Kaç çeşit sistit vardır?
ıdrar kesesi iltihapları kabaca mikrobik (mikroorganizmalarla oluşan) veya mikrobik olmayan sistit (mikroorganizmalar olmaksızın oluşan) şeklinde ikiye ayrılmaktadır.
Mikrobik Sistitler
Tüm sistitlerin yaklaşık yarısı mikrobik sistit şeklindedir. ıdrar yolu mikrobik iltihaplarının en sık nedeni "Escheriacia Coli" (E. Coli) denilen ve bağırsaklarda normalde de bulunan bir bakteridir. E. Coli bakterisi halkımız arasında daha çok “koli basili” adı ile bilinmektedir.
Kadınlarda idrar yolu enfeksiyonlarına sebep olan diğer mikroorganizma türleri arasında klebsiella, proteus, stafilokok ve enterobakter grubu bakteriler bulunmaktadır.
Normalde idrarın asidik PH’ı ve işeme sırasındaki akım hızı bu bakterilerin idrar kanalı (urethra) duvarında birikerek tutulmasını yani “kolonizasyonunu” engellemektedir.
ıdrar akımındaki yavaşlama, aşırı bakteri ile bulaşma (kontaminasyon) ve idrar PH’ının yükselmesi gibi durumlarda bakteriyel (mikrobik) sistit ortaya çıkabilmektedir.
Amikrobik Sistitler (Bakteriyel Olmayan Sistitler)
Mikrobik olmayan sistitler genellikle idrar yolu veya idrar torbasının tahrişi veya zedelenmesine bağlı olarak ortaya çıkmaktadır.
Özellikle yeni evlenen bayanlarda idrar kanalına travmatik etkiyle ortaya çıkan “balayı sistitleri” bu türdendir.
Ayrıca kokulu sabun ve deterjanlarla küvette uzun süre köpük banyosu yapılması da idrar yolunda kimyasal tahriş ve mikrobik olmayan sistit oluşumuna neden olmaktadır.
Özellikle sıcak yaz aylarında bilindiği gibi insanlar sıklıkla havuzlara girerek serinlemekteler. Bu havuzların mikroplardan arındırılması işlemi ülkemizde sıklıkla klorlama yöntemiyle yapılmaktadır. ışte klor bazı kişilerde idrar borusunun ağzında tahriş ve ödeme neden olmakta ve sistit belirtileri ortaya çıkmaktadır.
Klorlama yapılmadığı takdirde de havuz sularının mikroplanması sonucunda kadınlarda mikrobik sistit oluşması olasılığı yükselmektedir. Bu nedenle havuzlarda klorlama yerine ozonlama sistemiyle mikroplardan arındırma belki de en sağlıklı dezenfeksiyon yöntemidir. Avrupa’da artık birçok havuzun mikroptan arındırılması ozonlama yöntemiyle olmaktadır.
Diğer taraftan baharatlı yiyecekler, yumurta, çikolata gibi besinler de idrar kesesi ve idrar borusu için tahriş edici olabilmekte ve mikrobik olmayan sistite yol açabilmektedir.
Balayı sistiti nedir?
Balayı sistiti özellikle yani evlenen veya ilk kez cinsel ilişki deneyimi yaşayan bayanlarda ilk ilişkiden birkaç gün sonra idrar yaparken ağrı ve yanma, sık idrara çıkma (poliüri) ve kasık ağrısı şikayetleri ile kendisini gösteren bir sistit durumudur.
Balayı sistiti, ilk seksüel ilişki sonrası vajinal duvarın üst kısmından geçen idrar kanalının mekanik etkiyle irritasyonu sonucunda ödem (şişlik) gelişmesi sonucunda ortaya çıkmaktadır. Oluşan bu ödem idrar akımını yavaşlatarak enfeksiyon gelişimini de kolaylaştırmaktadır.
Bu durum daha sık olarak balayı dönemlerine denk geldiği için bu sistite balayı sistiti adı verilmiştir.
Balayı sistiti ıngilizce’de “honeymoon cystitis” olarak geçmektedir.
Sistitin hangi hastalıklar ile karışabilmektedir?
Bir kişiye sistit tanısını koymak basit gibi görünmekle birlikte bazı durumlarda hastalar yanlış tanı alabilmektedirler.
En sık olarak mesane tümörleri, mesane taşları, vajina, rahim ağzı ve rahim enfeksiyonları sistit ile karışabilmektedir. Bu nedenle kesin tanı koyabilmek için bu durumların da araştırılması gerekmektedir.
Hemorajik sistit (“kanamalı sistit”
nedir?
Kanamalı sistit olarak da bilinen hemorajik sistit, mesane (idrar torbası) içinde birikip kolonizasyon yapan bakterilerin mesane duvarına penetrasyonu ile kan damarlarında kanama yapması sonucunda ortaya çıkmaktadır. Kliniğe bu durum kişinin idrar yaparken kanama şikayetinin olması ile yansımaktadır.
Sistit bakirelerde de oluşabilir mi?
Evet. Sistitin oluşması için bir kişinin cinsel ilişkiye girmiş olması şartı yoktur.
Aynı cinsel aktif kadınlarda olduğu gibi genç kızlarda, hatta bebeklikten çocukluk dönemine kadarki tüm süreçlerde, kadınlarda ve erkeklerde sistit görülme olasılığı bulunmaktadır.
Gebelerde sistit sık olarak mı görülür?
Evet. Gebelerde tüm idrar yolu enfeksyonları gibi sistit de sık olarak görülmektedir.
Hamilelerde idrar yolu enfeksiyonlarının sık olarak görülmesinin önemli nedenleri arasında büyüyen rahmin mesane ve idrar kanallarına bası yapması, vajinal bölgede bakteri kolonizasyonun artması ve vucud direncinin (immünitenin) azalması sayılmaktadır.
Ayrıca "asemptomatik bakteriüri" adı verilen bir durumda kişide idrar yolu enfeksiyonu ile ilgili hiç bir bulgu olmamasına rağmen yapılan idrar tetkikinde bakteri yoğunluğu mevcuttur. Gizli idrar yolu enfeksiyonu olarak da adlandırılan bu durumun mutlaka tedavisi yapılmalıdır.
Sistit tanısı nasıl konulmaktadır?
Sistit tanısı için bayanların bir jinekolojik veya ürolojik değerlendirmeleri şarttır. Kesin tanı klinik değerlendirme ve yapılacak laboratuar tetkikleri ile konulabilmektedir.
Laboratuvar testleri arasında en sık olarak Tam ıdrar Tetkiki (TıT), idrar kütürü ve antibiogram testi, hemogram (tam kan sayımı) ve ultrason değerlendirmesi sayılabilir. Çok nadiren ileri tetkikler de gerekebilmektedir.
Sistitin tedavisi nasıldır?
Sistit tedavisi genellikle kısa süreli antbiotik veya idrar temizleyici (üriner antiseptik) ilaçlarla yapılmaktadır.
Uygun antibiotik seçiminde geniş spektrumlu antbiotikler tercih edlebileceği gibi idrar kültür ve antibiogram testi sonucuna göre de belirleme yapılabilir.
Penisiln alerjisi olmayan kişilerde penisilin ve sefalosporin türü ilaçlar ilk tedavi alternatifi olarak görülmektedir.
Tekrarlayan Sistitlerden Kaçınmanız için Öneriler
Sistit problemi bazı kadınlarda daha sık olarak ortaya çıkabilmektedir. Bünyesel yatkınlık, iyi beslenememe, düzensiz hayat tarzı, kişisel hijyene önem vermeme, sigara gibi kötü alışkanlıklar sık mesane iltihabına yatkınlık sağlayan nedenler arasında bulunmaktadır.
Ayrıca;
• ıdrara çıkmanın düzenli olması ve sık sık ertelenmemesi
• Özellikle hijyenik olmayan küvetlerde oturarak banyo yapılması yerine duş tarzında yıkanmanın tercih edilmesi
• Küvette banyo sırasında parfümlü sabun, köpük ve deterjan kullanmaktan kaçınılması
• Büyük abdest ve idrar yapıldıktan sonra genital bölge temizliğinin önden arkaya doğru ve ılık suyla yıkama şeklinde yapılması önemlidir.
Yine, sık olarak “amikrobik sistit” sorunu yaşayan bayanlar yüksek dozda klor ve dezenfektan içeren havuzlardan kaçınmalıdırlar
