YAPILCAN KÖYÜ
KURULUŞU VE TARİHİ :
İstanbul’da Başbakanlık arşivinde 786 numaralı ve miladi 1654 tarihli defterin 195,196 ve 197 numaralı sayfalarında Aksaray livasının zaimleri ( zeamat sahibi ) isimleriyle ve tahsis edilen köyleriyle ayrı ayrı gösterilmiştir. Bu tarihte Aksaray livasında 44 Zuama(1) vardı.
Defterin başında şunlar yazılıydı:
“ Oldur ki 1065 ( miladi :1654 ) senesinde hizmette mevcut olan Aksaray sancağının zaim , zuama, erbab-ı tımarını beyan eder”.
Zeamet olarak verilen köyler şunlardır :
Göstesün ,Yapılcan…
Yine defterin 197. sayfasında “Livay-ı mezburda Harçlıkçı( 2) tayin olunanı beyan eder” başlığı altında Hicri 1065 (miladi 1654) yılında Aksaray’da Harçlıkçı tayin edilen köyler sıralanmış ve defterin altıda Aksaray Miralay’ı tarafından mühürlenmiştir. Burada da Yapılcan adına rastlamaktayız.
Görülüyor ki Yapılcan Köyü’nün tarihi çok eskilere dayanmaktadır. Hicri 929 tarihli bir başka kaynakta Yapılcan Köyü, İbrahim isimli bir kişiye tımar olarak verilmiştir. Senelik geliri de 2999 akçedir.
Yapılcan ,yaklaşık 90 yıl önce şimdi bulunduğu yerde yapılanmıştır.Daha önceleri şimdiki Yapılcan ile Darıhüyük Köyü’nün ortasında imiş.Mamasın Barajı yapılmadan önce, sık sık su taşkınları görüldüğünden dedelerimiz şimdiki Yapılcan’ı oluşturmuşlardır.Eski Yapılcan yerleşim yerinde hala ev kalıntılarına rastlanmaktadır.
MUHTARLARIMIZ :
Yeni Yapılcan kurulduktan sonra hep bir çalışma hep bir ilerleme içinde olmuştur. Kuşkusuz bu çalışma ve ilerleme köy muhtarlarının önderliğinde yapılmıştır. Yeni Yapılcan’da son 90 yıl içinde köyümüze hizmet eden muhtarlarımızın isimleri şunlardır:
Hacı Kamber YAPILCAN, Haydar YAPILCAN, Mehmet DAĞ, Mehmet KOYUNCU, Fazlı ATAR, Kazım YAPILCAN, Hasan ATAR, Mehmet KOÇ, Selahattin KOYUNCU, Ramazan YAPILCAN, Hasan ARIKAN, Şaban KULAKSIZ, Ahmet KOYUNCU, İbrahim ET.
NÜFUSYAPISI :
Yapılcan Köyü 120 hane 512 nüfusa sahiptir. Köy nüfusunun Altınkaya, Cerit, Uzunkaya, Yeşilova , Gine, Ankara ve Afyon Emirdağ’ dan gelen göçlerle çeşitlilik arzeden bir oluşumu mevcuttur.
TOPOĞRAFİK ÖZELLİKLERİ :
27921,75 dönüm arazisi bulunan Yapılcan Köyü , Aksaray’ımızın 10 kilometre batısında , uçsuz bucaksız Aksaray ovasında kurulmuştur.Köy toprakları verimlidir. Köy sınırları içinde DSİ’nin 150 metre derinlikten çıkardığı artezyen kuyusundan çıkan gaz kibrit ve ya çakmak yardımı ile yanmaktadır.Bu su , içmeye elverişli değildir.1952 yılına kadar içme suyu kuyulardan elde edilirken ,bu tarihten sonra Kuskun mevkiinden gelen su kullanılmaya başlanılmıştır.1962 yılında bu suya , dönemin muhtarı Selahattin Koyuncu’ nun çalışmaları ile Helvadereden getirilen su da eklenmiştir.2005 yılında kendini iyiden iyiye hissettirmeye başlayan su sıkıntısına halen aktif olarak görevde olan köy muhtarı İbrahim ET çözüm bulmuş; Köy Hizmetleri’nin de yardımları ile köyün 1200 metre güneyinden su getirilerek,Yapılcan köylüsünün hizmetine sunulmuştur.Şu an köyde su sıkıntısı bulunmamaktadır.
ULAŞIM :
Yapılcan, Aksaray-Konya devlet karayolunun onuncu kilometresinde bulunur. Aksaray’dan Konya istikametine doğru yola çıkan bir yolcu yaklaşık 10 dakika sonra şirin köyümüz Yapılcan’dan geçer.
KOMŞULARIMIZ :
Köyümüzün doğusunda ; Hamidiye,Taplı Burun, Musluk, Çataltepe, batısında; Yenikent (Amarat),Musluk, Hacı Mustafa Köprüsü,kuzeyinde; Darıhüyük,Ataköy, Hacı Mustafa Köprüsü, Vakıf Arkı,Karakoyunlu,güneyinde; Kutlu Kasabası, Kızılan Köprüsü,Kızılan Tepesi, Göğüskuyu,Çatalarkaç, Tilkilik bulunmaktadır.
EKONOMİK DURUM :
Köyümüzün ekonomisi buğday, arpa , ayçiçeği, mısır, pancar , büyükbaş ve küçükbaş hayvancılığa dayanmaktadır. Köyümüz geçimini % 55 tarım, % 40 hayvancılık ve% 5 ticaretle sağlamaktadır. Köyümüz mücavir alan içerisinde 75 kadar hayvan barınağı, 1 tane ticari işletme bulunmaktadır.
MESİRE YERLERİ :
Köyümüzde Kuskun, Sulukıraç, Kızılan, Çöl , Çatak , Karahüyük ve Kırmızı Çığlık gibi gezilip görülmeye değer ören yerleri mevcuttur.
TANINMIŞ YEMEKLERİ :
Pilav, Mantı, Höşmerim, Kaymak, Kuskus , Börek ,Camız Yoğurdu…
Bulgur pilavına tarif etmeden önce bulgurun sofralarımıza gelene kadar geçirdiği merhalelere değinelim:
Ekin biçildikten sonra buğday kazanlarda kaynatılır. Serilip kurutulur ve eş zamanlı olarak içindeki taşlar ayıklanır. “Soku” dediğimiz taşta tokmakla döğülür. Buğday el değirmeninde döğülüp öğütüldükten sonra kalburla elenir, düğ kısmı ayrılır, kalan bulgur kısmı savrulur.
Gelelim meşhur bulgur pilavımıza:
Tereyağ yakılır ardından bulgur ilave edilerek kavrulur. Daha sonra kuru soğan , biber eklenip kavrulur ve yeteri kadar su ilave edilir. Kaynayan pilavın suyu çekileceği sırada ocaktan indirilir.Hazır olan pilav ,evde misafir varsa tabaklara konulup ; misafir yoksa yufkanın üstüne dökülüp yenilir. Yanında da meşhur camız ve ya koyun yoğurdu oldu mu ; değmeyin Yapılcanlı’nın keyfine!
Yapılcan sokaklarında dolaşırken evlerden gelen eşsiz bir koku sizi esir alır , ve ister istemez bu kokuya doğru yönelirsiniz . Peki nedir bu kokunun sırrı :
Hamur 9,10 yumurta ile karılıp yufka açar gibi açıldıktan sonra kaynar suda haşlanır.Tepsiye 2 tane yufka dizilip arasına kıyma , karabiber,kırmızı biber, maydanoz (eskiden “sızgıt” da denilirdi) serilir. Üzerine de 2 tane yufka dizildikten sonra iki sacın arasına konulur. Burada pişirme şekline dikkat ediniz: Hem alttaki sacın altında ve hem de üstteki sacın üstünde köz ateşi mevcuttur.Yani börek iki taraflı olarak pişer. Piştikten sonra kesilip yemeye hazır hale getirilir…
Kuskus ise un,yumurta,tuz,su,bulgur gibi malzemelerden yapılır. Kuskus hazırlamak ustalık gerektiren bir iştir. Malzemeler leğen içerisine katılır. Fakat bu malzemelerin oranlarını iyi ayarlamak gerekir. Oluşacak hamurun kıvamının büyük bir incelik ve ustalıkla hazırlanması lazımdır. Leğendeki hamurun sabırla ovalanması sonucu sofralarımızda afiyetle yediğimiz kuskus meydana gelir. Kuskus oluştuktan sonra kuruması için güneş gören bir yere serilir.
EĞİTİM VE SAĞLIK :
Köyümüzde bir sağlık ocağı , bir de ilköğretim okulu bulunmaktadır.Çocuklarımız ilk 5 sınıfı köyümüzde okumakta , altıncı sınıftan itibaren il merkezinde öğrenim görmektedirler.
Aksaray Valiliği Resmi Web Sitesinde yayınlanacak bu bilgiler Köy muhtarı İbrahim ET tarafından derlenmiş ;Okul Müdür Yetkili Öğretmen’i Gürsel SAKA tarafından düzenlenmiştir.
(1) Zuama : Büyük tımar sahipleri…
(2) Harçlıkçı : Harpte bulunanlara harçlık getirmek için izinle memleketlerine gidenlere verilen addır. Sefer açılıp da hudut boylarında kışlamak icap edince her sancak sipahisi ,içlerinden beşer onar kişi seçip memleketlerine yollarlardı. Orduda kalanlara harçlık tedarik etmek için
memleketlerine giden bu adamlara “Harçlıkçı” denilirdi.
www.aksaray.gov.tr internet sitesinden alıntıdır.