İyot eksikliği guatr sebebi

Sofra tuzu, balık, ıspanak, pazı, kabak ve çilek gibi besinlerde bulunan iyotun eksikliğinde guatr denilen tiroid bezi büyümesi yaşanıyor. Bu durum ileri safhada ise kansere çevirebiliyor...
Boynun ön tarafında, nefes borusunun üstünde yer alan kelebek şeklindeki bir organ olan tiroid bezi, vücuda giren iyodu ihtiyaç duyulan hormonlara çeviriyor. Metabolizmayı düzenleyen, vücudun normal büyüme-gelişmesi için gerekli olan tiroid bezi gözle görülebilen ve elle hissedilebilen boyutlara ulaştığında 'tiroid büyümesi' yani guatra dönüşüyor. Yaşanılan bölgedeki iyot eksikliğinden kaynaklanan guatr ise 'endemik guatr' olarak adlandırılıyor. İstanbul Florence Nightingale Hastanesi'nden Nükleer Tıp Uzmanı Dr. Mari Benli endemik guatrın bilinen en önemli nedenin iyot eksikliği olduğuna dikkat çekiyor. "Uzun süre yeterli iyot alınamaması durumunda tiroid az çalışmaya başlar ve tiroid bezi büyür" diyen Dr. Benli, şu bilgileri veriyor...

CİLT KURULUĞU YAPAR

Tiroidi az çalışan kişide üşüme hissi, cilt kuruluğu, yorgunluk, uykuya meyil, kan yağlarının yükselmesi ve zihin bulanıklığı görülebilir. Yumuşak kıvamda ve düzgün şekilli büyüyen, normal çalışan tiroid hastalığı 'basit guatr' olarak adlandırılır. Tedavi edilmezse zaman içinde hastalıklar ortaya çıkar. Tiroid içinde oluşan, elle muayenede yuvarlak, hareketli oluşumlar olarak hissedilen, yutkunmayla hareket ettikleri görülen bu yumrulara 'nodül' adı verilir. Nodüllerin yüzde 5'inde tiroid kanseri gelişebilir.



DÜŞÜK SEBEBİ

Doğuştan ve küçük yaşlardan itibaren iyot eksikliğine bağlı tiroid fonksiyon bozukluğuna 'kretenizm' denir. Kretinizm, çocuklarda zihinsel ve fiziksel gerilik, kas erimesi, sağırlık, dilsizlik gibi şikayetlere yol açar. Bu sorunlar iyot eksikliğinin giderilmesi ile önlenebilir. İyot yetersizliği hamilelerde düşüklere sebep olabilir. İyot eksikliği bulunan çocukların zeka seviyesinin 13.5 puan düşük olduğu belirlenmiştir.

YENİLECEK GIDALAR

* DENİZ ÜRÜNLERİ: Ton balığı, mezgit, karides ve diğer kabuklu deniz canlıları iyot eksikliğine karşı yenilebilir.

* TUZ: Evinize mutlaka iyotlu tuz alın.

* SEBZELER: Ispanak, soya fasulyesi, şalgam, pazı, kabak, kuru fasulye ve sarımsak gibi sebzelerin iyot oranı yüksektir.

* YOĞURT, SÜT VE PEYNİR: Süt ve süt ürünleri iyot bakımından zengindir. Her gün tüketilmelidir.

* ÇİLEK: Meyveler genellikle iyi bir iyot kaynağı değildir ve sadece birkaç meyve iyot içerir. Bu meyveler arasında yer alan çilek düşük kalorili olması ve içeriğindeki mineraller ile sağlıklı bir beslenme programına eklenebilir.

TUZU KOYU RENKLİ KAPTA SAKLAYIN

İyot eksikliğinden kaynaklanan guatrı önlemek için, sofra tuzuna iyot katılıyor. Ancak, tuzdaki iyot gün ışığında, fazla nemde ve yüksek sıcaklıkta buharlaşarak azalıyor. İyotlu tuzun koyu renkli kapaklı kapta, kuru ve serin yerlerde muhafaza edilmesi gerekiyor. Ayrıca, yemekler pişirilmeden önce katıldığında iyodun bir kısmı buharlaşıp kayboluyor. Bu yüzden tuzu yemek piştikten sonra ilave etmek önem taşıyor.



TİROİD HASTALARINA YASAK BESİNLER

Hazır ve rafine gıdalar

Hayvansal yağlar

Yağda kızartılmış ve yüksek ısıya maruz kalmış yiyecekler

Şeker ve karbonhidrat içeriği yüksek gıdalar

Unlu mamüller - beyaz un ile yapılmış ekmek ve pastane ürünleri, beyaz pirinç, makarna

Kuru baklagillerde nişasta oranı yüksek olduğu için vücutta olumsuz etkiler yapabilir. Soğan, sarmısak ve baharatlarla birlikte tüketilmesi bu etkilerini azaltır.

Yağlı etler, özellikle sakatat yenilmemelidir.

Yağlı süt ve süt ürünlerinin, yumurtanın troid hastaları için vücuttaki etkileri yüksektir. Çok sınırlı tüketilmeleri gerekir.

Kahve tüketimi sınırlanmalıdır.

Tiroid hormonu üretimini azaltan, Karadeniz bölgesinde çok tüketilen karalahananın tiroid hastalarınca sık tüketilmemesi gerekir.

Karalahana marula benzeyen, koyu yeşil yapraklı bir sebzedir. Halk arasında karalahana salatalarda kullanılan, rengi mor, yaprakları sıkı ve yuvarlak bir şekli olan lahana ile karıştırılabiliyor.

Karalahana ile mor lahananın iki ayrı sebzedir. Yenilmemesi veya çok sık tüketilmemesi gereken Karadeniz bölgesinde çok sevilen yeşil yapraklı karalahanadır.

Kaynak: Takvim