Allah'ım yarabbim daha neler duyacağız....
Bu konuda diyebileceklerim şunlardır: Porselen tümü killi topraktan yapılmış veya daha açık bir deyimle kil ihtiva eden ham maddeden üretilmiş ürünlerin oluşturduğu büyük seramik grubunun bir elemanıdır.
Seramik grubunun ilk ve en ilkel ürünü, balçık tuğla veya kerpiç tuğladır. Bu aşamada söz konusu olan basit, kaba seramiktir. Daha sonra ise üretim aşamaları sıralamasına göre sırasıyla toprak çanak çömlekler, majorka çinisi (elvan çini), fayans, taş eşya, taştan oyma kap, seramik gelmekte ve porselenle grup en üstün ve en mükemmel formuna ulaşmış olmaktadır...
Birleşik bir bütün gibi görünmesine rağmen iç yapısında bileşik bir gövde ouluşturması nedeniyle "porselen" deyiminin kesin bilimsel bir tanımını yapmak zordur. En iyisi porseleni iki kısımdan Bisküvi (gövde) ve sır - oluşan bir kitle olarak tanımlanmaktadır.
Porselenin sırrı (üzerindeki cila tarzı katman) bileşimi açısından cama benzemektedir. Gövde veya pişirilmiş şekliyle daha anlamlı bir deyim olarak bisküvi yaklaşık %70 - %80 oranlarında içine başka kristaller eklenmiş olan camdan oluşmaktadır. Sözü edilen cam benzeri hamuru, aynı zamanda porselenin transparan (ışık geçirgenlik) olmasının da nedeni olmaktadır. Zaten porseleni seramik veya toprak eşyalardan ayıran da bu ışık geçirgenlik özelliğidir...
Bisküvi şekillendirilmiş, kurutulmuş veya pişirilmiş, ancak henüz sırlanmamış seramik ürünlere verilen addır. Bitmiş üründeki çeşitli maddeler, cam ve camla birleştirilmiş diğer kristaller, ancak pişirilmekle birleşmektedir.
Esas olarak porselen ikiye ayrılır.
a) Sert porselen (pate dure; eng: hard paste )
b) Yumuşak porselen (pate tendre; eng: soft paste )
Sert porselen genellikle Avrupa Kıtasın'da; Yumuşak porselen (Bone China dediğimiz) ise Çin'de, Japonya'da ve İngiltere'de üretilir.
Sert Porselen Nedir?
Almanya ve Avrupa Kıtasında üretilen porselen sert porselendir. En önemli özellikleri yüksek kaolen özellikleri ( % 50 ) ve ancak 1400 - 1500 C eriyen feldspat sırrıdır. Söz konusu sıcaklıkta sırrın altındaki porselen gövde de külçeleşmektedir. Bunun sonucu olarakda gövde gibi sırın da olağanüstü yüzey sertliği ve dayanıklılığı ortaya çıkmaktadır.
Sert porselenin bisküvisi ( gövdesi ) ve sırrı çeşitli metal oksitlerin uygun eklemeleriyle boyanabilir. Böylece fildişi porselen, kobalt porseleni (mavi boyalı ), seladon porseleni ( yeşilimsi boyalı ), pembe porselen ve hatta siyah porselen elde edilebilir. Daha sonrada sert porselenin yüksek sır pişirimi sıcaklığı sır altı dekorlama şansını kısıtlamakta ve büyük önem kazandırmaktadır. (Yani bu son cümleden kasıt, sert porselenlerde bulunan sır altı dekorlar daha kıymetlidir)
Yumuşak Porselen (Kemik Porselen) Yani Bone China nedir?
Yumuşak veya kemik porseleni adını; harmanında % 50 - 65 oranlarında bulunan kemik tozu veya fosfattan almaktadır. Kalan %15 - 30 'u ise kuartz ve Felspattan oluşan pegmatit ve kaolin oluşturmaktadır. Pegmatit İngiltere'de Cornwell - Helston' da Cornish -Stone adıyla çıkarılmaktadır. Kaolin oranının da sert porselene oranla bir hayli az olması nedeniyle daha düşük bir bisküvi pişirimi sıcaklığı kütleleşmeyi sağlamakta yeterli olmaktadır. Ancak yumuşakla sert porselen arasındaki tek fark değişik harman yapıları değildir. Bone China daha ilk bisküvi pişiriminde ( 1200 - 1280 C ) tam pişmiş olmaktadır. Genellikle kurşun ve Bor karışımlarını ihtiva eden sır ise, daha sonraları 920 - 1125 C 'da pişirilmektedir.
Yumuşak porselenin sert porselene kıyasla oldukça düşük olan pişirim sıcaklığının sert porselenin mekanik sertliğine; sağlamlığına ve darbe dayanıklılığına ulaşmamasına yol açması doğaldır.Ancak korlama ve renk seçimine olanak tanımaktadır. Yumuşak porselen Batı Dünyasında özellikle İngiltere'de üretilmekte ve "Bone China " ticari adıyla piyasaya sürülmektedir. Alınan son bilgilere göre Sovyetler Birliğinde de yumuşak porselen üretimi konusunda çalışmalar yapılmaktadır. ( Kemik külü oranı asla % 50'nin üstünde değildir. 1. pişirim sıcaklığı 850 C, 2. pişirim sıcaklığı ise 1250C civarındadır.
(Sevres) . Bu ürün kuartz, potasyum nitrat, tuz, killi toprak, soda ve alçıdan oluşan bir eriyikten yapılmaktadır. Bu karışıma öğütüldükten sonra kireç ve tebeşir (kireç karbonatı) katılmaktadır. Sırrı da yine kuartz , potas (kalsiyum karbonat ) ve sodadan oluşan bir eriyiktir .
Umarım bu bilgiler çok gelmemiştir size... Sağlık açısından yapılan araştırmalara göre, zaten her porselen bisküvi denilen hamur kısmı fırınlandıktan sonra sır denilen tabaka ile kaplanmakta. O yüzden gövdesinde (bisküvide) bulunan herhangi bir bileşen yemeklere karışmamakta... Karışamazda zaten, ilk aşama olarak bisküvi, ikinci aşama olarakta sır (parlak tabaka) fırınlandığı için o sertleşip farklı bir tabakaya dönüşmekte... Herhangi bir bakteri oluşumu da söz konusu bile olamaz... Dini bir sitede de caiz olup olmadığı konusunda yorumlar okudum... Sır ile kaplı olduğu için, dinen de herhangi bir sakıncası yoktur. Dilerseniz daha kapsamlı bir araştırmayı internetten yapabilirsiniz...