Şizofrenide Ailenin Tutumu

Psikotik hastalık;bir insanın hissetme,bağlantıya geçme,davranma yeteneklerine zarar vermesine rağmen genellikle hastanın temel doğasına zarar vermez.Önceden sevilmeyen ya da sevilmeyen şeyler değişmez.Bir şizofreni hastasından ne beklenebilir? Gerçek dışı beklentilerin hem bize hem hastamıza zararı olur.Hastaneden çıkmış birine basit ev işleri dahi ağır gelebilir,fakat bu kendine ait işleri yapmıyacağı anlamına gelmez.Yakınımız okula,işe gidebilir mi? Bu konuda üzerinde bir baskı hissetmezse gitmesi daha kolay olacaktır.İşlev düzeyinin artması zamana bağlıdır.Kendisi için,kendi bakımı ve sahip oldukları şeyler için sorumluluk almaya cesaretlendirilebilir.Hasta olan yakınlarının üstüne duygusal oalrak fazla düşen ailelerde hastalığın alevlenme olasılığı daha yüksek bulunmuştur.Aşırı duygusal ilginin biçimlerine gelince 1-Ses tonu 2-Sesin eleştirel bir ton taşıması Örneğin;sen hala yataktan kalkmadın mı gibi sesin şiddeti;Örneğin yukardaki cümlenin yüksek sesle söylenmesi ve eleştirel tarzda yapılan yorumlar Örneğin;sen zaten ben söylemeden kalkmasın ki ! gibi kişisel eleştiriye yönelik saldırgan sözler Örneğin bıktım senden,bizi mahalleye rezil ediyorsun,senin yüzünden eve misafir çağramıyorum,şimdi polis çağrıp seni bakırköye tıktıracağım ve tabi ki aşırı koruyucu tutumlar.Önemsiz konularda çok fazla endişelenme;Örneğin dışarıya çıktığında başına bir şey geleceğini düşünme aşırı koruyucu bir tutum içine girmek.Örneğin yalnız gideceği yerlere birlikte gitmeyi istemek ve aşırı müdahaleci olmak.Örneğin dışarı çıkarken montunu giy ve ya mavi kazağını giy demek gibi.Genel tutumlara gelince yakınınızın inatçı,ağzı sıkı olmadığını hatırlayın zor bir zaman geçirdiğini kendisine neler olduğunu anlamaya çalıştığını bu tür bir karışıklığı kelimelere dökmenin hiç de kolay olmadığını düşünmemiz,cevap vermemesine,zamanını kullanmasına izin vermemiz,söylediği şey mantık dışıda olsa,uzun zamanda alsa dinlemeye çalışmamız ve sabırlı olamamız önemlidir.Hastaya nasıl davranmamız konusuna gelince ailenin daha sakin ve rahat davrandığı durumlarda hasta kendini daha rahat hisseder.Hastanın rakibi değil dostu olduğunuzu unutmayın,eksik gördüğünüz şeyleri doğrudan eleştirmeyin,hastalığı ile endişelerini anlayışla karşılayın,yapmak istemediği şeyler konusunda zorlamayın.Ancak ilgi gösterdiği aktivitelere teşvik edebilirsiniz.Örneğin;markete gitmek hoşuna giderdi,şu anda da gidebileceğine inanıyorum gibi.Bazende benim için süt alırsan bende sigaralarını alabilirim gibi denilebilir.Bazende hastaya basitçe hareketlerinin sonuçlarını hatırlatmak önemli olabilir.Örneğin;senin kararını anlayabiliyorum fakat anlaşmamız senin markete gidip alışveriş yapabileceğin şeklindeydi denilebilir.Sorgulayıcı olmamak gerekmektedir.Ne düşünüyorsun,niye böyle yapıyorsun gibi sorular sormayın.Günlük yaşamlardaki olaylardan söz etmeyi deneyin ve neler yapmak istediğini konuşun öncelikle temizlik giyim ve düzenli yemek konusunda teşvik edin.İyi dengelenmiş,yüksek protein ve vitamin içeren yiyecekler hazırlayabilirsiniz ya da bunlar için teşvik edebilirsiniz.Yüksek miktarda karbonhidrattan kaçınmak (patates kızartması,çikolata ve kahve v.b) fakat tartışmaya girmemekte önemlidir.Düzenli bir şekilde uyumak;belli saatlerde kalkıp belli saatlerde yatmak ile ilgilide teşvikler olabilir.Ev işlerinde sorumluluk verebilirsiniz.Sosyal ortamlara katılmaya teşvik edebilirsiniz;ancak zorlamayın eve bir arkadaşını yemeğe çağırmak uygun olabilirken düğüne gitmesi sıkıntı verebilir.Şehir dışında piknik,yürüyüş,araba gezintisi yapmak için öneride bulunulabilir.Sizinle sohbet etmek yakınınıza zor gelebilir.Ancak birlikte birşeyler yapmaktan hoşlanabilir.Örneğin birlikte Televizyon izlemek,müzik dinlemek,iskambil oynamak ve yahut sizin bir şeyler okumanız gibi;tanıdığı ya da tanımadığı kişilerin yanında sıkıntısı olursa bununla nasıl başa çıkabileceği konusunda tavsiyelerde bulunun.O ortamdan uzaklaşıp,dikkatini başka şeylere verebileceği,konuyu değiştirip,istediği hoşuna gidebilecek bir konuyu açabileceği v.b kronik hastalığı olan biriyle yaşamak zor bir durumdur.Bunu ızdırap ve onunla sonsuza kadar yaşayacakmış gibi düşünmeyin.Onun dışarda diğer insanlarla iletişim içinde olmasına izin verin.Kendinizide ilginç aktivitelere dahil etmeye çalışın ki bütün hayatınız hastadan ibaret olmasın.Örneğin tatillere çıkılabilir,ilgi alanlarınızla uğraşabilirsiniz.Bir çok aile üyesi sinirlenme,panik,üzüntü,utanma,suçluluk,gücenme yaşayabilir.Bunlar doğal tepkilerdir,bunları hissettiğiniz için kendinizi suçlamayın.Hastalığın alevlenme dönemi yatıştıktan sonra ise hastaneden çıkış sonrasında sakin ve yavaş sesle konuşun,basit cümleler kurun,günlük faaliyetleri hep aynı saatte yapın,hastanız eve kaçta geldiğinizi ve evde yemeğin kaçta yeneceğini bilsin,birşey söyleyip sonradan vazgeçmeyin,neyi niçin yaptığınızı açıklayın,hastanızı fazla kontrol etmeyin rahat bırakın,ilk günlerde istemese bile yemeği tek başına yemesi daha uygun olabilir,takdir ettiğinizi gösterin,ilaçlarını düzenli almasını ve randevularına düzenli gitmesini hatırlatın ancak zor kullanmayın.İlaç tedavisinde yaşanan sorunlara gelince ilaç almayı red etme nedenleri 1-Hasta olduğunu kabul etmemek 2-İlaca bağlı istenmeyen etkiler 3-İlaç almanın hasta olduğunu hatırlatması 4-Kendisini iyi hissettiğinden ilaç almayı unutmak ya da ihtiyacı olmadığını düşünme peki hasta yakınları bu durumda neler yapabilir. 1-Yakınınızın ilaçla ilgili yakınmalarını dinleyiniz ve anlayışlı olmaya gayret ediniz 2-Tehdit etmeden ilaçları düzenli kullanmazsa hastaneye yatabileceğini anlatın 3-İlaçları yemeğine karıştırmayın 4-Evde başka ilaç kullananlar varsa herkes aynı saatte ilacını alabilir 5-Yakınınız ilaç almayı kesinlikle red ediyorsa 2-3 haftada bir injeksiyon şeklinde kullanılan ilaçlara geçilebilir.Bu yazıyı hazırlarken Prof.Dr.Alp Üçok'un değerli fikirlerinden faydalanarak yazdım kendisinede buradan şükranlarımı sunuyorum ve efendim umarım paylaşımım herkes için faydalı olur herkesede buradan mutlu,huzurlu,sağlıklı ve güzel günler diliyorum.Hoşçakalın