Sperm Morfolojisi ve Önemi

Sperm morfolojisi, bireysel spermin boyut ve şeklini ifade eder. Erkek doğurganlığına katkı sağlayan tek faktördür.

Sperm morfolojisi nedir?


Bir bireyin sperminin hiçbiri birbirine benzemez. Baş, orta parça veya kuyrukta, sperm büyüklüğü ve şeklinde anormallikler oluşabilir. Bazı durumlarda, bu mutasyonlar veya değişiklikler, spermin genel işlevselliğini etkilemez. Diğer durumlarda, sperm yumurtanın zarına ulaşmak, delmek ya da girmek için yeterli şekilde ya da hızlı hareket edemeyebilir.

Doktorlar genellikle genel bir semen analizi veya fertilite testi sırasında sperm morfolojisini değerlendirir. Kendi başına, anormal veya düşük sperm morfolojisi skoru tipik olarak infertilitenin bir göstergesi değildir.

Sperm morfolojisi testleri


Sperm morfolojisi testleri, semen örneklerini mikroskop altında inceler ve toplam örnekte normal formlu (NF) sperm yüzdesini hesaplar. Normal sperm gereksinimleri şunlardır:

• Düzgün kenarlı, oval şekilli kafa
• 2,5 ila 3,5 mikrometre (μm) genişliğinde ve 5 ila 6 μm uzunluğunda bir kafa
• Bir akrozom (yumurta zarına nüfuz edebilen bir enzim içeren zar), sperm başının % 40 ila % 70'ini kaplar.
• Büyük vakuol içermeyen bir kafa (sıvı dolu organeller) ve toplam başın % 20'sinden daha azına sahip ikiden fazla küçük vakuol içermez.
• Spermin orta kısmı (baş ve kuyruk arasındaki bölüm) kafa ile aynı uzunlukta olmalı fakat çok daha ince olmalıdır.
• Sperm başı ve orta parçadan daha ince olması gereken, 45 mikron uzunluğunda bir kuyruk
• Baş veya kuyruk kusursuzdur.

Laboratuvar teknisyenleri sperm morfolojisi testlerini genellikle spermin küçük bir bölümünü bir cam slayt üzerine koyarak, havayla kurumasını sağlayarak ve ardından spermin mikroskop altında görülmesini kolaylaştıran bir boyayla boyayarak işlemektedirler.

Teknisyenler tipik olarak numunenin bir segmentinde 200 veya daha fazla spermin normal form (NF) yüzdesini hesaplar. Sperm morfolojisi testleri, bilgisayar destekli sperm morfometrik değerlendirme (CASA) gibi görüntü analizi teknolojisi kullanılarak da değerlendirilebilir.

Dünya Sağlık Örgütü'ne göre, bilgisayar tabanlı testler, insan hatası riskinden dolayı elle yapılan testlerden daha hassas ve güvenilirdir. Semen veya sperm kalitesini tam olarak değerlendirmek için bir test yeterli değildir. Farklı kişiler arasında ve aynı bireyden alınan örnekler arasında yüksek düzeyde bir varyasyon vardır. İnsan hatası, kirlenme, yanlış etiketleme ve işlemden önceki zaman gibi faktörler de çoklu testleri gerekli kılmaktadır. Genellikle morfoloji, canlılık ve hareketlilik gibi özellikleri teyit etmek için aynı veya benzer sonuçlar veren üç veya daha fazla test gerekir.

Test sonuçları ne anlama geliyor?


Bir örnekte çok sayıda anormal biçimde oluşan sperm ve düşük normal form (NF) skoru varsa, teratospermi denilen bir durum söz konusudur.

Hassas aralık değişebilir, ancak tipik olarak normal veya sağlıklı bir sperm morfolojisi aralığı % 4 ila % 14 normal form (NF) arasındadır. % 4'ün altında bir skor, hamilelik için normalden daha uzun süre gerekeceği anlamına gelebilir. Yüzde 0 NF'lik bir sonuç, genellikle gebelik için tüp bebek tedavisinin gerekli olabileceği anlamına gelir.

Sperm morfolojisinin ölçütleri on yıldan daha az bir süre önce geliştirildi, dolayısıyla testin nasıl yürütüldüğü ve sonuçların nasıl yorumlandığı konusunda birçok çelişki var. Anormal boyut veya şekilli olsa da, spermin hala sağlıklı genetik materyal taşıdığını hatırlamak da önemlidir. Birçok verimli erkeğin, yüksek oranda anormal spermi bulunmaktadır.

Düşük sperm morfolojisi skorları ve azalan doğurganlık oranları arasında bir bağlantı bulmuş olan çalışmaların çoğu tüp bebek deneklerini ve ayarlarını kullanmıştır. NF'si % 4'ün altında olan bir erkek, komplikasyonlar ve ek sağlık koşulları için potansiyeli ortadan kaldırmak amacıyla doktoruyla konuşmalıdır.

Erkek infertilitesinde uzmanlaşmış doktorlar anormal morfoloji oranlarının nedenini belirlemeye yardımcı olabilir ve bazı durumlarda sperm kalitesini iyileştirmek için bir tedavi yöntemi önermektedir.

Diğer doğurganlık faktörleri
Sperm morfolojisi testleri genel bir semen analizinin sadece bir bileşenidir. Farklı laboratuvarlar, tıbbi uygulamalar ve doktorlar sperm analizi testlerinin bir parçası olarak farklı süreçler uygulayabilir. Semen analizi sırasında tipik olarak değerlendirilen diğer faktörler ve hormon seviyeleri şunlardır:

• Canlılık ya da yaşayan sperm yüzdesi
• Hareketlilik veya genel hareket modelleri ve spermin hareket kabiliyeti
• Semen konsantrasyonu
• Semenin toplam sıvı hacmi
• Sıvılaşma veya sperm sıvılaşmasının ne kadar sürede gerçekleştiği
• Toplam sperm sayısı
• Meni yoğunluğu, kıvamı (viskozite)
• Semen görünümü
• Meni pH’ı
• Semendeki diğer yabancı hücreler, çoğu zaman bakteriler
• Testosteron
• seks hormon bağlayıcı globulin (SHBG)
• Folikül uyarıcı hormon (FSH)
• Prolaktin
• Estradiol
• DNA formu ve işlevi

Epitel hücreler (erkek kanallarındaki hücreler), lökositler (akyuvarlar) gibi bağışıklık hücreleri ve makrofag (çöpçü bağışıklık hücreleri) gibi ek vücut hücrelerinin varlığı da değerlendirilebilir.

Sonuç
Sperm morfolojisinin doğurganlık üzerindeki tam rolü ve etkisi tartışmalıdır. Geleneksel olarak, bir erkeğin düşük sperm morfolojisi skorları varsa, doktorlar muhtemelen yardımcı üreme teknolojilerini kullanacaklardır. Doktorlar ayrıca düşük sperm morfolojisi skorlarının da genel semen kalitesinde düşüşe ve sperm hasarında artışa neden olduğunu düşünmüşlerdir.

Araştırmacılar, morfolojinin infertilitede bir rol oynayamayacağını keşfettiler. 2017 yılında yapılan bir çalışmada, % 0 NF'lik erkeklerin normal doğurganlık oranlarına yakın olduğunu buldu. Araştırma ayrıca tüp bebek tedavilerinin erkeklerde % 4'ten az NF ile etkisiz olduğunu bulmuştur.

Son zamanlarda geliştirilen DNA testlerine göre ve birçok araştırmacı ve doktor tarafından; infertilite ve semen kalitesinin genel bir semen analizi testinden daha iyi bir göstergesi olabileceği düşünülmektedir. Semen kalitesini değerlendirmek için mevcut olan yeni DNA testlerinden bazıları şunlardır:

• Sperm kromatin yapısının analizi (SCSA)
• Comet analizi
• Tünel analizi
• Sperm DNA hasarı (Fragmantasyon) testi

Yardımcı teknolojiler kullanılırsa, sperm örneğinin normal semen örneğinden izole edildiği ve bir yumurtaya enjekte edildiği intrasitoplazmik sperm enjeksiyonu (ICSI), düşük morfoloji skoru olan erkekler için iyi bir seçenek olabilir.