En yaygın formları kişinin bedenini acıtmak için kasıtlı olarak kendini kesmesi, yakması, kendine ya da diğer objelere vurması, saçını,tüylerini yolması ve madde/ilaç doz aşımıdır.
Psikiyatri acil servislerinde bile karşılaşabileceğiniz yaygın yanlış anlaşılmalardan biri bu kişilerin intihara meyilli olduğudur. Kendine zarar verme davranışı her zaman intihar düşünceleriyle alakalı değildir ama bunu intihar düşüncelerini uzaklaştırmaya yönelik bir yol olarak kullananlar vardır. Diğerlerinin ise aklında kendilerini öldürmek gibi bir düşünce yoktur ve birçoğu yaralarının üzerinde ilkyardım uygular.
İnsanlar Neden Vücutlarına Kasıtlu Olarak Zarar Verir?
Birçok faklı nedeni olabilir ve herkes aynı nedenden ötürü bunu yapmaz. Burada sadece kendi başlıklarımın altını çizeceğim.
1. Kanı görmek, kendimi yaşıyor hissetmek.
2. Bir cezalandırma yöntemi olarak, olduğum kişiden nefret etmek ve cezalandırılması gerektiğine inanmak.
3. Avunma. Stresliyken kendine zarar verme isteği normalden çok daha fazlaydı, psikolojik acıyı kısa süreliğine fiziksel acıya yönlendirme, hedef şaşırtma.
Belirtileri Nelerdir?
* Uzun kollu kıyafetler giymek, hava sıcak olsa bile. Birçoğu yara izlerini gizlemeye çabalar.
*Yüzmekten ya da bedenini göstermesi gereken herhangi bir aktiviteden kaçınmak.
* Bileklerine sporcu ter bantları takmak.
* Nasıl yaralandığı konusunda sürekli mazeretler uydurmak (merdivenlerden düştüm, kapıya çarptım vb....)
* Jiletlerin, bıçakların ve diğer keskin objelerin evin içinde kaybolması. İlk yardım malzemelerinin kısa süre içinde fazla kullanılmış olması.
* Eşyalarının arasında keskin objeler bulmak, mesela okul çantalarında.
* Depresyon belirtileri (ağlamak, izolasyon, uyumak, belki intihar hakkında konuşmak "Beni özler miydin?..." vb.)
"Bir Arkadaşım / Yakınımın Kendine Kasıtlı Zarar Verdiğini Düşünüyorum, Ne Yapabilirim?"
İstedikleri son şey azarlanmak ve bu birilerinin onlara bu davranışın yanlış olduğunu, delirdiklerini, buna bir son vermeleri gerektiğini ve bunu HEMEN yapmaları gerektiğini söylemesidir. Ne yazık ki işler bu kadar kolay değil, eleştiri yerine desteğe ihtiyaçları var.
Kendine kasıtlı zarar verme davranışı bir bağımlılıktır ve özellikle uzun zamandır bunu yapan insanlar için herşeye bir son vermek zordur. Bu davranış bir kontrol mekanizmasına dönüşür, otomatikleşir. Ne zaman üzgün, kızgın, endişeli, işler tamamen kendi kontrolümden çıkmış hissettiğimde aklıma ilk gelen şey kendime zarar vermekti. Kendimi rahatlatmak,iyi hissetmek ve gücümü toplayabilmek için. Güvencem, dayanak noktam buydu. Bunun fiziksel boyutu da var, herhangi bir yaralanma durumunda vücut endorfin salgılar, sinirlerimizi uyuşturur ve iyi hissetmemizi sağlar. Bir nevi doğal morfin. Ve bu şekilde iyi hissettiği içgüdüsel şekilde öğrenildiğinde kişi devamlı buna ihtiyaç duyar. İlkel bir savunma yöntemi olarak. Bunu yapmayı bırakmasını söylemek bu yüzden işe yaramaz. Çünkü hayatla başa çıkabilmek için kişinin bildiği tek yöntem budur.
Peki ne yapabilirisiniz? Ona sakince ve yargılamadan yaklaşın. Mutsuz göründüğünü farkettiğinizi, konuşmak isterse her zaman yanında olduğunuzu söyleyin. Profesyonel yardım almalarını önerebilir, bunda yanlış bir şey olmadığını anlatabilirsiniz. Çoğu durumları hakkında fazlasıyla rahatsızlık hisseder ve utanç duyar.
Profesyonel bir terapist, psikiyatr değilsiniz, ona ancak limitli şekilde yardım edebilirsiniz ama vereceğiniz desteğin onun için çok önemli olduğunu unutmayın. Yardım etmeyi önerin, ona destek olun ve konuşmak istediğinde yanında olun ama bunu durduracak kişi olarak kendinizi görmeyin, sizin için de sağlıklı değil. İlk etapta konu hakkında konuşmak istemeyebilirler ama size güvendikçe bu değişir ve sorunlar hakkında konuşmak, sadece paylaşmak bile çözüme yönelik gerçekten olumlu etki yapar.
Bu konu hakkında konuşmayı rahatsız edici ve zor bulabilirsiniz. Fikir vermesi açısından:
Ne zamandır kendine zarar veriyorsun?
Hangi yöntemle zarar veriyorsun?
Neden kendine zarar veriyorsun?
Ne sıklıkla?
Yaraların ne kadar kötü? ( Göstermeleri için zorlamayın.)
Buna bir son vermeyi istiyor musun?
Nasıl yardımcı olabilirim?
"Kendime Zarar Veriyorum, Buna Bir Son Vermek İstiyorum Ama Yapamıyorum."
Evet, yapabilirsin! Ben bunun canlı kanıtıyım. Kolay olduğu anlamına gelmiyor, güçlü olmalısın. Bir süre yapmadığında, o rahatlamayı arayabilirsin, bunu hiçbir zaman başaramayacağını, vakit kaybı olduğunu düşünüp, vazgeçmek kolaydır. Kendini kesmediğin,yakmadığın günler, haftalar, aylar sonra çembere geri dönmek... Hep bir öncekinden ders almaya çalışmalısın, kendini kötü hissetmek yerine bu zaman aralıklarını rekorun olarak değerlendir ve kırmaya çalış. Sorunlarla nasıl başedebileceğini öğrenmen lazım, terapi sana bu yolları öğretmede çok yardımcı olur.
Umarım ihtiyacı olanlara yardımcı olabilmişimdir. Sadece konuşmak ya da daha fazla bilgi almak için her zaman bu başlığa yazabilir, özel mesaj gönderebilirsiniz. :1hug:
Aynı ayakkabıyı giymesek de bu durumdaki diğer kişilere empati geliştirebiliyor ve yaşadıklarını anlayabiliyorum. Benzer şeyleri ben de yaşadım. Ve düşündüm ki; konu hakkında bir kılavuz yazabilirim: ne olduğu, kişisel deneyimlerim ve yakınlarında kendine zarar veren insanlar olanlar için yardım&destek yolları...
Kendine Kasıtlı Zarar Verme Davranışı Nedir?
En yaygın formları kişinin bedenini acıtmak için kasıtlı olarak kendini kesmesi, yakması, kendine ya da diğer objelere vurması, saçını,tüylerini yolması ve madde/ilaç doz aşımıdır.
Psikiyatri acil servislerinde bile karşılaşabileceğiniz yaygın yanlış anlaşılmalardan biri bu kişilerin intihara meyilli olduğudur. Kendine zarar verme davranışı her zaman intihar düşünceleriyle alakalı değildir ama bunu intihar düşüncelerini uzaklaştırmaya yönelik bir yol olarak kullananlar vardır. Diğerlerinin ise aklında kendilerini öldürmek gibi bir düşünce yoktur ve birçoğu yaralarının üzerinde ilkyardım uygular.
İnsanlar Neden Vücutlarına Kasıtlu Olarak Zarar Verir?
Birçok faklı nedeni olabilir ve herkes aynı nedenden ötürü bunu yapmaz. Burada sadece kendi başlıklarımın altını çizeceğim.
1. Kanı görmek, kendimi yaşıyor hissetmek.
2. Bir cezalandırma yöntemi olarak, olduğum kişiden nefret etmek ve cezalandırılması gerektiğine inanmak.
3. Avunma. Stresliyken kendine zarar verme isteği normalden çok daha fazlaydı, psikolojik acıyı kısa süreliğine fiziksel acıya yönlendirme, hedef şaşırtma.
Belirtileri Nelerdir?
* Uzun kollu kıyafetler giymek, hava sıcak olsa bile. Birçoğu yara izlerini gizlemeye çabalar.
*Yüzmekten ya da bedenini göstermesi gereken herhangi bir aktiviteden kaçınmak.
* Bileklerine sporcu ter bantları takmak.
* Nasıl yaralandığı konusunda sürekli mazeretler uydurmak (merdivenlerden düştüm, kapıya çarptım vb....)
* Jiletlerin, bıçakların ve diğer keskin objelerin evin içinde kaybolması. İlk yardım malzemelerinin kısa süre içinde fazla kullanılmış olması.
* Eşyalarının arasında keskin objeler bulmak, mesela okul çantalarında.
* Depresyon belirtileri (ağlamak, izolasyon, uyumak, belki intihar hakkında konuşmak "Beni özler miydin?..." vb.)
"Bir Arkadaşım / Yakınımın Kendine Kasıtlı Zarar Verdiğini Düşünüyorum, Ne Yapabilirim?"
İstedikleri son şey azarlanmak ve bu birilerinin onlara bu davranışın yanlış olduğunu, delirdiklerini, buna bir son vermeleri gerektiğini ve bunu HEMEN yapmaları gerektiğini söylemesidir. Ne yazık ki işler bu kadar kolay değil, eleştiri yerine desteğe ihtiyaçları var.
Kendine kasıtlı zarar verme davranışı bir bağımlılıktır ve özellikle uzun zamandır bunu yapan insanlar için herşeye bir son vermek zordur. Bu davranış bir kontrol mekanizmasına dönüşür, otomatikleşir. Ne zaman üzgün, kızgın, endişeli, işler tamamen kendi kontrolümden çıkmış hissettiğimde aklıma ilk gelen şey kendime zarar vermekti. Kendimi rahatlatmak,iyi hissetmek ve gücümü toplayabilmek için. Güvencem, dayanak noktam buydu. Bunun fiziksel boyutu da var, herhangi bir yaralanma durumunda vücut endorfin salgılar, sinirlerimizi uyuşturur ve iyi hissetmemizi sağlar. Bir nevi doğal morfin. Ve bu şekilde iyi hissettiği içgüdüsel şekilde öğrenildiğinde kişi devamlı buna ihtiyaç duyar. İlkel bir savunma yöntemi olarak. Bunu yapmayı bırakmasını söylemek bu yüzden işe yaramaz. Çünkü hayatla başa çıkabilmek için kişinin bildiği tek yöntem budur.
Peki ne yapabilirisiniz? Ona sakince ve yargılamadan yaklaşın. Mutsuz göründüğünü farkettiğinizi, konuşmak isterse her zaman yanında olduğunuzu söyleyin. Profesyonel yardım almalarını önerebilir, bunda yanlış bir şey olmadığını anlatabilirsiniz. Çoğu durumları hakkında fazlasıyla rahatsızlık hisseder ve utanç duyar.
Profesyonel bir terapist, psikiyatr değilsiniz, ona ancak limitli şekilde yardım edebilirsiniz ama vereceğiniz desteğin onun için çok önemli olduğunu unutmayın. Yardım etmeyi önerin, ona destek olun ve konuşmak istediğinde yanında olun ama bunu durduracak kişi olarak kendinizi görmeyin, sizin için de sağlıklı değil. İlk etapta konu hakkında konuşmak istemeyebilirler ama size güvendikçe bu değişir ve sorunlar hakkında konuşmak, sadece paylaşmak bile çözüme yönelik gerçekten olumlu etki yapar.
Bu konu hakkında konuşmayı rahatsız edici ve zor bulabilirsiniz. Fikir vermesi açısından:
Ne zamandır kendine zarar veriyorsun?
Hangi yöntemle zarar veriyorsun?
Neden kendine zarar veriyorsun?
Ne sıklıkla?
Yaraların ne kadar kötü? ( Göstermeleri için zorlamayın.)
Buna bir son vermeyi istiyor musun?
Nasıl yardımcı olabilirim?
"Kendime Zarar Veriyorum, Buna Bir Son Vermek İstiyorum Ama Yapamıyorum."
Evet, yapabilirsin! Ben bunun canlı kanıtıyım. Kolay olduğu anlamına gelmiyor, güçlü olmalısın. Bir süre yapmadığında, o rahatlamayı arayabilirsin, bunu hiçbir zaman başaramayacağını, vakit kaybı olduğunu düşünüp, vazgeçmek kolaydır. Kendini kesmediğin,yakmadığın günler, haftalar, aylar sonra çembere geri dönmek... Hep bir öncekinden ders almaya çalışmalısın, kendini kötü hissetmek yerine bu zaman aralıklarını rekorun olarak değerlendir ve kırmaya çalış. Sorunlarla nasıl başedebileceğini öğrenmen lazım, terapi sana bu yolları öğretmede çok yardımcı olur.
Umarım ihtiyacı olanlara yardımcı olabilmişimdir. Sadece konuşmak ya da daha fazla bilgi almak için her zaman bu başlığa yazabilir, özel mesaj gönderebilirsiniz. :1hug:
