LYME HASTALIĞI NEDİR?
Lyme hastalığı uzun zamandır tanınmaktaydı
ancak 1975 yılına kadar insanlarda hastalık
yaptığı bilinmiyordu. 1975 yılında ABD
Connecticut'ta Lyme kasabasında özellikle
gençlerde yoğun bir şekilde artrit vakaları
görülmeye başlandı. Yapılan araştırmalar bu
durumun bazı keneler tarafından ( Ixodes
Ricinus, Ambylomma Americanum, Lonestar
Tick) bulaştırılan bir tür spiroketten
kaynaklandığını ortaya çıkardı. Bu hastalığı
oluşturan spirokete Borrelia Burgdorferi adı
verilmektedir. Lyme Hastalığı ise adını
ABD'nin bu kasabasından almaktadır. Etken
spiroket köpek, at, sığır ve kedide hastalık
oluşturmakta, birçok vahşi memeli ve kuşları
da enfekte etmekte ve böylece bu hayvanlar
keneler için bir konakçı olmaktadırlar.
Mikroorganizma, kan emen kenelerle bir
konakçıdan diğerine nakledilir. Hastalığın
yayılmasında öncelikli vektör Ixodes
keneleridir. Kene konakçıya yapıştığında,
Lyme etkeni sindirim sisteminden kenenin
ağız organellerine göç eder ve buradan
konakçıya geçer. Yapışan kenenin hastalığı
bulaştırma işlemi yaklaşık 12 saat içinde
olur.1980’lerde, hem köpeklerde hem de
insanlarda rapor edilen hastalık insidansı
dramatik şekilde artmıştır. Artık Lyme
Borreliozis (LB) dünyada en yaygın artropod
kaynaklı hastalık kabul edilmektedir.
NASIL BULAŞIR?
Lyme hastalığı keneler tarafından bulaştırılan
bir hastalıktır. Kene cilde yapıştığı andan
itibaren hastalığın bulaşma riski vardır.
Ancak kenenin yapışık kalma süresiyle
birlikte risk de artar. Düşük bir olasılık
olmakla beraber kan nakliyle de bulaşabildiği
bilinmektedir. Cinsel yolla bulaşıp
bulaşmadığı konusunda tartışmalar vardır
ancak somut bir kanıt yoktur. Temas veya
öpüşme ile bulaşmamaktadır.
HASTALIĞIN BELİRTİLERİ NELERDİR?
Lyme hastalığının belki de en kötü tarafı
teşhisinin oldukça zor koyulmasıdır.
Hastalığın belirtileri diğer birçok hastalıkla
karışır. Diğer hastalıkları taklit etmesi
nedeniyle Lyme hastalığı Amerika'da "büyük
taklitçi" olarak anılmaktadır.
Lyme hastalığı, deriyi, eklemleri, sinir
sistemini ve diğer organ sistemlerini
etkileyerek yangısal hastalıklara sebep olur.
Semptomlar genellikle enfeksiyonun ilk
haftasında oluşur ancak kene ısırdıktan
sonra 30 gün içinde de gelişebilir. Bazı
vakalarda semptomsuz seyreder.
Erken Lyme hastalığında (erken lokalize
dönem) kırmızı halkalı boğa gözü diye tarif
edilen şekilde kızarık (erythema migrans) ile
kendini gösteren tipik semptom görülür.
Lyme hastalığına yakalanmış birçok hastada
gelişen bu kızarıklık, hastalık bulaştıktan
sonra genellikle 1-2 haftada görülür ve 3-5
hafta süreyle kalıcı olabilir. Dokunulduğunda
sıcak olabilir ve genellikle ağrısız veya
kaşıntısızdır. Erken dönemde görülen diğer
semptomlar; kene ısırığının yakınındaki lenf
bezlerinde şişkinlik, yorgunluk, baş ağrısı,
ağrı, eklem ağrısı, titreme-ürpertidir.
Lyme hastalığının sonraki aşaması (erken
yayılma dönemi) genellikle kenenin
ısırmasından sonra genellikle 2 hafta ila 3 ay
arasında oluşur. Isırık bölgesinden uzakta 2
veya daha fazla kızarık alan, şiddetli baş
ağrısı, aşırı yorgunluk, büyümüş lenf
nodülleri, tutulma (özellikle eklemlerde ve
boyunda), ışığa duyarlılık, yüz felci,
ekstremitelerde titreme veya uyuşukluk,
düzensiz kalp ritmi, 38-39°C ateş, meningitis
görülür. Lyme hastalığının son aşaması (geç
dönem) eğer erken dönemde hastalık
saptanamadıysa veya doğru şekilde tedavi
edilmediyse oluşabilir. Geç dönem
semptomları, enfekte kene ısırdıktan sonra
haftalar veya yıllar içinde herhangi bir
zamanda oluşabilir. Özellikle dizlerde artirit,
genellikle yetişkinlerde görülen idrak
bozukluğu görülür. Bu hastalarda en göze
batan değişiklikler, kronik artirit, kronik MSS
bozukluğu, yüz felci, kısmi felç, psikiyatrik
bozukluklar Aşırı yorgunluk hissi Uyku
bozuklukları, Dikkatte dağınıklık, unutkanlık,
algılama performansında düşüş ve
acrodermatitis chronica athropicans (ACA)
dır.
LYME HASTALIĞI NASIL TEŞHİS EDİLİR? Lyme
hastalığının tanısı için CDC tarafından iki
aşamalı bir yaklaşım önerilmiştir. Lyme
hastalığı tanısı için alınan tüm serum
örnekleri, birinci adım olarak EIA veya IFA
gibi duyarlı bir serolojik yöntem ile
incelenmelidir. Bu yöntemler ile pozitif yada
sınırda bir değer bulunduğunda,
standardize immunblot veya westernblot
yöntemi uygulanmalıdır. Negatif bulunan
örnekler için tekrar test yapılması
önerilmemektedir. Ancak hastada erythema
migrans oluşumu varsa, başka belirtiler veya
test sonuçları beklenmeden hemen tedaviye
başlanması gerekir. Lyme'ın teşhisi ile ilgili
asıl sorun bazı hastalarda devamlı negatif
test sonuçları alınmasına rağmen hastalığın
var olmasıdır. Bu nedenle LYME
HASTALIĞINDA TANI MUTLAKA KLİNİK VERİLER
IŞIĞINDA KONMALIDIR.
TEDAVİ
Lyme hastalığının tüm klinik formlarında
antibiyotik tedavisi uygulanmaktadır.
Antibiyotik seçimi, dozajı ve uygulama şekli
hastalığın evresi ve klinik görünüme göre
değişir