Pıhtı atması nedir, neden görülür?
- A|A +
Prof. Dr. Bülent Erdemli, toplumda
'pıhtı atması' denilen ve ölüme
kadar gidebilen ciddi risklere yol
açan sağlık sorununun ciddiye
alınması gerektiğini söyleyerek
bilgiler verdi.
Kan akımını durması sonucu oluşan
pıhtının akciğer damarını
tıkamasıyla ortaya çıkan risk, daha
çok kanser ve kalp yetmezliğinde,
doğum kontrol veya hormon hapı
kullananlarda ve şişmanlarda
görülüyor.
Rota'nın haberine göre, Ankara
Üniversitesi Tıp Fakültesi Ortopedi
ve Travmatoloji Anabilim Dalı
öğretim üyesi Prof. Dr. Bülent
Erdemli, toplumda 'pıhtı atması'
denilen ve ölüme kadar gidebilen
ciddi risklere yol açan sağlık
sorunuyla ilgili bilgi verdi.
Vücut dokularından kanı toplayıp
kalbe ve akciğerlere getiren toplar
damarlarda pıhtı oluştuğunda, kan
akımının kısmen ya da tamamen
bloke olduğunu, burada ağrı,
kızarıklık ve şişlik meydana
geldiğini anlatan Erdemli, bu olayın
vücuttaki derin bir toplardamarda
gerçekleşmesi halinde de 'derin ven
trombozu' (DVT) denilen sorunun
ortaya çıktığını belirtti.
Bunun en önemli tehlikesinin,
pıhtının damar duvarından kopup
kan akımıyla kalbe, oradan da
akciğere ulaşıp akciğer damarını
tıkaması olduğunu vurgulayan
Erdemli, bu duruma 'Pulmoner
Embolizm' (PE) adı verildiğini
söyledi.
Hastanedeki ölümlerin yüzde
10'dan fazlasının bu nedenle
meydana geldiğini bildiren Erdemli,
şu bilgileri verdi:
''Derin ven trombozu, her yaş
grubunda görülmekle birlikte ileri
yaşlarda görülme sıklığı artar ve 60
yaş üstündeki her 100 kişiden
birinde oluşur.
Kalça kırığı nedeniyle ameliyat
edilen hastalarda yüzde 60, diz
protezi takılan hastalarda ise yüzde
84'e varan oranlarda derin ven
trombozu oluşabilir. Hastaneye
dahili nedenle yatan hastaların ise
yüzde 10-20'sinde derin ven
trombozu görülmekte ve hastane
ölümlerin büyük çoğunluğunun
dahiliye kliniklerinde yatan hastalar
olduğu bilinmektedir. Derin ven
trombozunu önlemek için tedavi
uygulanmayan genel cerrahi
hastalarında ölümcül pulmoner
embolizm gelişme oranı yüzde
0.1-0.8'dir. Bu oran kalça protezi
takılan hastalarda yüzde 2-3, kalça
kırığı hastalarında ise yüzde 4-7
civarındadır.''
Risk altında bulunanlar
Türk Ortopedi ve Travmatoloji
Birliği Derneği Tromboemboli
Komisyonu üyesi Prof. Dr. Erdemli,
birçok faktörün venöz
tromboembolizm gelişme riskini
artırdığını, bunların kalıtsal veya
sonradan gelişen nedenler
olabildiğini belirtti.
Erdemli'nin verdiği bilgiye göre, risk
oluşturan hastalık ve durumlar
şöyle:
Hareketsizlik: Risk faktörlerinden
en çok bilineni otobüs ya da uçak
yolculuklarında uzun süre
hareketsiz kalınmasıdır. Baldır
kasları uzun süre hareketsiz kaldığı
zaman bu bölümde toplardamar
içinde pıhtı oluşabilir.
Kan pıhtılaşmasıyla ilgili
hastalıklar: Bazı hastalıklarda
kanın çok kolay pıhtılaşması söz
konusudur ancak bu kişilerde başka
risk faktörleri yoksa genellikle bir
sorun yaşanmaz. Bu risk faktörleri,
çoğunlukla aileseldir. Bu bozukluğu
yaşayanların genetik danışmanlık
açısından ilgili uzmanlarla
görüşmesinde yarar vardır.
Uzun süren yatak istirahati: Uzun
süre hastanede yatmak ya da felç
gibi durumlarda bacaklarda kan
akımı yavaşlayacağı için
toplardamarlarda pıhtı oluşması
kolaylaşır.
Kazalar veya cerrahi girişimler:
Toplardamarları zedeleyecek
kazalar veya cerrahi girişimler kan
akımını yavaşlatabilir ve pıhtı
oluşma riskini artırabilir. Ayrıca
anestezide kullanılan ilaçlar
toplardamarlarda genişleme
yaparak kanın göllenmesine ve
pıhtı oluşmasına yol açabilir.
Gebelik ve loğusalık: Gebelikte
pelvis ve bacak toplardamarlarında
basınç artışı meydana gelir.
Pıhtılaşma riskindeki artış
doğumdan sonra altı hafta kadar
sürer. Bu nedenle gebelik sonlansa
bile gerekli önlemleri altı hafta
kadar bırakmamak gerekir.
Kanser: Bazı kanserlerde kanda
pıhtılaşmayı artırıcı maddelerin
miktarı artar. Ayrıca bazı kanser
ilaçları da pıhtı oluşumu riskini
artırır. Venöz tromboembolizm
geçirmiş bir kanser hastanın yaşam
süresi geçirmemişe göre daha
kısadır.
Kalp yetmezliği: Kalp yetmezliği
olan hastalar da derin ven
trombozu riski altındadır. Çünkü bu
hastalarda kan yeterince etkili bir
şekilde pompalanamaz. Bu da
kanın göllenmesine yol açar ve
pıhtı oluşumu riski artar.
Doğum kontrol hapları veya
hormon replasman tedavisi: Her
iki ilaç da kanın pıhtılaşma
özelliğini artırır. Bu ilaçları
kullanacakların öncelikle doktoruna
danışması gerekir.
Toplardamar içine yerleştirilen
kalp pili veya kateter: Bu cihazlar
damar duvarını zedeleyebilir ve kan
akını yavaşlatarak pıhtı oluşumunu
kolaylaştırabilir.
Daha önce geçirilen derin ven
trombozu veya pulmoner
embolizm: Daha önce bunları
geçirmiş hastalar tekrar derin ven
trombozu geçirmeye yatkındır.
Ailedeki derin ven trombozu veya
pulmoner embolizm öyküsü:
Ailesinde bu rahatsızlıkları
geçirenler için risk daha yüksektir.
Aşırı kilolu olmak: Aşırı kilo pelvis
ve bacak damarlarında basınç
artışına yol açar.
Sigara: Sigara içmek pıhtılaşmayı
artırıcı etki yapar.