Pelvik muayene
Bir kadın doğum muayenesinin temel ögesi pelvik incelemedir. Bu muayenede amaç olası bir patolojiyi saptamaktır. Muayenenin ilk basamağı spekulum adı verilen bir alet yardımı ile vajina ve rahim ağzının gözlenmesidir. Bu inceleme sırasında vajinal enfeksiyon olup olmadığı ve rahim ağzında yara ya da kanser öncülü bir lezyon olup olmadığı araştırılır. İkinci aşama ise elle muayenedir. Elle muayene sırasında ise myom, kist gibi kitle varlığı araştırılmaktadır.
Ultrasonun bu kadar yaygın kullanılmadığı ve gebelik testlerinin şimdiki gibi birkaç saatte değil günler sonra sonuçlandığı eski dönemlerde elle muayene gebeliğin anlaşılması açısından son derece önemliydi. Gebelikte rahim ağzında ortaya çıkan yumuşama, renk değişikliği ve rahimin muayenede normalden büyük olarak saptanması adet gecikmesi ile bir arada değerlendirildiğinde rahim içi bir gebeliğin saptanması için çoğu zaman yeterli olarak kabul edilmekteydi.
Günümüzün modern yaklaşımında ise gebeliğin tanısında ve ilk gebelik değerlendirmesinde jinekolojik muayene eski popüleritesini doğal olarak yitirmiştir. Transvajinal ultrasonografi ile gebeliğin çok erken dönemlerinde bile gebelik kesesi ve yolk kesesi görülerek normal rahim içi bir gebelik olup olmadığına karar verilebilmektedir.
Gümünüzde erken gebelik takiplerinde jinekoljik muayenenin daha az kullanılmasının nedeni halk arasındaki muayenenin düşüğe neden olacağı şeklindeki yanlış inanış değildir. Muayenenin düşüğe neden olduğuna yönelik hiçbir bilimsel veri yoktur. Düşüklerin genelde ilk 8 hafta içinde gerçekleşmesi ve ilk muayenenin de genelde bu haftalarda yapılması bu şekilde yanlış bir inanışın yerleşmesine neden olmuştur.
İlk doktor ziyaretinde öncelikle tercih edilmese bile jinekolojik muayene gebelik takiplerinin vazgeçilmez bir ögesidir. Herhangi bir jinekolojik yakınma olmaması durumunda bile eğer son 1 yıl içinde yapılmamış ise ilk gebelik kontrolünde smear testi alınması amacıyla spekulum uygulanabilir.
Öte yandan hamileliğin seyri süresince herhangi bir dönemde kanama görüldüğünde bunun değerlendirilmesi amacıyla yine spekulum ile gözlem yapılır. Erken doğum tehdidi varlığında ya da ultrasonografide rahim ağzında kısalma saptandığında ya da açılmadan şüphelenildiğinde de yine hem spekulum incelemesi hem de elle maueyene yapılır. gebeliğin son dönemlerinde çatı olarak adlandırılan pelvisi değerlendirmek amacıyla da elle muayene yapılır. Doğum öncesinde elle muayenenin yapılmasını gerektiren bir başka durum da suni sancı öncesi rahim ağzının durumunun değerlendirilmesidir.