Çocuk Ve Resim
Resim, çocuğun küçük kas gelişimine yardımcı olduğu gibi bilişsel gelişimine de yardımcı olur, zekâsını geliştirir ve kişilik özelliklerini dışa vurur.
Bu kadar önemli olması nedeniyle, anne-babaya düşen görev gerekli malzemeleri temin etmek ve resim yapmaları için teşvik etmektir, bazen çocuğuyla birlikte resim yapmaktır. Fakat resmin boyutu ve rengi konusunda yönlendirilmemeli, bırakın ürünlerini istedikleri şekil ve renkte ortaya koysunlar. Özellikle 2-4 yaş arasında çocuğun tek istediği karalamaktır, bu esnada anne-baba mesela nasıl elma çizilir, nasıl boya yapılır şeklinde yol göstermeye çalışmaları duygusal bir kırıklığa neden olabilir. Onun için iyisi mi ebeveyn sadece karalama faaliyetinde çocuğa ilgi göstersinler.
Ayrıca kendisini sınırlı sözcük bilgisiyle ifade edemeyen çocuklar için, en kolay anlatım aracı resimdir. Çizdikleri resimler ile kendilerini ifade edebilirler. Çocuk çizdiği resimler de iç dünyasına ait bilgiler verir. Resimdeki nesnelerin, kişilerin çiziliş sırası-çiziliş biçimi, kullandığı renkler, resimdeki eksik öğelerin, resim içindeki karalamaların anlamları vardır. Aslında resim çocuğun iç dünyasının kâğıda dökülmüş halidir, bu yüzden çocukları tanımak için nasıl ki oyunlarına bakıyoruz aynı şekilde resimlerine de baka biliriz.
Yaptığı resimleri inceleyerek çocuk hakkında bazı bilgileri edinmek mümkün olabilmektedir. Çocuğun kendisini yansıtması ve olaylar hakkında duygu ve düşüncelerini ifade etmesinde, yalın bir anlatım aracı olarak resmin önemi büyüktür.
Çocuk resimlerini yorumlarken, dikkat etmemiz gereken bazı önemli noktalar bulunmaktadır. Tek resimden yola çıkarak yapacağımız bir değerlendirme bize hatalı sonuç verebilir, diğer resimlerine de bakmalı, sonrasında toplu bir değerlendirme yapılmalıdır.
Kişisel Özellikleri Yansıtan Resimler
Özgüveni zayıf olan çocuklar resimdeki insan figürlerini kâğıdın ebadına göre küçük yaparlar ve kullandıkları renkler daha azdır. İnsan figürlerinde el ve ayakların çizilmemiş olması güvensizliği ve çevreye uyumda yaşanılan güçlüğü, iletişim eksikliğini, paylaşım azlığını, kendinden başka insanlarla birlikte olmamayı, bencilliği de ifade etmektedir. Güvensiz çocuğun resimlerindeki çizgiler daha çok silik ve kesik kesiktir.
Hiperaktif çocuklar, taşkın ve çok renkli resim çizerler, gerilimli oldukları için genelde karalamayı tercih ederler ve resimleri hep yarım kalır. Çizdiklerinde ise resimleri çok büyük olur.
Ev içinde şiddete maruz kalan çocukların resimlerinde şiddet içerikli çizimler görülebilir. Dayak atan anne-baba, ebeveyninin bağırması karşısında saklanan çocuk çizimleri vb. tüm bunlar çocuğun korkularını yansıtır.
Ailede iletişim kopukluğu, aileyi konu alan resimlerde açıkça görülmektedir. Resimde aile üyelerinin birinin veya birkaçının eksikliği, aile fertlerini çizmeyi ret etmesi, ebeveyn figürlerinin olmaması parçalanmış aileyi, sevgi eksikliğini, anne baba ve çocukların arasına nesnelerin yerleştirilmesi, aile bireylerinin arasına köprü, yol, ırmak, ağaçların çizilmesi, iletişim problemlerinin bir göstergesi olarak kabul edilebilir.
Çocuklar ev çizimlerinde de ölen kişinin ayrıldığını göstermek için ölen kişiyi ayrı bir ev, kalanlarında yaşadığı başka bir ev biçiminde kâğıda yansıtabilirler.
Okul korkusu olan çocuklar, okul içinde kendisiyle birlik de anne-babasını da çizebilmektedir.
Anne-babası boşanmış çocuklar resimlerinde anne ve babasını farklı evlerde çizebildikleri gibi anne-babasına olan özlemlerini resimde anne-babasına sarılmış bir çocuk resmederek de gösterebilirler.
Resimde küçük kardeşin anne babanın elinden tutuyor olması ve diğer çocuğun çok uzaklarda çizilmesi veya hiç çizilmemiş olması, sevgi yoksunluğunu, kardeş kıskançlığını, kendisini yok saydığını, iç çatışmaların bir göstergesi olabileceği düşünülebilir.
Bazı Çizimlerin Anlatmak İstediği
Ay ve Güneş
Genelde bütün çocukların çizmiş olduğu resimlerde mutlaka ay ve güneş yer almaktadır. Bu tür resimlerde güneş, mutluluğu, sıcaklığı, güven ve gücü yansıtmaktadır. Bazı psikologlara göre ise bundan maksat babadır. Eğer çocuk babası ile iyi ilişkiler içindeyse güneş hep parlak, etrafına ışık saçan ve açık bir alandadır, ama eğer baba ile çocuk arasındaki ilişki iyi değilse güneşin dağların arkasındaki hali çizilir. Ay ise yokluğu yansıtır, genelde ölüm, kabir ve mezarlık gibi resimlerde ay çizilir.
Otomobil
Günümüz toplumunda otomobil gücün bir göstergesidir, dolayısıyla genelde erkek çocukların resimlerinde otomobil sıkça göze çarpmaktadır. Araştırmacılara göre çocuğun resimlerinde sürekli olarak otomobili çizmesi ve kendisini de onu sürerken yansıtması, teknolojiye, dış dünyaya ve mekanik yaşam sitiline ne kadar bağımlı olduğunu gösterir.
Hayvanlar
Çocuğunuzun resimlerinde değişik hayvan çizimlerini görmenizin birçok anlamı olabilir, doğru sonuca varabilmek için bu tür resimlerin çok çizilmesi ve onunla konuşmanız şarttır. Köyde yaşayan, hayvanat bahçesine giden yahut evde hayvan besleyen bir çocuğun hayvan resmi çizmesi çok doğaldır. Öyleyse yaşam tarzı da resimlerin anlatmak istediklerini bilmemizde önemlidir.
Bazen çocuk yapmış olduğu bir hata ya da günah duygusunu resimlerinde hayvan olarak çizebilir. Örneğin gece yatağına idrarını yapan bir çocuk sabah annesi tarafında azarlanmışsa, bu suçluluk duygusuyla kertenkele, yılan gibi sürüngen hayvanları çizecektir. İç dünyasında huzursuz olan çocuklar da vahşi hayvanların resmini çizer, örneğin yenidünyaya gelen kardeşini kıskanan bir çocuk kurt resmini çizer. Çizilen kuş resimleri de özgürlüğe duyulan ihtiyacı belirtir.
Ev
Ev, çocuğun duygusal yaşamının oluştuğu merkezdir. Evin saydam olarak çizilmesi, yaşamı canlılığı, içini göstermeyen duvarların çizilmiş olması ise karamsarlığı, kendini anlatmakta karşılaşılan zorlukları ifade etmektedir. Evlerdeki bacalardan yükselen kalın dumanlar, aile içinde yaşanılan kavgaları, çatışmaları, sürtüşmeleri gösterir. Evlerden çıkan yollar rehberliğe, yol gösterilmeye duyulan ihtiyaçtır.
İnsan
Resimlerde, insan resimlerinin azlığı veya yokluğu sosyal ilişkilerde kopukluğu belirtir. İnsan figürünün çokluğu ise sosyal ilişkilerdeki gelişmişlik düzeyini yansıtır.
Ağaç
Çizilen ağaçlarda meyve olması verimli olma isteği, yeşil yapraklı ağaçlar canlılığı, solmuş yapraklı ağaçlar ve yaprak dökümü ölüm isteğini, ağaç köklerinin olması içgüdüye önem vermesi ve bağımlılık duygularını yansıtır.
AĞIZ: Ağzın önemi temel iletişim aracı olmasından kaynaklanır. Konuşma ve dil sorunu olan çocuklar bu eksiklikleriyle çok yakından ilgiliyseler, kalın çizgilerle büyük ağız resmi yaparlar. Çoğunlukla bağımlı çocukların resimlerinde ağız alanına saplandıkları dikkat çeker.
GÖZLER: Gözbebeği olmadan çizilen baş ve anlamsız gözler, görmeye bağlı öğrenme sorunu olan çocuklarca çizilir.
BURUN: Astımlı çocuklar çoğunlukla bu solunum güçlüğünden kaynaklanan sorunları nedeniyle burun çizgilerini vurgularlar.
KULAKLAR: Çok büyük kulaklar, işitme zorluğu olan çocuklar tarafından çizilebilir. Kuşkucu çocuklarda bunu abartabilir.
Özel Belirti ve İşaretler
1. BÜYÜKLÜK:
Çok büyük ve küçük resimler anlamlı olabilir.
Büyük Resimler: Sayfanın tümünü kaplayan büyük resimler çoğu kez iç kontrolü zayıf saldırgan çocuklar tarafından çizilmektedir. Hiperaktif çocuklar sayfanın tümünü kontrolsüz bir biçimde kullanırlar. Ender olarak çekingen, ürkek çocuklar zayıf benlik kavramlarıyla geniş figürlere yer vermekte ve daha güçlü olabilmeyi arzuladıklarını bu yolla dile getirirler.
Küçük Çizgiler: Birkaç santimetre büyüklüğündeki resimler korkak, çekingen, içe dönük çocukların ürünüdür. Küçük boyut, onların güvensizliklerinin simgesi olur. Bu çocuklar kendilerini güvensiz, yetersiz ve küçük görmektedirler. Ender olarak saldırgan çocuklar zayıf benlik imajı içinde küçük figürlere yer vermektedir.
2. ABARTILI ÇİZGİLER:
BAŞ: Resimdeki çok büyük ye da küçük kafa, zihinsel bakımdan kendisini yetersiz gören çocuklar tarafından çizilir. Büyük kafa resimleri genellikle yetenekli ve daha başarılı olmak için arzu duyan çocukların tercihidir.
3. EKSİK BIRAKILAN ÇİZGİLER
Çocuklar yakından ilgilendikleri ye da endişe duydukları beden kısımlarını ihmal edip eksik bırakabilirler. Eksik bırakmayı (omission) vurgulamamakla eş anlamlı görebiliriz.
ELLER: Ellerin ihmali güvensizliği, çevreye uyumda zorluk çekmeyi simgeler
KOLLAR: Güvensizliği anlatır.
BACAKLAR: Çocuğun kendini desteksiz ve hareketsiz algılamasıdır.
AYAKLAR: Kendini güvensiz ve yardım muhtaç hissetmesi anlamındadır.
BURUN: Çocuğun güçsüzlüğünü temsil eder.
AĞIZ: İletişimde zorlanması anlamındadır.
DİŞLER: Aşırı saldırganlığın simgesi olabilir.
CİNSEL ORGANLAR: Aşırı çizilen cinsel organlar problemli ya da cinsel organıyla ilgili aşırı endişe sahibi ve dürtüleri zayıf çocuklardır.
İLKÖĞRETİMDEKİ ÇOCUKLARIN GELİŞİM AŞAMALARI
Şematik Dönem(7-9): Belirgin bir kavram gelişimi görülür. Kavram biçimleri kesinlik kazanmıştır. Çocuk geliştirdiği adam resmini sık sık yineler. Bu dönemde çocuk ev dışı konulara yer verdiğinde, figürleri yerleştirmek üzere bir yer çizgisi çizer.
Gerçeklik (çete çağı) Dönemi (9-12): Bu yaştaki çocuk artık toplumun bir üyesi olduğundan haberdardır. Daha ayrıntılı ve daha gerçekçi bir yaklaşımda görülür. Özgürce çizimden uzaklaşır. Gelişi güzel renkler yerine, gerçeğe uygun bir biçimde seçer.
Mantık Dönemi(12-14): Objeleri orantılarına göre çizmeye başlar. İnsan figürü büyük bir ayrıntıyla çizilir. Cinselliğin farkına varmasıyla bu resmede yansır.
alıntıdır.
Resim, çocuğun küçük kas gelişimine yardımcı olduğu gibi bilişsel gelişimine de yardımcı olur, zekâsını geliştirir ve kişilik özelliklerini dışa vurur.
Bu kadar önemli olması nedeniyle, anne-babaya düşen görev gerekli malzemeleri temin etmek ve resim yapmaları için teşvik etmektir, bazen çocuğuyla birlikte resim yapmaktır. Fakat resmin boyutu ve rengi konusunda yönlendirilmemeli, bırakın ürünlerini istedikleri şekil ve renkte ortaya koysunlar. Özellikle 2-4 yaş arasında çocuğun tek istediği karalamaktır, bu esnada anne-baba mesela nasıl elma çizilir, nasıl boya yapılır şeklinde yol göstermeye çalışmaları duygusal bir kırıklığa neden olabilir. Onun için iyisi mi ebeveyn sadece karalama faaliyetinde çocuğa ilgi göstersinler.
Ayrıca kendisini sınırlı sözcük bilgisiyle ifade edemeyen çocuklar için, en kolay anlatım aracı resimdir. Çizdikleri resimler ile kendilerini ifade edebilirler. Çocuk çizdiği resimler de iç dünyasına ait bilgiler verir. Resimdeki nesnelerin, kişilerin çiziliş sırası-çiziliş biçimi, kullandığı renkler, resimdeki eksik öğelerin, resim içindeki karalamaların anlamları vardır. Aslında resim çocuğun iç dünyasının kâğıda dökülmüş halidir, bu yüzden çocukları tanımak için nasıl ki oyunlarına bakıyoruz aynı şekilde resimlerine de baka biliriz.
Yaptığı resimleri inceleyerek çocuk hakkında bazı bilgileri edinmek mümkün olabilmektedir. Çocuğun kendisini yansıtması ve olaylar hakkında duygu ve düşüncelerini ifade etmesinde, yalın bir anlatım aracı olarak resmin önemi büyüktür.
Çocuk resimlerini yorumlarken, dikkat etmemiz gereken bazı önemli noktalar bulunmaktadır. Tek resimden yola çıkarak yapacağımız bir değerlendirme bize hatalı sonuç verebilir, diğer resimlerine de bakmalı, sonrasında toplu bir değerlendirme yapılmalıdır.
Kişisel Özellikleri Yansıtan Resimler
Özgüveni zayıf olan çocuklar resimdeki insan figürlerini kâğıdın ebadına göre küçük yaparlar ve kullandıkları renkler daha azdır. İnsan figürlerinde el ve ayakların çizilmemiş olması güvensizliği ve çevreye uyumda yaşanılan güçlüğü, iletişim eksikliğini, paylaşım azlığını, kendinden başka insanlarla birlikte olmamayı, bencilliği de ifade etmektedir. Güvensiz çocuğun resimlerindeki çizgiler daha çok silik ve kesik kesiktir.
Hiperaktif çocuklar, taşkın ve çok renkli resim çizerler, gerilimli oldukları için genelde karalamayı tercih ederler ve resimleri hep yarım kalır. Çizdiklerinde ise resimleri çok büyük olur.
Ev içinde şiddete maruz kalan çocukların resimlerinde şiddet içerikli çizimler görülebilir. Dayak atan anne-baba, ebeveyninin bağırması karşısında saklanan çocuk çizimleri vb. tüm bunlar çocuğun korkularını yansıtır.
Ailede iletişim kopukluğu, aileyi konu alan resimlerde açıkça görülmektedir. Resimde aile üyelerinin birinin veya birkaçının eksikliği, aile fertlerini çizmeyi ret etmesi, ebeveyn figürlerinin olmaması parçalanmış aileyi, sevgi eksikliğini, anne baba ve çocukların arasına nesnelerin yerleştirilmesi, aile bireylerinin arasına köprü, yol, ırmak, ağaçların çizilmesi, iletişim problemlerinin bir göstergesi olarak kabul edilebilir.
Çocuklar ev çizimlerinde de ölen kişinin ayrıldığını göstermek için ölen kişiyi ayrı bir ev, kalanlarında yaşadığı başka bir ev biçiminde kâğıda yansıtabilirler.
Okul korkusu olan çocuklar, okul içinde kendisiyle birlik de anne-babasını da çizebilmektedir.
Anne-babası boşanmış çocuklar resimlerinde anne ve babasını farklı evlerde çizebildikleri gibi anne-babasına olan özlemlerini resimde anne-babasına sarılmış bir çocuk resmederek de gösterebilirler.
Resimde küçük kardeşin anne babanın elinden tutuyor olması ve diğer çocuğun çok uzaklarda çizilmesi veya hiç çizilmemiş olması, sevgi yoksunluğunu, kardeş kıskançlığını, kendisini yok saydığını, iç çatışmaların bir göstergesi olabileceği düşünülebilir.
Bazı Çizimlerin Anlatmak İstediği
Ay ve Güneş
Genelde bütün çocukların çizmiş olduğu resimlerde mutlaka ay ve güneş yer almaktadır. Bu tür resimlerde güneş, mutluluğu, sıcaklığı, güven ve gücü yansıtmaktadır. Bazı psikologlara göre ise bundan maksat babadır. Eğer çocuk babası ile iyi ilişkiler içindeyse güneş hep parlak, etrafına ışık saçan ve açık bir alandadır, ama eğer baba ile çocuk arasındaki ilişki iyi değilse güneşin dağların arkasındaki hali çizilir. Ay ise yokluğu yansıtır, genelde ölüm, kabir ve mezarlık gibi resimlerde ay çizilir.
Otomobil
Günümüz toplumunda otomobil gücün bir göstergesidir, dolayısıyla genelde erkek çocukların resimlerinde otomobil sıkça göze çarpmaktadır. Araştırmacılara göre çocuğun resimlerinde sürekli olarak otomobili çizmesi ve kendisini de onu sürerken yansıtması, teknolojiye, dış dünyaya ve mekanik yaşam sitiline ne kadar bağımlı olduğunu gösterir.
Hayvanlar
Çocuğunuzun resimlerinde değişik hayvan çizimlerini görmenizin birçok anlamı olabilir, doğru sonuca varabilmek için bu tür resimlerin çok çizilmesi ve onunla konuşmanız şarttır. Köyde yaşayan, hayvanat bahçesine giden yahut evde hayvan besleyen bir çocuğun hayvan resmi çizmesi çok doğaldır. Öyleyse yaşam tarzı da resimlerin anlatmak istediklerini bilmemizde önemlidir.
Bazen çocuk yapmış olduğu bir hata ya da günah duygusunu resimlerinde hayvan olarak çizebilir. Örneğin gece yatağına idrarını yapan bir çocuk sabah annesi tarafında azarlanmışsa, bu suçluluk duygusuyla kertenkele, yılan gibi sürüngen hayvanları çizecektir. İç dünyasında huzursuz olan çocuklar da vahşi hayvanların resmini çizer, örneğin yenidünyaya gelen kardeşini kıskanan bir çocuk kurt resmini çizer. Çizilen kuş resimleri de özgürlüğe duyulan ihtiyacı belirtir.
Ev
Ev, çocuğun duygusal yaşamının oluştuğu merkezdir. Evin saydam olarak çizilmesi, yaşamı canlılığı, içini göstermeyen duvarların çizilmiş olması ise karamsarlığı, kendini anlatmakta karşılaşılan zorlukları ifade etmektedir. Evlerdeki bacalardan yükselen kalın dumanlar, aile içinde yaşanılan kavgaları, çatışmaları, sürtüşmeleri gösterir. Evlerden çıkan yollar rehberliğe, yol gösterilmeye duyulan ihtiyaçtır.
İnsan
Resimlerde, insan resimlerinin azlığı veya yokluğu sosyal ilişkilerde kopukluğu belirtir. İnsan figürünün çokluğu ise sosyal ilişkilerdeki gelişmişlik düzeyini yansıtır.
Ağaç
Çizilen ağaçlarda meyve olması verimli olma isteği, yeşil yapraklı ağaçlar canlılığı, solmuş yapraklı ağaçlar ve yaprak dökümü ölüm isteğini, ağaç köklerinin olması içgüdüye önem vermesi ve bağımlılık duygularını yansıtır.
AĞIZ: Ağzın önemi temel iletişim aracı olmasından kaynaklanır. Konuşma ve dil sorunu olan çocuklar bu eksiklikleriyle çok yakından ilgiliyseler, kalın çizgilerle büyük ağız resmi yaparlar. Çoğunlukla bağımlı çocukların resimlerinde ağız alanına saplandıkları dikkat çeker.
GÖZLER: Gözbebeği olmadan çizilen baş ve anlamsız gözler, görmeye bağlı öğrenme sorunu olan çocuklarca çizilir.
BURUN: Astımlı çocuklar çoğunlukla bu solunum güçlüğünden kaynaklanan sorunları nedeniyle burun çizgilerini vurgularlar.
KULAKLAR: Çok büyük kulaklar, işitme zorluğu olan çocuklar tarafından çizilebilir. Kuşkucu çocuklarda bunu abartabilir.
Özel Belirti ve İşaretler
1. BÜYÜKLÜK:
Çok büyük ve küçük resimler anlamlı olabilir.
Büyük Resimler: Sayfanın tümünü kaplayan büyük resimler çoğu kez iç kontrolü zayıf saldırgan çocuklar tarafından çizilmektedir. Hiperaktif çocuklar sayfanın tümünü kontrolsüz bir biçimde kullanırlar. Ender olarak çekingen, ürkek çocuklar zayıf benlik kavramlarıyla geniş figürlere yer vermekte ve daha güçlü olabilmeyi arzuladıklarını bu yolla dile getirirler.
Küçük Çizgiler: Birkaç santimetre büyüklüğündeki resimler korkak, çekingen, içe dönük çocukların ürünüdür. Küçük boyut, onların güvensizliklerinin simgesi olur. Bu çocuklar kendilerini güvensiz, yetersiz ve küçük görmektedirler. Ender olarak saldırgan çocuklar zayıf benlik imajı içinde küçük figürlere yer vermektedir.
2. ABARTILI ÇİZGİLER:
BAŞ: Resimdeki çok büyük ye da küçük kafa, zihinsel bakımdan kendisini yetersiz gören çocuklar tarafından çizilir. Büyük kafa resimleri genellikle yetenekli ve daha başarılı olmak için arzu duyan çocukların tercihidir.
3. EKSİK BIRAKILAN ÇİZGİLER
Çocuklar yakından ilgilendikleri ye da endişe duydukları beden kısımlarını ihmal edip eksik bırakabilirler. Eksik bırakmayı (omission) vurgulamamakla eş anlamlı görebiliriz.
ELLER: Ellerin ihmali güvensizliği, çevreye uyumda zorluk çekmeyi simgeler
KOLLAR: Güvensizliği anlatır.
BACAKLAR: Çocuğun kendini desteksiz ve hareketsiz algılamasıdır.
AYAKLAR: Kendini güvensiz ve yardım muhtaç hissetmesi anlamındadır.
BURUN: Çocuğun güçsüzlüğünü temsil eder.
AĞIZ: İletişimde zorlanması anlamındadır.
DİŞLER: Aşırı saldırganlığın simgesi olabilir.
CİNSEL ORGANLAR: Aşırı çizilen cinsel organlar problemli ya da cinsel organıyla ilgili aşırı endişe sahibi ve dürtüleri zayıf çocuklardır.
İLKÖĞRETİMDEKİ ÇOCUKLARIN GELİŞİM AŞAMALARI
Şematik Dönem(7-9): Belirgin bir kavram gelişimi görülür. Kavram biçimleri kesinlik kazanmıştır. Çocuk geliştirdiği adam resmini sık sık yineler. Bu dönemde çocuk ev dışı konulara yer verdiğinde, figürleri yerleştirmek üzere bir yer çizgisi çizer.
Gerçeklik (çete çağı) Dönemi (9-12): Bu yaştaki çocuk artık toplumun bir üyesi olduğundan haberdardır. Daha ayrıntılı ve daha gerçekçi bir yaklaşımda görülür. Özgürce çizimden uzaklaşır. Gelişi güzel renkler yerine, gerçeğe uygun bir biçimde seçer.
Mantık Dönemi(12-14): Objeleri orantılarına göre çizmeye başlar. İnsan figürü büyük bir ayrıntıyla çizilir. Cinselliğin farkına varmasıyla bu resmede yansır.
alıntıdır.
