Yalan Nedir?

Yalan Nedir?


Daha önceden başkalarını aldatmak için tasarlanmış ve belli bir amaca yönelik düzenlenmiş beyanlar yalan olarak tanımlanmaktadır. Diğer davranış bozukluklarında olduğu gibi; “;;gerçek”;; ve “;;gerçek olmayan”;; kavramlarının bilişsel olarak anlamlandırılamadığı çocukluğun ilk dönemlerinde yalanın temelleri atılır. Ancak 6–;;7 yaşlarından itibaren bilinçli yalan söyleme söz konusu olabilir.


Çocuğun kendine model aldığı anne- babanın kendilerinin yalan söylemesi veya bazı nedenlerle çocuğun söylediği yalanları pekiştirmesi kalıcı bir davranış bozukluğu oluşturur.


Yalan söyleme davranışım oluşum sebeplerine göre tasnif etmek mümkündür. Çağlar 1981) yalan çeşitlerini 13 başlıkta incelemiştir:


;


a. Hayali Fantastik Yalanlar


Çocuklar hayal olarak oluşturduklarını gerçekmiş gibi algılayabilirler. Bu durum bir amaca yönelik olmayıp, sadece çocuğun iç dünyasının yansımasıdır. Örneğin masal dünyasındaki prens ya da prenses gibi kahramanlarla konuştuğunu ifade etmesi bu türe örnektir. Böyle bir durumda anne-babanın paniğe kapılıp, çocuğa şiddetle yaklaşması yanlıştır. Çocuğun bu tür yalanlara başvurma sebebi ortaya çıkarılıp. Düzeltilmelidir.


;


b. Taklit Yalanlar


Anne-babanın eğlenmek veya ilgi çekmek için kullandığı ifadeler çocuklarda yerleşmiş yalan söyleme davranışı olarak ortaya çıkabilir. Çocukla iletişim kurarken bu tarz davranışlardan uzak durmaya özen gösterilmelidir.


;


c. Mübalağa Yalanları


Çocuk bazı durumları abartılı olarak aksettirebilir. Bu davranışta pekiştireç yine çevrenin yanlış tutumlarıdır.


;


ç. Sosyal Yalanlar


Anne-babanın sosyal ilişkilerinde ban durumlardan kurtulmak adına yalana başvurdukları durumlar yaşanabilir. Örneğin birlikte olunmak istenmeyen bir aileye, farklı bir mazeret ileri sürmek bu türe bir örnektir. Anne-baba bu davranışı çok az da




gösterse çocuk genelleştirilmiş bir şekilde kendine yerleştirebilir. Bu nedenle sonuçları olumlu olacak dahi olsa, anne-baba yalanı çocuklarının yanında insan ilişkilerinde kullanmamalıdırlar. Ayrıca yalanın ortaya çıkması neticesinde yaşanacak itibar kaybının Çocuğun yaşamı için ne kadar yaralayıcı olacağı hiçbir zaman unutulmamalıdır.


;


d. Savunma Yalanları


Çocuk anne-baba tarafından ;


1. ; ; ; ; ; Yasaklar ile bastırılır ise.


2. ; ; ; ; ; Mükemmel olmaya zorlanır ise,


3. ; ; ; ; ; Sık sık sorguya çekilir ise kendini korumak adına yalanlara başvuracaktır. Genelde çocuklarına şiddet uygulayan anne-babaların davranışları çocuk tarafından yalan ile yönlendirilmeye çalışılır. Cezalandırmada şiddet uygulamadan adil olunarak ve çocuğun anne-babasına güvenmesi sağlanarak, bu tür yalanlardan uzak durulabilir.


;


e. Dikkat Çekme Yalanları


Anne-babasından yeterince ilgi göremeyen çocuklar. ilgi görmek için yapmadıkları davranışı yapılmış olarak ifade edebilirler.


;


f. Yüceltilmiş Yalanları


Çocuk başkalarından takdir ve ödül gibi olumlu ilgi toplayabilmek için yalan söyleyebilir. Eğer;


1. ; ; ; ; ; Çocuklardan güçlerinin üstünde beklenti mevcutsa,


2. ; ; ; ; ; Aynı anda çok fazla beklenti varsa,


;


3. ; ; ; ; ; Başarısızlıkları hoş görülmüyorsa,


4. ; ; ; ; ; Aile içindeki yerleri onların çok yönlü olmalarına bağlıysa yalan söylemeleri zorunludur.


;


g. Zıddına Söylenen Yalanlar


Özellikle çocuklar ve ergenler sevilmeyen düşmanca duygular beslenen bireyleri üzmek için bu yola başvururlar.


;


h. İntikam Yalanları


Yine sevilmeyen veya düşmanca duygular beslenen bireyi zor durumda bırakarak, intikam almak için bu tür yalanlara başvurulur. Ayrıca otoriteye karşı duyulan tepkinin ifade biçimi olarak da bu tür yalanlar söylenir. Genelde çocukluk çağında kıskanılan kardeşin anne-babaya kötü göstermek için söylenen yalanların başlangıç basamağıdır.


;


ı. Çıkar Karşılığı Söylenen Yalanlar


Özellikle anne-babaların kendi çıkarları için yalan söylemeleri ve bu duruma çocuğu şahit göstermeleri bu davranışın öğrenilmesine neden olur. Eğer bir de bu durumda çocuğun ödüllendirilmesi söz konusu ise çocuk davranışı iyice pekiştirir. Yetişkinlik çağında hem kendi hem de maddi ve manevi kazanç elde edecek ise başkası için bu tarz yalanları söylemeyi kronik hale getirir.


;


i. Patolojik Yalanlar


Bu davranış bozukluğu hiçbir menfaat elde etmeksizin söylenen yalanlar şeklinde ortaya çıkar. Psikolojik veya Psikiyatrik tedavi gerektirir.


;


j. Propaganda Yalanları


Politikacıların seçim öncesinde gerçekleştiremeyecekleri vaatlerde bulunmalarıdır.


;


k. Şartlı Yalanlar


Tedavi, yardım ve destek amacıyla söylenen yalanlardır.