Türk Folklorunun temelini halkoyunları oluşturmaktadır. Bu yüzden de Folklor, Halkoyunları anlamında kullanılmaktadır. Fakat bu yanlış bir tanımlamadır. Folklor bütün halk kültürünü (yemek,efsane,türkü vb.) kapsar. Halkoyunları sadece yöresel dans ve giyimi kapsayan bir bölümüdür.
Türk Halkoyunları çeşitlilik ve kapsam bakımından dünyada en dikkat çeken folklorik olgulardan birisidir. Şu kadar ki, Türk Halkoyunları derlemeleri hala bitirilememiştir. Fakat çalışmalar devam etmektedir.Her köyün kendine has oyunları olması bunu güçleştirmektedir.
Türkiye folklor açısından da bir labolatuvar gibidir
TÜRK HALK OYUNU TÜRLERİ
Türk Halkoyunları genel olarak türleri şu şekilde ayrılmaktadır:
Hora Bölgesi;Trakya.
Zeybek Bölgesi;Ege,Güney Marmara,İçbatı Anadolu.
Teke Bölgesi; Göller Yöresi, Batı Akdeniz.
Kaşık Oyunları-Karşılama Bölgesi; Konya Bölümü, Batı Karadeniz, Güney Marmara, Doğu Akdeniz.
Horon Bölgesi; Orta ve Doğu Karadeniz.
Halay Bölgesi; Doğu ve Güneydoğu Bölgeleri, İç Anadolu'nun Doğusu.
Bar Bölgesi; Kuzeydoğu Anadolu.
Kafkas Bölgesi; Kuzeydoğu Anadolu.
Bir oyunun halkoyunları vasfı taşıması için kural olarak "zaman ve mekanda derinlik" ilkesini barındırması gerekir.
Türk Halkoyunlarında yöreler il sınırları itibariyle esas alınarak oluşturulmuştur. Kocaeli, Düzce,Yalova,İstanbul hariç tüm illerin yöresel oyunları mevcuttur. Buna göre Türk Halkoyunları Yöreleri şunlardır:
01 Adana Yöresi
02 Adıyaman Yöresi
03 Afyon Yöresi
04 Ağrı Yöresi
05 Amasya Yöresi
06 Ankara Yöresi
07 Antalya Yöresi
08 Artvin Yöresi
10 Balıkesir Yöresi
11 Bilecik Yöresi
12 Bingöl Yöresi
13 Bitlis Yöresi
14 Bolu Yöresi
15 Burdur Yöresi
16 Bursa Yöresi
17 Çanakkale Yöresi
18 Çankırı Yöresi
19 Çorum Yöresi
20 Denizli Yöresi
21 Diyarbakır Yöresi
22 Edirne Yöresi
23 Elazığ Yöresi
24 Erzincan Yöresi
25 Erzurum Yöresi
26 Eskişehir Yöresi
27 Gaziantep Yöresi
28 Giresun Yöresi
29 Gümüşhane Yöresi
30 Hakkari Yöresi
31 Hatay Yöresi
32 Isparta Yöresi
33 İçel Yöresi
34 İstanbul Yöresi yok.
35 İzmir Yöresi
36 Kars Yöresi
37 Kastamonu Yöresi
38 Kayseri Yöresi
39 Kırklareli Yöresi
40 Kırşehir Yöresi
41 Kocaeli: Yöresi Yok.
42 Konya Yöresi
43 Kütahya Yöresi
44 Malatya Yöresi
45 Manisa Yöresi
46 Kahramanmaraş Yöresi
47 Mardin Yöresi
48 Muğla Yöresi
49 Muş Yöresi
50 Nevşehir Yöresi
51 Niğde Yöresi
53 Rize Yöresi
54 Sakarya Yöresi
55 Samsun Yöresi
56 Siirt Yöresi
57 Sinop Yöresi
58 Sivas Yöresi
60 Tekirdağ Yöresi
61 Trabzon Yöresi
62 Tunceli Yöresi
63 Şanlıurfa Yöresi
64 Uşak Yöresi
65 Van Yöresi
66 Yozgat Yöresi
67 Zonguldak Yöresi
68 Aksaray Yöresi
69 Bayburt Yöresi
70 Karaman yöresi
71 Kırıkkale yöresi
73 Şırnak Yöresi
74 Bartın Yöresi
75 Ardahan Yöresi
76 Iğdır Yöresi
77 Yalova :Yöresi Yok.
78 Karabük Yöresi
79 Kilis Yöresi
80 Osmaniye Yöresi
81 Düzce Yöresi Yok.
Halkoyunları Sözlüğü
YÖRE:Gerek kültürel gerek coğrafi olarak aynı yargıları taşıyan,aynı sözlere gülen aynı sözlere ağlayan bazen kesin olarak sınırları belirlenemeyen alan.
KOSTÜM: Belirli bir yöreye ait, o yörenin kültürel öğelerini gösteren ve o yöreyle tanımlanan,diğer yörelerden farkını gösteren kıyafetler.Genelde başa giyilen,üste giyilen,ayağa giyilen şekilde irdelenmektedir.
TAVIR:Yöreleri birbirinden ayırt etmeyi sağlayan hareketsel ve potansiyel bütünlük.
GELENEKSEL DAL:Halkoyunları yarışmalarında figürün ve otantikliğin ön plana çıktığı kategori.
SAHNELEMELİ DAL:Halkoyunları yarışmalarında figürlerin yanında görselliğin ve çizgilerin ön plana çıktığı kategori.
STİLİZE DAL:Federasyonun sahnelemeli dal anlamında kullandığı ve kavram fazlalığına neden olan gevurcadan gelme bir tanım.
ARTİSTİK DAL:Federasyon tarafından geleneksel dal anlamında kullanılan terim.
ORGANİZATÖR:Halkoyunları yarışması düzenleyen kurum,kuruluş veya kişiler.MEB,Kültür Bakanlığı,Halkoyunları Federasyonu,Vaksa,GSGM Gençlik Merkezleri,Yurt-Kur gibi.
JÜRİ(HAKEM):Halkoyunları ekiplerinden puan kıran kişiler.Ekiplerin yöre tavırlarına oyunun gerektirdiği estetiklerin yapılıp yapılmadığını denetleyen kişiler.
ALAYLI:Asıl mesleği yanında Halkoyunlarına gönül vermiş,kendi kendini yetiştirmiş,hatta ekol olmuş kişiler.
MEKTEPLİ:İlgili okullarda halkoyunları eğitimi almış ve genelde sadece halkoyunları ile uğraşan kişiler.
KULİS:Yarışmalarda esas sahne dışında kalan ve oyuncuların sahneye girip çıkmasına olanak sağlayan düzenek.
MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI YARIŞMALARI: Türkiye'nin en çok mazisi bulunan,en köklü,en saygın,en çok katılımın sağlandığı halkoyunları yarışmaları.
ZEYBEK:Türkiye'nin Ege Bölgesi'nde oynanan oyunların genel ismi.Zeybek bölgesi İzmir,Aydın,Manisa,Muğla,Denizli,Uşak,Afyon,Kütahya,Balıkesir ve Çanakkale yörelerinden oluşmaktadır.
İZMİR YÖRESİ:Bergama'dan Menemen'e Kemalpaşa'dan Kiraz'a kadar bir alanı kapsayan;bağrında ikiparmak,kostak ali,sürmene,ötme bülbül,sebaye,kırmızı buğday,soğuk kuyu,gökçen efe,sinan ağa,zahide molla,karyolamın demiri,harmandalı,gündoğdu gibi baba oyunları barındıran;Türkiye'nin en gelişmiş halkoyunlarına ve sahne yapısına sahip,kendi oyunlarını en güzel sunabilen,birçok farklı kostümü bulunan Türkiye genelinde ekol olmuş,birçok başarılara imza atmış yöredir kendisi.
FEDERASYON:Yeni tesis edilmiş, halkoyunlarının kalbi olma yolunda ilerleyen,Türkiye Halkoyunları'nı temsil eden tek tüzel kişilik.
Türk Halkoyunları çeşitlilik ve kapsam bakımından dünyada en dikkat çeken folklorik olgulardan birisidir. Şu kadar ki, Türk Halkoyunları derlemeleri hala bitirilememiştir. Fakat çalışmalar devam etmektedir.Her köyün kendine has oyunları olması bunu güçleştirmektedir.
Türkiye folklor açısından da bir labolatuvar gibidir
TÜRK HALK OYUNU TÜRLERİ
Türk Halkoyunları genel olarak türleri şu şekilde ayrılmaktadır:
Hora Bölgesi;Trakya.
Zeybek Bölgesi;Ege,Güney Marmara,İçbatı Anadolu.
Teke Bölgesi; Göller Yöresi, Batı Akdeniz.
Kaşık Oyunları-Karşılama Bölgesi; Konya Bölümü, Batı Karadeniz, Güney Marmara, Doğu Akdeniz.
Horon Bölgesi; Orta ve Doğu Karadeniz.
Halay Bölgesi; Doğu ve Güneydoğu Bölgeleri, İç Anadolu'nun Doğusu.
Bar Bölgesi; Kuzeydoğu Anadolu.
Kafkas Bölgesi; Kuzeydoğu Anadolu.
Bir oyunun halkoyunları vasfı taşıması için kural olarak "zaman ve mekanda derinlik" ilkesini barındırması gerekir.
Türk Halkoyunlarında yöreler il sınırları itibariyle esas alınarak oluşturulmuştur. Kocaeli, Düzce,Yalova,İstanbul hariç tüm illerin yöresel oyunları mevcuttur. Buna göre Türk Halkoyunları Yöreleri şunlardır:
01 Adana Yöresi
02 Adıyaman Yöresi
03 Afyon Yöresi
04 Ağrı Yöresi
05 Amasya Yöresi
06 Ankara Yöresi
07 Antalya Yöresi
08 Artvin Yöresi
10 Balıkesir Yöresi
11 Bilecik Yöresi
12 Bingöl Yöresi
13 Bitlis Yöresi
14 Bolu Yöresi
15 Burdur Yöresi
16 Bursa Yöresi
17 Çanakkale Yöresi
18 Çankırı Yöresi
19 Çorum Yöresi
20 Denizli Yöresi
21 Diyarbakır Yöresi
22 Edirne Yöresi
23 Elazığ Yöresi
24 Erzincan Yöresi
25 Erzurum Yöresi
26 Eskişehir Yöresi
27 Gaziantep Yöresi
28 Giresun Yöresi
29 Gümüşhane Yöresi
30 Hakkari Yöresi
31 Hatay Yöresi
32 Isparta Yöresi
33 İçel Yöresi
34 İstanbul Yöresi yok.
35 İzmir Yöresi
36 Kars Yöresi
37 Kastamonu Yöresi
38 Kayseri Yöresi
39 Kırklareli Yöresi
40 Kırşehir Yöresi
41 Kocaeli: Yöresi Yok.
42 Konya Yöresi
43 Kütahya Yöresi
44 Malatya Yöresi
45 Manisa Yöresi
46 Kahramanmaraş Yöresi
47 Mardin Yöresi
48 Muğla Yöresi
49 Muş Yöresi
50 Nevşehir Yöresi
51 Niğde Yöresi
53 Rize Yöresi
54 Sakarya Yöresi
55 Samsun Yöresi
56 Siirt Yöresi
57 Sinop Yöresi
58 Sivas Yöresi
60 Tekirdağ Yöresi
61 Trabzon Yöresi
62 Tunceli Yöresi
63 Şanlıurfa Yöresi
64 Uşak Yöresi
65 Van Yöresi
66 Yozgat Yöresi
67 Zonguldak Yöresi
68 Aksaray Yöresi
69 Bayburt Yöresi
70 Karaman yöresi
71 Kırıkkale yöresi
73 Şırnak Yöresi
74 Bartın Yöresi
75 Ardahan Yöresi
76 Iğdır Yöresi
77 Yalova :Yöresi Yok.
78 Karabük Yöresi
79 Kilis Yöresi
80 Osmaniye Yöresi
81 Düzce Yöresi Yok.
Halkoyunları Sözlüğü
YÖRE:Gerek kültürel gerek coğrafi olarak aynı yargıları taşıyan,aynı sözlere gülen aynı sözlere ağlayan bazen kesin olarak sınırları belirlenemeyen alan.
KOSTÜM: Belirli bir yöreye ait, o yörenin kültürel öğelerini gösteren ve o yöreyle tanımlanan,diğer yörelerden farkını gösteren kıyafetler.Genelde başa giyilen,üste giyilen,ayağa giyilen şekilde irdelenmektedir.
TAVIR:Yöreleri birbirinden ayırt etmeyi sağlayan hareketsel ve potansiyel bütünlük.
GELENEKSEL DAL:Halkoyunları yarışmalarında figürün ve otantikliğin ön plana çıktığı kategori.
SAHNELEMELİ DAL:Halkoyunları yarışmalarında figürlerin yanında görselliğin ve çizgilerin ön plana çıktığı kategori.
STİLİZE DAL:Federasyonun sahnelemeli dal anlamında kullandığı ve kavram fazlalığına neden olan gevurcadan gelme bir tanım.
ARTİSTİK DAL:Federasyon tarafından geleneksel dal anlamında kullanılan terim.
ORGANİZATÖR:Halkoyunları yarışması düzenleyen kurum,kuruluş veya kişiler.MEB,Kültür Bakanlığı,Halkoyunları Federasyonu,Vaksa,GSGM Gençlik Merkezleri,Yurt-Kur gibi.
JÜRİ(HAKEM):Halkoyunları ekiplerinden puan kıran kişiler.Ekiplerin yöre tavırlarına oyunun gerektirdiği estetiklerin yapılıp yapılmadığını denetleyen kişiler.
ALAYLI:Asıl mesleği yanında Halkoyunlarına gönül vermiş,kendi kendini yetiştirmiş,hatta ekol olmuş kişiler.
MEKTEPLİ:İlgili okullarda halkoyunları eğitimi almış ve genelde sadece halkoyunları ile uğraşan kişiler.
KULİS:Yarışmalarda esas sahne dışında kalan ve oyuncuların sahneye girip çıkmasına olanak sağlayan düzenek.
MİLLİ EĞİTİM BAKANLIĞI YARIŞMALARI: Türkiye'nin en çok mazisi bulunan,en köklü,en saygın,en çok katılımın sağlandığı halkoyunları yarışmaları.
ZEYBEK:Türkiye'nin Ege Bölgesi'nde oynanan oyunların genel ismi.Zeybek bölgesi İzmir,Aydın,Manisa,Muğla,Denizli,Uşak,Afyon,Kütahya,Balıkesir ve Çanakkale yörelerinden oluşmaktadır.
İZMİR YÖRESİ:Bergama'dan Menemen'e Kemalpaşa'dan Kiraz'a kadar bir alanı kapsayan;bağrında ikiparmak,kostak ali,sürmene,ötme bülbül,sebaye,kırmızı buğday,soğuk kuyu,gökçen efe,sinan ağa,zahide molla,karyolamın demiri,harmandalı,gündoğdu gibi baba oyunları barındıran;Türkiye'nin en gelişmiş halkoyunlarına ve sahne yapısına sahip,kendi oyunlarını en güzel sunabilen,birçok farklı kostümü bulunan Türkiye genelinde ekol olmuş,birçok başarılara imza atmış yöredir kendisi.
FEDERASYON:Yeni tesis edilmiş, halkoyunlarının kalbi olma yolunda ilerleyen,Türkiye Halkoyunları'nı temsil eden tek tüzel kişilik.
(
