Diyete başlıyorsunuz, pazartesi, salı süper gidiyor, hiçbir problem yok… daha sonra çarşamba günü iş arkadaşınızla ufak bir tartışma yaşıyorsunuz ve odanıza geldiğinizde çekmecenizde olan bir paket çikolatayı çıkarıp, nasıl yediğinizi anlamadan 5 dk içerisinde bitiriyorsunuz veya gün içinde çok düzenli bir diyet yapmışken akşam yemekten sonra televizyon izlerken kahvenin yanına aldığınız 1 kurabiye yeme kararı sonunda baktığınızda 5-6 tane kurabiye olmuş, bu tarz durumlar da kontrol kaybı hissi yaşadınız ve yemek miktarı olarak yemeyi düşündüğünüz veya planladığınız miktarın çok üstüne çıktınız. Bu tür durumlara sık rastlarız ve böyle krizleri aşmak için 8 adımı beraber atalım;
Davranışsal Öncüler
Şimdi şöyle düşünün o çikolatayı yemeden az önce ne oldu, o an çikolatayı yerken ne hissediyordunuz; iş arkadaşınızın yapması gereken işi size verdiği için ÖFKE, KIZGINLIK… hangi duygu sizi yemeye itti, kendinizi durdurmanızı engelleyen öncü düşünceler ve olaylar neler? Pazartesi hiç diyeti bozmazken neden o an da bozdunuz; öncelikle kendinizi gözlem formu hazırlayınız;
Örneklerde görüldüğü gibi kişi iş yerinde sorun olduğunda yemeye yöneliyor, bunun tespiti önemlidir. Peki bu durumu tespit ettikten sonra;
*Uyaranlardan kaçınma; sizin yemek yemenizi arttıran uyarıları tespit ettikten sonra bundan kaçınma yollarını arayınız; örneğin arkadaşlarınızla dışarıda yemek yediğinizde artıyorsa besin alışları, arkadaşlarla değil, yalnız başınıza ofiste yemek tüketiniz, mesela her gün yolda gördüğünüz pastanenin önünden geçerken dayanamayıp tatlı yiyorsanız geliş yönünüzü değiştirip, alternatif yollar bulun.
* Uyaran alanını kısıtlamak; koltukta oturarak yemek yediğinizde yemek miktarlarını arttırdığınızı gözlerseniz, bu davranıştan kaçının ve masada mutfakta yemek yemeye başlayın.
* Arzu edilen davranış için öncülleri kuvvetlendirmek; değerlendirme listenizde arkadaşlarınızla keyifli yemek yediğinizde hiç diyetinizi bozmadığınızı fark ederseniz bu davranışı kuvvetlendirin yani hep arkadaşlarınızla yemek yemek için programlar yapın veya eve geldiğinizde kahve içip yemek yediğinizde diyeti bozmadığınızı keşfederseniz hep eve Egelince 1 fincan kahve alın.
Öncül- Fazla Yeme davranışları arasında ki ilişkiyi kırma
O an öfkelisiniz, çekmeceyi açtınız, çikolatayı yiyeceksiniz, çekmeceyi kapatıp 5 dk bekleyiniz. Daha sonra böyle bir davranışta 10 dk, daha sonrasında 15 dk tarzında zaman aralıkları bırakınız ve bir süre sonra artık oto kontrolünüzün daha da kuvvetlendiğini göreceksiniz.
Davranış Değişikliği için alternatif listeler oluşturun
O an yemeye yönlendiğinizi ve kontrolü kaybetmeye başladığınızı anladığınızda sizi sakinleştirecek, mutlu edecek yapabileceklerinizin listesini arayın. Bunu kriz değerlendirmesi gibi düşünün; aşağıda ki gibi bir listeniz olsun:
En yakın arkadaşımı tel etmek
Yürüyüşe çıkmak
Köpeğimle oynamak
Film seyretmek
Örgü örmek
Resim yapmak
Maddi / Zihinsel ödüller koymak
Ödül dediğimizde genelde kişiler diyeti hiç bozmadıkları bir hafta sonrasında kendilerine yemek ödülü koyarlar, bu çok yanlıştır. Evet ödül kişinin motivasyonu arttırır fakat bu ödüller yemek haricinde olmalıdır.
Örneğin; 1 hafta diyetimi hiç bozmadım, geçen gün beğendiğim kolyeyi satın alabilirim.
‘ çok güzel gidiyorum, diyetimi bozmadım, ben harikayım, çok başarılıyım’
tarzında maddi ve zihinsel ödüller kendinize verin.
Hedef Koyma
Kısa ve uzun süreli hedefler koyun kendinize. Fakat unutmayın ki hedeflerinizi çok yüksek tutar ve ulaşamazsanız motivasyonunuz azalır bu yüzden akılcı hedefler koyun;
‘bu ay 3 kg vereceğim’
‘bu hafta diyetimi hiç bozmayacağım’
‘bu hafta hiç tatlı tüketmeyeceğim’
Yeme kalıplarının normalleşmesi
Kesinlikle kendinizi aç bırakmayın, açlık çok yemeyi tetikler, günlük 3 ana ve 3 ara öğün tüketiniz.
Beden İmajı
Unutmayın ki herkesin bir vücut yapısı vardır. Ne kadar diyet ve egzersiz yaparsanız yapın istediğiniz kilo ve vücut ölçülerine düşemeyebilirsiniz. Bu yüzden olmanız gereken kilo hedeflerini koyarken diyetisyeninize danışarak bilgi almanız gerekir. Burada kilit nokta kendini kabul edebilmektir.
Yapılan araştırmalarda kişilere neden kilo vermek istedikleri sorulmuş. Cevaplara bakıldığında ‘ kilo verirsem evliliğim daha iyi olur’ kilo verirsem eşim beni çok daha fazla beğenir’ ‘ kilo verirsem işimde yükselirim’ tarzı cevaplar alınmış fakat bu kişiler kilo verdiğinde evliliklerinde olumlu bir değişim, iş yerinde terfi görülmemiş. Unutmayın ki karşınızda ki insanlar sizi zayıf olduğunuz için çok sevmez, bu yönden olumlu düşünüp kendinizi kabul edin.
Kilo verdikten sonra yapmak istediklerinizin listesini yapın
Kilo verdikten sonraya erteledikleriniz etkinlikleri listeleyin ve onları hayata geçirmek için hemen planlar yapın. Örneğin;
‘ kilo verdikten sonra tatile gideceğim’ hemen hafta sonu için ufak bir tatil planı yapın.
‘ kilo verdikten sonra artık siyah kıyafet almayacağım’ alışverişe çıkın ve mavi, yeşil, hangi rengi seviyorsanız siyah haricinde kazaklar alın. Kendinize güvenin çok yakışacak.
Bu 8 adımın dışında diyeti mutlaka yaşam tarzınız haline getirin. Sıralı hedefler, sistematik ödüller koyun, eğlenceli etkinlikler düzenleyin.