Hamile ve emziren annelerin oruç tutmasını anne ve bebek sağlığı açısından riskler oluşturması nedeniyle ne din, ne de tıp önermemesine rağmen, günümüzde hala birçok anne adayı ve emziren kadın oruç tutmak konusunda ısrar etmekte… Anadolu Sağlık Merkezi doktorlarından hamilelik ve emzirme dönemlerinde oruç konusundaki en son bilgileri aldık… İşte, doktorların bu konudaki görüşve uyarıları, ama seçim tabii ki annelerin…
Kadın Hastalıkları ve Doğum uzmanı Op.Dr. İbrahim Sözen, hamilelik döneminde oruç tutan anne adaylarını ve bebeklerini bekleyen riskleri anlattı.
Hamilelik İslam dininde oruçtan muafiyet için sayılan istisnalardan biridir, ancak buna rağmen birçok hamile kadının ramazan ayında oruç tuttuğunu görmekteyiz. Bunun hem hamile kadın hem de gelişmekte olan bebek için zorlukları ve sakıncaları mevcuttur.
Gebeler, hamileliğin fizyolojisi icabı daha sık acıkırlar. Çünkü bu dönemde, bebeğe sağlamakla yükümlü oldukları ekstra kaloriyle birlikte günlük kalori alım gereksinimleri artar. Gebelerin 3-4 saatte bir düşmeye eğilimli kan şekerlerini sabit halde tutmak için küçük öğünler alması tavsiye edilir. 2004 yılında Singapur'da yapılan bir çalışmada, oruç tutan gebelerin yarısından fazlası gebelik öncesindeki oruçlara göre çok daha zorlandıklarını, üçte biri ise oruca bağlı yan etkiler yaşadıklarını belirtmişlerdir.
FONKSİYONLARI BOZUYOR!
Bebek için görülen en büyük tehlike, onların ileride nörolojik ve psikolojik gelişimlerini olumsuz yönde etkileyebilecek ketonların oruç sırasında kanda artışıdır. Ketonlar şekerin hücrelerin kullanımı için ortamda olmadığı durumlarda depolanmış yağların yakılması sonucu açığa çıkarlar. Örneğin; uzun süren açlıklarda vücudun şeker deposu çabuk tükenir ve hücrelerin enerji gereksinimi için yağlar yakılır. Bunun sonucunda hem anneye hem de bebeğe zaralı olabilecek ketonlar yağ yakılması sonucu açığa çıkarlar. Kontrol edilemeyen diyabette de aynı durum söz konusudur.
1995 yılında American Journal of Obstetrics and Gynecology dergisinde Rizzo ve arkadaşları tarafından yayınlanan bir çalışmada, kontrol edilemeyen diyabet ve uzun süreli açlık gibi durumlarda kanda oluşan yüksek keton oranlarının ileride bebeklerin beyin ve psikolojik fonksiyonlarında bozukluğa neden olduğu gösterilmiştir.
Gebelerde yüksek keton oranlarına kolaylıkla ulaşılmasının iki nedeni vardır. Öncelikle gebelerdeki açlık süreçleri gebe olmayan kadınlara kıyasla çok daha çabuk bir şekilde hipoglisemiye (kan şekeri düşüşü) yol açmaktadır. Kanda, bu düşüş nedeniyle, hücrelerin enerji olarak kullanımları için şeker kalmayınca da vücut yağlar yakar ve ketonlar bu yakımın yan ürünü olarak yükselir. Gebe olmayanlarda bu keton yükselmesi 24 saat içinde yoğunlaşıken, gebelerde bu süre 16 saat civarındadır.
Yüksek keton oranlarının gebelerde oluşmasına olanak tanıyan ikinci neden ise gebelerde, özellikle ileri haftalarda, insülin direncinin gelişmesidir. Bu direncin çok yüksek olduğu durumlarda gebeliğe ait diyabet gelişir. Bu durumda kanda yeteri kadar şeker vardır, ama bu şekeri hücrelerin kullanımına sokacak olan insülin görevini yapamaz. Şeker kanda yükselir, ama hücreler yakıt olarak şekeri kullanamaz. Hücreler bu nedenle alternatif yakıt olan yağı yakarlar ve bu da açığa yüksek keton oranları çıkarır.
VÜCUT SIVISIZ KALIYOR!
Oruç tutarken bir diğer potansiyel sorun vücudun sıvısız kalmasıdır (dehidrasyon). Gebelerde damarlarda dönen kan ve sıvı miktarı çok artar. Bu kan ve sıvı miktarını koruyabilmek için gebelerin günde en az 3 litre civarında sıvı almaları gerekir. Nisbi sıvısızlık durumlarında, kan basıncı düşer, plasentaya (bebeğin eşi) ve dolayısıyla bebeğe giden kan akımı azalır. Bunun sonucunda bebeğin oksijenlenmesi ideal oranların altına düşebilir. Sıvısızlık ayrıca süt veren kadınların da süt yapımını çok olumsuz yönde etkiler.
Gerçekten de bebeğin beyninin oksijenlenmesinin testi olan ve ultrasonla yaptığımız bir ölçüm olan biyofizik profil skoru, oruç tutan annelerin bebeklerinde tutmayan annelerin bebeklerine oranla daha düşük bulunmuştur. 2003 yılında International Journal of Gynecology and Obstetrics dergisinde yayınlanan bu çalışmaya göre, bebeğin iyi oksijenlenmesinin en iyi ultrasonografik bulgularından biri olan fetal breathing (diyafram hareketi) oruç tutan annelerin bebeklerinde ciddi olarak azalma göstermektedir.
RİSK ALMAYIN!
Özetle, oruç tutmak isteyen hamile kadınların orucu, hamileliğin, hatta emzirme sürecinin sonunda kaza orucu şeklinde tutmaları hem kendileri hem de bebek açısından çok daha olumlu olacaktır. Bütün bu tıbbi gerçeklere rağmen, mutlaka oruç tutacağım diyen anne adayları ise şunu unutmamalıdır: Özellikle 28. haftadan sonraki gebelik haftasındaysalar veya gebelikte diyabet söz konusuysa, oruç tutmaları ciddi riskler içerecektir.
EMZİREN ANNELER VE ORUÇ
Anadolu Sağlık Merkezi Pediatri Bölümü'nden Dr. Ela Tahmaz ise, emziren annenin oruç tutmasıyla ilgili bilgileri anlattı.
Anne sütü konusunda yapılan araştırmalar kısa süreli yemek yememenin sütü azaltmadığını, ancak ciddi sıvı kaybının sütü azaltabileceğini göstermiştir. 2- 5 ay arasında bebeği olup emziren kadınlar arasında yapılan bir çalışma göstermiştir ki, oruç sırasında anne sütünün içeriğinde bir miktar değişim olmaktadır. Alınan enerji miktarı, protein, vitamin A ve C gibi elemanların günlük ihtiyacın altında kaldığı saptanmıştır. Bu da emziren annelerin oruç sırasında süt kalitesinin etkilendiğini göstermektedir.
Oruç tutmanın ve tüm gün su içmemenin 2 önemli riski vardır: Birincisi; anne sıvı kaybına uğrayabilir İkincisi; eğer su kaybı yeterince fazlaysa, süt üretimi azalacaktır. Böyle bir durumda eğer anne çok susadığını hisseder veya halsiz hissederse su içmelidir. Bazı oruç tutan anneler için sıvı kaybı diğerlerine göre daha ciddi bir durum olabilir ve süt miktarının daha sonra tekrar arttırılması zor olabilir.
ILK 6 AYIN ÖNEMİ BÜYÜK!
Bu nedenlerle emziren annelerin, özellikle bebeğin sadece anne sütüyle beslendiği ilk 6 ayda bütün gün su içmemeleri doğru değildir. Oruç tutabilmek için gereğinden önce ek gıdalara ve mamaya başlanması da uygun bir davranış değildir. Ancak, 6 ayın üzerinde veya başka nedenlerle zaten ek gıdalara başlamış bebeklerde oruç sırasında annenin yememe ve içmemesi daha kolay tolere edilebilir. Ancak bu durumda da mutlaka sahura kalkmak ve iftardan sahura kadar geçen süre içinde bol miktarda sıvı almak şarttır. Ayrıca günü dinlenerek geçirmeleri ve kendilerini fazla yormamaları de gereklidir. Bebeğin aynı aralıklarla emmeye devam etmesi ve ek gıdaların da aynı şekilde verilmesi önerilmektedir.
Şunu da unutmamak gerekir ki, şeker metabolizması ile problemi olan anneler, örneğin; diyabet veya kan şeker düşüklüğü ya da diğer sağlık problemi olan annelerin oruç tutması risklidir ve mutlaka doktorlarına danışmaları gerekmektedir.
( suni sancıyla doğurttular. o kadar acıydı ki. kimse tek kelime söyleyemedi. ancak 1 yıl sonra kendine gelebildi. kalabalık bi ortamda bunu dile getirdi, acaba oruç tuttum diye mi böyle oldu diye üzülüyorum diye. (doktorlar eşine söylemişler zaten). Herkes, ne alakası var, vadesi yetmiş diye onu ayıpladılar. ikinci gebeliği hemen ramazandan sonra oldu. sonraki ramazanda ne oldu. bebeğini emzirirken yine tuttu. sütüm az diye ortalara düştü ama neyse ki ramazandan sonra yine normale döndü. şimdi bu mesajı okuyunca kızacak belki ama sırf çevre baskısından tutanlar için bir mesaj olur diye yazıyorum.
