Öncelikle kendinizi yipratmayin. 50 kelime falan soylemesi gerekmiyor asla. Tek basina konusma ne otizm icin ne uyaran eksikligi icin bir gosterge degildir. Dil gelisimi iki basamakli gelisir. Once alici dil becerisi gelistirir bebek. Bu soylenen kelimeyi anlama, bilincli olarak bellege kaydetme demektir. Bir de ifade edici dil becerisi vardir. Bu da bildigimiz konusmadir. Butun bebekler cok once soyleneni anlamaya baslar ve asagi yukari her bebek ayni zamanlarda gelistirir bu beceriyi. Daha sonra bireysel farklilik ve uyaran farkliliklarina gore birbirlerinden degisen zamanlarda konusurlar.
Bebeginizin su an soyleneni anladigini yavas yavas sergiliyor olmasi gerekir. Ismi soylendiginde bakma bu noktada buyuk bir gosterge. Yemek/mama, su, sevdigi oyuncak, aile bireylerinin isimleri/unvanlari, bazi giysilerle ilgili cok basit cumleleri ve gel, git gibi basit komutlari anlamali. Ornegin top nerde dediginizde topa bakmali. Baba dediginizde babaya bakmali ya da gitmeli gibi.
Uyaran eksikligi nasil telafi edilir? Bebeginizle konusabileceginiz aktif zaman gecirmelisiniz. Kesinlikle parka goturun. Gordugunuz her sey hakkinda fikrini almak ister gibi konusun. "Oglum bak bu bir kedi. Kedinin yanina gidip ne yaptigina bakalim mi? Hadi gel bakalim kediye. Bak kedi kendini temizliyor diliyle. Kuyrugunu gordun mu, sallayip duruyor. Birlikte kediyi sevelim mi? Aferin sana, kediyi seviyorsun. Tuyleri yumusacik." gibi bebegin o an ilgi gosterdigi her nesne ve canli hakkinda merak uyandirici ve neseli bir tonla sohbet etmeye calisin. Her seye bebeginizin gozuyle bakip ilgilenecegi seyler hakkinda konusun, sanki o da konusuyor gibi, cevap bekler gibi soru sorun. Oyun oynayin, herhangi bir yerde herhangi bir seyle. Oyun oynarken yine nesneleri vurgulamaya calisin. Mesela topu ona atacaksiniz, sadece atmayin. Topu sana atacagim deyin. Atin ve topu attiiiiim diyin. Hadi tut topu, simdi de sen at hadi diyin. Topa vurursa topa vurduuuun, topu atarsa topu attiiin diyin. Gordugunuz gibi bu orneklerde bebegin ilgisini verdigi nesneyi surekli vurguluyor ve bu nesneyle iliskili fiilleri siralayarak ogrenmesini sagliyoruz. Bir oynarsiniz tepki vermez, ikincide anlamaya calisir, ucuncude en azindan topu anlar mutlaka. Etrafina dikkat kesilmeyi ogrendiginde ismine de bakar diye umuyorum.
Ekran malesef kapatilmali. Buyuklerle konusursunuz herkesin telefonu var artik, tefondan izleyebilirler kulaklik takip. Ya da bebege buyukler degil bakici bakacak. Bu konuda ama bunu saglayamam ama engelleyemem calismak da zorundayim gibi bir seceneginiz ne yazik ki yok cunku uyaran eksikligi ise de sanmiyorum ama otizm ise de durum bu sekilde daha kotuye gidecek. Bu konuyu ekran maruziyetini engellemeden halledebileceginizi dusunme yanilgisina dusmeyin. Cocuk ekrana alistiysa diger uyaranlara ilgi gostermesi imkansiz.
