Dünyada tüm ölümlerin %1-2’sinin sorumlusudur ve hastalığın kalp üzerindeki olumsuz etkileri genellikle hastalığın kalbi tahrip etmesinin ardından ortaya çıkar.
Kalp kapaklarında çalışma bozukluğu yapar.En sık nedeni romatizmal(çoçukluk çağında, boğazda yerleşen, üst solunum yolu infeksiyonuna yol açan özel bir tipteki mikroplara karşı vücutta oluşan savunma mekanizmasının yanlış bir yola girerek kalp kapaklarına zarar vermesi)dir.
Nefes darlığı,göğüste çarpıntı hissi başlıca şikayetlerdir ve genellikle hastalar tarafından pek önemsenmez özellikle de sigara içenler sigaraya bağlar. Fakat geç kalındığı takdirde sinsice kalp büyümesi ve kalp yetmezliği olur.
Ekokardiyografi denen kalbin ultrasonu teşhisi koydurur.Her ne kadar bazı ilaçlarla şikayetler azaltılmaya çalışılsa da kesin tedavi cerrahidir.
Önemli nokta ameliyat sınırlarını geciktirmemektir. Günümüzde 70 yaş ve altında kalp kapağı ameliyatlarını koltukaltından hiçbir kemik ve kas kesmeden 5-6 cm lik bir kesiyle yapabiliyoruz.Bu yöntemle kapaklar tamir edilebildiği gibi değiştirilebilmektedir.Bu yöntemin çabuk iyileşme,erken taburculuk,estetik görünüm,düşük infeksiyon riski,günlük yaşama hızlı dönme,otomobil kullanabilme,emniyet kemeri takabilme gibi bir çok avantajı vardır.
MİTRAL KAPAK HASTALIKLARI
Mitral kapak, kalbin sol kulakçığı ile sol karıncığı arasında yer alır ve kanın geriye kaçmasını engeller. Mitral kapağın 4 komponenti vardır. Mitral kapağa ait bu komponentlerden birinde herhangi bir nedenle meydana gelen hasar, kapakta darlık ya da yetmezliğe neden olabilir. Mitral kapak hastalıkları ülkemizde en sık romatizmal kalp hastalıklarına bağlıdır ve mitral darlık şeklindedir. Batı ülkelerinde ise genellikle yaşlılarda görülen mitral kapak yetmezliği şeklindedir.
Mitral kapak hastalıklarının belirtileri nelerdir?
Belirtiler genelde iş yaparken ortaya çıkabildiği gibi istirahat halinde de görülebilir. İstirahat halindeki şikayetler hastalığın ilerlediğinin göstergesidir. Bu tip hastalarda kalbin kas yapısında bozulma olabileceğinden, ameliyattan fayda görüp görmeyeceği yapılan tetkiklerle detaylı değerlendirilmelidir. Hastalar genelde eforla nefes darlığı, çabuk yorulma, çarpıntı ve kanlı balgam şikayetlerinden yakınırlar. Mitral yetmezliğinde sol kulakçığın fazla genişlemesine bağlı ritim bozukluğu sıklıkla görülür. Mitral darlığında ise sol kulakçıktaki kanın akışkanlığının yavaşlamasından dolayı pıhtı oluşabilir. Bu pıhtının yerinden oynaması sonucu vücuttaki kol, bacak yada beyin damarlarını tıkayabilir.
MİTRAL KAPAK HASTALIKLARINDA CERRAHİ TEDAVİ
Mitral kapak hastalığında tedavi darlık ya da yetmezliğe göre değişebilmektedir. Mitral kapak hastalığında cerrahi tedavi,kapağın onarımı yada değiştirilmesi şeklindedir. Onarım cerrahisi kapağın şekli çok bozulmamış hastalarda uygulanabilir. Mitral kapağın yerine metal kapak veya biyolojik kapaklar yerleştirilir.
TRİKÜSPİT DARLIĞI
Triküspit darlığı (TD), normalde tamamen açılarak kanın sağ atriumdan sağ ventriküle geçişine izin veren triküspit kapağın, çeşitli nedenlerle daralarak bu geçişe engel oluşturmasıdır.
Nedenleri
TD, diğer kalp kapak darlıklarına göre son derece nadir görülür ve nedeni hemen hemen daima romatizmal kalp hastalığıdır. Tek başına olması son derece nadirdir. Çoğunlukla romatizmal mitral kapak hastalıkları ve daha az olarak da romatizmal aort kapak hastalıkları ile beraber bulunur.
Şikayetler
Kanın dar olan triküspit kapaktan zor geçmesi, mitral darlığındaki mekanizmaya benzer bir şekilde sağ atriumun gerisinde kanın birikmesine (göllenmesi) neden olur. Bu da geriye doğru yansıyarak, boyun toplardamarında genişlemeye, karaciğerin büyümesine, karında (asit) ve bacaklarda (ödem) sıvı toplanmasına neden olur. TD’nın önemli olduğu durumda, sol ventriküle de kan gidişi azalacağı için yorgunluk başlar. Geriye doğru göllenen kan ayaklarda şişkinlik ve karaciğerde büyüme oluşturur. Karaciğer büyümesi o bölgede (karnın sağ üst bölgesi) ağrıya neden olur. Birlikte sıklıkla diğer kapak hastalıkları da bulunduğundan tabloya onlara ait şikayetler de eklenir.
Tanı
Şikayetlerin varlığında tipik dinleme bulguları ve Eko ile kolay tanı konur. Eko ile kapağın hareketleri, alanı, beraberinde triküspit yetmezliği olup olmadığı, kalp boşluklarının büyüklükleri ayrıntılı olarak incelebilir. Ritim bozukluğu açısından EKG, akciğer alanları açısından da akciğer grafisi, istenecek tetkikler arasındadır.
Tedavi
TD belli bir noktaya kadar idrar söktürücü ilaçlar verilerek izlenebilir. Ancak daha ileri durumlarda, beraberinde önemli triküspit yetmeliği yoksa mitral darlığında olduğu gibi balon ile dar olan kapak genişletilir. Ancak diğer kapaklardaki problemler için cerrahi gerekiyorsa o zaman cerrahi olarak da kapak genişletilebilir.
TRİKÜSPİT YETMEZLİĞİ
Triküspit yetmezliği (TY), triküspit kapağın sağ ventrikülün kasılması sırasında tam kapanamaması ve bunun sonucunda sağ ventrikülden sağ atriuma kanın geri kaçmasıdır.
Buradaki problem; sağ ventrikülün, pulmoner artere attığı kanın bir kısmının tekrar sağ atriuma kçaması ve böylece sağ ventrikülün işinin (yükünün) artmasıdır. Olayın ne kadar önemli olduğu, oluşturacağı şikayet ve tedavi şekilleri tamamen geri kaçışın ne kadar olduğuna bağlıdır. Geri kaçışın miktarına göre (bu; eko veya anjiyografide ventrikülün değerlendirilmesi ile yapılır) TY derecelendirilir (birinci, ikinci, üçüncü derece gibi.). Artan dereceler TY’nin daha önemli olduğunu gösterir.
Nedenleri
TY, bir çok özelliği nedeniyle diğer kapak hastalıklarından farklılık gösterir:
Normal sağlıklı erişkinlerin %70’inde çok hafif derecelerde bulunur (normal veya fizyolojik olarak kabul edilir) ve bir şikayete neden olmaz. Fizyolojik TY, normal muayenede pek fark edilmez ancak eko yapılırsa anlaşılır. Bunun bir önemi yoktur, dolayısıyla bir şey yapılmasına da gerek yoktur.
Fizyolojik olmayan (dolayısı ile kaçağın daha fazla olabileceği) TY’inde ise en büyük neden, yine diğer kapak hastalıklarından faklı olarak, organik (kapak yapısında bozukluk) değil fonksiyoneldir (kapağın bağlı bulunduğu yapılar olan sağ atrium veya sağ ventrikülün genişlemesi sonucu triküspit kapağı oluşturan yaprakçıkların uç uca gelememesi). Bu şekilde fonksiyonel TY’ne neden olan durumlar:
- Sol kalp yetmezliği
- Mintral Darlığı ve ya Yetmezliği
- Akciğer hastalıkları (KOAH, Pulmoner Hipertasyon yapan durumlar)
- Bazı doğumsal kalp hastalıkları (ASD,VSD,PDA)
- Pulmoner Darlık
- Göğüse gelen künt darbeler
- Romatizmal (sıklıkla diğer kapaklar da hastalanmıştır)
- Endokardit
- Ebstein anomalisi
- Bağ dokusu hastalıkları (Marfan gibi)
Çoğunlukla şikayet oluşturmaz ama TY’nin ileri olduğu durumlarda; boyunda toplardamarların belirginleşmesi ve nabzın görülmesi, sağ ventrikül aşırı yükten dolayı yetmezliğe girdiği zaman ise karaciğer büyüklüğüne bağlı bu bölgede ağrı, karında sıvı birikimi (asit) ve bacaklarda şişlik (ödem) oluşur. Fonksiyonel TY’de allta yatan hastalığın (sol kalp yetmezliği, KOAH vs) oluşturduğu şikayetler de ön planda olabilir.
Tedavi
Fonksiyonel TY, alttaki neden tedavi edilebilirse azalabilir. Organik TY’inde ise hafif veya orta dereceli olanlar, idrar söktürücü ilaçlarla izlenir. Önemli TY’inde ise diğer kapak hastalıkları varsa ve bundan dolayı cerrahi gerekiyorsa bu esnada triküspit kapağa da müdahale edilir. Cerrahi olarak tedavide kapak tamiri (repair) yapılır, ancak bu mümkün olmuyorsa değiştirilir. Başka kapak hastalığının olmadığı tek başına olan önemli organik TY’inde cerrahi tedavi seçeneği tartışmalıdır.
