Troid Hastalarına Beslenme Önerileri Zayıflama sürecinde en fazla karşılaşılan ve günümüzde yaygın olarak gözlenen tiroid rahatsızlıklarında beslenme büyük önem taşımaktadır. Metabolizmanın çalışmasını kontrol eden ve yaşamsal fonksiyonlar için gerekli olan tiroit hormonları eğer düzensiz salgılanırsa ciddi rahatsızlıklara yol açabilmektedir.
Tiroid hormonu normal değerlerden daha fazla salgılanırsa metabolizma hızlanır ve hipertiroidi hastalığı gelişir. Eğer daha az salgılanırsa bu duruma da hipotiroidi denir, metabolizma hızı azalır, kabızlık, deri döküntüsü, saç dökülmesi, kilo artışı, aşırı sinirlilik hali oluşur. Hastanın kan bulgularındaki T3, T4 ve TSH hormonlarının ölçülmesi hastalığın seviyesi hakkında bilgi verir.
Tiroid hastaları doktor kontrolünde uyguladıkları ilaç tedavisinin yanı sıra yaşamları boyunca beslenmelerine de dikkat etmek durumundadırlar. Tüketecekleri yiyeceklerin çeşit ve miktarı hormon seviyelerini etkileyebilmektedir.
Bu nedenle; *Kan bulgularınıza, yaşam tarzınıza, kullandığınız ilaçlara uygun yeterli ve dengeli bir beslenme programı uygulamalısınız, bu örüntü karbonhidrat, protein, yağ, vitamin-mineraller ve lifden zengin olmalıdır.
*Sebze ve meyveleri mevsiminde, taze tüketin.
*Market alışverişi yaparken etiket okuma alışkanlığı edinin.
*Doymamış yağ asitlerinin, özellikle omega-3, tiroid fonksiyonlarını düzenleyici özelliği artık bilinmektedir. Bu nedenle daha fazla balık tüketmeye çalışın. Haftada en az 2 kez balık, diğer günlerde ise derisiz tavuk, hindi, yağsız kırmızı et tüketin.
*Kurubaklagilleri tüketmeye çalışın. Kuru baklagiller iyi birer bitkisel protein kaynağıdırlar ve haftada 2 kez tüketilmelidir.
*Beslenmenize keten tohumunu ilave edin, hem lif oranı yüksek hem de E vitamini ve çinko mineralinden zengin bir besindir. Günde 1-2 yemek kaşığı kadar taze öğütülmüş keten tohumunu sebze yemeklerinize, salatalara ve çorbanıza yemek piştikten sonra ilave edip tüketmeye çalışın.
*
İyot, tiroid fonksiyonları için elzem bir mineraldir ve tükettiğimiz birçok besinin içerisinde de bulunmaktadır. Eğer ihtiyacımızdan fazla alınırsa da otoimmün tiroid hastalığına neden olabilmektedir.
*
Hipotiroidi olanların iyotlu tuz yemeleri, hipertiroidi ve nodüler guatırı olanların aşırı iyot alımında hashimato tiroidi oluştuğu için
iyotsuz tuz yemeleri gerekmektedir.
*E vitamininden zengin beslenmede iyodun emilimini artırmaktadır.
*Çinkodan zengin badem, deniz ürünleri, et, karaciğer, tavuk, hindi, fındık, ay çekirdeği, süt ve yumurta yeme alışkanlıklarınız arasında olmalıdır.
*Selenyum minerali de tiroid hormonu için önemli rol oynamaktadır. Selenyumundan yetersiz beslenildiğinde kanda T4 ve TSH hormonu yükselir, T3 hormonu düşer. İyot ve selenyum eksikliği birlikte görülürse hastalığın şiddeti daha da artmaktadır. Selenyum seviyesinin düşmemesi için balık, karides, dana karaciğeri, hindi ve dana eti, mercimek, mantar, susam, ceviz, ay çekirdeği ile tam tahıllar selenyum kaynağı besinlerdendir.
*Taurin, tiroid hormonlarının üretimi için elzem bir aminoasittir. Doktorunuz kontrolünde supleman olarak takviye alabilirsiniz. Doktorunuz önermedikçe hiçbir tableti almayın.
*Kelp içeren yosun tableti tüketiminde de dikkatli olmalısınız.
*Deniz ürünleri, sarımsak, su teresi, yumurta sarısı, maydanoz, kayısı, mantar, bira mayası genel olarak triod fonksiyonları için faydalı besinlerdir. Fakat Kandida enfoksiyonu varsa mantar ve bira mayasından uzak durmakta fayda var.
*Tiroid hormonlarının çalışmasını azaltan yiyecekleri; beyaz lahana, kara lahana, karnabahar, brokoli, turp, brüksel lahanası, hardal, soya fasulyesi, yer fıstığı, darıyı çok fazla özellikle çiğ olarak tüketmemelisiniz. Pişirerek tüketmeniz guatrojen madde miktarını azaltacağından daha sağlıklı olacaktır.
*Tiroidde en fazla görülen problem ödemdir. Bu nedenle su tüketiminizi asla ihmal etmeyin, günde 2-2,5 lt su içmeye çalışın.
*Çikolata bakırdan zengin bir yiyecektir ama kadmiyumda içermesinden dolayı tiroid hastalarının dikkatli tüketmesi gerekmektedir. Fazla alınan kadmiyum selenyumu vücuttan atar.
*Hipertiroidi olanlar süt, peynir, deniz mahsulleri, mor lahana, turp, kuruyemiş
tüketimini azaltmalılar. Çay, kahve, alkol ve nikotin metabolizma hızını artıracağından tüketmemeye çalışmalılar.
*Sağlıklı yaşamın ikincil kuralı düzenli egzersizdir. Hem metabolizmanın hızlanması, hem tiroid hormonuna karşı doku duyarlılığının artması, hem de kas artışı için düzenli egzersiz en azından yürüyüş yapmalısınız.
*Stres birçok hastalık gibi tiroid bulgularını da tetikler, özellikle bahar aylarında psikolojik yapının değişmesiyle hormonal değişimde görülebilmektedir. Bu nedenle stresle baş etmek için elinizden geleni yapmaya çalışın.
Dyt. Özlem Sert Aydın
Tiroid Hastalarında Beslenme Tiroidi hastaları beslenirken nelere dikkat etmeli? Estethica Diyetisyenlerinden Elif Küçük bu yazısında tiroidi hastalarına tavsiyelerde bulunuyor.
Tiroid bezi bir endokrin bezdir. Tiroid bezinden T3 ve T4 isimli 2 hormon salgılanır. Bu hormonlar vücudumuzda metabolizmamızı düzenler ve metabolizma hızını kontrol eder. Hormonlar çok salgılanırsa; metabolizma hızlanır, kalp hızı artar, kilo kaybı oluşur ve buna hipertiroidi denir. Hormonlar az salgılanırsa ise; metabolizma yavaşlar, kalp hızı yavaşlar, kilo artışı olur ve buna da hipotiroidi denir.
Tiroid hastaları doktor kontolünde ilaç kullanımının dışında yaşam tarzı ve beslenme alışkanlıklarına da dikkat edilmesi gerekmektedir. Ülkemizde yaygın olarak görülen hiporitodi hastalığı beslenme açısından da önemli bir hastalıktır.
Hipotriodi Hastalarında Beslenme İpuçları; - Öncelikli olarak olarak; kişinin kan bulguları, yaş, boy ve ağırlığına bağlı olarak alması gereken kaloriliyi dengeli olarak öğünlerinde tüketmesi gerekir.
- Omega-3 kaynağı balık haftada en az 2 kez tüketimi tiroid fonksiyonlarını olumlu etki yarattığı bilinmektedir.
- Sebze ve meyve ile yeteri kadar A, C ve E vitamini gibi antioksidan vitaminleri alanlarda tiroid kanseri daha az görüldüğünden bol sebze ve meyve yenmelidir.
- Lif oranında ve B vitamini açısından zengin olan tam tahıllı ürünler tüketmeye özen gösterin. Tam buğday ekmeği, kepekli makarna, kepekli pirinç gibi…
- Ayrıca lif yönünden zengin ve bitkisel protein olan kurubaklagilleri de beslenme planınızda haftada 1 kez mutlaka yer verin.
- Diyetinizle, ihtiyacınıza uygun, yeterli düzeylerde iyot (iyotlu tuz, deniz ürünleri) almaya özen gösterin.
- Hindistan cevizi, balık ve keten tohumu tiroid bezinizin daha iyi çalışmasını sağlar.
- Kafein, alkol, sigara ve şeker tiroid bezi için zararlıdır. Bunların az tüketilmesi gerekir.
- Çinko eksikliğinde de tiroid hormon metabolizması bozulur. Bu nedenle çinkodan zengin olan peynir, sığır eti, kepekli ekmek, tavuk, yumurta sarısı, süt ve süt ürünleri, balık, patates, ceviz, badem, tam tahıllar, kuru fasulye, lahana, ay çekirdeği ve kuzu eti gibi gıdalarla beslenmek tiroid sağlığımız için gereklidir.
- Tiroid hormonu için önemli olan selenyum seviyesi dengede tutmak için selenyumdan zengin besinler tüketin. Selenyum kaynakları; Ceviz, et, sakatatlar, balık ve kabuklu deniz ürünleri, kepekli unlar, süt ürünleri, sebze ve meyveler ve yumurta… Selenyum eksikliğinde vücutta E vitamini azalır ve tiroid bezi iltihabı daha sık görülür. Bu nedenle selenyum ve E vitamini birlikte vermek daha faydalıdır.
- E vitamininde zengin besin olan; bitkisel yağlar, zeytinyağı, mısırözü yağı, ayçiçek yağı, buğday tohumu, baklagiller, yeşil yapraklı sebzeler, soya fasulyesi, keten tohumu, badem, fındık, kabak çekirdeği de iyodun emilimini arttırır.
- Tiroid hormonlarının çalışmasını azaltan yiyecekleri (guatrojenik besinler) aşırı almamalısınız. Brokoli, turp, brüksel lahanası, lahana, karnabahar, hardal, kırmızı turp ve şalgam guatrojenik besinlerdir. Guatrojen maddeler pişirilince azalacağı için, pişmiş olarak tüketilmesi daha faydalıdır.
- Düzenli egzersiz yapın. Unutmayın ki egzersiz, tirod bezinin salgısını dengeler. Metabolizma yavaş çalışıyor iken egzersizle ve kas kütlesinin artırımıyla metabolizma hızı artırılabilir.
Diyetisyen Elif Küçük
Kaynak: Prof Dr Metin Ozata, 99 Sayfada Tiroid Hastaliklari, İş Bankası Yayını, 2008