Her canlıda olduğu gibi bitkilerin de genlerinde üreme isteği vardır. Bunun için bitkiler tohum yaparak nesillerini devam ettirirler. Bize düşen meydana gelen tohumların usulüne uygun olarak çıkarılması ve saklanmasıdır. Kendi ürettiğimiz doğal sebzelerden alacağımız tohumlar kaybolmakta olan bitkilerin nesillerini koruyacak, GDO’suz sebze üreterek sağlıklı beslenmemize de katkısı olacaktır.
Tohum Çıkarma
1) Tohum Alınacak Meyvenin Seçimi
Tohumu alınacak meyve (sebze), türünün en iyi örneğini temsil eden sağlıklı, iri, erken olgunlaşanlardan seçilir. İlk olgunlaşan meyvelerden alınan tohumların erken meyve verdikleri bilinmektedir.
2)Tohum Zamanının Tesbiti
Tohum almak için meyvenin tam olgunlaşmış olması gerekmektedir. Domateste yumuşama ve buruşma, Patlıcanda irileşme, kabuğunun kalınlaşması renginin balmumumsu sararması, salatalık ve kabakta irileşme kabuğunun sararması, biberde meyvenin kızarması ve kabuğunun kuruyup, incelmesi tohum alma zamanını işaret eder.
Fasulye, bezelye, bakla, lahana, karnabahar, brokoli, turp tohumları içinde olan baklalar tamamen kurur ve sararır.
Soğan, pırasa, havuç, marul gibi sebzelerde; kuruyan gövde ve çiçeklerin ucunda olan kapsüller meydana gelir ve kuruyup sararır.
Tohum alınacak meyveler dalından koparılarak, domates de sapı aşağı gelecek şekilde serin bir yerde birkaç gün olgunlaşmaya bırakılır.
3) Yıkayarak Tohum Çıkarma
Domates, patlıcan, salatalık, kabak gibi meyveli sebzeler önceden parçalara ayrılarak meyveler içi su dolu kap içine konur. Suyun içinde meyveler ezilir. Dolgun ve sağlam tohumlar suyun dibine çöker, içi boş ve olgunlaşmamış tohumlar suyun üzerine çıkar.
Suyun üzerine çıkan tohumlar alınarak atılır.
Suyun dibinde kalan tohumlar süzülerek alınır ve tekrar yıkanır. Süzülen tohumlar elek gibi alttan ve üstten hava alacak şekilde gölgede, havadar bir yerde kurutulmalıdır.
Fasulye, bezelye, bakla, lahana, brokoli, turp baklaları güneşte kurutulup kabukları ezilir ve rüzgârda savrularak tohumları alınır.
Soğan, pırasa, havuç, marul kapçıkları da ovalanıp üfleyerek tohum kabukları atılır ve tohumlar alınır.
Kavun, karpuz çekirdekleri de meyveleri ezilerek çekirdekleri çıkarılır ve yıkanıp kurutulur.
Tohumlar kesinlikle güneşte kurutulmamalıdır. Güneş fazla su kaybına ve tohuma zarar verir.
Kurutulan tohumlar etiketlenerek paketlenir ve üzerine tarih yazılarak saklamaya alınır.
Tohum Saklama
Tohum çıkarmak kadar tohumu saklamak da önemlidir. Tohum saklanacak ortamın üç temel özelliğe sahip olmasına dikkat etmek gerekmektedir. Bu özellikler şunlardır:
1. Rutubetsiz ortam,
2. Serin ortam,
3. Karanlık ortam,
1. Yöntem
Çıkarılan tohumlar bez çıkın veya torbalara konarak bir karton koli içerisinde evin en serin, rutubetsiz ve karanlık yerinde saklamaya alınır. Saklanan tohumların rutubet durumu, küflenip küflenmediği düzenli aralıklarla kontrol edilmelidir. Böylece tohumlar gelecek sezona kadar rahatça saklanabilir.
2. Yöntem
Tohumlar yine aynı şekilde bez çıkın veya torbalara konarak bir konserve kavanozuna konur. İçine nemi alması için bir miktar kâğıt havlu konmalıdır. Kavanoz ağzı kapalı olarak buzdolabının içinde +6 ila- +8 santigrat derecede muhafaza edilir (genelde bu sıcaklık için kavanoz buzdolabının raflarına veya sebzeliğine konur). Yine belirli zaman aralıklarıyla kontrol edilir. Bu yöntemle tohumlar 2-3 yıl daha saklanabilir.
Tohumumuzu çıkardık, usulüne uygun şekilde saklayacağız. Yeniden ekim için baharın gelmesini bekleyeceğiz. Biliyorsunuz, her bahar taze bir başlangıçtır…
Kaynak:faydalı bilgiler
