Sekonder İnfertilite Nedir? Neden Olur? Tedavisi

Sekonder infertilite, daha önce bebek sahibi olunmasına rağmen tekrar gebe kalmada veya gebeliği sürdürmede yaşanan zorluğu ifade etmektedir. Sekonder infertilitenin nedenleri, daha önce gebeliğin hiç gerçekleşmediği primer infertilite nedenleri ile benzerlik göstermektedir.

35 yaşından gençseniz ve bir yıldır korunmasız cinsel ilişkiye rağmen gebe kalamıyorsanız, doktorunuzla konuşmanız gerekir. 35 yaşın üzerindeyseniz ise altı ay boyunca gebe kalamamanız halinde doktorunuzu ziyaret etmelisiniz. Doktorunuz, hem sizin hem de eşinizin doğurganlığını değerlendirerek sekonder infertiliteye neden olan faktörleri anlamaya çalışacaktır.

Sekonder infertilitenin nedenlerini ve neler yapabileceğinizi bu yazıda okuyabilirsiniz.

Sekonder İnfertilite Neden Olur?​

Sekonder infertilite, daha önce bebek sahibi olan çiftlerin sonrasında kısırlık sorunu yaşamalarını ifade etmektedir. Sekonder infertilitenin söz konusu olması için önceki gebeliğin tüp bebek gibi yardımcı üreme teknikleri ile gerçekleşmemiş olması gerekir.

Sekonder infertilite, hem kadınları hem de erkekleri etkileyebilen bir sorundur. Sekonder infertilite bazen birden fazla faktörün bir araya gelmesiyle gerçekleştiği için kısırlığın nedenini belirlemek her zaman mümkün olmayabilir. Bununla birlikte sekonder infertiliteye neden olduğu düşünülen faktörlerin başında şunların geldiği düşünülmektedir:

• Sperm veya yumurta kalitesinde düşüş
• İlerleyen yaş
• Önceki gebeliklerde yaşanan komplikasyonlar
• Geçirilen ameliyatlardan kaynaklanan komplikasyonlar
• Vücut Kitle İndeksinde artış
• Kullanılan ilaçlar veya sağlık sorunları
• Cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar
• Alkol tüketimi ve sigara içme gibi sağlıksız alışkanlıklar

Sekonder İnfertilite Nedenleri Nelerdir?​

Sekonder infertilite nedenleri, kadınlarda ve erkeklerde değişiklik gösterebilmektedir. Kadınlarda sekonder infertiliteye neden olan faktörler genel olarak yumurta kalitesiyle ilgili sorunlar, rahmin yapısıyla ilgili sorunlar, sağlık sorunları ve yaşam tarzı alışkanlıkları olmaktadır. Bu faktörler genel olarak şu şekildedir:

Yumurta kalitesi ve sayısıyla ilgili sorunlar​

Kadınlar, doğduklarında yaşamları boyunca sahip olacakları yumurtalarla doğarlar. Kadının 40’lı yaşlarına yaklaşmasıyla birlikte yumurtalıklardaki yumurtaların sayısı azalır ve geriye kalan yumurtalarda kromozomlarla ilgili sorunlar olma ihtimali daha yüksektir. Otoimmün veya genetik hastalıkların yanı sıra daha önce geçirilen ameliyatlar veya görülen tedaviler de kaliteli yumurtaların sayısında azalmaya neden olabilir.

Yapısal sorunlar​

Enfeksiyonlar ve geçirilen ameliyatlar, fallop tüplerine veya rahme zarar verebilir. Fallop tüpleri, yumurtayı rahme taşıyan yapılardır. Klamidya, bel soğukluğu ve pelvik inflamatuar hastalık gibi enfeksiyonlardan kaynaklanan komplikasyonlar, fallop tüplerinde tıkanıklığa neden olabilmektedir. Bunların yanı sıra rahim miyomları, fibroidleri veya önceden geçirilen dilatasyon ve küretaj ile sezaryen doğum gibi ameliyatlar da gebe kalmayı etkileyebilmektedir.

Polikistik over sendromu (PKOS)​

PKOS, adet düzensizliğine neden olan hormonal bir sorundur. PKOS’u olan kadınlarda yumurtlama düzenli olarak gerçekleşmediği için gebe kalma becerisi etkilenebilmektedir.

Endometriozis​

Endometriozis, rahim içine ait dokunun rahim dışında bir yerde büyümesidir. Endometriozis sık görülen bir durum olmakla birlikte her zaman kısırlığa neden olmamaktadır.

Kilo artışı veya sağlıksız alışkanlıklar​

Kilo artışı bazı kadınlarda yumurtalıkların fonksiyonunu etkileyebilmektedir. Kullanılan bazı ilaçlar da doğurganlığın etkilenmesine neden olabilmektedir. Sigara içmek veya alkol kullanmak da yumurtlama ve gebe kalmayla ilgili sorunlara yol açabilmektedir.

Erkeklerde sekonder infertiliteye neden olan faktörler ise genelde hormon seviyeleriyle, sağlık sorunlarıyla ve yaşam tarzı alışkanlıklarıyla ilişkili olmaktadır. Bu faktörler genel olarak şu şekildedir:

Testosteron seviyelerinde azalış​

Testosteron, sperm üretimi açısından çok önemlidir. Testosteron üretimi, yaşın ilerlemesi, testislerin zarar görmesi veya çeşitli sağlık sorunları nedeniyle azalabilmektedir. Testosteron üretiminde azalmaya neden olabilen sağlık sorunlarından bazıları şu şekildedir:

• Genital enfeksiyonlar
• Tiroit bozuklukları
• Diyabet
• Tüberküloz
• Kabakulak
• Çiçek hastalığı
• Kan hastalıklar
• İyi huylu tümörler
• Duygusal stres
• Kalp krizi
• Koma
• Felç
• Solunum yetmezliği
• Konjestif kalp yetmezliği
• Sepsis

Testiküler varikosel​

Testiküler varikosel, skrotumdaki damarların genişlemesidir. Bu durum, erkeklerde kısırlığa neden olan önemli faktörlerden bir tanesidir.

Sperm sayısının az olması​

Menide milimetre başına 15 milyondan az sperm olması, sperm sayısının az olduğu anlamına gelmektedir. Sperm sayısının az olması, oligospermi olarak isimlendirilmektedir.

Prostat büyümesi veya prostatın alınması​

Prostat büyümesi, sperm sayısının azalmasına ve ejakülasyonda anormalliklere neden olabilir. Prostat, kanser veya diğer sağlık sorunları nedeniyle alınırsa meninin geriye doğru gitmesi söz konusu olabilir.

Bazı ilaçlar​

Aşağıdaki sorunların tedavisinde kullanılan bazı ilaçlar, sperm kalitesinin düşmesine neden olabilmektedir:

• Prostat kanseri
• Mantar enfeksiyonları
• İdrar yolu enfeksiyonları
• Ülseratif kolit
• Artrit
• Gut
• Ağrı
• Kanser
• Nöbet
• Şizofreni

Yaşam tarzı alışkanlıkları​

Bazı sağlıksız alışkanlıklar, spermlere zarar vererek kısırlığa yol açabilir:

• Sperm için toksik kayganlaştırıcılar kullanılması
• Pestisit gibi kimyasallara veya aşırı sıcaklığa maruz kalma
• Vücut ağırlığında çok fazla artış (Testosteron seviyelerinde azalışa ve östrojen seviyelerinde artışa neden olabilir)

Sekonder İnfertilite Nasıl Anlaşılır?​

Sekonder infertiliteden şüpheleniyorsanız, doktora giderek gerekli testleri yaptırabilirsiniz. Doktorunuz, sekonder infertiliteniz olup olmadığını anlamak için şunların değerlendirmesini yapacaktır:

• Önceki gebelikten beri değişen bir şey olup olmadığını görmek için sağlık geçmişini inceleme
• Yumurtlamayla ilgili sorunlar olup olmadığını anlamak için adet döngüsünü değerlendirme
• Sperm sayısını veya kalitesini etkileyen hastalıklar olup olmadığını değerlendirme

Sekonder infertilite teşhisinde kullanılan testler genel olarak şu şekildedir:

• Sperm analizi
• Hormon seviyelerini kontrol etmek için kan testi
• Transvajinal ultrason
• Rahim ve fallop tüplerini görmek için histerosalpingografi (HSG)

Sekonder İnfertilite Tedavisi​

Kısırlığın primer veya sekonder olup olmadığı fark etmeksizin uygulanan tedavi yöntemleri genel olarak şunlardır:

• Yumurtlamanın düzenli olmadığı kadınlarda yumurtlamayı tetiklemek için klomifen sitrat ve letrozol dahil olmak üzere ilaç tedavisi
• Spermin doğrudan rahme enjekte edildiği aşılama yöntemi
• Yumurta ile spermin laboratuvar ortamında bir araya getirildiği tüp bebek tedavisi
• Rahim ile ilgili sorunlarda gerekli görülmesi halinde ameliyat
• Testiküler varikosel tedavisi için ameliyat

Ne Zaman Doktora Gitmek Gerekir?​

Aşağıdaki sorunları yaşamanız halinde doktorunuzu ziyaret etmelisiniz:

• 35 yaş ve üzerindeyseniz ve altı aydır düzenli korunmasız cinsel ilişkiye rağmen gebe kalamadıysanız
• 35 yaşın altındaysanız ve bir yıldır düzenli korunmasız cinsel ilişkiye rağmen gebe kalamadıysanız

Sekonder infertilite, hem erkekleri hem de kadınları etkileyebilen bir sorundur ve nedeni her zaman tespit edilememektedir. Sekonder infertilite, çiftleri psikolojik olarak da etkileyebildiği için kısırlık tedavisinin yanı sıra bir uzmandan psikolojik yardım almayı da düşünebilirsiniz.

Sonuç Olarak​

Sekonder infertilite, pek çok çiftin karşılaştığı bir sorundur. Bu nedenle daha önce bebek sahibi olmanıza rağmen gebe kalamıyorsanız, doktorunuzu ziyaret etmeniz önemlidir. Bu sayede sekonder infertiliteye neden olabilecek faktörleri değerlendirebilir ve hangi tedavi seçeneklerinin sizin için uygun olduğunu öğrenebilirsiniz.