- 7 Ekim 2007
- 1.085
- 1
Hint mutfaginin pilav ve köriden ibaret oldugunu düsünenler zengin bir kültürle karsilasirlar..Karsinizda tam bir *Baharat Cenneti* duruyor..
Melekler Mekanı - Dünya ülkelerinin yemek kültürleri
Hindistan mutfaginin temelini baharat, tohum ve taze yapraklar ile tatlandirilmis yemekler teskil eder.
Bölgesel yemek aliskanliklari arasinda keskin çizgiler bulunsa da Hint mutfagi kendi içinde bir bütün olusturur.
Hindistan'a baharat ülkesi denmesinin bir nedeni, bu ülkenin mutfaginda yer alan her yemegin, kendine özel bir kaç baharat çesidinin olmasi..
Örnegin; Bir karisim olan köri, siyah kimyon ve hardal taneleri, tarçin çubuklari ve zencefil çok sik kullanilan baharlar. Özel bir karisim olarak adlandirabilecegimiz körinin bilinen kesin bir reçetesi yok. Hindistan'da çok sevilen bu baharatin aileden aileye degisen formülleri var. Bir gelenek halinde kusaktan kusaga aktarilan bu formüllerin her biri farkli aromaya sahip.
Körinin yani sira Garam masala da bir baharat karisimidir. Garam masala 5-6 baharin karisimiyla elde edilir.
Bölge bölge spesiyaller.
Hindistan mutfagini bir bütün olarak degil de bölgelere göre incelemek daha dogru olur. Kuzeybati bölgesinin mutfagi, yemek çesidi zenginligiyle dikkat çeker. Bunlarin arasinda en çok bilinen Biryani, pilav ve kuzu etinden yapilir. Garam masala da özellikle bu bölgenin vazgeçilmezleri arasinda. Kuzeyin diger olmazsa olmazlari; yogurt ve sarimsak. Yogurtla birçok çesit baharli içecek de hazirlanir.
Dogu Hindistan yani Bengal bölgesi, hardal gibi sert aromali baharlariyla bilinir. Yemeklerde agirlikli olarak siviyag kullanan Bengalliler, kirmizi et yerine deniz ürünlerini tercih ederler.
Güney Hindistan ise çok tüketilen hindistancevizi ile taninir. Bölgede hindistancevizi ile hazirlanan o kadar çok yemek vardir ki, adeta tuz niyetine kullaniliyor denebilir. Bugdayin yerini burada pirinç aliyor.
Yemeklerin bölgelere göre farklilik göstermesinde iklimin yani sira farkli dinlerin de rol oynadigi bilinmekte. Örnegin; Hindular sigir eti, Müslümanlar domuz eti, Budistler ise hiçbir et çesidini tüketmiyor. Bu da onlarin yemek kültürü egilimlerini belirliyor. Dine göre belirlenen et seçimi, sebzenin ön plana çikmasini saglamis. Sebzeler her bölge ve mevsimde farkli. Sebzeyi pisirme sekli, yaninda hangi yemekle sunulduguna bagli. Mercimegin tüm ülkede kullanimi çok yaygin ve bölgesel tercihlere göre farklilik gösterir.
Hindistan'da birçok din bulunmasina ragmen Hint yemek aliskanliklarinda etkisi olan kültürler, Hindu ve Müslüman gelenekleridir. Her yeni göç dalgasi kendi mutfak aliskanliklarini da beraberinde getirmis. Ancak her yeni grup zaman içinde Hint yemek özellikleri ve pisirme yöntemlerini benimsemis ve bu sayede daha iyiye dogru bir sentez olusturmuslar.
Hint mutfagi ayni zamanda Pers mutfagindan da etkilenmistir.
Portekizliler, Farslar ve Ingilizler Hint mutfagina önemli katkilar yapmislar. Mughlai yemekleri, kebaplar, kormalar ve köfteler, bir pilav ve et yemegi olan Biryani, rogan josh, kil firinlarda yapilan tandir et ve tavuk yemekleri Hindistan'da bulunan Müslümanlarin ülke mutfagina olan katkilari diye bilinmekte.
Hindistan'in Ingilizlerle uzun yillar süren iliskisi Hint mutfaginin tüm dünyada taninmasinda büyük rol oynamis.
Hindistan'in mutfak geleneklerinin bir kismi Oudh ve Haydarabad'da bulunan Mogol saraylarinda sekillenmis. Kesmir bölgesinin mutfak temelini koyun eti olusturur.
Hindistan'in kiyi eyaletlerinden Goa ve Kerala'nin mutfak geleneklerinde baligin özel bir yeri var. Goa ve Kerala'da yapilan yemeklerde bol miktarda hindistancevizi de kullanilir. Goa'ya özgü deniz ürünleri olan yengeç, istakoz ve jumbo karidesin pisirilmesine sarap ve vermut eslik eder. Bölge insaninin gelismis bir damagi vardir. Kerala diger güney eyaletleri gibi, gevrek börekleri ve ufalanmis pirinçle hazirlanan tartlari ile taninir.
Gujarat ve Tamil Nadu'da ise güçlü bir vejetaryen gelenek bulunur. Binlerce yaratici tarzda pisirilen sebze ve mercimek yemekleri olaganüstüdür.
Ülkenin spesiyal lezzetlerinden biri de Tandoori. Tandoori'nin pisirildigi 'Tandoor', içi yüksek isili kömürle dolu, duvarlari çamurla sivanmis basit bir Hint firinidir. Bu tür yemekler sunan lokantalarin camla çevrili özel bölümlerinde Tandoori sefleri basit bir metal çubuk yardimiyla terbiye edilmis bütün tavuk ve kuzu parçalarini pisirirler. Firinin özelliginden dolayi kisa sürede pisirilen yemek Hint mutfaginin geleneksel tadidir. Yag katilmayan Tandoori etleri geleneksel olarak yogurtla ikram edilir.
Hint mutfagina özgü tatlilar genelde yagli ve yagsiz süt, lor peyniri ve suruptan yapilir. Batili damak tadina asiri tatli gelen Hint tatlilari ve sekerlemeleri, asil bu özellikleri nedeniyle agir bir Hint yemeginden sonra sindirimi kolaylastirmak amaciyla tercih edilir.
Hindistan'a özgü alkolsüz içkilerin basinda ülke çapinda sevilen Nimbu-pani gelir. Nimbu-pani, sekerli veya tuzlu su ya da sodayla karistirilmis eksi limon suyudur. Hint yemeklerinin yaninda sIk rastlanilan bir baska içecek, kuvvetlice çirpilmis yogurt ve sudan yapilan bir çesit ayran olan Lassi'dir. Tropikal bir meyve veya palmiye agacindan yapilan mayali bir içki olan Feni'nin güçlü etkisi her içende farkli bir reaksiyon yaratabilir. Ülkede çayin özel bir yeri var. Ancak Hindistan insani klasik çayi, baharat, süt gibi malzemelerle tatlandirmayi seviyor. Ayni durum kahve için de geçerli.
Kisa kisa..
*Kurubaklagil, gram masala, ghee ve hamur isleri en çok kullanilan malzemelerdir.
*Kurutulmus meyvalar, findik, limon, gül kokulu kremalar ve soslar kullanilmaktadir.
*Aci-tatli ve eksi en belirgin olan tatlardir.
*“Paratha” ve “Chapati” en çok kullanilan hamur çesitleridir (ekmek)
*“Naan” Kuzey Hindistan’da yapilan Tandoori firinlarinda pisirilen yemek çesitleridir.
*Güney Hindistan’da Pancake “Thosai” olarak adlandirilir. Tatli ve tuzlu sos kullanilir.
*“Deepavali” ve “Diwali” Kuzey Hindistan’da kutlanan en önemli festivallerdir.
Her iki festivalde de geleneksel olarak önceden körili sebze yemekleri pisirilir.
Ayni gün ise et, tavuk ve tatlilar hazirlanir.
*Yemeklerde ve tatlilarda Hindistan Cevizi sütü ve gül suyu sIklikla kullanilir
Çin Mutfağı
Dünyada en çok begenilen mutfaklarin basinda gelen Çin Mutfagi 5000 yasindadir.Celestial Imparatorlugu'ndan bu yana Çin mutfagi, Çinlilerin kültürlerinin ve tarihlerinin bir göstergesi olmustur.
Çinlilerin kendilerine özgü yemek pisirme, hazirlama ve servis yapma yöntemleri vardir.Pisirme teknikleri olarak buharda, haslama ve stir fry'dir.
Çin mutfaginda kullanilan pisirme teknikleri genellikle iki asamalidir.
En büyük özelligi yemeklerin çabuk pisirilmesidir.Çok yüksek ateste ve Wok denilen tavalarda pisirilir.
Çin yemeklerinde kullanilan ana malzeme pirinçtir. En basit malzemelerden biri de soya fasulyesidir(Cho-you).
Yemekler genellikle lokma büyüklügündedir.Yemek çabuk pisirildigi için besin degerleri ölmez ve sebzeler gevrek kalir.
Çin mutfaginda ekmek de yoktur, ekmek yerine yemeklere, buharda pismis pirinç eslik eder. Yemek süresince genellikle çay içilir. Önemli yemek davetlerinde ise pirinç sarabi sunulur.
Yemeklerde soya yagi kullanildigi ve genelde sebze agirlikli oldugu için saliga en faydali mutfaklardan biridir.Çok çesitli baharat ve soslarla degisik ve hos aromali tatlar yaratilir.
Pisirilen tüm yemekleri Çin'in her bölgesinde rahatlikla bulabilirsiniz.
Kuzey Çin' de Pekin dahil olarak bütün baharatlarla tatlandirilmis, lezzetli yemekler,
Nankin, Sankay ve Çin'in orta bölümünde; Szechuan, daha tatli tadlarla pisirilen yemekler,
Canton bölgesi ise Çin'in gastronomi üzerine merkezidir.
Yemeklerde genellikle pirinç sarabi içilir. Yemeklerden sonra ise yasemin çayi veya yesil çay içilir. Çayin tarihi ise M.Ö. 2000 yillarina kadar uzanir.
Tatli çesitleri de oldukça fazladir. Tatlilar alisik oldugunuz gibi degil, meyveyle hazirlanmis hafif tatlilar seklindedir.
Çin'in disinda Çin yemeklerini orjinal olarak pisirmek zordur. Ancak tadi yakalayabilmek için pirinç, soya fasulyesi, baharatlar, zencefil, beyaz ve siyah mantarlar, tursular ve makarnalar kullanilabilir.
Kisa kisa..
Wok Tencere:
Isiyi içinden disa dogru hizli bir sekilde ileten ve yayvan sekilde özel bir tava-tenceredir.
Stir Fry (Karistir-kizart):
Küçük parçalar halinde kesilen malzemelerin önce kizgin derin yagda kizartilip, süzüldükten sonra diger ek malzemeler ve soslar ile pisirilmesidir.
Susam Yagi:
Susamdan elde edilen koyu renkteki yagdir.
Oyster Sos:
Koyu renkte istiridye, soya sos ve deniz tuzundan elde edilen bir sostur.
Pirinç Sarabi:
Pirincin fermantasyonundan sonra elde edilen saraptir.
Soya Sos:
Soya fasulyesinin, bugday, maya ve tuz ile fermantasyonundan elde edilir.
Rus Mutfagi
(Assagidakiler Atlas dergisinden alintidir )
Rus mutfağını birkaç cümle ile anlatmak mümkün değil. Vahşi steplerden, görkemli imparatorluk şehirlerine, verimli vadilerden baltAAa girmemiş ormanlara kadar Rusya'nın alabildiğine geniş topraklarında değişik kültür ve damak tatlarını barındıran, muhteşem bir o kadar da ihtişamlı bir mutfağı var.
Her bölgenin coğrafi koşullarına uygun ayrı bir mutfak kültürü ve damak tadı var. Kuzey Rusya'da 'Shchi' (lahanalı ve balıklı bir çorba), lahanalı yemekler, çavdar ağırlıklı bir içki olan 'Kvass' ve genelde arpa içerikli yemekler tercih edilirken, Don bölgesinde 'Ucha' denilen ve domatesle hazırlanan balık çorbası, Güney Rusya'da ülkenin dünyaca ünlü 'Borsc çorbası' tercih ediliyor. Ormanlık bölgelerin mutfağında ise av etleri, tütsülenmiş etler, kurutulmuş balıklar, mantar ve orman yemişleri başrol oynuyor. Bizim şiş kebaba Ruslar 'Şaşlık' diyorlar. Etler biraz daha iri doğranıp aralarına soğanlar yerleştirilerek şişe diziliyor. Mantar, hemen hemen her yemekte yer alıyor. Tatlılar, yaban mersini ve ribes gibi orman yemişleri ve balla hazırlanıyor. Yabanmersini, ribes, fındık ve bal gibi. Bal, ayrıca Sibirya'nın bazı bölgelerinde kuvvetli içkilerin yapımında da kullanılıyor.
Rus mutfağının özellikleri
Her ne kadar bünyesinde ayrı mutfak kültürlerini barındırsa da Rus mutfağının en büyük ortak özelliği, ülkenin hemen her yerinde yetişen aromatik otlar ve baharat. Bunlar antik çağlardan beri Rus damak tadının vazgeçilmez lezzetleri. Dereotu, anason, nane, soğan ve sarımsak gibi aromatik bitki ve sebzelerin yanı sıra tarçın, tarhun otu, karabiber, safran gibi baharat, tatlı ve tuzlu su balık yemeklerinde, et ve sebze yemeklerinde kullanılıyor.
Rus mutfağının bir diğer ortak özelliği de 'Smetana' denilen ekşi krema ve tereyağıyla hazırlanan soslar. Çorba, sebze, et, tavuk ve balık çeşitleri genelde ekşi krema ve soslarla sunuluyor. Ekşi krema bizim süt kremasına benziyor ancak tadı biraz daha ekşi.
Rus mutfağı sadece zenginliği ile değil, çarlık döneminden kalma ihtişamlı yemek sunumu ile de dikkat çekiyor. Yemeğin tadı kadar sunumu da çok önemli bir detay. İhtişamlı aksesuarlar sofra atmosferine seçkin bir hava veriyor.
RUS MUTFAĞININ ÖZEL TATLARI
Ordövr tabağı-Zakuski
Rus mutfağının dünyaca tanınan en ünlü yemeklerinden biri: 'Zakuski'. Rusların meze olarak adlandırdıkları bu tabak aslında çeşitli soğuk ve sıcak büfe yemeklerinden oluşuyor. Rus geleneklerine göre en az 3-4 çeşit içeren Zakuski, tepsi içinde masa ortasına konan zengin bir ordövr tabağı. İçinde füme somon ya da mersinbalığı, söğüş et, haşlanmış deniz ürünleri, çeşitli salatalar, soslu patates, domates, biber, patlıcan ve enginar dolmaları, yumurta, havyar ve çeşitli kızartmalar yer alıyor. Beraberinde Zakuski votka içiliyor.
Çorbalar- Supy
Rus mutfağında çorba her şey demek. Çünkü içeriğinde yok yok. Balıktan, sebzeye, ete kadar değişik besinleri içeren çorbalar komple bir öğün sayılabiliyor.
Çeşitli sebzelerin yanı sıra et ya da balıkla hazırlanan 'Ucha çorbası' defneyaprağı, karabiber, maydanoz, yabani rezene gibi baharatla zenginleştiriliyor.
Artık dünya mutfağının çorbalarından olan Borsc ve Shtci, balık ve etin yanı sıra pancar, lahana ve patates ile hazırlanıyor. Her ikisinin de özelliği smetana denilen ekşi krema ile sunulması.
'Rassol?nik çorbası'nın özelliği salamura salatalıkla hazırlanması. 'Soljanka çorbası' ise mantar ya da balıkla hazırlanıyor. Acı sevenlere önerilir.
'Okroska', balık ve etle zenginleştirilmiş soğuk bir çorba. Bir diğer soğuk çorba ise ıspanakla hazırlanan "Botwina ".
Sebzeler-Ovoschi
Rus mutfağının en çok kullanılan sebzeleri; lahana, pancar, turp, patates, fasulye, mantar, soğan ve salatalık. Dondurucu iklim nedeniyle meyve ve sebze açısından zengin değil. Ancak diğer bölgelere göre daha ılıman bir iklim sergileyen yerlerde patlıcan, kabak, biber ve domates yetiştiriliyor.
Et- Masnye Bliuda
Antik çağlarda Rus sofralarında dana ve sığır etleri pek nadir görülürdü. Çünkü bu hayvanlardan tarım için yararlanılırdı. Günümüzde ise pek çok gelenek gibi bu da değişti. Şimdilerin Rus mutfağında haşlama, ızgara ve kızarmış etler revaçta. En çok da ünü sınırlar ötesine taşan 'Beef-Stroganoff' adlı et ve mantarla hazırlanan yemek. Odun sobasında pişirilen dil, yürek, böbrek ve karaciğer gibi sakatatlar ise eski geleneksel et yemeklerini oluşturuyor.
Et tercihleri coğrafi yapıya göre değişebiliyor. Örneğin; Ukraynalılar domuz ve ördek etini, Asya bölgesi ise at, keçi ve inek etini tercih ediliyor. Sibirya'da ayı ve geyik eti yeniyor. Tavuk ise tüm ülkenin geleneksel et yemeklerini oluşturuyor.
Her bölgenin ortak özelliği ise et yemeklerinin elma, tuzlu mantar ve ham orman yemişleri ile yenmesi.
Balık-Ryba
Gerek tatlı su gerekse tuzlu su balıkları açısından çok zengin olan Rus mutfağında bu besinler çeşitli usullerle hazırlanıyor. Haşlama, ızgara ya da kızarmış balıklar değişik soslarla sunuluyor.
Tatlılar- Sladkie Bliuda
Her ne kadar Rus mutfağının özellikleri arasında tatlılar pek söz sahibi olmasa da değişik meyvelerle hazırlanıp ihtişamla sunulması dikkat çekiyor. Orman meyveleri, konserve meyveler, meyve şekerlemeleri ve bal genelde tatlıların baş malzemelerini oluşturuyor. 'Risel ve Kompot', komposto meyve, jöle ve peynirle hazırlanıyor. 'Pasha ve Kulic' Ortodoks Rusların Paskalya bayramının geleneksel tatlıları olarak tanınıyor. Pasha, meyve şekerlemeleriyle süslenmiş piramit şeklinde bir pasta. Kulic ise üzeri kremayla kaplı büyük bir ekmek şeklinde kek. Pudin, İngiliz pudinglerine benziyor. Varenk, çilek, vişne ya da reçel içeren bir hamur tatlısı.
İçecekler
Ülkenin ulusal içkisi, votka. Çeşitleri ise saymakla bitmiyor. "Limonnaya" denilen limonlu votka, içine bir limon kabuğu ilave edilip 2 hafta bekletildikten sonra içiliyor. Servis anına kadar kadehleriyle birlikte buzlukta donduruluyor. Servis yapılırken asla parmak değmemesi gerekiyor. Çünkü bardakta parmak izi Rus sofra geleneklerine aykırı. Köpüklü votka 'Kovskaya', kırmızıbiberli aromalı votka 'Pertsovka', ardıç, zencefil ve karanfil aromalı votka 'Ohotniçya' ve tatlı votka 'Stolichnaya' akla gelen örneklerden birkaçı. Votka, meze, havyar, füme balık ve et ile salamura ürünler eşliğinde içiliyor. 'Ryabin Cognac' üvezden yapılan bir içki.
Votka ile portonun karıştırılarak ve meşe fıçılarda bekletilerek hazırlanan 'Starka', arpa ve çavdardan yapılan az alkollü 'Kvas', hafif tatlı Gürcü şarabı ve Ermeni konyağı olarak tanınan Ararat da sevilen içkilerden. Son yıllarda biraya da rağbet arttı.
En popüler içecek ise çay. Semaver denilen büyük metalik ya da bakır çaydanlıklarda hazırlanıyor. Ruslar siyah çayı çok seviyorlar. Rus geleneklerine göre çay içimi bir merasimi andırıyor. Çay, kulplu büyük cam bardaklarda sunuluyor. Şeker ya da bal dilin altına alınıyor ve çay yudumlanıyor.
HAVYAR HAKKINDA...
Rus mutfağı denilince akla ilk havyar gelir. Havyar, dişi mersinbalığının döllenmemiş yumurtalarından elde ediliyor. Mersinbalığının bilinen 20 cinsinden sadece 5'i ülkenin kuzeyindeki soğuk denizlerde yaşıyor. Dünya havyar pazarının yüzde 90'ı bu balığın üç cinsinden (Beluga, Osiotr ve Sevryuga gibi) elde ediliyor. Her ne kadar dünyanın en tanınmış havyarı Rusya'nın olsa da İran, Romanya, Fransız ve İtalyan havyarları da piyasada önemli bir yer tutuyor. En pahalısı taze havyar olarak tanınan, az tuzlu Malossol havyarı. Rus havyar çeşitlerinden Beluga, nadir bulunan en değerli havyarlardan biri. Adını nesli tükenmekte olan en büyük ve en vahşi mersinbalığından almış. Osiotr havyarı, parlak gri renkte fındık tadı ile tanınıyor. Adı, orta büyüklükteki mersinbalığından geliyor.
Sevryuga, küçük taneli ve gri renkli bir havyar. Hafif keskin bir tadı var. Adını en küçük mersinbalığından almış.
Somon balığı yumurtalarından elde edilen küçük ve portakal renkli taneli havyara, kırmızı havyar deniliyor.
Dünyada en çok havyar tüketen ülkeler İsviçre, Fransa ve Almanya.
Havyar çok pahalı bir besin. Çünkü giderek kirlenen denizlerde mersinbalığının nesli epey azaldı. Yapılan araştırmalara göre bazı mersin balığı cinslerinin birkaç yıl içinde tamamen tükeneceği ortaya çıktı. Aşırı ve kaçak avlanma nedeniyle son 25 yıl içinde bu balıkların yüzde 3 oranında azaldığı kaydedildi. Çevreci örgütler hem av hem de pazar payını eline geçiren Rus mafyasını suçluyorlar. Denize ve tatlı sulara atılan toksit maddeler balıkların ölmesine ve balık yumurtalarının deforme olmasına yol açıyor.
Melekler Mekanı - Dünya ülkelerinin yemek kültürleri
Hindistan mutfaginin temelini baharat, tohum ve taze yapraklar ile tatlandirilmis yemekler teskil eder.
Bölgesel yemek aliskanliklari arasinda keskin çizgiler bulunsa da Hint mutfagi kendi içinde bir bütün olusturur.
Hindistan'a baharat ülkesi denmesinin bir nedeni, bu ülkenin mutfaginda yer alan her yemegin, kendine özel bir kaç baharat çesidinin olmasi..
Örnegin; Bir karisim olan köri, siyah kimyon ve hardal taneleri, tarçin çubuklari ve zencefil çok sik kullanilan baharlar. Özel bir karisim olarak adlandirabilecegimiz körinin bilinen kesin bir reçetesi yok. Hindistan'da çok sevilen bu baharatin aileden aileye degisen formülleri var. Bir gelenek halinde kusaktan kusaga aktarilan bu formüllerin her biri farkli aromaya sahip.
Körinin yani sira Garam masala da bir baharat karisimidir. Garam masala 5-6 baharin karisimiyla elde edilir.
Bölge bölge spesiyaller.
Hindistan mutfagini bir bütün olarak degil de bölgelere göre incelemek daha dogru olur. Kuzeybati bölgesinin mutfagi, yemek çesidi zenginligiyle dikkat çeker. Bunlarin arasinda en çok bilinen Biryani, pilav ve kuzu etinden yapilir. Garam masala da özellikle bu bölgenin vazgeçilmezleri arasinda. Kuzeyin diger olmazsa olmazlari; yogurt ve sarimsak. Yogurtla birçok çesit baharli içecek de hazirlanir.
Dogu Hindistan yani Bengal bölgesi, hardal gibi sert aromali baharlariyla bilinir. Yemeklerde agirlikli olarak siviyag kullanan Bengalliler, kirmizi et yerine deniz ürünlerini tercih ederler.
Güney Hindistan ise çok tüketilen hindistancevizi ile taninir. Bölgede hindistancevizi ile hazirlanan o kadar çok yemek vardir ki, adeta tuz niyetine kullaniliyor denebilir. Bugdayin yerini burada pirinç aliyor.
Yemeklerin bölgelere göre farklilik göstermesinde iklimin yani sira farkli dinlerin de rol oynadigi bilinmekte. Örnegin; Hindular sigir eti, Müslümanlar domuz eti, Budistler ise hiçbir et çesidini tüketmiyor. Bu da onlarin yemek kültürü egilimlerini belirliyor. Dine göre belirlenen et seçimi, sebzenin ön plana çikmasini saglamis. Sebzeler her bölge ve mevsimde farkli. Sebzeyi pisirme sekli, yaninda hangi yemekle sunulduguna bagli. Mercimegin tüm ülkede kullanimi çok yaygin ve bölgesel tercihlere göre farklilik gösterir.
Hindistan'da birçok din bulunmasina ragmen Hint yemek aliskanliklarinda etkisi olan kültürler, Hindu ve Müslüman gelenekleridir. Her yeni göç dalgasi kendi mutfak aliskanliklarini da beraberinde getirmis. Ancak her yeni grup zaman içinde Hint yemek özellikleri ve pisirme yöntemlerini benimsemis ve bu sayede daha iyiye dogru bir sentez olusturmuslar.
Hint mutfagi ayni zamanda Pers mutfagindan da etkilenmistir.
Portekizliler, Farslar ve Ingilizler Hint mutfagina önemli katkilar yapmislar. Mughlai yemekleri, kebaplar, kormalar ve köfteler, bir pilav ve et yemegi olan Biryani, rogan josh, kil firinlarda yapilan tandir et ve tavuk yemekleri Hindistan'da bulunan Müslümanlarin ülke mutfagina olan katkilari diye bilinmekte.
Hindistan'in Ingilizlerle uzun yillar süren iliskisi Hint mutfaginin tüm dünyada taninmasinda büyük rol oynamis.
Hindistan'in mutfak geleneklerinin bir kismi Oudh ve Haydarabad'da bulunan Mogol saraylarinda sekillenmis. Kesmir bölgesinin mutfak temelini koyun eti olusturur.
Hindistan'in kiyi eyaletlerinden Goa ve Kerala'nin mutfak geleneklerinde baligin özel bir yeri var. Goa ve Kerala'da yapilan yemeklerde bol miktarda hindistancevizi de kullanilir. Goa'ya özgü deniz ürünleri olan yengeç, istakoz ve jumbo karidesin pisirilmesine sarap ve vermut eslik eder. Bölge insaninin gelismis bir damagi vardir. Kerala diger güney eyaletleri gibi, gevrek börekleri ve ufalanmis pirinçle hazirlanan tartlari ile taninir.
Gujarat ve Tamil Nadu'da ise güçlü bir vejetaryen gelenek bulunur. Binlerce yaratici tarzda pisirilen sebze ve mercimek yemekleri olaganüstüdür.
Ülkenin spesiyal lezzetlerinden biri de Tandoori. Tandoori'nin pisirildigi 'Tandoor', içi yüksek isili kömürle dolu, duvarlari çamurla sivanmis basit bir Hint firinidir. Bu tür yemekler sunan lokantalarin camla çevrili özel bölümlerinde Tandoori sefleri basit bir metal çubuk yardimiyla terbiye edilmis bütün tavuk ve kuzu parçalarini pisirirler. Firinin özelliginden dolayi kisa sürede pisirilen yemek Hint mutfaginin geleneksel tadidir. Yag katilmayan Tandoori etleri geleneksel olarak yogurtla ikram edilir.
Hint mutfagina özgü tatlilar genelde yagli ve yagsiz süt, lor peyniri ve suruptan yapilir. Batili damak tadina asiri tatli gelen Hint tatlilari ve sekerlemeleri, asil bu özellikleri nedeniyle agir bir Hint yemeginden sonra sindirimi kolaylastirmak amaciyla tercih edilir.
Hindistan'a özgü alkolsüz içkilerin basinda ülke çapinda sevilen Nimbu-pani gelir. Nimbu-pani, sekerli veya tuzlu su ya da sodayla karistirilmis eksi limon suyudur. Hint yemeklerinin yaninda sIk rastlanilan bir baska içecek, kuvvetlice çirpilmis yogurt ve sudan yapilan bir çesit ayran olan Lassi'dir. Tropikal bir meyve veya palmiye agacindan yapilan mayali bir içki olan Feni'nin güçlü etkisi her içende farkli bir reaksiyon yaratabilir. Ülkede çayin özel bir yeri var. Ancak Hindistan insani klasik çayi, baharat, süt gibi malzemelerle tatlandirmayi seviyor. Ayni durum kahve için de geçerli.
Kisa kisa..
*Kurubaklagil, gram masala, ghee ve hamur isleri en çok kullanilan malzemelerdir.
*Kurutulmus meyvalar, findik, limon, gül kokulu kremalar ve soslar kullanilmaktadir.
*Aci-tatli ve eksi en belirgin olan tatlardir.
*“Paratha” ve “Chapati” en çok kullanilan hamur çesitleridir (ekmek)
*“Naan” Kuzey Hindistan’da yapilan Tandoori firinlarinda pisirilen yemek çesitleridir.
*Güney Hindistan’da Pancake “Thosai” olarak adlandirilir. Tatli ve tuzlu sos kullanilir.
*“Deepavali” ve “Diwali” Kuzey Hindistan’da kutlanan en önemli festivallerdir.
Her iki festivalde de geleneksel olarak önceden körili sebze yemekleri pisirilir.
Ayni gün ise et, tavuk ve tatlilar hazirlanir.
*Yemeklerde ve tatlilarda Hindistan Cevizi sütü ve gül suyu sIklikla kullanilir
Çin Mutfağı
Dünyada en çok begenilen mutfaklarin basinda gelen Çin Mutfagi 5000 yasindadir.Celestial Imparatorlugu'ndan bu yana Çin mutfagi, Çinlilerin kültürlerinin ve tarihlerinin bir göstergesi olmustur.
Çinlilerin kendilerine özgü yemek pisirme, hazirlama ve servis yapma yöntemleri vardir.Pisirme teknikleri olarak buharda, haslama ve stir fry'dir.
Çin mutfaginda kullanilan pisirme teknikleri genellikle iki asamalidir.
En büyük özelligi yemeklerin çabuk pisirilmesidir.Çok yüksek ateste ve Wok denilen tavalarda pisirilir.
Çin yemeklerinde kullanilan ana malzeme pirinçtir. En basit malzemelerden biri de soya fasulyesidir(Cho-you).
Yemekler genellikle lokma büyüklügündedir.Yemek çabuk pisirildigi için besin degerleri ölmez ve sebzeler gevrek kalir.
Çin mutfaginda ekmek de yoktur, ekmek yerine yemeklere, buharda pismis pirinç eslik eder. Yemek süresince genellikle çay içilir. Önemli yemek davetlerinde ise pirinç sarabi sunulur.
Yemeklerde soya yagi kullanildigi ve genelde sebze agirlikli oldugu için saliga en faydali mutfaklardan biridir.Çok çesitli baharat ve soslarla degisik ve hos aromali tatlar yaratilir.
Pisirilen tüm yemekleri Çin'in her bölgesinde rahatlikla bulabilirsiniz.
Kuzey Çin' de Pekin dahil olarak bütün baharatlarla tatlandirilmis, lezzetli yemekler,
Nankin, Sankay ve Çin'in orta bölümünde; Szechuan, daha tatli tadlarla pisirilen yemekler,
Canton bölgesi ise Çin'in gastronomi üzerine merkezidir.
Yemeklerde genellikle pirinç sarabi içilir. Yemeklerden sonra ise yasemin çayi veya yesil çay içilir. Çayin tarihi ise M.Ö. 2000 yillarina kadar uzanir.
Tatli çesitleri de oldukça fazladir. Tatlilar alisik oldugunuz gibi degil, meyveyle hazirlanmis hafif tatlilar seklindedir.
Çin'in disinda Çin yemeklerini orjinal olarak pisirmek zordur. Ancak tadi yakalayabilmek için pirinç, soya fasulyesi, baharatlar, zencefil, beyaz ve siyah mantarlar, tursular ve makarnalar kullanilabilir.
Kisa kisa..
Wok Tencere:
Isiyi içinden disa dogru hizli bir sekilde ileten ve yayvan sekilde özel bir tava-tenceredir.
Stir Fry (Karistir-kizart):
Küçük parçalar halinde kesilen malzemelerin önce kizgin derin yagda kizartilip, süzüldükten sonra diger ek malzemeler ve soslar ile pisirilmesidir.
Susam Yagi:
Susamdan elde edilen koyu renkteki yagdir.
Oyster Sos:
Koyu renkte istiridye, soya sos ve deniz tuzundan elde edilen bir sostur.
Pirinç Sarabi:
Pirincin fermantasyonundan sonra elde edilen saraptir.
Soya Sos:
Soya fasulyesinin, bugday, maya ve tuz ile fermantasyonundan elde edilir.
Rus Mutfagi
(Assagidakiler Atlas dergisinden alintidir )
Rus mutfağını birkaç cümle ile anlatmak mümkün değil. Vahşi steplerden, görkemli imparatorluk şehirlerine, verimli vadilerden baltAAa girmemiş ormanlara kadar Rusya'nın alabildiğine geniş topraklarında değişik kültür ve damak tatlarını barındıran, muhteşem bir o kadar da ihtişamlı bir mutfağı var.
Her bölgenin coğrafi koşullarına uygun ayrı bir mutfak kültürü ve damak tadı var. Kuzey Rusya'da 'Shchi' (lahanalı ve balıklı bir çorba), lahanalı yemekler, çavdar ağırlıklı bir içki olan 'Kvass' ve genelde arpa içerikli yemekler tercih edilirken, Don bölgesinde 'Ucha' denilen ve domatesle hazırlanan balık çorbası, Güney Rusya'da ülkenin dünyaca ünlü 'Borsc çorbası' tercih ediliyor. Ormanlık bölgelerin mutfağında ise av etleri, tütsülenmiş etler, kurutulmuş balıklar, mantar ve orman yemişleri başrol oynuyor. Bizim şiş kebaba Ruslar 'Şaşlık' diyorlar. Etler biraz daha iri doğranıp aralarına soğanlar yerleştirilerek şişe diziliyor. Mantar, hemen hemen her yemekte yer alıyor. Tatlılar, yaban mersini ve ribes gibi orman yemişleri ve balla hazırlanıyor. Yabanmersini, ribes, fındık ve bal gibi. Bal, ayrıca Sibirya'nın bazı bölgelerinde kuvvetli içkilerin yapımında da kullanılıyor.
Rus mutfağının özellikleri
Her ne kadar bünyesinde ayrı mutfak kültürlerini barındırsa da Rus mutfağının en büyük ortak özelliği, ülkenin hemen her yerinde yetişen aromatik otlar ve baharat. Bunlar antik çağlardan beri Rus damak tadının vazgeçilmez lezzetleri. Dereotu, anason, nane, soğan ve sarımsak gibi aromatik bitki ve sebzelerin yanı sıra tarçın, tarhun otu, karabiber, safran gibi baharat, tatlı ve tuzlu su balık yemeklerinde, et ve sebze yemeklerinde kullanılıyor.
Rus mutfağının bir diğer ortak özelliği de 'Smetana' denilen ekşi krema ve tereyağıyla hazırlanan soslar. Çorba, sebze, et, tavuk ve balık çeşitleri genelde ekşi krema ve soslarla sunuluyor. Ekşi krema bizim süt kremasına benziyor ancak tadı biraz daha ekşi.
Rus mutfağı sadece zenginliği ile değil, çarlık döneminden kalma ihtişamlı yemek sunumu ile de dikkat çekiyor. Yemeğin tadı kadar sunumu da çok önemli bir detay. İhtişamlı aksesuarlar sofra atmosferine seçkin bir hava veriyor.
RUS MUTFAĞININ ÖZEL TATLARI
Ordövr tabağı-Zakuski
Rus mutfağının dünyaca tanınan en ünlü yemeklerinden biri: 'Zakuski'. Rusların meze olarak adlandırdıkları bu tabak aslında çeşitli soğuk ve sıcak büfe yemeklerinden oluşuyor. Rus geleneklerine göre en az 3-4 çeşit içeren Zakuski, tepsi içinde masa ortasına konan zengin bir ordövr tabağı. İçinde füme somon ya da mersinbalığı, söğüş et, haşlanmış deniz ürünleri, çeşitli salatalar, soslu patates, domates, biber, patlıcan ve enginar dolmaları, yumurta, havyar ve çeşitli kızartmalar yer alıyor. Beraberinde Zakuski votka içiliyor.
Çorbalar- Supy
Rus mutfağında çorba her şey demek. Çünkü içeriğinde yok yok. Balıktan, sebzeye, ete kadar değişik besinleri içeren çorbalar komple bir öğün sayılabiliyor.
Çeşitli sebzelerin yanı sıra et ya da balıkla hazırlanan 'Ucha çorbası' defneyaprağı, karabiber, maydanoz, yabani rezene gibi baharatla zenginleştiriliyor.
Artık dünya mutfağının çorbalarından olan Borsc ve Shtci, balık ve etin yanı sıra pancar, lahana ve patates ile hazırlanıyor. Her ikisinin de özelliği smetana denilen ekşi krema ile sunulması.
'Rassol?nik çorbası'nın özelliği salamura salatalıkla hazırlanması. 'Soljanka çorbası' ise mantar ya da balıkla hazırlanıyor. Acı sevenlere önerilir.
'Okroska', balık ve etle zenginleştirilmiş soğuk bir çorba. Bir diğer soğuk çorba ise ıspanakla hazırlanan "Botwina ".
Sebzeler-Ovoschi
Rus mutfağının en çok kullanılan sebzeleri; lahana, pancar, turp, patates, fasulye, mantar, soğan ve salatalık. Dondurucu iklim nedeniyle meyve ve sebze açısından zengin değil. Ancak diğer bölgelere göre daha ılıman bir iklim sergileyen yerlerde patlıcan, kabak, biber ve domates yetiştiriliyor.
Et- Masnye Bliuda
Antik çağlarda Rus sofralarında dana ve sığır etleri pek nadir görülürdü. Çünkü bu hayvanlardan tarım için yararlanılırdı. Günümüzde ise pek çok gelenek gibi bu da değişti. Şimdilerin Rus mutfağında haşlama, ızgara ve kızarmış etler revaçta. En çok da ünü sınırlar ötesine taşan 'Beef-Stroganoff' adlı et ve mantarla hazırlanan yemek. Odun sobasında pişirilen dil, yürek, böbrek ve karaciğer gibi sakatatlar ise eski geleneksel et yemeklerini oluşturuyor.
Et tercihleri coğrafi yapıya göre değişebiliyor. Örneğin; Ukraynalılar domuz ve ördek etini, Asya bölgesi ise at, keçi ve inek etini tercih ediliyor. Sibirya'da ayı ve geyik eti yeniyor. Tavuk ise tüm ülkenin geleneksel et yemeklerini oluşturuyor.
Her bölgenin ortak özelliği ise et yemeklerinin elma, tuzlu mantar ve ham orman yemişleri ile yenmesi.
Balık-Ryba
Gerek tatlı su gerekse tuzlu su balıkları açısından çok zengin olan Rus mutfağında bu besinler çeşitli usullerle hazırlanıyor. Haşlama, ızgara ya da kızarmış balıklar değişik soslarla sunuluyor.
Tatlılar- Sladkie Bliuda
Her ne kadar Rus mutfağının özellikleri arasında tatlılar pek söz sahibi olmasa da değişik meyvelerle hazırlanıp ihtişamla sunulması dikkat çekiyor. Orman meyveleri, konserve meyveler, meyve şekerlemeleri ve bal genelde tatlıların baş malzemelerini oluşturuyor. 'Risel ve Kompot', komposto meyve, jöle ve peynirle hazırlanıyor. 'Pasha ve Kulic' Ortodoks Rusların Paskalya bayramının geleneksel tatlıları olarak tanınıyor. Pasha, meyve şekerlemeleriyle süslenmiş piramit şeklinde bir pasta. Kulic ise üzeri kremayla kaplı büyük bir ekmek şeklinde kek. Pudin, İngiliz pudinglerine benziyor. Varenk, çilek, vişne ya da reçel içeren bir hamur tatlısı.
İçecekler
Ülkenin ulusal içkisi, votka. Çeşitleri ise saymakla bitmiyor. "Limonnaya" denilen limonlu votka, içine bir limon kabuğu ilave edilip 2 hafta bekletildikten sonra içiliyor. Servis anına kadar kadehleriyle birlikte buzlukta donduruluyor. Servis yapılırken asla parmak değmemesi gerekiyor. Çünkü bardakta parmak izi Rus sofra geleneklerine aykırı. Köpüklü votka 'Kovskaya', kırmızıbiberli aromalı votka 'Pertsovka', ardıç, zencefil ve karanfil aromalı votka 'Ohotniçya' ve tatlı votka 'Stolichnaya' akla gelen örneklerden birkaçı. Votka, meze, havyar, füme balık ve et ile salamura ürünler eşliğinde içiliyor. 'Ryabin Cognac' üvezden yapılan bir içki.
Votka ile portonun karıştırılarak ve meşe fıçılarda bekletilerek hazırlanan 'Starka', arpa ve çavdardan yapılan az alkollü 'Kvas', hafif tatlı Gürcü şarabı ve Ermeni konyağı olarak tanınan Ararat da sevilen içkilerden. Son yıllarda biraya da rağbet arttı.
En popüler içecek ise çay. Semaver denilen büyük metalik ya da bakır çaydanlıklarda hazırlanıyor. Ruslar siyah çayı çok seviyorlar. Rus geleneklerine göre çay içimi bir merasimi andırıyor. Çay, kulplu büyük cam bardaklarda sunuluyor. Şeker ya da bal dilin altına alınıyor ve çay yudumlanıyor.
HAVYAR HAKKINDA...
Rus mutfağı denilince akla ilk havyar gelir. Havyar, dişi mersinbalığının döllenmemiş yumurtalarından elde ediliyor. Mersinbalığının bilinen 20 cinsinden sadece 5'i ülkenin kuzeyindeki soğuk denizlerde yaşıyor. Dünya havyar pazarının yüzde 90'ı bu balığın üç cinsinden (Beluga, Osiotr ve Sevryuga gibi) elde ediliyor. Her ne kadar dünyanın en tanınmış havyarı Rusya'nın olsa da İran, Romanya, Fransız ve İtalyan havyarları da piyasada önemli bir yer tutuyor. En pahalısı taze havyar olarak tanınan, az tuzlu Malossol havyarı. Rus havyar çeşitlerinden Beluga, nadir bulunan en değerli havyarlardan biri. Adını nesli tükenmekte olan en büyük ve en vahşi mersinbalığından almış. Osiotr havyarı, parlak gri renkte fındık tadı ile tanınıyor. Adı, orta büyüklükteki mersinbalığından geliyor.
Sevryuga, küçük taneli ve gri renkli bir havyar. Hafif keskin bir tadı var. Adını en küçük mersinbalığından almış.
Somon balığı yumurtalarından elde edilen küçük ve portakal renkli taneli havyara, kırmızı havyar deniliyor.
Dünyada en çok havyar tüketen ülkeler İsviçre, Fransa ve Almanya.
Havyar çok pahalı bir besin. Çünkü giderek kirlenen denizlerde mersinbalığının nesli epey azaldı. Yapılan araştırmalara göre bazı mersin balığı cinslerinin birkaç yıl içinde tamamen tükeneceği ortaya çıktı. Aşırı ve kaçak avlanma nedeniyle son 25 yıl içinde bu balıkların yüzde 3 oranında azaldığı kaydedildi. Çevreci örgütler hem av hem de pazar payını eline geçiren Rus mafyasını suçluyorlar. Denize ve tatlı sulara atılan toksit maddeler balıkların ölmesine ve balık yumurtalarının deforme olmasına yol açıyor.