- 12 Haziran 2007
- 4.523
- 784
- 363
Tuvalet Eğitimi
Tuvalet alışkanlığı kazanma, çocuğun hayatında önemli bir gelişimsel olaydır. Tuvalet eğitimine çocuğun ve anne-babanın hazır olduğu bir dönemde başlanması çok önemlidir. Çocuklara tuvalet alışkanlığını kazandırmak, çocuğun belli bir biyolojik olgunluğa ulaşması sonunda gerçekleştirilir.
Bazı çocuklar önce idrarlarını tutmayı öğrenir, bazıları ise kakalarını. Gece idrar tutma normalde gündüz tutmadan birkaç yıl daha geç öğrenilir. Çocuğun idrarını tutması kaslarını kontrol etmesiyle ilgilidir. Dolayısıyla tuvalet eğitimini kazandırma çalışmalarına 18. aydan itibaren başlanmalıdır.
Çocuk hazır olmadan kesinlikle tuvalet eğitimine başlanmamalıdır. Hazır olduğunu anlamak için de şu noktalara dikkat etmek gerekir:
Çocuk kuru ve temiz bezi daha çok istiyor ve ıslaklıktan rahatsız oluyorsa,
Çocuk altının değişmesinden keyif almaya başladıysa,
Oturağın ne işe yaradığını anlıyor ve bunu anlatmaya çalışıyorsa,
Başkalarını tuvalet yaparken izliyorsa ve kendi de yapmak istiyorsa,
Tuvalet ile ilgili bazı kelimeleri 'çiş', 'kaka', 'kirli', 'pis', 'ıslak', 'oturak' gibi anlıyorsa ve tepki veriyorsa,
Bezini dolduru doldurmaz size gelip rahatsız olduğunu belli etmeye başlamışsa,
Daha uzun süre idrar tutmayı başarabiliyorsa,
Dolu mesane ve barsak hareketlerini hissediyorsa ve rahatsız olup; çömelme, zıplama, tutma, gezinme ve çekiştirme gibi hareketleri yapıyorsa.
Çocuk tuvalet konusunda eğitilirken; cesaretlendirilmeli, ödüllendirilmeli ve bu işlem eğlenceli hale getirilmelidir. Başkaları tuvaleti doğru bir şekilde kullanırken izlemesi sağlanmalı ve bu şekilde çiş ve kaka yapmanın normal olduğu anlatılmalıdır. Çocuk bu sürecin kontrolünü kendi elinde hissetmelidir. Eğitim süresince çocuğa sabırlı ve anlayışlı davranmak herşeyi daha da kolaylaştıracağı unutulmamalıdır.
Eğitime başlarken izlenecek yollar şunlardır:
Oturak çocuğun en sevdiği eşyalardan biri olacak şekilde planlanmalıdır. Oturak bir çeşit koltuk ya da sandalye gibi düşündürülmeli, kendisine özel bir eşya olduğu anlatılmalı ve burada hem çiş, kaka yapılacağı hem de güzel vakit geçirebileceği bir ortam olduğu hissettirilmelidir.
Oturak rahat ve çocuğa uygun olmalıdır. Ayrıca yer hizasında olması gerekir. Çünkü, çocuk kaka yaparken mutlaka ayakları yere basar durumda olmalıdır. Böylece ayaklarından hem itme gücü alacak hem de kendini güvende hissedecektir.
Oturakta uzun kalabilmesi için masal anlatmak, şarkı söylemek gibi oyunlarla iş hem eğlenceli hale getirilebilir hem de sık sık oturaktan kalkması engellenebilir.
Ödül olarak sevdiği yiyecekler verilebilir, sevdiği bir oyun oynanabilir.
Çocuk çiş ya da kaka belirtisi verdiğinde (yüz ifadesi, hareketleri, gaz çıkarma, huzursuzlanma gibi) oturağa gitmeye ikna edilmelidir. Çiş ve kakanın dışarı çıkmak için onun yardımına ihtiyacı olduğunu anlatılmalı ve onların dışarı çıkması ile daha da rahatlayacağı söylenmelidir.
Özellikle yemekler 15-20 dakika sonra ve uykudan uyanır uyanmaz çiş ve kaka yapma isteği olabileceği unutulmamalı ve bu zamanlarda oturağa giderek az da olsa tuvaletini yapması sağlanmalıdır.
Çocuk oturakta oturmaktan sıkıldıysa ya da yapmak istemiyorsa zorlanmamalı ve uzun uzun oturtulmamalıdır.
Çocuk tuvalet eğitimi esnasında sevgi sözcükleri ve davranışlarla övülmeli, hoşlandığı şeyler ile ödüllendirilmelidir.
Bu eğitim döneminde altına kaçırdığında, yumuşak bir dille yaptığının yanlış olduğunu ama böyle kazaların olabileceğini bir daha dikkatli olması gerektiğini ve büyük çocukların böyle şeyler yapmasının doğru olmadığını eleştirel bir dille söylemek onların biraz daha önem vermesini sağlayacaktır. Bağırmak, cezalandırmak ve azarlamak 2 yaşındaki bir çocuğu işbirliğinden uzaklaştırır.
Oturağa tam anlamı ile alıştığında bez mutlaka gündüzleri kullanım dışı bırakılmalı ve eğitim külotları giydirilmelidir. Öğle ve gece uykularında bez ilk aşamada kullanılmaya devam edilebilir.
Tuvalet eğitimi konusunda çocuk isteksiz ise ve sürekli direniyorsa, çocuğun motivasyonunu uyandırmak için ona tam sorumluluk ve bazı teşvik edici öğeler sunulmalıdır. Çocuğa tuvalet konusunda çok fazla konferans vermek ve hatırlatmalarda bulunmak işi daha da zorlaştıracağından bu tip konuşmalara son verilmelidir. Bir kereye mahsus gerekli bilgi verildikten ve yapması gereken söylendikten sonra, gün içinde çocuk tuvalete gitme kararını kendi vermelidir. Onun kendi başına iş görmesi, yaşadığı başarı duygusu ve bunu sözlerle desteklemeniz onun cesaretini daha farklı yönde etkileyecektir.
Çocuğun çişini ya da kakasını tuvalete yapmasıyla ona ödül olarak yıldız ya da artı vermek bunu da onun görebileceği bir yere asmak, daha da isteklendirmeyi sağlayabilir. Ne kadar çok artısı ve yıldızı birikirse ona göre küçük ödüller verilebilir. Ayrıca ufak bir direnme halinde her fırsatta bez ya da külot seçimi ona bırakılmalıdır. Eğer külot giymek istiyorsa çiş ve kaka geldiğinde yapması gerekenler yumuşak bir dille tekrar anlatılmalıdır. Çocuk yuva ve kreşe gidiyorsa ya da bakıcı ile kalıyorsa aynı uygulamaların mutlaka onlar tarafından da yapılmasını isteyin.
Tuvalet alışkanlığı kazanma, çocuğun hayatında önemli bir gelişimsel olaydır. Tuvalet eğitimine çocuğun ve anne-babanın hazır olduğu bir dönemde başlanması çok önemlidir. Çocuklara tuvalet alışkanlığını kazandırmak, çocuğun belli bir biyolojik olgunluğa ulaşması sonunda gerçekleştirilir.
Bazı çocuklar önce idrarlarını tutmayı öğrenir, bazıları ise kakalarını. Gece idrar tutma normalde gündüz tutmadan birkaç yıl daha geç öğrenilir. Çocuğun idrarını tutması kaslarını kontrol etmesiyle ilgilidir. Dolayısıyla tuvalet eğitimini kazandırma çalışmalarına 18. aydan itibaren başlanmalıdır.
Çocuk hazır olmadan kesinlikle tuvalet eğitimine başlanmamalıdır. Hazır olduğunu anlamak için de şu noktalara dikkat etmek gerekir:
Çocuk kuru ve temiz bezi daha çok istiyor ve ıslaklıktan rahatsız oluyorsa,
Çocuk altının değişmesinden keyif almaya başladıysa,
Oturağın ne işe yaradığını anlıyor ve bunu anlatmaya çalışıyorsa,
Başkalarını tuvalet yaparken izliyorsa ve kendi de yapmak istiyorsa,
Tuvalet ile ilgili bazı kelimeleri 'çiş', 'kaka', 'kirli', 'pis', 'ıslak', 'oturak' gibi anlıyorsa ve tepki veriyorsa,
Bezini dolduru doldurmaz size gelip rahatsız olduğunu belli etmeye başlamışsa,
Daha uzun süre idrar tutmayı başarabiliyorsa,
Dolu mesane ve barsak hareketlerini hissediyorsa ve rahatsız olup; çömelme, zıplama, tutma, gezinme ve çekiştirme gibi hareketleri yapıyorsa.
Çocuk tuvalet konusunda eğitilirken; cesaretlendirilmeli, ödüllendirilmeli ve bu işlem eğlenceli hale getirilmelidir. Başkaları tuvaleti doğru bir şekilde kullanırken izlemesi sağlanmalı ve bu şekilde çiş ve kaka yapmanın normal olduğu anlatılmalıdır. Çocuk bu sürecin kontrolünü kendi elinde hissetmelidir. Eğitim süresince çocuğa sabırlı ve anlayışlı davranmak herşeyi daha da kolaylaştıracağı unutulmamalıdır.
Eğitime başlarken izlenecek yollar şunlardır:
Oturak çocuğun en sevdiği eşyalardan biri olacak şekilde planlanmalıdır. Oturak bir çeşit koltuk ya da sandalye gibi düşündürülmeli, kendisine özel bir eşya olduğu anlatılmalı ve burada hem çiş, kaka yapılacağı hem de güzel vakit geçirebileceği bir ortam olduğu hissettirilmelidir.
Oturak rahat ve çocuğa uygun olmalıdır. Ayrıca yer hizasında olması gerekir. Çünkü, çocuk kaka yaparken mutlaka ayakları yere basar durumda olmalıdır. Böylece ayaklarından hem itme gücü alacak hem de kendini güvende hissedecektir.
Oturakta uzun kalabilmesi için masal anlatmak, şarkı söylemek gibi oyunlarla iş hem eğlenceli hale getirilebilir hem de sık sık oturaktan kalkması engellenebilir.
Ödül olarak sevdiği yiyecekler verilebilir, sevdiği bir oyun oynanabilir.
Çocuk çiş ya da kaka belirtisi verdiğinde (yüz ifadesi, hareketleri, gaz çıkarma, huzursuzlanma gibi) oturağa gitmeye ikna edilmelidir. Çiş ve kakanın dışarı çıkmak için onun yardımına ihtiyacı olduğunu anlatılmalı ve onların dışarı çıkması ile daha da rahatlayacağı söylenmelidir.
Özellikle yemekler 15-20 dakika sonra ve uykudan uyanır uyanmaz çiş ve kaka yapma isteği olabileceği unutulmamalı ve bu zamanlarda oturağa giderek az da olsa tuvaletini yapması sağlanmalıdır.
Çocuk oturakta oturmaktan sıkıldıysa ya da yapmak istemiyorsa zorlanmamalı ve uzun uzun oturtulmamalıdır.
Çocuk tuvalet eğitimi esnasında sevgi sözcükleri ve davranışlarla övülmeli, hoşlandığı şeyler ile ödüllendirilmelidir.
Bu eğitim döneminde altına kaçırdığında, yumuşak bir dille yaptığının yanlış olduğunu ama böyle kazaların olabileceğini bir daha dikkatli olması gerektiğini ve büyük çocukların böyle şeyler yapmasının doğru olmadığını eleştirel bir dille söylemek onların biraz daha önem vermesini sağlayacaktır. Bağırmak, cezalandırmak ve azarlamak 2 yaşındaki bir çocuğu işbirliğinden uzaklaştırır.
Oturağa tam anlamı ile alıştığında bez mutlaka gündüzleri kullanım dışı bırakılmalı ve eğitim külotları giydirilmelidir. Öğle ve gece uykularında bez ilk aşamada kullanılmaya devam edilebilir.
Tuvalet eğitimi konusunda çocuk isteksiz ise ve sürekli direniyorsa, çocuğun motivasyonunu uyandırmak için ona tam sorumluluk ve bazı teşvik edici öğeler sunulmalıdır. Çocuğa tuvalet konusunda çok fazla konferans vermek ve hatırlatmalarda bulunmak işi daha da zorlaştıracağından bu tip konuşmalara son verilmelidir. Bir kereye mahsus gerekli bilgi verildikten ve yapması gereken söylendikten sonra, gün içinde çocuk tuvalete gitme kararını kendi vermelidir. Onun kendi başına iş görmesi, yaşadığı başarı duygusu ve bunu sözlerle desteklemeniz onun cesaretini daha farklı yönde etkileyecektir.
Çocuğun çişini ya da kakasını tuvalete yapmasıyla ona ödül olarak yıldız ya da artı vermek bunu da onun görebileceği bir yere asmak, daha da isteklendirmeyi sağlayabilir. Ne kadar çok artısı ve yıldızı birikirse ona göre küçük ödüller verilebilir. Ayrıca ufak bir direnme halinde her fırsatta bez ya da külot seçimi ona bırakılmalıdır. Eğer külot giymek istiyorsa çiş ve kaka geldiğinde yapması gerekenler yumuşak bir dille tekrar anlatılmalıdır. Çocuk yuva ve kreşe gidiyorsa ya da bakıcı ile kalıyorsa aynı uygulamaların mutlaka onlar tarafından da yapılmasını isteyin.