Hamilelikte verilen araştırılmış haklar, yardımları yazdım. Çalıştığı yer eşime babalık izni vermedi. Hakkımızı nasıl aldık onu da yazdım.
Gelişmiş ülkelerde 8-9 ay annelere ücretsiz izin, hamileleri işten çıkarma yasağı gibi haklar verilirken henüz bu hakların yarısı bile olmayan ülkemizde en azından yirmi yıl öncesiyle kıyaslanırsa umut vaat edici düzenlemeler oluyor. Ben hamileyken öyle haberler çıktı ki “Aman Allahım böylesi Avrupa’da bile yok.” denildi. Ancak hayaller Hawai hayatlar sanayi lafı gibi haberlerle gerçekler arasında dağlar, tepeler, ovalar ve yaylalar vardı. Neyse işte yararlanabileceğiniz araştırılmış gerçek haklar:
Part time çalışma imkanı: 2016 Şubat ayında müthiş bir hak getirildi. İlk çocuğa iki, ikinci çocuğa dört, üçüncü çocukta da tam altı ay yarım gün çalışabiliyorsunuz sevgili anne adayları. Hem de bu hakkı kullanırsanız süt izni kullanamıyorsunuz. Süt izni ise doğum izni bitimini takiben ilk altı ay üç saat, sonraki altı ay bir buçuk saat. Yani süt izni kullanmak daha mantıklı. Süt izni vardı zaten o zaman bu yeni çıkan neyin kafası çözebilen varsa açıklasın. Hani bir insan iki ay yarım gün çalışacağım diye neden o kadar süt iznini heba etsin ki. Mutlaka amaç annelere yardım etmektir. Ama ben tam çözemedim.
Yeni çıkan part time yasasını duyururlarken haberlerde bir de annelere aylık sekizyüz küsür para vereceğiz denilmişti. Haberleri kaç kere dinledim. Çıkan haberleri de okudum. Herhangi bir şart söylenmediği için insan sanıyor ki her anneye ödül gibi bu para verilecek. Maalesef yanlış çıkıyor. Bu kolaylık size değil işverenlere sevgili anneler. Kanunlara rağmen işverenler sizi yarım gün çalıştırıp tam maaş vermeyecek. Yarım maaş verecek. Devlet de part time çalışırken tam maaş sözü verdiği için sekizyüz küsür para vererek sözünü tutmuş olacak. Ama mesela maaşınız beşbin liraysa ne olacak? İkibinbeşyüz lira artı sekizyüz lira beş bin lira etmez ki. Ee tam maaş olmadı. Neyse zaten kim beş bin lira maaş alıyor ki?
Son olarak yeni çıkan part time çalışma düzenlemesine dair söylenilen bir şey de 72 aya kadar yarım maaşla yarım gün çalışabilme imkanı. Güzel bir düşünce ama ben böyle bir şey gerçekten var mı diye öğrenmek için aile ve sosyal politikalar bakanlığı, çalışma bakanlığı ve sağlık bakanlığını aradım. Ne bir fikri olan var ne de bilgisi olan. Varsa böyle bir uygulama çok iyi bence.
Bakıcı yardımı: Geçen seneye kadar üç şehirde bir senedir de tam beş şehirde çalışan annelere bakıcı yardımı yapılıyormuş. Sınırlı sayıda olduğu için duyar duymaz kriterlere uyduğumu görüp başvurdum. Ancak bana çıkmadı.
Babanne desteği: Çocuğuma anam baksın diyenlere veriliyor. Muhtemelen hiç geliri olmayanlar içindir diye düşünüyorum.
Hamilelikte verilen haklar: Hamilelikte yedibuçuk saat çalışıyorsunuz. Doktor kontrolleriniz için izin alabiliyorsunuz. Nöbetli bir iş yerindeyseniz size nöbet verilmiyor.
Doğum izni: 8 hafta doğum öncesi 8 hafta doğum sonrası olmak üzere verilen bir izindir. 32. haftadan sonra çalışabilmeniz için doktor raporu isteniliyor. Ve böylelikle eğer çalışırsanız beş hafta kadar izniniz doğum sonrasına ekleniyor ve 13 hafta bebişinize bakabiliyorsunuz. Yeni bir düzenlemeyle doğumunuzu 40. Haftadan önce yaparsanız doğum öncesi izninizi 40. Haftaya kadar kullanabiliyorsunuz. Önceden doğurduğunuz an doğum öncesi izniniz bitiyordu. Böyle bir artı var artık. 32. hafta çalışabilir raporu alırsanız yıllık izin alamıyorsunuz. Böyle de saçma bir uygulama var.
Süt izni: Doğum izni bitimini takiben ilk altı ay üç saat sonraki altı ay bir buçuk saat olmak üzere süt izniniz mevcut.
Babalık izni: Babalara da doğum izni veriliyor. Doğumdan itibaren yedi gün izin kullanabilirsiniz.
Özel sektörün durumu: Şu ana kadar haklarınız var dedik de acaba bu hakkınızı alabilecek misiniz? Yani burası Türkiye. Özel sektörde daha maaşını alamıyorsun. Aylarca içeride birikmiş maaşını bile isterken o kadar aşağılıyorlar ki insanı sanki para karşılığında çalışmıyorsun da babanın hayrına çalışmak zorundasın. Sanki o hakkın değil de çok ekstrem bir şey istiyorsun gibi. Bu konuda konuşulacak çok şey var. Hatta ben bununla ilgili kitap bile yazdım. Daha çalışmanın ana karşılığı olan maaşını alamazken bu haklar biraz ütopik geliyor olabilir. Biz de bu problemlerden nasibimizi aldık. Zaten almasak olmazdı. Eşimin çalıştığı okulun müdürü eşime babalık izni vermeyeceğini söyledi. Hemen Meb’i aradım. İnsiyatife bağlı bir izin mi diye sordum. Baba bu hakkı kullanmak isterse o izni vermek zorundalar dediler. Biz de okul idaresine bu hakkı kullanmak istediğimizi, dilekçeyi direkt Meb’e vereceğimizi söyleyince izni vermek zorunda kaldılar. Kısaca uğraşın, didinin hakkınızı alın. Biraz acımasız gelecek ama doğum iznini ve süt iznini vermeyen yerler de var. Bir hastam anlatmıştı süt iznini kullanamadığını. Sonradan şikayet etmiş epey problemler yaşamış. Maalesef özel sektör patronlarının çoğu çalışanlarını insan yerine koymuyor. Bakanlıkları arayın, Bimer’e yazın hakkınızı alın. Patronunuz sizi haksız yere işten çıkaramaz. Çıkarırsa size tazminat ödemek zorunda. Çoğu iş yeri bunu istemiyor o yüzden istifa etmenizi istiyorlar. İstifanızı vermeyin. Direnin.
Doğum parası: 300 lira kadar bir doğum yardımı yapılıyor. Bunun için dilekçe gönderiyorsunuz ve birkaç hafta içinde Ptt’den paranızı alabiliyorsunuz.
Süt parası: 122 lira süt parası varmış. Ama herkese verilmiyormuş o yüzden ben alamadım.
Çocuk yardımı: Aylık bez parasını bile karşılamayacak ama hiç yoktan iyidir dedirtecek bir miktar aylık olarak maaşınıza ekleniyor. O yüzden mutemetinize gereken bildirimleri yapmayı unutmayın.