Doğal yollardan bebek sahibi olamamış çiftlerin çoğunluğu en kısa sürede tedaviyle bebek sahibi olmak ister. Bazı çiftler bu heyecanla birlikte, bebeklerinin neden olmadığının sebeplerini öğrenmeden hemen
tüp bebek tedavisiyle tanışmak ister. Toplum içinde genellikle tüp bebek tedavisi çiftlerde % 100 oranında gebe kalmayı sağlayacak bir yöntem olarak algılanmaktadır. Bu tedaviden yeteri derecede başarı sağlanması için bazı etkenlerin bir araya gelmesi gerekir. Tüp bebek tedavisi bazı süreçlerden oluşmaktadır. Çiftler tedavi sırasında yaşadıklarından dolayı, bu tedavi süreci biraz stresli geçer. Tedavi sonucunda önceki çabalarına rağmen bebek sahibi olamayan çiftler, bu tedaviden büyük umutlar duyar. Tüp bebek tedavisi 4 aşamadan meydana gelmektedir.
Tüp bebek tedavisinin aşamaları ve tedavi süreci
Tüp bebek tedavisinin planlandığı çiftler için tedavi süreci kadında adet kanamasının başladığı ikinci ya da üçüncü günde başlar. Yapılan ultrason tetkikinde yumurtalıklarda ve rahimde herhangi bir sorun tespit edilmezse, kadının kan örneğinde FSH ve östrojen seviyeleri değerlendirilir. Tedavinin uygunluğuna karar verildiğinde, kadının yaşına, kısırlık sebebine, kan değerleri sonuçlarına ve yumurtalıkların kapasitesine göre en uygun tedavi yöntemi tercih edilerek, tüp bebek tedavisinde yumurta oluşması için hormon tedavisine başlanır. Bu dönemde yani kontrollü over sitimulasyonunda belli aralıklarla ultrason tetkiki ve kanda hormon düzeyleri kontrol edilir.
Yumurta gelişimi: Yumurta gelişimine ve yumurtalığın ilaçlara verdiği cevaba göre, ilaçlarda doz ayarlaması yapılmaktadır. Foliküllerin belirli büyüklüğe ulaşması, kan östrojen seviyesinde belirli değerlere ulaşma yumurtaların olgunlaşması hakkında bilgi vermektedir. Bu çatlama iğnesi ve yumurta toplama zamanını da belirler. Bu dönem yaklaşık olarak 12-16 gün arasında sürer. Ancak bazı hastalarda süreç değişim gösterebilir. Çatlatma iğnesi yapıldıktan 32-36 saat sonra yumurta toplama aşamasına (OPU oocyte pick-up) geçilmektedir.
Yumurta toplama : Tüp bebek tedavisi sırasında yumurta toplama işleminde hastanın ağrı duymaması için sedasyon anestezisi ile transvajinal ultrasonografi eşliğinde yapılmaktadır. Bu uygulamada foliküllerin içinde sıvı toplanıp, bu sıvının içinde yumurta olup olmadığı kontrol edilerek, burada olan yumurtalar alınmaktadır. İlk defada folikül sıvısında yumurta olmazsa, özel bir sıvıyla folikül içi yıkanır ve folikül içinde kalabilecek yumurtalara ulaşılmaya çabalanır. Yumurta toplama aşaması yaklaşık olarak 20-30 dakika kadar sürer. Büyüklüğü 10 mm den fazla olan bütün foliküllerdeki folikül sıvıları bu aşamada toplanır. Daha sonra işlem sona erdirilir. Hasta 1-2 saat kadar takip altına alınarak, evine gönderilir. Toplanmış olan yumurtalar içindeki olgunlaşmış olanlar seçilir ve döllenme için hazırlanır.
Döllenme işlemi : MII oosit adı verilen olgunlaşmış ve döllenebilecek olan yumurtalar seçilerek, yumurta toplama gününde erkekten alınmış olan spermlerle laboratuvar ortamında döllenme işlemi yapılır. Döllenme yumurta ve sperm bir araya konularak yapılabileceği gibi, bazı çiftlerde döllenme şansının arttırılması için mikro enjeksiyon ICSI intracytoplasmic yöntemiyle, yumurtanın içerisine direkt olarak spermin enjekte edilmesiyle de yapılabilir. Yumurtaların spermlerle döllenmesi yaklaşık olarak 24 saat sürer. Döllenen yumurta transfer edilecek duruma gelinceye kadar özel kültür ortamına alınarak, takip edilir. Güzel gelişen ve kaliteli olan embriyolar seçilerek, anne adayının rahmine transfer edilir.
Embriyo transferi : Bu aşama anestezi gerektirmeden yapılan ağrısız bir uygulamadır. Çoğunlukla abdominal ultrason yardımıyla ince bir katater kullanılarak yapılır. Uygulamadan önce özel sıvılar kullanılarak rahim ağzı temizliği yapılır. Transfer yapıldıktan sonra, hasta 1-2 saat içinde evine gidebilir. Kadından alınan yumurtalarla döllenmiş olan kaliteli embriyolar varsa, bunlar dondurularak saklanabilir.
Bekleme süreci: Embriyo transferi yapılmış olan kadına iki hafta kadar sonra gebelik testi yapılmaktadır. Çiftler için bu iki haftalık dönem oldukça sıkıntılı ve zorlu bir dönem olarak yaşanır. Bu nedenle çiftlerin bu sürece daha önceden hazırlanması tavsiye edilir. Tüp bebek tedavisi gibi bir uygulamadan her zaman başarılı bir sonucun alınamayacağı çiftler tarafından bilinmelidir. Yapılan araştırmalar tüp bebek tedavisinde alınan en iyi başarılı sonucun ikinci ve üçüncü denemeden sonra olduğunu ortaya koymuştur. Bu süreçte kadınların kendilerini meşgul edecek hobilerle uğraşması ve rahat olması gerekir. Stres altında olmak gebeliğin oluşmasına bile olumsuz etki eder. Kadına yapılan test sonucu pozitif çıkarsa, tüp bebek tedavisine kaldığı yerden devam edilir.