- 6 Mart 2012
- 17.734
- 27.909
- 49
İnsan ve hayvanlarda hastalık yapan virüs, bakteri vs. mikropların hastalık yapma karakterlerinden arındırılarak yada etkisini ortadan kaldırarak sağlam kişilere verilen maddelere aşı denir. Aşı, kişileri hastalıklardan ve onun kötü sonuçlarından koruyabilmektedir. Aşılardan tam sonuç alınması için uygun yaşlarda ve uygun aralıklarda yapılması gerekir.
İdeal aşı nasıl olmalıdır?
Aşılar içerdikleri zayıf yada ölü mikroorganizmalarla immun sistemi uyaranlı veya sıvısal bağışıklık yanıtını oluşturmaktadırlar. Böylece hastalık oluşmadan o hastalığa karşı direnç meydana gelmektedir. Ancak hiçbir aşının hastalığı geciktirmek kadar etkili cevap oluşturmadığını unutmamalıyız. Bu nedenle kalıcı yada uzun süreli bir immun yanıt için aşıların belli aralıklarla tekrarı gerekmektedir. İdeal bir aşı hastalık belirtisine yol açmadan, en az hastalığı geçirmekle edinilecek kadar bağışıklık sağlayan aşıdır. Her aşı en iyi bağışıklık yanıtı sağlayan sıvılarla ve uygun olan vücut bölgesine uygulanır. Kimi aşılar ağızdan ( çocuk felci) ya da kasa ( Karma vb.) verilebilir Bazı aşıları tek sefer uygulamak yeterliyken bazılarını yinelenmesi gerekmektedir. Ancak usulüne uygun şekilde ve şemalar dahilinde ve tam olarak yapıldığında başarılı bir koruma sağlanabilir.. Aşılamadaki ana hedefler ; 1 yaşındaki çocukların en azından %90′ ının aşılanması, yenidoğan tetanozun ortadan kaldırılması, kızamık vakalarının ve bu hastalığa bağlı ölümlerin azaltılması, çocuk felcinin yeryüzünden silinmesidir. Her anne baba çocuklarını hangi hastalıklara karşı nerde, ne kaç kez aşılatması gerektiğini bilmelidir. Aşılama çalışmaları halk sağlığı alanında gerçekleştirilen önemli bir atılımlıdır. Bu çalışmaların başarılı olabilmesi için bağışıklama toplum sağlığı yönünde taşıdığı önem geniş kitlelere anlatılmalı ve ailelerde aşılatma isteği uyandırılmalıdır.
Büyük çocuklara aşı yapılmadan önce çocuğa bu hastalıklar hakkında bilgi verilmesi ve aşı ile bu hastalığa yakalanmayacağı anlatılmalı ve çocuğa güven duygusu sağlanmalıdır.
Hepatit B: Doğumda, 1. ay ve 6- 7. ayda 3 doz yapılır.
Difteri, Boğmaca, Tetanoz, Çocuk Felci ve Hib (Menenjit): 2 . ay , 4.ay ve 6.ayda 3 doz . 18. ay ve 4-6 yaşta 2 doz Rapel uygulanmaktadır.
Pnömokok: 2. ay , 4. ay ve 6. ayda 3 doz , 1 yaşından sonra 1 doz Rapel uygulanmaktadır.
BCG: 2. veya 3. ayda uygulanır.
Rotavirus: 2.aydan sonra 2 veya 3 doz olarak uygulanır.
Kızamık, Kızamıkçık, Kabakulak: 15. ayda ve 4- 6. yaşta 2 doz uygulanır.
Suçiçeği: 12. aydan sonra ve 4-6 yaşta 2 doz uygulanır.
Hepatit A: 1. yaşından sonra 6 ay ara ile 2 doz yapılır. (Çocuğun sosyal durumuna göre daha ileri bir yaşa ertelenebilir.)
Grip Aşısı: Belli risk gruplarına yapılmaktadır.
Yan Etkiler:
Genellikle aşıyı takiben görülen yan etkilerin çoğu yaşamı tehdit etmeyen, kısa süreli yan etkilerdir.
5-12. günlerinde başlayan, 1-2 gün süren ateş ve döküntü oluşmaktadır. Kızamıkçık aşısına bağlı %0,5 oranında genellikle küçük eklemlerde görülen eklem ağrısı görülür.
DBT aşısı sonrası kızarıklık ve şişlik gibi lokal yan etkisi sıktır. Nadiren de enjeksiyon yerinde bir nodul oluşur ve birkaç hafta devam edebilir. Ateş genellikle 12-24 saatte ortaya çıkar. Uyku hali, iştahsızlık, kusma gibi hafif sistemik yan etkiler sıktır. Çocukların %50′ sinde ateş 38,2 oC’ nin üzerindedir. Yüksek ateş (>40,5 oC) ve inatçı durdurulmayan ağlamalar nadiren görülür.
Hepatit B aşısından sonra %3 enjeksiyon yerinde hassasiyet, %1 ateş görülmektedir. Hepatit A aşısında yan etkileri Hepatit B aşısına benzemektedir.
Suçiçeği aşısı yapılan çocukların %7′ sinde aşıdan sonraki 1 ay içinde hastalığın döküntüsüne benzer 2-5 adet döküntü görülür. Grip aşısından 12-24 saat sonra lokal olarak kızarıklık, şişlik, hassasiyet görülebilir. Halsizlik, ateş ve kas ağrısı da olabilir.
Aşılara bağlı bu yan etkiler, hastalığın neden olduğu komplikasyonlarla karşılaştırılamayacak kadar azdır.
