- 28 Şubat 2007
- 842
- 7
- 55
Kalmamışsa hüznün çaresi, sizce insan ne yapar, hüznünü nasıl anlatır? Belki susar... Zira hüznü anlatmanın en iyi yollarından biridir sükût. YA da mesellerden (temsillerden) istimdad eyler. Çünkü mesel (temsil) hüznü örter, sarıp sarmalar, onu kalabalıklardan korur.
İşte Sadi'nin Bostan ve Gülistan'ından aşağıdaki temsillerin aktarılmasının başlıca nedeni de bu! O halde kaldırın üzerinden -kaldırabilirseniz- örtüsünü temsilin...
Uykunun bedeli
Bir gece Mekke çölünde uykusuzluktan atım atmaya mecalim kalmamıştı. Başımı yere koydum, deveciye "Bırak beni!" dedim. Deveci, "Kardeş!" dedi; "önümüz Harem, ardımız haramî. Yürüdünmü kurtuldun, uyudunmu öldün!"
Gidecek başka kapınız var mı?
Bir gece pirin biri sabaha kadar ibadet etmiş, seher vakti elini Tanrı'ya kaldırıp hâcet dilemişti. O sırada kulağına gâipten şöyle bir ses geldi:
-İster defol git, ister yalvarıp yakarmana devam et; bu kapıda senin dileğin kabul edilmeyecek. Boşu boşuna uğraşma, başının çaresine bak!
Pir ertesi geceyi de zikirle, ibadetle geçirdi. Müritlerden biri onun durumunu öğrenmişti: "Pirim" dedi; "gördün ya, sana o taraftan kapı kapanmış. Boş yere bu kadar uğraşıp durma!"
İhtiyarın gözlerinden, yüzüne hasretle, yakut renginde yaşlar boşandı. "A oğlum" dedi; "eğer bundan daha iyi bir kapı bilseydim, ancak o vakit umudumu keser, geri dönerdim. O benden dizginini çevirdi ama, sanma ki terkisinden ben el çekeceğim. Dilenci, eğer başka bir kapı tanıyorsa, herhangibir kapıdan mahrum döndüğü zaman gam yemez. Evet, benim bu semte yolum yokmuş, işittim. Ama başka bir ülkeye gitmem de imkânsız."
Pir bunları söylerken kendini Tanrı'ya vermiş, başını yere koymuştu. O sırada can kulağına bir ses geldi; diyorlardı ki: "Bize lâyık bir hüneri yoksa da onu kabul ettik. Çünkü Bizden gayrı sığınağı yok!"
Galiba susmak en iyisi
Dostlardan birine, "Söz söylemekten çekinmeyi" dedim; "şu sebeple daha uygun buldum: Çok zaman söz içinde iyi de söyleniyor, kötü de. Düşmanların gözü ise kötüden başkasını görmüyor."
Dostum, "Kardeş" dedi; "düşman, iyiliği görmesin daha iyi!"
Eğer bir kere denize girmişsen...
Hatırımdadır: Bir gece gözüme uyku girmemişti. Pervanenin muma, "Ben âşıkım, yansam da yaraşır; ama sen niçin ağlayıp yanıyorsun, sevgilim?!" dediğini işittim. Mum cevap verdi: "Ah zavallı âşıkım" dedi; "benim de tatlı bir sevgilim vardı: bal! Ben de ondan ayrıldım. Benden de bir Şirin, uzak düşünce, Ferhat gibi ateş başıma çıktı."
Mum böyle konuşurken her lahza sarı benzine gamlı gözyaşları dökülüyordu. "Ah iddiacı!" diyordu; "Aşk senin kârın değil ki... Çünkü ne sabrın, ne de ayakta durmaya kudretin var. Sen bir tek alevin önünden, daha yanmadan kaçıyorsun. Oysa ben tüm varlığımla yanıncaya kadar ayakta duruyorum. Aşkın ateşi senin kanadını yakıyorsa, bak benim baştan ayağa her yanımı yakıyor... Sen benim meclisleri aydınlatan parıltıma değil, hararetime, yürekler yakan gözyaşlarıma dikkat et! Ben, tıpkı, dışı nurlar içindeyken içine bakınca yanmış gördüğün Sadi gibiyim."
Gecenin henüz pek az vakti geçmişti. Ansızın peri yüzlü bir dilber onu söndürdü. Mum, başından dumanlar çıkarak, "Oğlum!" dedi; "Aşkın sonu budur! Sevmeyi öğrenmek mi istiyorsun? Bu yanıştan, ancak sevgilin seni öldürdüğü zaman kurtulacaksın. Sevdiğinin eliyle can veren bir kimsenin mezarında ağlama! Ne mutlu ki onun makbûlüymüş diye düşün! Aşıksan, başından bu derdi atma! Sadi gibi garezden el çek! Bir kere serden geçen insan, başına taş ve ok yağmuru yağsa da dileğinden el çekmez. Sana ben söylüyorum, "Sakın denize gitme!" diyorum; "Ama bir kere gittinse, artık tufanlara bırak kendini..."
Hiç değilse hayal edebilelim!
Susuzluktan can veren biri, "Ne mutlu" diyordu; "suda boğulanlara!"
Aklı kıt bir adam, "Tuhaf şey" dedi; nasıl olsa ölecek olduktan sonra ha suya kanmışsın, ha dudağın kurumuş!"
Ölmekte olan cevap verdi.
DUCANE CUNDIOĞLU
"
İşte Sadi'nin Bostan ve Gülistan'ından aşağıdaki temsillerin aktarılmasının başlıca nedeni de bu! O halde kaldırın üzerinden -kaldırabilirseniz- örtüsünü temsilin...
Uykunun bedeli
Bir gece Mekke çölünde uykusuzluktan atım atmaya mecalim kalmamıştı. Başımı yere koydum, deveciye "Bırak beni!" dedim. Deveci, "Kardeş!" dedi; "önümüz Harem, ardımız haramî. Yürüdünmü kurtuldun, uyudunmu öldün!"
Gidecek başka kapınız var mı?
Bir gece pirin biri sabaha kadar ibadet etmiş, seher vakti elini Tanrı'ya kaldırıp hâcet dilemişti. O sırada kulağına gâipten şöyle bir ses geldi:
-İster defol git, ister yalvarıp yakarmana devam et; bu kapıda senin dileğin kabul edilmeyecek. Boşu boşuna uğraşma, başının çaresine bak!
Pir ertesi geceyi de zikirle, ibadetle geçirdi. Müritlerden biri onun durumunu öğrenmişti: "Pirim" dedi; "gördün ya, sana o taraftan kapı kapanmış. Boş yere bu kadar uğraşıp durma!"
İhtiyarın gözlerinden, yüzüne hasretle, yakut renginde yaşlar boşandı. "A oğlum" dedi; "eğer bundan daha iyi bir kapı bilseydim, ancak o vakit umudumu keser, geri dönerdim. O benden dizginini çevirdi ama, sanma ki terkisinden ben el çekeceğim. Dilenci, eğer başka bir kapı tanıyorsa, herhangibir kapıdan mahrum döndüğü zaman gam yemez. Evet, benim bu semte yolum yokmuş, işittim. Ama başka bir ülkeye gitmem de imkânsız."
Pir bunları söylerken kendini Tanrı'ya vermiş, başını yere koymuştu. O sırada can kulağına bir ses geldi; diyorlardı ki: "Bize lâyık bir hüneri yoksa da onu kabul ettik. Çünkü Bizden gayrı sığınağı yok!"
Galiba susmak en iyisi
Dostlardan birine, "Söz söylemekten çekinmeyi" dedim; "şu sebeple daha uygun buldum: Çok zaman söz içinde iyi de söyleniyor, kötü de. Düşmanların gözü ise kötüden başkasını görmüyor."
Dostum, "Kardeş" dedi; "düşman, iyiliği görmesin daha iyi!"
Eğer bir kere denize girmişsen...
Hatırımdadır: Bir gece gözüme uyku girmemişti. Pervanenin muma, "Ben âşıkım, yansam da yaraşır; ama sen niçin ağlayıp yanıyorsun, sevgilim?!" dediğini işittim. Mum cevap verdi: "Ah zavallı âşıkım" dedi; "benim de tatlı bir sevgilim vardı: bal! Ben de ondan ayrıldım. Benden de bir Şirin, uzak düşünce, Ferhat gibi ateş başıma çıktı."
Mum böyle konuşurken her lahza sarı benzine gamlı gözyaşları dökülüyordu. "Ah iddiacı!" diyordu; "Aşk senin kârın değil ki... Çünkü ne sabrın, ne de ayakta durmaya kudretin var. Sen bir tek alevin önünden, daha yanmadan kaçıyorsun. Oysa ben tüm varlığımla yanıncaya kadar ayakta duruyorum. Aşkın ateşi senin kanadını yakıyorsa, bak benim baştan ayağa her yanımı yakıyor... Sen benim meclisleri aydınlatan parıltıma değil, hararetime, yürekler yakan gözyaşlarıma dikkat et! Ben, tıpkı, dışı nurlar içindeyken içine bakınca yanmış gördüğün Sadi gibiyim."
Gecenin henüz pek az vakti geçmişti. Ansızın peri yüzlü bir dilber onu söndürdü. Mum, başından dumanlar çıkarak, "Oğlum!" dedi; "Aşkın sonu budur! Sevmeyi öğrenmek mi istiyorsun? Bu yanıştan, ancak sevgilin seni öldürdüğü zaman kurtulacaksın. Sevdiğinin eliyle can veren bir kimsenin mezarında ağlama! Ne mutlu ki onun makbûlüymüş diye düşün! Aşıksan, başından bu derdi atma! Sadi gibi garezden el çek! Bir kere serden geçen insan, başına taş ve ok yağmuru yağsa da dileğinden el çekmez. Sana ben söylüyorum, "Sakın denize gitme!" diyorum; "Ama bir kere gittinse, artık tufanlara bırak kendini..."
Hiç değilse hayal edebilelim!
Susuzluktan can veren biri, "Ne mutlu" diyordu; "suda boğulanlara!"
Aklı kıt bir adam, "Tuhaf şey" dedi; nasıl olsa ölecek olduktan sonra ha suya kanmışsın, ha dudağın kurumuş!"
Ölmekte olan cevap verdi.
DUCANE CUNDIOĞLU
"
