- 16 Mart 2009
- 392
- 94
- 643
- 37
-
Merhaba, Kadınlar Kulübü'ne ÜCRETSİZ üye olarak yorumlar ile katkıda bulunabilir veya aklınıza takılan soruları sorabilirsiniz.
İşletme 4. Sınıflar Kızlar Burda Toplanalım...
- Konu Sahibi Larina
- Başlangıç Tarihi
- 27 Aralık 2009
- 27.155
- 25
- 408
- 24 Ocak 2009
- 79
- 15
- 98
tebrik ederim, notlarınız çok güzel. ders aldınız mı kendiniz mi çalıştınız?
- 27 Aralık 2009
- 27.155
- 25
- 408
inşallah bitanemmmm çok saol yaaaolumunekankayizsmile opuyorumnanaktan
MALİYET MUHASEBESİ 62
İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ 70
MUHASEBE DEN.VE MALİ ANALİZ 73
SERMAYE PİYASASI VE FİN.KUR 73
STRATEJİK YÖNETİM 87
GİRİŞİMCİLİK 77
ULUSLARARASI İŞLETMECİLİK 90
benim notlarımda böyle ohhh be rahatladım gerçekten şimdi sıra finallerde son bir ay var inş. mezun olacağız arkadaşlar ...
İNSAN KAYNAKLARI YÖNETİMİ 70
MUHASEBE DEN.VE MALİ ANALİZ 73
SERMAYE PİYASASI VE FİN.KUR 73
STRATEJİK YÖNETİM 87
GİRİŞİMCİLİK 77
ULUSLARARASI İŞLETMECİLİK 90
benim notlarımda böyle ohhh be rahatladım gerçekten şimdi sıra finallerde son bir ay var inş. mezun olacağız arkadaşlar ...
- 27 Aralık 2009
- 27.155
- 25
- 408
canlarım bulduğum 4. sınıf final özetlerini eklicem tek tekguclubacismile
SERMAYE PıYASALARI VE FıNANSAL KURUMLAR
ÜNıTE 8 KOLLEKTıF YATIRIM KURUMLARI PORTFÖY: Kasa, Para Çantası
Kolektif Yatırım Kurumları : Sermaye piyasasında faaliyet gösteren ve yatırımcı bireylerin dışında özel veya tüzel bireylerce ,ülkenin ilgili yasalarına göre kurulan ve tüzel kişiliğe sahip olan kurumlardır. Birleştirilmiş kaynakların fon yönetimini profesyonelce yapan kurumlardır. Bireysel yatırımcıların tek başına etkili olamaması ve birlikte hareket etme istekleri sonucu oluşmuşlardır.
***ılk yatırım fonu 1822 yılında Belçika’da kurulmuştur.
KOLLEKTıF YATIRIM KURUMU TÜRLERı: A-Yasal Yapılarına Göre Kollektif Yatırım Kurumları:
a-)Yatırım ortaklığı: Sermaye ortaklığı (A.Ş.veya LTD.) şeklinde kurulan; pay senetleriyle ya da tahvil çıkararak sağladığı fonları portföy oluşturarak yöneten bir ortaklıktır. Kazanç kar payıdır.
b-)Yatırım Fonları: Halktan katılma belgesi karşılığı topladığı paralarla, belge sahipleri hesabına, riskin dağıtılması ilkesi ve inançlı mülkiyet esaslarına göre sermaye piyasası araçları, gayrimenkul, altın ve diğer kıymetli madenler portföyü işletmek amacı ile kurulan MALVARLIĞIDIR. Ortaklık ve tüzel kişiliği yoktur, yatırımcının kazancı fonun değerinde meydana gelen artışlardır.
Fon kurucuları:Banka, Serm. Piy. Aracı kurumu, sigorta ortaklarıdır, Emekli ve Yardım Sandıklarıdır. Factoring kurumlar yatırım fonu kuramaz. Nakit ve tahsis olmak üzere iki yöntemle kurulur:
A1- Nakit Yöntemi: Fon kurucusu; fon sözleşmesini hazırlayıp fon yöneticisi ve güvenilir kişiyi belirledikten sonra katılma belgelerini yatırımcılara satarak fon oluşturur.
A2-Tahsis Yöntemi: Fon kurucusu; fon sözleşmesini hazırlayıp yasal formaliteleri tamamla- dıktan sonra hemen fon sermayesini öderler. Tahsis edilen bu nakitle portföy oluşturulur.
Yatırım Fonlarında 4 Taraf Vardır: i-Fon Yöneticisi: Fonun işletilmesi, katılma belgelerinin belirlenen fiyattan satılması ve yatırım politikalarının uygulanmasından sorumludur.
ii-Güvenilir Kişi (Trustee): ılgili tarafların sözleşme hükümlerine göre uygun işlev görmelerini sağlar, fon yatırımlarının saklanması ve yatırımların kontrolünden sorumludur. Uygulamada fon yöneticisi ile güvenilir kişi genelde aynı kişidir. iii-Fon Kurucuları iiii-Yatırımcı Bireyler.
Fon Türleri: 1-Tahvil ve Bono Fonu: Kamu-Özel Sektör borçlanma senedinden oluşturulmuş fondur.
2-Hisse Senedi Fonu 3-Sektör Fonu 4-ıştirak Fonu 5-Grup Fonu 6-Yabancı Menkul Kıymetler Fonu 7-Kıymetli Madenler Fonu 8-Karma Fonu: Portföyün tamamı hisse senetleri, borçlanma senetleri, altın ve kıymetli madenler ile bunlara dayalı S.P.araçlarından en az ikisinden oluşan ve her birinin değeri fon portföy değerinin yüzde 20’sinden az olmayan fondur. 9-Likit Fon: Vadesine 90 günden az kalmış S.P.araçlarından oluşan fondur. 10-Değişken Fon: Portföy sınırlamalarına girmeyen fondur. 11-Endeks Fon 12- ATipi Fon: Portföyün en az yüzde 25’i hisse senedinden oluşan fondur. 13- BTipi Fon: Portföyde yüzde 25’den az hisse senedi olmasıdır. 14-Özel Fon: Katılma belgeleri önceden belirlenmiş kişi veya kuruluşlara tahsis edilmiş fondur. 15-Emeklilik Yatırım Fonu
Katılma Belgesi: Yatırım fonu tarafından, hissedarlar adına yönetilen portföyün belirli bir oranını ifade eder.
B-Fonun Sabit ve Değişir Olmasına Göre Kollektif Yatırım Kurumları:
a-) Kapalı Sonlu Yatırım Kurumları: Belirli bir sermaye veya fon tahsisi ile kurulan kanuni gerekleri yerine getirerek sermayelerini arttırmadıkları sürece sabit sermaye veya fonla faaliyetlerini sürdüren kurumlardır.
b-) Açık Sonlu Yatırım Kurumları: Ortaklığın sermayesinin ve yatırım fonunun fon toplamının hiçbir formaliteye tabi olmadan arttırılıp azaltabildiği yatırım kurumlarıdır. Sermayesi sabit değildir.
Net Aktif Değer: Kurumun aktiflerinin piyasa değeri toplamından varsa borçları düşütlükten sonra bulunan değerin hisse veya katılma belgesi sayısına bölünmesiyle bulunan değerdir.
Bitirim Yatırı Tröstleri:ABD’de faaliyet gösteren Kapalı Sonlu Yatırım Kurumları benzeri kurumlardır
Kollektif Yatırım Kurumlarının amacı; M.Kıymetlere yatırım yapmak yani portföy yöneltmektir.
Benimsedikleri Yatırım Politikalarına Göre Kollektif Yatırım Kurumları:
1-) Genel Amaçlı Adi Hisse Senedi Fonu (Büyüme Fonu): Fonların uzun sürede sermaye ve gelir büyümesi sağlayacak adi hisse senetlerine, bunlara dönüştürülebilen tahvil ve öncelikli hisse senetlerine yatırıldığı fondur. Uzun vadeli, riski ve getirisi yüksek menkul kıymetlerden oluşan fonlardandır. Amacı; uzun süreli sermaye ve gelir büyümesi sağlamaktır.
2-) Dengeli Fonlar: Çeşitli yatırım araçlarına, yönetim inancı doğrultusunda riski azaltacak ve devamlı gelir sağlayacak şekilde yatırım yapılmasıdır. Yatırımcının geliri düzenli, fakat düşüktür.
3-) Özel Amaçlı Fonlar: Özel amaçlara göre politikalarını saptayan kollektif yatırım kurumlarıdır.
4-) Likit Varlık Fonları: Enflasyona bağlı faiz oranları artışı sonucunda ortaya çıkmış, yüksek faiz getiren az riskli ve kısa süreli hazine bonosu,banka mevduatı gibi para piyasası araçlardan oluşan fon.
5-) Endeks Fon: Borsada yer alan hisse senetlerini endekste yer aldıkları oranlarda portföye dahil edile- rek oluşturulan fondur. Amaç; piyasanın getirisini yakalamaktır.
***Ülkemizde S.Piyasasını düzenlemeyi amaçlayan hukuksal yapılanma 1981’de çıkarılan SPK.ile başladı.
TÜRKıYE’de Yatırım Ortaklıkları: 1-Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları
2-Yatırım Ortaklıkları: Sermaye piyasası araçları ile ulusal ve uluslar arası borsalarda veya borsa dışı organize piyasalarda işlem gören altın ve diğer kıymetli madenler portföyü işletmek amacıyla kurulan ortaklıklardır. a-A.Ş. ve kayıtlı sermaye esasına göre kurulurlar. b-Kendi pay senetlerini geri satın alma yetkileri yoktur. c-Ödünç para verme işleriyle uğraşamaz, mevduat toplayamaz, ticari zirai ve sınai faaliyette bulunamaz, aracılık faaliyetiyle uğraşamaz. d-360 gün ve daha uzun vadeli borçlanma senedi çıkaramazlar. e-Sermaye ve Yedek Akçelerinin yüzde 10 veya aktif toplamın yüzde 5’inden fazla taşınır ve taşınmaz mal edinemez. f- Portföyündeki menkul kıymetleri rehin veremezler. g-Yabancı M.K.lere yapabilecekleri yatırım toplamları, sermaye ve yedek akçe toplamının yüzde 25’ini geçemez. ğ-Rayiç bedel üstünde M.K.satın alamaz ve rayiç bedel altında portföy satışı yapamaz. h-Yatırım ortakları hiçbir ortaklıkta sermayenin veya tüm oy hakkının yüzde 9’undan fazlasına sahip olamazlar.
A tipi yatırım ortaklığı: Sadece hisse senetlerine yatırım yapmak amacıyla kurulan yatırım ortaklığıdır.
Portföyün Saklanması: Yatırım ortaklığı portföyü Takas ve Saklama Merkezinde veya bir bankada saklar.
**Yatırım ortaklarının portföy gelirleri dışında oluşan net karı Kurumlar Vergisi hükümlerine tabi iken, portföy gelirleri Maliye Bakanlığının tebliğindeki hükümlere göre Kurumlar Vergisine tabii değildir.
**Yatırım ortaklıkları, genel kurulun seçtiği denetçi aracılığıyla iç denetime, Halka açık A.Ş.olması nedeniyle dış denetime tabidir. Dış denetim Y.Mali Müşavir tarafından yapılır.
ÜNıTE 9 MERKEZ BANKALARI
Merkez Bankaları: Ekonomik istikrar ve büyümeyi sağlamaya katkıda bulunacak parasal önlemler alan, paranın iç ve dış değerini ekonomiye yarar sağlayacak düzeyde tutmaya çalışan ve ekonominin ihtiyaç duyduğu kredileri veren, faiz oranlarının, kredi hacminin belirlenmesi için kararlar alan kurumlardır.
***Merkez Bankalarının gelişmesinde en önemli etken; batı ülkelerinin kağıt paraya geçmelerinden sonra bu parayı tedavüle çıkaracak merkezi bir otoriteye ihtiyaç duymalarıdır.
***Dünyada ılk Merkez Bankası 17. YY.’da ıngiltere’de 1694 yılında kurulan Bank of England’dır.
I.Dünya Savaşından sonra Merkez Bankaları için önemli olan 2 konferans düzenlenmiştir:
1-Uluslar arası Maliye Konferansı: 1920’da Brüksel’de yapılmıştır. Önemli iki karar alınmıştır: a-Tüm ülkeler Merkez Bankası kurmalıdır. b-Merkez Bankaları özerk bir yapıda olmalıdır.
2-Cenova Konferansı: 1922’deki bu konferansta 1920 konferansına ek olarak ülkelerin merkez bankaları arasında işbirliği kurulması kararı kabul edildi.
Eurosistem : Euro’yu kullanan AB.üyesi ülkelerin Merkez Bankalarının oluşturduğu sistemdir. Bu sistemin temel amacı fiyat istikrarını sağlamaktır.
T.C.MERKEZ BANKASI: 3 Ekim 1931’de (1930’da kabul edilen 1715 sayılı yasa ile)kurulmuş, çalışmaya 1 Ocak 1932 de başlamıştır.Temel amac;ekonomik kalkınma ve fiyat istikrarını sağlamak olup,Osmanlı’da bu yetki 1863’de kurulan Osmanlı Bankası yürütüyordu. TCMB., A.Ş. statüsünde özerk bir kuruluş olup hisselerinin yüzde 50’den fazlası Hazineye aittir.
**26 Ocak 1970’de kabul edilen 1211 sayılı Kanunla TCMB’nın temel görevleri:a)Fiyat istikrarını sağlamak b)Para ve kredi politikasını yürütmek c)Paranın değerinin korunmasına yönelik önlemler almak d)Para basma e)Ödünç para verme işlemlerini düzenlemektir. f)Para arzını ve ekonominin likiditesini düzenlemek için Açık Piyasa ışlemleri g)Ülkenin altın ve döviz rezervlerini yönetmek. h)Reeskont ve avans işlemleri yapmak.
TCMB. Teşkilat Yapısı: A)BAŞKAN (Güvernör): Bakanlar Kurulu 5 yıl için atar, tekrar atanabilir. 3 yar- dımcısı vardır. Başkan ve Banka Meclisi arasında mutabakat sağlanamadığı takdirde Başbakanlık hakem olur.
B)GENEL KURUL: Ortaklardan oluşur, her yıl toplanır. Banka meclisi tarafından verilen yıllık rapor ve denetleme kurulu raporunun tetkiki, bilanço, kar-zarar hesabının karara bağlanması görevleri arasındadır
C)BANKA MECLıSı: G.Kurulca seçilen 6 üyeden ve M.Bank. Bşk.dan oluşur. Üyelerin görev süresi 3 yıl.
Görevleri: a)Para politikası stratejisi ve enflasyon hedefi doğrultusunda uygulanacak para politikasına ilişkin kararlar almak b)Tedavüldeki banknotların kaldırılması, değiştirilmesi c)Açık piyasa, ülkenin para politikası araçları ile altın ve döviz rezervlerinin yönetimine ilişkin usul ve esasları tespit etm d)Bankanın bütçe, faaliyet raporu, bilanço, kar-zarar hesaplarının hazırlanması, Karın dağıtılmasından sonraki bakiyenin hazineye verilmesine ilişkin usul ve esasları belirlemek
D)YÖNETıM KOMıTESı: Başkan ve yardımcılarından oluşur. Banka işlemlerinde koordinasyonu sağl.
Bu organlara ek olarak 2 yıllık görev için seçilen Denetleme Kurulu ve Merkez ıskonto Komitesi ile Şube ıskonto Komiteleri bulunur.
Para Politikası Kurulu: 25.04.2001’de kuruldu. a)Para politikası ilke ve stratejilerini belirler. b)Hükümetle birlikte enflasyon hedefini belirler. c)Para politikalarıyla ilgili kamuoyunu bilgilendirir d) TL’nin değerini koruması ve altın döviz karşısında pariteyi belirler.
Reeskont Kredileri : M.B.’nın ticaret bankalarının portföyündeki müsteri senetlerini teminata alarak kredi açmasıdır.Reeskont limitlerini artırarak reeskont faizlerini düşürürse ekonomideki likitide artar.
Disponible Değer: Kasadaki nakit ile TCMB nezdindeki bankaya ait serbest mevduat ve bankanın portföyünde bulunan devlet iç borçlanma senetleri toplamıdır (Satılabilir değer)
Açık piyasa : M.B.’nın para arzını ve likiditesinin düzenlenmesi amacıyla menkul kıymet alım satımı yapmasıdır. M.B. açık piyasa işlemlerini iki şekilde yapar:
a-Doğrudan Alım-Satım : M.B’nın bankalar veya finansal aracı kurumlarla vadelerine 1 yıldan az kalmış
DıBS’nin alım satımıdır. Dibs nin alımı likiditeyi arttırır. Doğrudan satım emisyonu daraltıcı etki yapar.
b-Repo: M.B.nın ileriki bir tarihte bugünden belirlenmiş fiyattan geri satmak vaadi ile DıBS’leri satın almasıdır.
Ters Repo:Belirlenmiş tarihte ve belirlenmiş fiyattan geri satın almak vaadiyle DıBS’ni satmasıdır
Doğrudan alım - Repo : Likidite artar Doğrudan Satım - Ters Repo : Likidite azalır
Açık Piyasa işlemleri 2 yöntem kullanılarak uygulanır: a)Kotasyon Yöntemi:Banka yapacağı işlemin tanıtımını yaparak bankaların ve finans kurumlarının dikkatine sunar. b)ıhale Yöntemi: Hacimler ve vadeler piyasaya bildirilir alım-satım fiyatları ve faiz oranları piyasada oluşur.
***TCMB. Hazine ile Kamu Kurum ve Kuruluşlarına avans veremez, kredi açamaz, Hazine ile kamu kurum ve kuruluşlarının ihraç ettiği borçlanma araçlarını birincil piyasalardan alamaz. ıhtiyacı dışında taşınmaz mal edinemez, edinirse 3 yıl içinde elden çıkarır. Teminatsız veya karşılıksız avans vermez, kefil olmaz, kredi açamaz.Şirketlere ve kuruluşlara ortak olamaz, hisse senetlerini alamaz.
ÜNıTE 10 TıCARET BANKALARI
Ticaret Bankaların Esas ışlevi: Tasarrufçularının mevduatlarını kabul ederek bu mevduatları kredi gereksinimine duyan kişi ve kuruluşlara aktarır. En önemli işlevi kısa ve orta vadeli kredi vermektir. Fon transferine aracılık etmek, bireylere yaşamlarını kolaylaştıracak hizmetler sunmak.
ılk Ticaret Bankası: 1782’de kurulan Bank of Nord Amerika dır.
Kıyı Bankacılığı ( Off Shore) : Ülke dışından sağlanan fonların ülke dışında yada içinde kullandırılması gibi hizmetleri sunan genellikle serbest bölgelerde kurulan ülke içinde bankacılık yasal düzenlemelerine tabi olmayan banka türüdür.
Ülkemizde ılk Banka: 1847 de Bank-ı Dersaadet’tir. (ıki Galata Bankeri kurmuştur.)
Munzam Karşılık: Bankalarca kabul edilen mevduatlar karşılığında T.C. Merkez Bankası nezdinde bulundurulması zorunlu karşılıktır. Munzam Karşılık oranını belirlemek TC.Merkez Bankasının görevidir.
Para Piyasası Yatırım Fonu: Sabit Fiyatla geri ödenen katılma belgeleri çıkararak topladığı nakdi kısa süreli hazine bonosu ,mevduat sertifikası ,ticari kağıt gibi yatırım araçlarında değerlendiren fondur.
Kaydi Para:Vadesiz mevduat sahiplerine çek karnesi vererek onların hesaplarındaki tutarı banka çeki olarak harcama olanağı verir bu vesileyle kaydi para yaratılır.(MB’da çek işlemleri sonucu biriken paradır)
Kp: Kaydi Para kko:Kanuni karşılık oranı vm:Vadesiz Mevduat Kp = ( 1/kko ) x vm
**Ülkemizde 24 Ocak 1980 kararlarından sonra: a)Faiz oranlarının bankalarca belirlemesine olanak verilmiş b)Banka kurma ve şube açma kolaylaştırılmış c)Dış piyasalarla ilişki kurma ve işlem yapma olanakları artmış d)Yeni ürünler geliştirilmiş, hizmet sunumunda radikal değişimler yaşanmıştır.
Bankaların iki tane fon kaynağı vardır: 1-Özkaynaklar: Toplam kaynaklar içerisinde küçük bir yere sahiptir. a)Ödenmiş Sermaye b)Yedek Akçelerin toplamından oluşur.
Ödenmiş Sermaye: Ortaklar tarafından taahhüt edilmiş sermayenin fiilen ödenmiş kısmıdır.
2-Yabancı Kaynaklar: En önemli yabancı kaynak MEVDUATLAR’dır.Banka kaynakları içinde vadesiz mevduat oranı yüksekse bu banka için risktir, çünkü mevduat sahibi her an için parasını çekebilir.
Mevduatlar Niteliğine göre 5’e Ayrılır: a)Tasarruf Mevduatı: Özel bireylerin yaptığı mevduattır. b)Ticari Mevduat: Ticari işlem için çek verilerek çalıştırılan mevduattır. c)Resmi Mevduat: Resmi kurumların yatırdığı mevduattır. d)Bankalararası Mevduat: Bankaların kendi aralarındaki parasal işlemleri nedeniyle oluşur. e)Diğer Kuruluşlar Mevduatı: Vakıf, sandık, dernek gibi ticari faaliyeti olmayan kuruluşların mevduatıdır.
Ticaret Bankalarının Yurt ıçinden Sağladıkları Kredi Kaynakları: a)Bankalararası Para Piyasası b)Reeskont Kredileri c)Alınan Nakdi Teminatlar d)Çeşitli Fon Kesintileri e)Borçlu Cari Hesapların Alacak Bakiyeleri f)Borçlu ve Alacaklı Hesapların Faiz Hesaplama Zamanlamasındaki Farklılıklar g)Bloke Paralar h)Diğer Muhtelif Kaynaklar ı)Elektronik Bankacılığın Sonucu Biriken Mevduat Bakiyeleri
Kredi Türleri: 1)Vadelerine Göre: a)Kısa b)Orta c)Uzun Vadeli Kredi
2-Niteliğine Göre: a)Nakdi b)Nakdi Olmayan Kredi
3-Kredinin Veriliş Amac. Göre:a)ışletme Kredisi:Firmanın işletme sermayesi ihtiyacını karşılama için veril.
b)Donatım Kredisi: Teçhizat alımları, yenileme, kapasite genişletme vb. çalışmalar için verilir.
c)Yatırım Kredisi: Yeni yatırımlar veya mevduat yatırımları genişletmek için verilir.
4-Güvence Açısından:a)Güvenceli krediler b)Güvencesiz Krediler
5-ızin Yerine Göre: a)Şube Yetkisinde Olanlar b)Otorize Krediler: G.Müdür, Y.Kurulu Kredi Komitesi ve Y.Kurulunun izni ile açılır. Şube yetkisini aşan miktarlardaki kredilerdir.
6-Konusuna Göre: a)Ticari b)Sanayici c)Tarım d)Dış Satım ve Dış Alım e)Konut f)Tüketici Kredileri
7-Kredi Kaynağına Göre: a)Banka Kaynaklı b)Reeskont c)Dış Kaynaklı Krediler
***Türkiye’de faaliyet gösterecek Ticaret Bankalarına zorunluluk getirilen ön şart A.Ş. olmak zorunluluğu
Bankaların Vereceği Kredi Limitleri:Gerçek veya Tüzel Kişilere özkaynaklarının %25’inden fazlasını veremez.Bankanın vereceği toplam kredi miktarı özkaynaklarının en çok 8 katı olabili.
TMSF.:Nihai amacı bankayı iyileştirdikten sonra 3.kişilere devretmektir.
BDDK: Tasarruf sahiplerinin hak ve menfaatlerinin korumak ,bankaların özel finans kurumlarının piyasa disiplini içinde sağlık etkin ve rekabet edilebilir bir yapıda işleyişine uygun ortamı yaratarak ülke ekonomisine katkıda bulunmak üzere kurulan kurumdur. BDD.Kurulu ise 1’i başkan 1’i 2. başkan olmak üzere 7 üyeden oluşur. Karar organıdır.
Bankalar Yeminli Murakıplar Kurulu: Bankaların denetlenmesinden kurum bünyesinde başkana bağlı olarak çalışan bankalar yeminli murakıpları kurulu sorumludur. Vergi inceleme yetkisine sahiptirler.
ÜNıTE 11 KALKINMA VE YATIRIM BANKALARI
Kalkınma Bankası: Bir ülkenin kalkınma hamlesinde yani sanayileşme çalışmalarında gerekli olan kaynakları yatırımcı firmalara sağlayan ihtisas bankalarıdır.
Yatırım Bankası: (Batı Literatüründe) Sermaye pazarının birincil kesiminde anonim ortaklıkların çıkaracakları menkul kıymetlerin ihracına aracılık etme amacıyla kurulmuş finansal kuruluştur. (Finans Literatüründe)Sanayi işletmelerinin orta ve uzun vadeli çalışma ve duran varlık yatırımları için gerekli kredileri sağlayan bankalardır.Banka değil aracı kurumdur.
Kalkınma Bankalarının Temel görevi; Gelişme aşamasında olan ülkeler ile bölgeler ve sektörlere orta ve uzun vadeli finans kaynağı aktarmaktır. Mevduat kabul etmezler, Sermaye şirketi statüsünde kurulur, hisse senetlerini satarak sermayesini oluşturur,
Tevsii Yatırımı:ışletmelerin mevcut üretim kapasitelerini artırmak üzere yaptıkları genişleme yatırımları.
Fizibilite Raporları:Yapılacak yatırımın ekonomik,teknik ve mali açıdan uygunluğunu ortaya koyan çalış.
Risk sermayesi : ışletmelere özellikle ilk kuruluş aşamasından büyüyüp halka açılıncaya kadar gerekli olan sermayenin karşılanmasına yönelik fonlardır. Kalkınma Bankaları 3 Grupta ıncelenir:
1-ULUSLARARASI KALKINMA BANKALARI: Bu alanda tek Dünya Bankası (IBRD)’dır. 2.Dünya savaşından sonra 1944’te Bretton Woods’da 44 ülke tarafından, Avrupa ülkelerine mali destek sağlamak amacıyla kurulmuş, 1946’da çalışmaya başlamış. Dünya Bankası Grubunun içindeki kuruluşlar:
a)Uluslararası ımar ve Kalkınma Bankası (IBRD):Günümüzde temel misyonu gelişmekte olan ülkelerde açlıkla savaşmak,onlara okul, sağlık merkezi, su, elektrik vs. çalışmaları için fon sağlamak.
b)Uluslararası Finans Kurumu (IFC-1956): Az gelişmiş ülkelerde özel sektöre finansal destek sağlar.
c)Uluslararası Kalkınma Birliği (IDA-1960): Gelişmekte olan ülkelere kredi sağlar.
d)Çok Taraflı Yatırım ve Garanti Ajansı (MIGA-1985): Uluslar arası açılan kredilerin oluşturduğu ülke riskini karşılamak amacıyla kurulmuştur.
e)Uluslar arası Yatırım Anlaşmazlıkları Çözüm Merkezi (ICSID):Yabancı yatırımcılarla yatırım yapılan ülke arasındaki anlaşmazlıkları çözmek üzere kurulmuştur.
2-BÖLGESEL KALKINMA BANKALARI: a)Avrupa Yatırım Bankası Grubu (EIB):AB.nin bir finans kuruluşu olarak üye ülkelerin entegrasyonuna, dengeli kalkınmalarına ve uyumlu ekonomik, sosyal yapıya kavuşmalarına katkıda bulunmak amacıyla kurulmuştur.
b)Avrupa ımar ve Kalkınma Bankası (EBRD-1991): Bankanın amacı; Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra kurulan merkezi ve Doğu Avrupa ülkelerinde demokratik çerçevede faaliyet göstermeye başlayan özel sektör firmalarına finans kaynağı sağlamaktır.
c)ıskandinav Yatırım Bankası (NIB): Danimarka, ızlanda, Finlandiya, ısveç ve Norveç tarafından kuruldu. ıskandinav ülkelerinde özel ve kamu sektörü içindeki firmalar ve kuruluşlara uzun süreli kredi v.
d)Asya Kalkınma Bankası Grubu (ABD-1966): 63 üye ile Asya-Pasifik Bölgesinde açlıkla mücadele amacı ile kurulmuş, bölge insanının yaşam seviyesini yükseltmeye odaklanmıştır.
e)ıslam Kalkınma Bankası Grubu (ISDB-1975): 55 üyesi var. Üye ülkelerin ve Müslümanlara ait yörelerin ekonomik ve sosyal gelişmelerini hızlandırmak amacıyla şeriat kurallarına uygun kaynak sağl.
f)Afrika Kalkınma Bankası Grubu (ABD-1964): 77 ülke tarafından kurulmuş, 1966’da faaliyete başlamış. Çok uluslu bölgesel kalkınma bankasıdır. Kurucuları; Afrika, Kuzey ve Güney Amerika, Avrupa ve Aska kıtasındaki ülkeler. Amacı; bölgedeki üye ülkelerin ekonomik ve sosyal gelişmesine katkı sağl.
g)Amerikalılararası Kalkınma Bankası (IDB-1959): 20 üye ile kurulmuş ve bugün 46 üyeye ulaşmış. Amacı; Latin Amerika ve Karaib ülkelerinin ekonomik ve sosyal kalkınmalarına destek olmak amacıyla o ülkelere çok yönlü finansman desteği vermektir. 26 Latin ve Karaib ülkesine kaynak sağlar.
h)Uluslararası Ekonomik ışbirliği Bankası (IECB): Amacı; Doğu Bloğu çözüldükten sonra oluşan ülkelerin ekonomik kalkınmasına katkıda bulunmak.
3-ULUSAL KALKINMA BANKALARI: Ülke içinde faaliyet gösterirler, Devlet kuruluşu olarak veya özel sektörce kurulabilirler, amaçları kamuya veya özel sektör firmalarına uzun süreli kredi vermek, kaynakları sermayeli ile yurt içi ve dışından sağladıkları kredilerdir, her ülkenin yasalarına göre kurulur.
TÜRKıYE’DE KALKINMA VE YATIRIM BANKACILIĞI:ılk Kalkınma Bankası 1925’de Sanayi ve Maadin Bankası kurulmuştur. 1933’te Belediyeler Bankası (1945’de ıller Bankası olmuştur.) 1987’de Türkiye ıhracat Kredi Bankası (Türk Eximbank); 1975’de DESıYAB (1988’de T.Kalkınma Bankası olmuştur.) Bu üç bankanın da sermayeleri kamuya aittir.
ıLK ÖZEL KALKINMA BANKASI: 1950’de Dünya Bank. desteğiyle Türkiye Sınai Kalkınma Bankasıdır.
***Ülkemizde Kalkınma ve Yatırım Bankalarının yurtiçinden kredi sağladıkları tek kurum MERKEZ BANKASIdır. Dış Kredi Kaynakları ise Dünya Bankası ve Bölgesel Kalkınma Bankalarıdır. Kalkınma Bankaları mevduat toplayamazlar.A.Ş. olarak kurulması zorunlu olduğu için TTK.ya tabidirler.
TÜRKıYE’DE FAALıYET GÖSTEREN KALKINMA BANKALARI:
1-Türkiye Kalkınma Bankası (DESıYAB) 2-Türkiye ıhracat Kredi Bankası(Eximbank) 3-Türkiye Sınai Kalkınma Bankas(TSKB): En fazla pay oranı T.ış Bankasına aittir.
ÜNıTE 12 ÖZEL FıNANS KURUML., SOSYAL GÜVENL. KURUML. VE SıGORTACILIK
Özel Finans Kurumu: Dini nedenlerle faiz almak istemeyen kişilerin finansman ihtiyaçları için, tasarruflarını değerlendirmeleri ve modern bankacılık hizmetlerinden yararlanmaları, Arap kaynaklı sermayenin ülkeye çekilmesi amacıyla faizle çalışan bankalara alternatif kurulmuştur. Hammurabiye dayanır. KDV’ye tabidir. Tamamen Reel Sektörü fonlarlar, Cari hesapları değerlendirme yöntemleri farklıdır, Faizli enstrümanlar yoktur. Mal mübayası yaparlar.
Kuruluşu: BDD’nın en az 5 üyesinin aynı yöndeki kararıyla verilir. Ayrıca faaliyet izni almalıdır.
Fon Toplama Faaliyetleri: 1-Özel Cari Hesaplar: ıstenildiği her an kısmen veya tamamen geri çekilebilen vadesiz hesaplardır. Sahiplerine herhangi bir getiri ödenmez, havale işlemleri, çek ve senet tahsilatı yapılır, hesaptan para çekme hesabın açıldığı para cinsiyle olur.
2-Katılma Hesapları : Kar ve zarara katılma esasına göre açtırılan hesap sahibine önceden belirlenmiş sabit bir getiri taahhüdünde bulunulmayan hesaplardır. 30,90,180,360 ve daha uzun vadeli açılır. Üretim desteği; finansal kiralama, kar zarar ortaklığı gibi yöntemlerdir. Elde edilen karın yüzde 20’si alıkonup diğer yüzde dağıtılır.Anaparanın hesap sahibine aynen geri ödenmesi garanti edilmez.
3-Finansal Kiralama:Taşınır ve taşınmaz malların F.Kiralama Kanunu hükümleri çerçevesinde kiralanm.
4-Mal Karşılığı Vesaikin Alım-Satımı
Fon Kullandırma Yöntemleri : 1-Üretim Desteği 2-Bireysel Finansman Desteği 3-Kar/Zarar Ortaklığı Yatırımı 4-Mal karşılığı vesaikin alım satımı
Ülkemizde Faaliyet Gösteren ÖFK’lar:a)Albaraka Türk b)Anadolu Finans c)Asya Finans d)Family Finans e)Kuveyt Türk Finans Kurumu.(T.Finans Kurumu Albaraka ve Anadolu Finans birleşimi ile oluşt.)
Güvence Fonu: Özel finans kurumlarında özel cari ve kar-zarara katılma hesaplarında toplanan tasarrufların güvence altına alınması amacıyla özel finans kurumları birliği bünyesinde kurulan fondur.
Güvence Fonu Kaynakları:a)Güvence Primleri b)Zamanaşımına uğrayan hesap, emanet ve alacak c)Kurucuların sermaye olarak yüzd 10’u tutarında yatırdıkları sisteme giriş payı d)Devre konu olan hisse senedi tutarının yüzde’i e)Adli ve idari para cezaları f)Güvence fonu mevcudunun gelirleri g)Sair Gelir.
Kurumsal Yatırımcılar: Küçük yatırımcıların tasarruflarını toplayarak ,kabul edilebilir risk,getiri maksimizasyonu,vade uyumu amaçlarına uygun olarak yatırım yapan ihtisaslaşmış finansal kurumlardır. Kurumsal Yatırımcılar bireylerin yatırımlarını toplayarak verimli yatırımlara kanalize eder. a)Sigorta Şirketleri b)Sosyal Güvenlik Kurumları c)Yatırım Fonları d)Yatırım Ortakları e)Portföy Yönetim Şirketleri gibi kurumlar, kurumsal yatırımcılardır.
Sosyal Güvenlik: Halkın işsizlik ,hastalık,yaşlılık,ölüm sebebiyle geçici veya sürekli olarak kazançtan mahrum kalması nedeniyle düşeceği fakirliğe karşı genel tedbirler sistemidir. Özellikleri:1)Devlet tarafından kurulur, devletin gözetimi ve denetimi altındadır. 2)Sigortalılık zorunludur 3)Primle finanse edilir ve finansaman iştirak zorunludur 4)Çalışma hayatında olanları ve geliri olanları kapsar 5)Ödenen primlerle sağlanan sosyal güvenlik garantisi arasında ilişki vardır 6)Uzun vadeli sigorta kollarında, sigorta yardımlarından faydalanma belir bir süre sigortalı olmaya ve prim ödemiş olmaya bağlıdır. 7)Kamu hukuku ağır basar.
Türkiye’de Sosyal Güvenlik Rejimi: 1-Primli Sosyal Güvenlik Rejimi:a)S.Sigorta Kuruluşları:SSK-Emekli Sandığı-Bağkur b)Tamamlayıcı Sigorta Sandıkları: OYAK-Amele Birliği c)Özel Sigortalar
2-Primsiz Sosyal Güvenlik Rejimi:a)Kamu Sosyal Güvenlik Harcamaları b)Sosyal Hizmetler c)Sosyal Yardımlar d)Sosyal Hizmetler ve Gönüllü Kuruluşlardan oluşur.
1-EMEKLı SANDIĞI:1950 yılında kuruldu, Kurumun gelirleri ile giderleri karşılanamasa Hazinece karşılanır. GELıRLERı:a)Faaliyet Gelirleri:ıştirakçilerden kesilen kesintiler ve kurumlardan alınan karşılıklar b)Faaliyet Dışı Gelirler: ışletme gelirleri, iştiraklerden kar payları, faiz gelirleri
GıDERLERı: a-Faaliyet Giderleri: Emekli aylığı ödemeleri, evlenme ikramiyeleri, emekli sandığı yardımları, toptan ödemeler b-Faaliyet Dışı Giderler: ışletme giderleri ve verilen banka faizleridir.
2-SSK.:1946’da kuruldu. Hizmet akdiyle çalışanlar için. 1992’den beri açık vermektedir.Hazine tarafından
Aktif/Pasif oranı : Prim ödemeyen çalışanların ,aylık yada gelir alanlarla sağlık hizmetlerinden yararlanan ancak prim ödeme dönemi sona eren kaç kişiyi finanse ettiğini gösterir(çalışıp prim ödeyen aktif,emekli olan pasiftir.)Sigortacılıkta aktüeryal dengenin sağlanmasında en önemli konudur.
Aktüer: ıstatistik ve olasılık hesapları ile sigorta rizikolarını ve primlerini hesaplar.
3-BAĞ-KUR: Belirli bir prim karşılığında devlet eliyle esnaf sanatkarlar ve bağımsız çalışan vatandaşların
sosyal güvenliklerini sağlamak adına 1971 de kuruldu.
4-OYAK: 1961’de kuruldu. En etkin kuruluştur. MSB’ye bağlıdır.
Türkiye’de Sosyal Güvenlik Sisteminin Sorunları: a-Aktif/Pasif sigortalı oranının yetersizliği
b-Sosyal güvenlik sistemine yapılan olumsuz siyasi müdahaleler.
Bu Sorunlar Sonucu:a) Sosyal Güvenlik Kurumlarının finansman açıkları artar b)Hizmet Kalitesi Düşer c)Finansal sisteme destek olmak yerine yük oluştururlar
Prim: Rizikoya iştirak payıdır (sigortalının ödediği paradır)
Reasürans: Sigorta şirketlerinin kendilerini aşan kısmını başka bir sigorta şirketlere devretmesidir.
Konservasyon: Sigorta işletmesinin devredemediği kendinde kalan tutardır.
Restrosesyon: Reasürans işletmesinin üstlendiği riskleri bir başka reasüröre devretmesidir.
Koasürans: Tek bir riski birden fazla sigorta şirketinin üstlenmesidir.(jeran öncülük yapar)
Sedan: Riski devreden sigorta işletmesi
Jeran: Koasürans işlemine öncülük yapan işletmedir.
Sigortacılığın Mikro ışlemleri: a)Dayanışma organizasyonu b)Girişimcilerin kararını olumlu etkiler c)Girişimcilerin daha ucuz fiyattan yatırım sermayesi bulmalarını sağlar d)Girişimciye kredi olanakları sağlar e)Sigorta sayesinde riskleri için fon tutulması yerine yatırıma yönlenmelerini sağlar.
Makro ışlemleri: a)Tasarruf kaynağı oluşturur b)Sosyal ekonomik çöküntü ve kaybı önler c)Sosyal refahı artırır d)Vergi kaynağı oluşturur e)Ekonomi içinde sektör oluşturur f)Uluslararası ekonomik ilişkiler ve ticaretin gelişmesini sağlar
Türkiye’de Uygulanan Sigorta Türleri: 1)Kasko Sigortası: 2)Konut Sigortası (Ana teminat yangın teminatıdır) 3)Zorunlu Trafik Sigortası 4)Zorunlu Deprem Sigortası (DASK) 5)Sağlık Sigortası 6)Yıllık Hayat Sigortası 7)Seyahat Sigortası 8)Ferdi Kaza Sigortası
***Ülkemizde bireysel emeklilik ile ilgili yasa 7 Ekim 2001’de yürürlüğe girmiştir.
***Ülkemizde bireysel emeklilik şirketleri Hazine Müsteşdan; ödenmiş sermayesi en az 10Trilyon, 3 yıl içinde 20 Trilyona yükseltmek ve en az 100.000 katılımcıya hiz.ver.kapasite olmak kaydıyla izin almalılar.
SERMAYE PıYASALARI VE FıNANSAL KURUMLAR
ÜNıTE 8 KOLLEKTıF YATIRIM KURUMLARI PORTFÖY: Kasa, Para Çantası
Kolektif Yatırım Kurumları : Sermaye piyasasında faaliyet gösteren ve yatırımcı bireylerin dışında özel veya tüzel bireylerce ,ülkenin ilgili yasalarına göre kurulan ve tüzel kişiliğe sahip olan kurumlardır. Birleştirilmiş kaynakların fon yönetimini profesyonelce yapan kurumlardır. Bireysel yatırımcıların tek başına etkili olamaması ve birlikte hareket etme istekleri sonucu oluşmuşlardır.
***ılk yatırım fonu 1822 yılında Belçika’da kurulmuştur.
KOLLEKTıF YATIRIM KURUMU TÜRLERı: A-Yasal Yapılarına Göre Kollektif Yatırım Kurumları:
a-)Yatırım ortaklığı: Sermaye ortaklığı (A.Ş.veya LTD.) şeklinde kurulan; pay senetleriyle ya da tahvil çıkararak sağladığı fonları portföy oluşturarak yöneten bir ortaklıktır. Kazanç kar payıdır.
b-)Yatırım Fonları: Halktan katılma belgesi karşılığı topladığı paralarla, belge sahipleri hesabına, riskin dağıtılması ilkesi ve inançlı mülkiyet esaslarına göre sermaye piyasası araçları, gayrimenkul, altın ve diğer kıymetli madenler portföyü işletmek amacı ile kurulan MALVARLIĞIDIR. Ortaklık ve tüzel kişiliği yoktur, yatırımcının kazancı fonun değerinde meydana gelen artışlardır.
Fon kurucuları:Banka, Serm. Piy. Aracı kurumu, sigorta ortaklarıdır, Emekli ve Yardım Sandıklarıdır. Factoring kurumlar yatırım fonu kuramaz. Nakit ve tahsis olmak üzere iki yöntemle kurulur:
A1- Nakit Yöntemi: Fon kurucusu; fon sözleşmesini hazırlayıp fon yöneticisi ve güvenilir kişiyi belirledikten sonra katılma belgelerini yatırımcılara satarak fon oluşturur.
A2-Tahsis Yöntemi: Fon kurucusu; fon sözleşmesini hazırlayıp yasal formaliteleri tamamla- dıktan sonra hemen fon sermayesini öderler. Tahsis edilen bu nakitle portföy oluşturulur.
Yatırım Fonlarında 4 Taraf Vardır: i-Fon Yöneticisi: Fonun işletilmesi, katılma belgelerinin belirlenen fiyattan satılması ve yatırım politikalarının uygulanmasından sorumludur.
ii-Güvenilir Kişi (Trustee): ılgili tarafların sözleşme hükümlerine göre uygun işlev görmelerini sağlar, fon yatırımlarının saklanması ve yatırımların kontrolünden sorumludur. Uygulamada fon yöneticisi ile güvenilir kişi genelde aynı kişidir. iii-Fon Kurucuları iiii-Yatırımcı Bireyler.
Fon Türleri: 1-Tahvil ve Bono Fonu: Kamu-Özel Sektör borçlanma senedinden oluşturulmuş fondur.
2-Hisse Senedi Fonu 3-Sektör Fonu 4-ıştirak Fonu 5-Grup Fonu 6-Yabancı Menkul Kıymetler Fonu 7-Kıymetli Madenler Fonu 8-Karma Fonu: Portföyün tamamı hisse senetleri, borçlanma senetleri, altın ve kıymetli madenler ile bunlara dayalı S.P.araçlarından en az ikisinden oluşan ve her birinin değeri fon portföy değerinin yüzde 20’sinden az olmayan fondur. 9-Likit Fon: Vadesine 90 günden az kalmış S.P.araçlarından oluşan fondur. 10-Değişken Fon: Portföy sınırlamalarına girmeyen fondur. 11-Endeks Fon 12- ATipi Fon: Portföyün en az yüzde 25’i hisse senedinden oluşan fondur. 13- BTipi Fon: Portföyde yüzde 25’den az hisse senedi olmasıdır. 14-Özel Fon: Katılma belgeleri önceden belirlenmiş kişi veya kuruluşlara tahsis edilmiş fondur. 15-Emeklilik Yatırım Fonu
Katılma Belgesi: Yatırım fonu tarafından, hissedarlar adına yönetilen portföyün belirli bir oranını ifade eder.
B-Fonun Sabit ve Değişir Olmasına Göre Kollektif Yatırım Kurumları:
a-) Kapalı Sonlu Yatırım Kurumları: Belirli bir sermaye veya fon tahsisi ile kurulan kanuni gerekleri yerine getirerek sermayelerini arttırmadıkları sürece sabit sermaye veya fonla faaliyetlerini sürdüren kurumlardır.
b-) Açık Sonlu Yatırım Kurumları: Ortaklığın sermayesinin ve yatırım fonunun fon toplamının hiçbir formaliteye tabi olmadan arttırılıp azaltabildiği yatırım kurumlarıdır. Sermayesi sabit değildir.
Net Aktif Değer: Kurumun aktiflerinin piyasa değeri toplamından varsa borçları düşütlükten sonra bulunan değerin hisse veya katılma belgesi sayısına bölünmesiyle bulunan değerdir.
Bitirim Yatırı Tröstleri:ABD’de faaliyet gösteren Kapalı Sonlu Yatırım Kurumları benzeri kurumlardır
Kollektif Yatırım Kurumlarının amacı; M.Kıymetlere yatırım yapmak yani portföy yöneltmektir.
Benimsedikleri Yatırım Politikalarına Göre Kollektif Yatırım Kurumları:
1-) Genel Amaçlı Adi Hisse Senedi Fonu (Büyüme Fonu): Fonların uzun sürede sermaye ve gelir büyümesi sağlayacak adi hisse senetlerine, bunlara dönüştürülebilen tahvil ve öncelikli hisse senetlerine yatırıldığı fondur. Uzun vadeli, riski ve getirisi yüksek menkul kıymetlerden oluşan fonlardandır. Amacı; uzun süreli sermaye ve gelir büyümesi sağlamaktır.
2-) Dengeli Fonlar: Çeşitli yatırım araçlarına, yönetim inancı doğrultusunda riski azaltacak ve devamlı gelir sağlayacak şekilde yatırım yapılmasıdır. Yatırımcının geliri düzenli, fakat düşüktür.
3-) Özel Amaçlı Fonlar: Özel amaçlara göre politikalarını saptayan kollektif yatırım kurumlarıdır.
4-) Likit Varlık Fonları: Enflasyona bağlı faiz oranları artışı sonucunda ortaya çıkmış, yüksek faiz getiren az riskli ve kısa süreli hazine bonosu,banka mevduatı gibi para piyasası araçlardan oluşan fon.
5-) Endeks Fon: Borsada yer alan hisse senetlerini endekste yer aldıkları oranlarda portföye dahil edile- rek oluşturulan fondur. Amaç; piyasanın getirisini yakalamaktır.
***Ülkemizde S.Piyasasını düzenlemeyi amaçlayan hukuksal yapılanma 1981’de çıkarılan SPK.ile başladı.
TÜRKıYE’de Yatırım Ortaklıkları: 1-Gayrimenkul Yatırım Ortaklıkları
2-Yatırım Ortaklıkları: Sermaye piyasası araçları ile ulusal ve uluslar arası borsalarda veya borsa dışı organize piyasalarda işlem gören altın ve diğer kıymetli madenler portföyü işletmek amacıyla kurulan ortaklıklardır. a-A.Ş. ve kayıtlı sermaye esasına göre kurulurlar. b-Kendi pay senetlerini geri satın alma yetkileri yoktur. c-Ödünç para verme işleriyle uğraşamaz, mevduat toplayamaz, ticari zirai ve sınai faaliyette bulunamaz, aracılık faaliyetiyle uğraşamaz. d-360 gün ve daha uzun vadeli borçlanma senedi çıkaramazlar. e-Sermaye ve Yedek Akçelerinin yüzde 10 veya aktif toplamın yüzde 5’inden fazla taşınır ve taşınmaz mal edinemez. f- Portföyündeki menkul kıymetleri rehin veremezler. g-Yabancı M.K.lere yapabilecekleri yatırım toplamları, sermaye ve yedek akçe toplamının yüzde 25’ini geçemez. ğ-Rayiç bedel üstünde M.K.satın alamaz ve rayiç bedel altında portföy satışı yapamaz. h-Yatırım ortakları hiçbir ortaklıkta sermayenin veya tüm oy hakkının yüzde 9’undan fazlasına sahip olamazlar.
A tipi yatırım ortaklığı: Sadece hisse senetlerine yatırım yapmak amacıyla kurulan yatırım ortaklığıdır.
Portföyün Saklanması: Yatırım ortaklığı portföyü Takas ve Saklama Merkezinde veya bir bankada saklar.
**Yatırım ortaklarının portföy gelirleri dışında oluşan net karı Kurumlar Vergisi hükümlerine tabi iken, portföy gelirleri Maliye Bakanlığının tebliğindeki hükümlere göre Kurumlar Vergisine tabii değildir.
**Yatırım ortaklıkları, genel kurulun seçtiği denetçi aracılığıyla iç denetime, Halka açık A.Ş.olması nedeniyle dış denetime tabidir. Dış denetim Y.Mali Müşavir tarafından yapılır.
ÜNıTE 9 MERKEZ BANKALARI
Merkez Bankaları: Ekonomik istikrar ve büyümeyi sağlamaya katkıda bulunacak parasal önlemler alan, paranın iç ve dış değerini ekonomiye yarar sağlayacak düzeyde tutmaya çalışan ve ekonominin ihtiyaç duyduğu kredileri veren, faiz oranlarının, kredi hacminin belirlenmesi için kararlar alan kurumlardır.
***Merkez Bankalarının gelişmesinde en önemli etken; batı ülkelerinin kağıt paraya geçmelerinden sonra bu parayı tedavüle çıkaracak merkezi bir otoriteye ihtiyaç duymalarıdır.
***Dünyada ılk Merkez Bankası 17. YY.’da ıngiltere’de 1694 yılında kurulan Bank of England’dır.
I.Dünya Savaşından sonra Merkez Bankaları için önemli olan 2 konferans düzenlenmiştir:
1-Uluslar arası Maliye Konferansı: 1920’da Brüksel’de yapılmıştır. Önemli iki karar alınmıştır: a-Tüm ülkeler Merkez Bankası kurmalıdır. b-Merkez Bankaları özerk bir yapıda olmalıdır.
2-Cenova Konferansı: 1922’deki bu konferansta 1920 konferansına ek olarak ülkelerin merkez bankaları arasında işbirliği kurulması kararı kabul edildi.
Eurosistem : Euro’yu kullanan AB.üyesi ülkelerin Merkez Bankalarının oluşturduğu sistemdir. Bu sistemin temel amacı fiyat istikrarını sağlamaktır.
T.C.MERKEZ BANKASI: 3 Ekim 1931’de (1930’da kabul edilen 1715 sayılı yasa ile)kurulmuş, çalışmaya 1 Ocak 1932 de başlamıştır.Temel amac;ekonomik kalkınma ve fiyat istikrarını sağlamak olup,Osmanlı’da bu yetki 1863’de kurulan Osmanlı Bankası yürütüyordu. TCMB., A.Ş. statüsünde özerk bir kuruluş olup hisselerinin yüzde 50’den fazlası Hazineye aittir.
**26 Ocak 1970’de kabul edilen 1211 sayılı Kanunla TCMB’nın temel görevleri:a)Fiyat istikrarını sağlamak b)Para ve kredi politikasını yürütmek c)Paranın değerinin korunmasına yönelik önlemler almak d)Para basma e)Ödünç para verme işlemlerini düzenlemektir. f)Para arzını ve ekonominin likiditesini düzenlemek için Açık Piyasa ışlemleri g)Ülkenin altın ve döviz rezervlerini yönetmek. h)Reeskont ve avans işlemleri yapmak.
TCMB. Teşkilat Yapısı: A)BAŞKAN (Güvernör): Bakanlar Kurulu 5 yıl için atar, tekrar atanabilir. 3 yar- dımcısı vardır. Başkan ve Banka Meclisi arasında mutabakat sağlanamadığı takdirde Başbakanlık hakem olur.
B)GENEL KURUL: Ortaklardan oluşur, her yıl toplanır. Banka meclisi tarafından verilen yıllık rapor ve denetleme kurulu raporunun tetkiki, bilanço, kar-zarar hesabının karara bağlanması görevleri arasındadır
C)BANKA MECLıSı: G.Kurulca seçilen 6 üyeden ve M.Bank. Bşk.dan oluşur. Üyelerin görev süresi 3 yıl.
Görevleri: a)Para politikası stratejisi ve enflasyon hedefi doğrultusunda uygulanacak para politikasına ilişkin kararlar almak b)Tedavüldeki banknotların kaldırılması, değiştirilmesi c)Açık piyasa, ülkenin para politikası araçları ile altın ve döviz rezervlerinin yönetimine ilişkin usul ve esasları tespit etm d)Bankanın bütçe, faaliyet raporu, bilanço, kar-zarar hesaplarının hazırlanması, Karın dağıtılmasından sonraki bakiyenin hazineye verilmesine ilişkin usul ve esasları belirlemek
D)YÖNETıM KOMıTESı: Başkan ve yardımcılarından oluşur. Banka işlemlerinde koordinasyonu sağl.
Bu organlara ek olarak 2 yıllık görev için seçilen Denetleme Kurulu ve Merkez ıskonto Komitesi ile Şube ıskonto Komiteleri bulunur.
Para Politikası Kurulu: 25.04.2001’de kuruldu. a)Para politikası ilke ve stratejilerini belirler. b)Hükümetle birlikte enflasyon hedefini belirler. c)Para politikalarıyla ilgili kamuoyunu bilgilendirir d) TL’nin değerini koruması ve altın döviz karşısında pariteyi belirler.
Reeskont Kredileri : M.B.’nın ticaret bankalarının portföyündeki müsteri senetlerini teminata alarak kredi açmasıdır.Reeskont limitlerini artırarak reeskont faizlerini düşürürse ekonomideki likitide artar.
Disponible Değer: Kasadaki nakit ile TCMB nezdindeki bankaya ait serbest mevduat ve bankanın portföyünde bulunan devlet iç borçlanma senetleri toplamıdır (Satılabilir değer)
Açık piyasa : M.B.’nın para arzını ve likiditesinin düzenlenmesi amacıyla menkul kıymet alım satımı yapmasıdır. M.B. açık piyasa işlemlerini iki şekilde yapar:
a-Doğrudan Alım-Satım : M.B’nın bankalar veya finansal aracı kurumlarla vadelerine 1 yıldan az kalmış
DıBS’nin alım satımıdır. Dibs nin alımı likiditeyi arttırır. Doğrudan satım emisyonu daraltıcı etki yapar.
b-Repo: M.B.nın ileriki bir tarihte bugünden belirlenmiş fiyattan geri satmak vaadi ile DıBS’leri satın almasıdır.
Ters Repo:Belirlenmiş tarihte ve belirlenmiş fiyattan geri satın almak vaadiyle DıBS’ni satmasıdır
Doğrudan alım - Repo : Likidite artar Doğrudan Satım - Ters Repo : Likidite azalır
Açık Piyasa işlemleri 2 yöntem kullanılarak uygulanır: a)Kotasyon Yöntemi:Banka yapacağı işlemin tanıtımını yaparak bankaların ve finans kurumlarının dikkatine sunar. b)ıhale Yöntemi: Hacimler ve vadeler piyasaya bildirilir alım-satım fiyatları ve faiz oranları piyasada oluşur.
***TCMB. Hazine ile Kamu Kurum ve Kuruluşlarına avans veremez, kredi açamaz, Hazine ile kamu kurum ve kuruluşlarının ihraç ettiği borçlanma araçlarını birincil piyasalardan alamaz. ıhtiyacı dışında taşınmaz mal edinemez, edinirse 3 yıl içinde elden çıkarır. Teminatsız veya karşılıksız avans vermez, kefil olmaz, kredi açamaz.Şirketlere ve kuruluşlara ortak olamaz, hisse senetlerini alamaz.
ÜNıTE 10 TıCARET BANKALARI
Ticaret Bankaların Esas ışlevi: Tasarrufçularının mevduatlarını kabul ederek bu mevduatları kredi gereksinimine duyan kişi ve kuruluşlara aktarır. En önemli işlevi kısa ve orta vadeli kredi vermektir. Fon transferine aracılık etmek, bireylere yaşamlarını kolaylaştıracak hizmetler sunmak.
ılk Ticaret Bankası: 1782’de kurulan Bank of Nord Amerika dır.
Kıyı Bankacılığı ( Off Shore) : Ülke dışından sağlanan fonların ülke dışında yada içinde kullandırılması gibi hizmetleri sunan genellikle serbest bölgelerde kurulan ülke içinde bankacılık yasal düzenlemelerine tabi olmayan banka türüdür.
Ülkemizde ılk Banka: 1847 de Bank-ı Dersaadet’tir. (ıki Galata Bankeri kurmuştur.)
Munzam Karşılık: Bankalarca kabul edilen mevduatlar karşılığında T.C. Merkez Bankası nezdinde bulundurulması zorunlu karşılıktır. Munzam Karşılık oranını belirlemek TC.Merkez Bankasının görevidir.
Para Piyasası Yatırım Fonu: Sabit Fiyatla geri ödenen katılma belgeleri çıkararak topladığı nakdi kısa süreli hazine bonosu ,mevduat sertifikası ,ticari kağıt gibi yatırım araçlarında değerlendiren fondur.
Kaydi Para:Vadesiz mevduat sahiplerine çek karnesi vererek onların hesaplarındaki tutarı banka çeki olarak harcama olanağı verir bu vesileyle kaydi para yaratılır.(MB’da çek işlemleri sonucu biriken paradır)
Kp: Kaydi Para kko:Kanuni karşılık oranı vm:Vadesiz Mevduat Kp = ( 1/kko ) x vm
**Ülkemizde 24 Ocak 1980 kararlarından sonra: a)Faiz oranlarının bankalarca belirlemesine olanak verilmiş b)Banka kurma ve şube açma kolaylaştırılmış c)Dış piyasalarla ilişki kurma ve işlem yapma olanakları artmış d)Yeni ürünler geliştirilmiş, hizmet sunumunda radikal değişimler yaşanmıştır.
Bankaların iki tane fon kaynağı vardır: 1-Özkaynaklar: Toplam kaynaklar içerisinde küçük bir yere sahiptir. a)Ödenmiş Sermaye b)Yedek Akçelerin toplamından oluşur.
Ödenmiş Sermaye: Ortaklar tarafından taahhüt edilmiş sermayenin fiilen ödenmiş kısmıdır.
2-Yabancı Kaynaklar: En önemli yabancı kaynak MEVDUATLAR’dır.Banka kaynakları içinde vadesiz mevduat oranı yüksekse bu banka için risktir, çünkü mevduat sahibi her an için parasını çekebilir.
Mevduatlar Niteliğine göre 5’e Ayrılır: a)Tasarruf Mevduatı: Özel bireylerin yaptığı mevduattır. b)Ticari Mevduat: Ticari işlem için çek verilerek çalıştırılan mevduattır. c)Resmi Mevduat: Resmi kurumların yatırdığı mevduattır. d)Bankalararası Mevduat: Bankaların kendi aralarındaki parasal işlemleri nedeniyle oluşur. e)Diğer Kuruluşlar Mevduatı: Vakıf, sandık, dernek gibi ticari faaliyeti olmayan kuruluşların mevduatıdır.
Ticaret Bankalarının Yurt ıçinden Sağladıkları Kredi Kaynakları: a)Bankalararası Para Piyasası b)Reeskont Kredileri c)Alınan Nakdi Teminatlar d)Çeşitli Fon Kesintileri e)Borçlu Cari Hesapların Alacak Bakiyeleri f)Borçlu ve Alacaklı Hesapların Faiz Hesaplama Zamanlamasındaki Farklılıklar g)Bloke Paralar h)Diğer Muhtelif Kaynaklar ı)Elektronik Bankacılığın Sonucu Biriken Mevduat Bakiyeleri
Kredi Türleri: 1)Vadelerine Göre: a)Kısa b)Orta c)Uzun Vadeli Kredi
2-Niteliğine Göre: a)Nakdi b)Nakdi Olmayan Kredi
3-Kredinin Veriliş Amac. Göre:a)ışletme Kredisi:Firmanın işletme sermayesi ihtiyacını karşılama için veril.
b)Donatım Kredisi: Teçhizat alımları, yenileme, kapasite genişletme vb. çalışmalar için verilir.
c)Yatırım Kredisi: Yeni yatırımlar veya mevduat yatırımları genişletmek için verilir.
4-Güvence Açısından:a)Güvenceli krediler b)Güvencesiz Krediler
5-ızin Yerine Göre: a)Şube Yetkisinde Olanlar b)Otorize Krediler: G.Müdür, Y.Kurulu Kredi Komitesi ve Y.Kurulunun izni ile açılır. Şube yetkisini aşan miktarlardaki kredilerdir.
6-Konusuna Göre: a)Ticari b)Sanayici c)Tarım d)Dış Satım ve Dış Alım e)Konut f)Tüketici Kredileri
7-Kredi Kaynağına Göre: a)Banka Kaynaklı b)Reeskont c)Dış Kaynaklı Krediler
***Türkiye’de faaliyet gösterecek Ticaret Bankalarına zorunluluk getirilen ön şart A.Ş. olmak zorunluluğu
Bankaların Vereceği Kredi Limitleri:Gerçek veya Tüzel Kişilere özkaynaklarının %25’inden fazlasını veremez.Bankanın vereceği toplam kredi miktarı özkaynaklarının en çok 8 katı olabili.
TMSF.:Nihai amacı bankayı iyileştirdikten sonra 3.kişilere devretmektir.
BDDK: Tasarruf sahiplerinin hak ve menfaatlerinin korumak ,bankaların özel finans kurumlarının piyasa disiplini içinde sağlık etkin ve rekabet edilebilir bir yapıda işleyişine uygun ortamı yaratarak ülke ekonomisine katkıda bulunmak üzere kurulan kurumdur. BDD.Kurulu ise 1’i başkan 1’i 2. başkan olmak üzere 7 üyeden oluşur. Karar organıdır.
Bankalar Yeminli Murakıplar Kurulu: Bankaların denetlenmesinden kurum bünyesinde başkana bağlı olarak çalışan bankalar yeminli murakıpları kurulu sorumludur. Vergi inceleme yetkisine sahiptirler.
ÜNıTE 11 KALKINMA VE YATIRIM BANKALARI
Kalkınma Bankası: Bir ülkenin kalkınma hamlesinde yani sanayileşme çalışmalarında gerekli olan kaynakları yatırımcı firmalara sağlayan ihtisas bankalarıdır.
Yatırım Bankası: (Batı Literatüründe) Sermaye pazarının birincil kesiminde anonim ortaklıkların çıkaracakları menkul kıymetlerin ihracına aracılık etme amacıyla kurulmuş finansal kuruluştur. (Finans Literatüründe)Sanayi işletmelerinin orta ve uzun vadeli çalışma ve duran varlık yatırımları için gerekli kredileri sağlayan bankalardır.Banka değil aracı kurumdur.
Kalkınma Bankalarının Temel görevi; Gelişme aşamasında olan ülkeler ile bölgeler ve sektörlere orta ve uzun vadeli finans kaynağı aktarmaktır. Mevduat kabul etmezler, Sermaye şirketi statüsünde kurulur, hisse senetlerini satarak sermayesini oluşturur,
Tevsii Yatırımı:ışletmelerin mevcut üretim kapasitelerini artırmak üzere yaptıkları genişleme yatırımları.
Fizibilite Raporları:Yapılacak yatırımın ekonomik,teknik ve mali açıdan uygunluğunu ortaya koyan çalış.
Risk sermayesi : ışletmelere özellikle ilk kuruluş aşamasından büyüyüp halka açılıncaya kadar gerekli olan sermayenin karşılanmasına yönelik fonlardır. Kalkınma Bankaları 3 Grupta ıncelenir:
1-ULUSLARARASI KALKINMA BANKALARI: Bu alanda tek Dünya Bankası (IBRD)’dır. 2.Dünya savaşından sonra 1944’te Bretton Woods’da 44 ülke tarafından, Avrupa ülkelerine mali destek sağlamak amacıyla kurulmuş, 1946’da çalışmaya başlamış. Dünya Bankası Grubunun içindeki kuruluşlar:
a)Uluslararası ımar ve Kalkınma Bankası (IBRD):Günümüzde temel misyonu gelişmekte olan ülkelerde açlıkla savaşmak,onlara okul, sağlık merkezi, su, elektrik vs. çalışmaları için fon sağlamak.
b)Uluslararası Finans Kurumu (IFC-1956): Az gelişmiş ülkelerde özel sektöre finansal destek sağlar.
c)Uluslararası Kalkınma Birliği (IDA-1960): Gelişmekte olan ülkelere kredi sağlar.
d)Çok Taraflı Yatırım ve Garanti Ajansı (MIGA-1985): Uluslar arası açılan kredilerin oluşturduğu ülke riskini karşılamak amacıyla kurulmuştur.
e)Uluslar arası Yatırım Anlaşmazlıkları Çözüm Merkezi (ICSID):Yabancı yatırımcılarla yatırım yapılan ülke arasındaki anlaşmazlıkları çözmek üzere kurulmuştur.
2-BÖLGESEL KALKINMA BANKALARI: a)Avrupa Yatırım Bankası Grubu (EIB):AB.nin bir finans kuruluşu olarak üye ülkelerin entegrasyonuna, dengeli kalkınmalarına ve uyumlu ekonomik, sosyal yapıya kavuşmalarına katkıda bulunmak amacıyla kurulmuştur.
b)Avrupa ımar ve Kalkınma Bankası (EBRD-1991): Bankanın amacı; Sovyetler Birliği dağıldıktan sonra kurulan merkezi ve Doğu Avrupa ülkelerinde demokratik çerçevede faaliyet göstermeye başlayan özel sektör firmalarına finans kaynağı sağlamaktır.
c)ıskandinav Yatırım Bankası (NIB): Danimarka, ızlanda, Finlandiya, ısveç ve Norveç tarafından kuruldu. ıskandinav ülkelerinde özel ve kamu sektörü içindeki firmalar ve kuruluşlara uzun süreli kredi v.
d)Asya Kalkınma Bankası Grubu (ABD-1966): 63 üye ile Asya-Pasifik Bölgesinde açlıkla mücadele amacı ile kurulmuş, bölge insanının yaşam seviyesini yükseltmeye odaklanmıştır.
e)ıslam Kalkınma Bankası Grubu (ISDB-1975): 55 üyesi var. Üye ülkelerin ve Müslümanlara ait yörelerin ekonomik ve sosyal gelişmelerini hızlandırmak amacıyla şeriat kurallarına uygun kaynak sağl.
f)Afrika Kalkınma Bankası Grubu (ABD-1964): 77 ülke tarafından kurulmuş, 1966’da faaliyete başlamış. Çok uluslu bölgesel kalkınma bankasıdır. Kurucuları; Afrika, Kuzey ve Güney Amerika, Avrupa ve Aska kıtasındaki ülkeler. Amacı; bölgedeki üye ülkelerin ekonomik ve sosyal gelişmesine katkı sağl.
g)Amerikalılararası Kalkınma Bankası (IDB-1959): 20 üye ile kurulmuş ve bugün 46 üyeye ulaşmış. Amacı; Latin Amerika ve Karaib ülkelerinin ekonomik ve sosyal kalkınmalarına destek olmak amacıyla o ülkelere çok yönlü finansman desteği vermektir. 26 Latin ve Karaib ülkesine kaynak sağlar.
h)Uluslararası Ekonomik ışbirliği Bankası (IECB): Amacı; Doğu Bloğu çözüldükten sonra oluşan ülkelerin ekonomik kalkınmasına katkıda bulunmak.
3-ULUSAL KALKINMA BANKALARI: Ülke içinde faaliyet gösterirler, Devlet kuruluşu olarak veya özel sektörce kurulabilirler, amaçları kamuya veya özel sektör firmalarına uzun süreli kredi vermek, kaynakları sermayeli ile yurt içi ve dışından sağladıkları kredilerdir, her ülkenin yasalarına göre kurulur.
TÜRKıYE’DE KALKINMA VE YATIRIM BANKACILIĞI:ılk Kalkınma Bankası 1925’de Sanayi ve Maadin Bankası kurulmuştur. 1933’te Belediyeler Bankası (1945’de ıller Bankası olmuştur.) 1987’de Türkiye ıhracat Kredi Bankası (Türk Eximbank); 1975’de DESıYAB (1988’de T.Kalkınma Bankası olmuştur.) Bu üç bankanın da sermayeleri kamuya aittir.
ıLK ÖZEL KALKINMA BANKASI: 1950’de Dünya Bank. desteğiyle Türkiye Sınai Kalkınma Bankasıdır.
***Ülkemizde Kalkınma ve Yatırım Bankalarının yurtiçinden kredi sağladıkları tek kurum MERKEZ BANKASIdır. Dış Kredi Kaynakları ise Dünya Bankası ve Bölgesel Kalkınma Bankalarıdır. Kalkınma Bankaları mevduat toplayamazlar.A.Ş. olarak kurulması zorunlu olduğu için TTK.ya tabidirler.
TÜRKıYE’DE FAALıYET GÖSTEREN KALKINMA BANKALARI:
1-Türkiye Kalkınma Bankası (DESıYAB) 2-Türkiye ıhracat Kredi Bankası(Eximbank) 3-Türkiye Sınai Kalkınma Bankas(TSKB): En fazla pay oranı T.ış Bankasına aittir.
ÜNıTE 12 ÖZEL FıNANS KURUML., SOSYAL GÜVENL. KURUML. VE SıGORTACILIK
Özel Finans Kurumu: Dini nedenlerle faiz almak istemeyen kişilerin finansman ihtiyaçları için, tasarruflarını değerlendirmeleri ve modern bankacılık hizmetlerinden yararlanmaları, Arap kaynaklı sermayenin ülkeye çekilmesi amacıyla faizle çalışan bankalara alternatif kurulmuştur. Hammurabiye dayanır. KDV’ye tabidir. Tamamen Reel Sektörü fonlarlar, Cari hesapları değerlendirme yöntemleri farklıdır, Faizli enstrümanlar yoktur. Mal mübayası yaparlar.
Kuruluşu: BDD’nın en az 5 üyesinin aynı yöndeki kararıyla verilir. Ayrıca faaliyet izni almalıdır.
Fon Toplama Faaliyetleri: 1-Özel Cari Hesaplar: ıstenildiği her an kısmen veya tamamen geri çekilebilen vadesiz hesaplardır. Sahiplerine herhangi bir getiri ödenmez, havale işlemleri, çek ve senet tahsilatı yapılır, hesaptan para çekme hesabın açıldığı para cinsiyle olur.
2-Katılma Hesapları : Kar ve zarara katılma esasına göre açtırılan hesap sahibine önceden belirlenmiş sabit bir getiri taahhüdünde bulunulmayan hesaplardır. 30,90,180,360 ve daha uzun vadeli açılır. Üretim desteği; finansal kiralama, kar zarar ortaklığı gibi yöntemlerdir. Elde edilen karın yüzde 20’si alıkonup diğer yüzde dağıtılır.Anaparanın hesap sahibine aynen geri ödenmesi garanti edilmez.
3-Finansal Kiralama:Taşınır ve taşınmaz malların F.Kiralama Kanunu hükümleri çerçevesinde kiralanm.
4-Mal Karşılığı Vesaikin Alım-Satımı
Fon Kullandırma Yöntemleri : 1-Üretim Desteği 2-Bireysel Finansman Desteği 3-Kar/Zarar Ortaklığı Yatırımı 4-Mal karşılığı vesaikin alım satımı
Ülkemizde Faaliyet Gösteren ÖFK’lar:a)Albaraka Türk b)Anadolu Finans c)Asya Finans d)Family Finans e)Kuveyt Türk Finans Kurumu.(T.Finans Kurumu Albaraka ve Anadolu Finans birleşimi ile oluşt.)
Güvence Fonu: Özel finans kurumlarında özel cari ve kar-zarara katılma hesaplarında toplanan tasarrufların güvence altına alınması amacıyla özel finans kurumları birliği bünyesinde kurulan fondur.
Güvence Fonu Kaynakları:a)Güvence Primleri b)Zamanaşımına uğrayan hesap, emanet ve alacak c)Kurucuların sermaye olarak yüzd 10’u tutarında yatırdıkları sisteme giriş payı d)Devre konu olan hisse senedi tutarının yüzde’i e)Adli ve idari para cezaları f)Güvence fonu mevcudunun gelirleri g)Sair Gelir.
Kurumsal Yatırımcılar: Küçük yatırımcıların tasarruflarını toplayarak ,kabul edilebilir risk,getiri maksimizasyonu,vade uyumu amaçlarına uygun olarak yatırım yapan ihtisaslaşmış finansal kurumlardır. Kurumsal Yatırımcılar bireylerin yatırımlarını toplayarak verimli yatırımlara kanalize eder. a)Sigorta Şirketleri b)Sosyal Güvenlik Kurumları c)Yatırım Fonları d)Yatırım Ortakları e)Portföy Yönetim Şirketleri gibi kurumlar, kurumsal yatırımcılardır.
Sosyal Güvenlik: Halkın işsizlik ,hastalık,yaşlılık,ölüm sebebiyle geçici veya sürekli olarak kazançtan mahrum kalması nedeniyle düşeceği fakirliğe karşı genel tedbirler sistemidir. Özellikleri:1)Devlet tarafından kurulur, devletin gözetimi ve denetimi altındadır. 2)Sigortalılık zorunludur 3)Primle finanse edilir ve finansaman iştirak zorunludur 4)Çalışma hayatında olanları ve geliri olanları kapsar 5)Ödenen primlerle sağlanan sosyal güvenlik garantisi arasında ilişki vardır 6)Uzun vadeli sigorta kollarında, sigorta yardımlarından faydalanma belir bir süre sigortalı olmaya ve prim ödemiş olmaya bağlıdır. 7)Kamu hukuku ağır basar.
Türkiye’de Sosyal Güvenlik Rejimi: 1-Primli Sosyal Güvenlik Rejimi:a)S.Sigorta Kuruluşları:SSK-Emekli Sandığı-Bağkur b)Tamamlayıcı Sigorta Sandıkları: OYAK-Amele Birliği c)Özel Sigortalar
2-Primsiz Sosyal Güvenlik Rejimi:a)Kamu Sosyal Güvenlik Harcamaları b)Sosyal Hizmetler c)Sosyal Yardımlar d)Sosyal Hizmetler ve Gönüllü Kuruluşlardan oluşur.
1-EMEKLı SANDIĞI:1950 yılında kuruldu, Kurumun gelirleri ile giderleri karşılanamasa Hazinece karşılanır. GELıRLERı:a)Faaliyet Gelirleri:ıştirakçilerden kesilen kesintiler ve kurumlardan alınan karşılıklar b)Faaliyet Dışı Gelirler: ışletme gelirleri, iştiraklerden kar payları, faiz gelirleri
GıDERLERı: a-Faaliyet Giderleri: Emekli aylığı ödemeleri, evlenme ikramiyeleri, emekli sandığı yardımları, toptan ödemeler b-Faaliyet Dışı Giderler: ışletme giderleri ve verilen banka faizleridir.
2-SSK.:1946’da kuruldu. Hizmet akdiyle çalışanlar için. 1992’den beri açık vermektedir.Hazine tarafından
Aktif/Pasif oranı : Prim ödemeyen çalışanların ,aylık yada gelir alanlarla sağlık hizmetlerinden yararlanan ancak prim ödeme dönemi sona eren kaç kişiyi finanse ettiğini gösterir(çalışıp prim ödeyen aktif,emekli olan pasiftir.)Sigortacılıkta aktüeryal dengenin sağlanmasında en önemli konudur.
Aktüer: ıstatistik ve olasılık hesapları ile sigorta rizikolarını ve primlerini hesaplar.
3-BAĞ-KUR: Belirli bir prim karşılığında devlet eliyle esnaf sanatkarlar ve bağımsız çalışan vatandaşların
sosyal güvenliklerini sağlamak adına 1971 de kuruldu.
4-OYAK: 1961’de kuruldu. En etkin kuruluştur. MSB’ye bağlıdır.
Türkiye’de Sosyal Güvenlik Sisteminin Sorunları: a-Aktif/Pasif sigortalı oranının yetersizliği
b-Sosyal güvenlik sistemine yapılan olumsuz siyasi müdahaleler.
Bu Sorunlar Sonucu:a) Sosyal Güvenlik Kurumlarının finansman açıkları artar b)Hizmet Kalitesi Düşer c)Finansal sisteme destek olmak yerine yük oluştururlar
Prim: Rizikoya iştirak payıdır (sigortalının ödediği paradır)
Reasürans: Sigorta şirketlerinin kendilerini aşan kısmını başka bir sigorta şirketlere devretmesidir.
Konservasyon: Sigorta işletmesinin devredemediği kendinde kalan tutardır.
Restrosesyon: Reasürans işletmesinin üstlendiği riskleri bir başka reasüröre devretmesidir.
Koasürans: Tek bir riski birden fazla sigorta şirketinin üstlenmesidir.(jeran öncülük yapar)
Sedan: Riski devreden sigorta işletmesi
Jeran: Koasürans işlemine öncülük yapan işletmedir.
Sigortacılığın Mikro ışlemleri: a)Dayanışma organizasyonu b)Girişimcilerin kararını olumlu etkiler c)Girişimcilerin daha ucuz fiyattan yatırım sermayesi bulmalarını sağlar d)Girişimciye kredi olanakları sağlar e)Sigorta sayesinde riskleri için fon tutulması yerine yatırıma yönlenmelerini sağlar.
Makro ışlemleri: a)Tasarruf kaynağı oluşturur b)Sosyal ekonomik çöküntü ve kaybı önler c)Sosyal refahı artırır d)Vergi kaynağı oluşturur e)Ekonomi içinde sektör oluşturur f)Uluslararası ekonomik ilişkiler ve ticaretin gelişmesini sağlar
Türkiye’de Uygulanan Sigorta Türleri: 1)Kasko Sigortası: 2)Konut Sigortası (Ana teminat yangın teminatıdır) 3)Zorunlu Trafik Sigortası 4)Zorunlu Deprem Sigortası (DASK) 5)Sağlık Sigortası 6)Yıllık Hayat Sigortası 7)Seyahat Sigortası 8)Ferdi Kaza Sigortası
***Ülkemizde bireysel emeklilik ile ilgili yasa 7 Ekim 2001’de yürürlüğe girmiştir.
***Ülkemizde bireysel emeklilik şirketleri Hazine Müsteşdan; ödenmiş sermayesi en az 10Trilyon, 3 yıl içinde 20 Trilyona yükseltmek ve en az 100.000 katılımcıya hiz.ver.kapasite olmak kaydıyla izin almalılar.
ÜNıTE 13 SERMAYE PıYASASINDA KAMUYU AYDINLATMA
Belirsizlik Koşulları: Geleceğin objektif olasılıklarla tahmin edilememe koşullarıdır.
Risk Koşulları: Geleceğin objektif olasılıkla bilinebilmesi koşullarıdır.
Firma Dışı Bilgiler: Genel ekonomik durum ve sektörel durumla ilgili bilgilerdir. Bunlar;GSMH, Sınai endeksi,dış ödemeler dengesi, enflasyon, faiz oranlar vb. Bu bilgiler ülkemizde; DıE.,DPT,Hazine Müsteşarlığı ve Merkez Bankası tarafından yatırımcının kullanımına sunulur.
Kamuyu Aydınlatma ılkesi: Sermaye Piyasasında yatırım yapmak isteyenlerin kararlarını sağlıklı bir biçimde alabilmesi için işletmeyle ilgili ve ekonomik bilgileri açıklamaya denir.
Bu Bilgiler 2’ye ayr:a1)Kantitatif (Rakamsal) Olmayan Bilgiler: a)Firmaların geleceğe ilişkin plan-ları b)Büyük ortakl. ve yönetic. Moral durumu c)Firmanın Sektördeki yeri d)Ürettiği mal ve hizm. Vb.
2)Kantitatif (Rakamsal) Bilgiler: a)Bilanço b)Gelir Tablosu c)Kar Dağıtım Tablosu d)Nakit Akış Tablosu e)Proforma Tablo (Bütçeler)’dir.
***Firmalar bu bilgileri kamuya açıklaması için MKB. ve yasa ile S.Piyasasını denetleme görevi verilmiş organa vermek zorundadırlar. Kantitatif bilgiler periyodik olarak dış (bağımsız) denetimden geçmeli.
Türkiye’de Kamuyu Aydınl.:1)Kamuyu Gerektiğinde Aydınlatma: a)Halka açık A.Ş.lerin yeni M.K.
ler çıkarması b)Vekâleten oy kullanma c)Şirket Devralma d)Çağrı yolu ile hisse toplanması. e)Ortaklığın mali yapısında ve ortaklarda değişiklik olması f)Duran varlık alım-satımı g)Y.Kurulu üyeleri, G.Müdür ve sermayenin yüzde 10’ndan fazlasına sahip ortakların şirket, hisselerine ait alım satımlarının şirket sermayesinin yüzde 1’ine ulaşması h)Bağımsız Denetim kuruluşunun çekilmesi veya sözleşmesinin feshi.
2)Kamuoyu Periyodik Olarak Aydınlatma: M.K.leri kurul kaydına alınmış bir A.Ş.’nin, mali tablolarını, bunlara ilişkin raporları, periyodik olarak, belirlenmiş şekil ve esaslara, GKGMı. ve standartlarına uymak suretiyle düzenlenerek kamuya sunulmasıdır.
***Kamunun zamanında yeterli ve doğru olarak aydınlatılmasını sağlamak amacıyla, her türlü mali tablo ve raporların standartlarını tespit etme görevi ve hangi ortaklıkların hangi denetim türüne tabi olacağını belirleme görevi SPK.’nındır.
Denetleme Raporu Türleri: 1)Olumlu Rapor: Ortaklıkların ve yardımcı kuruluşların mali durum ve faaliyet sonuçlarının 2499 sayılı kanun çerçevesinde gerçeği yansıttığının tasdik edilmesidir.
2)Olumsuz Rapor: 2499 sayılı kanuna göre mali durum ve faaliyet sonuçlarının gerçeği yansıtmaması
3)Şartlı Rapor: Mali tablolarda güvenilirliği bozmayacak aksaklıkların var olduğunu ifade eder.
Denetim Türleri: 1)Sürekli Denetleme:Her yıl yapılan denetleme 2)Özel Denetim:M.K.lerini halka arz etmek için SPK’ndan izin talep eden ortaklar ile 2499 s.Kanun ile kapsamında olup da birleşme, devir ve tasfiye durumunda bulunan kuruluşların denetlenmesi 3)ısteğe Bağlı Denetlemeış denetleme kapsamın dışında olan ortaklıkların denetlenmesidir.
ıçeridekilerin Ticareti: Şirket bilgilerini, kamuoyuna duyurulmadan öğrenme olanağı olan bireyin M.K.leri satın almak veya elindeki M.K.leri satmak suretiyle kar elde etmesi veya zararını azaltmasıdır.
ÜNıTE 14 ULUSLARARASI PARA VE SERMAYE PıYASALARI
Uluslararası Finansal Piyasa: Ulusal fonların yabancılar tarafından veya yabancı fonların yerliler tarafından kullanıldığı piyasadır. Temel fonksiyonu; sınır ötesi fon akımlarına imkan sağlamaktır.
Yurtiçi (Yerel)Piyasa: Bir finans.işlemin iki tarafının da aynı ülkede yerleşik kişi ve kuruml. oluşmasıdır.
Uluslararası Piyasa: Taraflardan birinin yabancı bir ülkede oturması veya bunların iş merkezlerinin başka bir ülkede olmasıyla oluşan piyasadır.
Kıyı Ötesi (off shore) Piyasa: Fon alışverişinin yabancılardan yabancılara olduğu piyasadır. Lüksembur, Bahamalar, Bahreyn, Cayman Adaları gelişmiş kıyı ötesi piyasalardır.
Uluslararası Finansal Piyasaların Gelişme Nedenleri:1970’lerin başından itibaren gelişmeye başladı.
a)Ekonomik ıstikrarsızlık b)Belirsizliğin Artması c)Yeni Finansal Ürünlerin Gelişmesi d)Bilgisayar ve ıletişim Teknolojilerinin Gelişmesi
ULUSLARARASI FıNANSAL PıYASA TÜRLERı: A-Uluslararası Para Piyasaları
1)Eurodolar veya Europara Piyasası: Europara=Kendi ülkesi sınırları dışında işlem gören paradır.
Eurodolar Piyasası: Bir ulusal paranın, o paranın ana ülkesi dışındaki piyasadır. 2.Dünya Savaşından sonra ortaya çıkan, 1960’lardan sonra hızla gelişen piyasadır. ışlemler telefon ve teleksle yapılır,bankalar bu piyasanın en önemli kurumudur, asıl müşterileri u.arası şirketlerdir, Bu piyasa; Avrupa Piyasası, ABD. ve Kuzey Amerika Piyasası, Uzakdoğu ve Asya Piyasası, Ortadoğu Piyasası ve Karayip Piyasası olmak üzere 5 grupta toplanır. Bu piyasa; 1920’li yıllarda ABD.dolarının Berlin ve Viyana’daki bankalara mevduat olarak yatırılması ve kredi olarak verilmek amacıyla yerel para birimlerine dönüştürülmesiyle ortaya çıkmıştır. Eurodolar Piyasasının Gelişmesinin Nedenleri: a)Politik ve kurumsal faktörler b)ABD’nin ödemeler bilançosu açıkları c)ABD firmalarının uluslararası özellik kazanması d)Petrol fiyatlarındaki artışlar e)ABD’deki yasal düzenlemelerdir.
2)Eurokredi:Bankaların içinde bulundukları ülke parasının dışındaki paralarla açmış oldukları kredilerdir.
a)Değişken faizlidir b)LıBOR faiz oranı esas alınır c)LıBOR üzerine, vadeye, kullanılan paranın cinsine ve alıcının riskine bağlı olarak faiz farkı eklenir. d)Genelde kısa vadelidir. e)Krediler yüklenici grubu veya bankalar sendikasyonu tarafından sağlanır f)Kredi sendikasyonu; riski dağıtmak ve büyük tutarda kredi vermek için oluşturulur g)Bu piyasalarda alcıların kredibilitelerinin yüksek olması, işlem tutarının büyük olması ve yasal kısıtlamaların olmaması nedeniyle faiz marjı düşüktür.
3)Euro Borç Senetleri: Yabancı ülke parasına bağlı olarak çıkarılmış eurodolar piyasasında satışa sunulan borç araçlarıdır.
4)Euro Finansman Bonoları: Bir başka ülkenin parasına bağlı olarak çıkarılan kısa vadeli M.Kıymettir.
Kıyı Bankacılığı: Ülke dışından toplanan fonların yine o ülke dışında kullandırılmasını amaçlayan ve mali, hukuki kolaylık sağlayan merkezlerde yapılan bankacılık türü. ıkiye ayrılır
a)Kâğıt Merkezler: Kıyı bankacılığın fiilen yapılmadığı
b)Fonksiyonel Merkezler: Kıyı Bankacılığının her türlü işlemlerinin fiilen yapıldığı merkezlerdir. Londra, Zürih, Paris, Frankfurt, Newyork, Hong-Kong bunlara örnektir. Türk bank.kıyı bank.için KKTC.yi seçmiştir.
Euro Tahvil: Bağlı olduğu paranın kullanıldığı ülkede ve çıkaran kurumun ülkesinde satışına izin verilmeyen tahvillere denir.
Uluslararası tahvil türleri:a)Sabit faizli uluslar arası tahvil b)Değişken faizli uluslararası tahvil c)Hisse senedine dönüştürülebilir uluslar arası tahvildir.
Depo Sertifikası: Yabancı hisse senetlerini temsilen çıkarılan ve hisse senetleriyle aynı hakları sağlayan
Menkul kıymettir.
ıMKB Uluslararası Pazar: Yabancı borçlanma araçlarının ve yabancı şirketlerin hisse senetlerinin depo sertifikası şeklinde işlem gördüğü pazardır. 1977’de faaliyete geçmiştir.
***IMKB Uluslararası Tahvil ve Bono Piyasasında kesin alım-satım işlemleri (Bankalar ve aracı kurumlar yapar) ve Repo-Ters Repo (sadece Bankalar yapar) ışlemleri yapılır.
Belirsizlik Koşulları: Geleceğin objektif olasılıklarla tahmin edilememe koşullarıdır.
Risk Koşulları: Geleceğin objektif olasılıkla bilinebilmesi koşullarıdır.
Firma Dışı Bilgiler: Genel ekonomik durum ve sektörel durumla ilgili bilgilerdir. Bunlar;GSMH, Sınai endeksi,dış ödemeler dengesi, enflasyon, faiz oranlar vb. Bu bilgiler ülkemizde; DıE.,DPT,Hazine Müsteşarlığı ve Merkez Bankası tarafından yatırımcının kullanımına sunulur.
Kamuyu Aydınlatma ılkesi: Sermaye Piyasasında yatırım yapmak isteyenlerin kararlarını sağlıklı bir biçimde alabilmesi için işletmeyle ilgili ve ekonomik bilgileri açıklamaya denir.
Bu Bilgiler 2’ye ayr:a1)Kantitatif (Rakamsal) Olmayan Bilgiler: a)Firmaların geleceğe ilişkin plan-ları b)Büyük ortakl. ve yönetic. Moral durumu c)Firmanın Sektördeki yeri d)Ürettiği mal ve hizm. Vb.
2)Kantitatif (Rakamsal) Bilgiler: a)Bilanço b)Gelir Tablosu c)Kar Dağıtım Tablosu d)Nakit Akış Tablosu e)Proforma Tablo (Bütçeler)’dir.
***Firmalar bu bilgileri kamuya açıklaması için MKB. ve yasa ile S.Piyasasını denetleme görevi verilmiş organa vermek zorundadırlar. Kantitatif bilgiler periyodik olarak dış (bağımsız) denetimden geçmeli.
Türkiye’de Kamuyu Aydınl.:1)Kamuyu Gerektiğinde Aydınlatma: a)Halka açık A.Ş.lerin yeni M.K.
ler çıkarması b)Vekâleten oy kullanma c)Şirket Devralma d)Çağrı yolu ile hisse toplanması. e)Ortaklığın mali yapısında ve ortaklarda değişiklik olması f)Duran varlık alım-satımı g)Y.Kurulu üyeleri, G.Müdür ve sermayenin yüzde 10’ndan fazlasına sahip ortakların şirket, hisselerine ait alım satımlarının şirket sermayesinin yüzde 1’ine ulaşması h)Bağımsız Denetim kuruluşunun çekilmesi veya sözleşmesinin feshi.
2)Kamuoyu Periyodik Olarak Aydınlatma: M.K.leri kurul kaydına alınmış bir A.Ş.’nin, mali tablolarını, bunlara ilişkin raporları, periyodik olarak, belirlenmiş şekil ve esaslara, GKGMı. ve standartlarına uymak suretiyle düzenlenerek kamuya sunulmasıdır.
***Kamunun zamanında yeterli ve doğru olarak aydınlatılmasını sağlamak amacıyla, her türlü mali tablo ve raporların standartlarını tespit etme görevi ve hangi ortaklıkların hangi denetim türüne tabi olacağını belirleme görevi SPK.’nındır.
Denetleme Raporu Türleri: 1)Olumlu Rapor: Ortaklıkların ve yardımcı kuruluşların mali durum ve faaliyet sonuçlarının 2499 sayılı kanun çerçevesinde gerçeği yansıttığının tasdik edilmesidir.
2)Olumsuz Rapor: 2499 sayılı kanuna göre mali durum ve faaliyet sonuçlarının gerçeği yansıtmaması
3)Şartlı Rapor: Mali tablolarda güvenilirliği bozmayacak aksaklıkların var olduğunu ifade eder.
Denetim Türleri: 1)Sürekli Denetleme:Her yıl yapılan denetleme 2)Özel Denetim:M.K.lerini halka arz etmek için SPK’ndan izin talep eden ortaklar ile 2499 s.Kanun ile kapsamında olup da birleşme, devir ve tasfiye durumunda bulunan kuruluşların denetlenmesi 3)ısteğe Bağlı Denetlemeış denetleme kapsamın dışında olan ortaklıkların denetlenmesidir.
ıçeridekilerin Ticareti: Şirket bilgilerini, kamuoyuna duyurulmadan öğrenme olanağı olan bireyin M.K.leri satın almak veya elindeki M.K.leri satmak suretiyle kar elde etmesi veya zararını azaltmasıdır.
ÜNıTE 14 ULUSLARARASI PARA VE SERMAYE PıYASALARI
Uluslararası Finansal Piyasa: Ulusal fonların yabancılar tarafından veya yabancı fonların yerliler tarafından kullanıldığı piyasadır. Temel fonksiyonu; sınır ötesi fon akımlarına imkan sağlamaktır.
Yurtiçi (Yerel)Piyasa: Bir finans.işlemin iki tarafının da aynı ülkede yerleşik kişi ve kuruml. oluşmasıdır.
Uluslararası Piyasa: Taraflardan birinin yabancı bir ülkede oturması veya bunların iş merkezlerinin başka bir ülkede olmasıyla oluşan piyasadır.
Kıyı Ötesi (off shore) Piyasa: Fon alışverişinin yabancılardan yabancılara olduğu piyasadır. Lüksembur, Bahamalar, Bahreyn, Cayman Adaları gelişmiş kıyı ötesi piyasalardır.
Uluslararası Finansal Piyasaların Gelişme Nedenleri:1970’lerin başından itibaren gelişmeye başladı.
a)Ekonomik ıstikrarsızlık b)Belirsizliğin Artması c)Yeni Finansal Ürünlerin Gelişmesi d)Bilgisayar ve ıletişim Teknolojilerinin Gelişmesi
ULUSLARARASI FıNANSAL PıYASA TÜRLERı: A-Uluslararası Para Piyasaları
1)Eurodolar veya Europara Piyasası: Europara=Kendi ülkesi sınırları dışında işlem gören paradır.
Eurodolar Piyasası: Bir ulusal paranın, o paranın ana ülkesi dışındaki piyasadır. 2.Dünya Savaşından sonra ortaya çıkan, 1960’lardan sonra hızla gelişen piyasadır. ışlemler telefon ve teleksle yapılır,bankalar bu piyasanın en önemli kurumudur, asıl müşterileri u.arası şirketlerdir, Bu piyasa; Avrupa Piyasası, ABD. ve Kuzey Amerika Piyasası, Uzakdoğu ve Asya Piyasası, Ortadoğu Piyasası ve Karayip Piyasası olmak üzere 5 grupta toplanır. Bu piyasa; 1920’li yıllarda ABD.dolarının Berlin ve Viyana’daki bankalara mevduat olarak yatırılması ve kredi olarak verilmek amacıyla yerel para birimlerine dönüştürülmesiyle ortaya çıkmıştır. Eurodolar Piyasasının Gelişmesinin Nedenleri: a)Politik ve kurumsal faktörler b)ABD’nin ödemeler bilançosu açıkları c)ABD firmalarının uluslararası özellik kazanması d)Petrol fiyatlarındaki artışlar e)ABD’deki yasal düzenlemelerdir.
2)Eurokredi:Bankaların içinde bulundukları ülke parasının dışındaki paralarla açmış oldukları kredilerdir.
a)Değişken faizlidir b)LıBOR faiz oranı esas alınır c)LıBOR üzerine, vadeye, kullanılan paranın cinsine ve alıcının riskine bağlı olarak faiz farkı eklenir. d)Genelde kısa vadelidir. e)Krediler yüklenici grubu veya bankalar sendikasyonu tarafından sağlanır f)Kredi sendikasyonu; riski dağıtmak ve büyük tutarda kredi vermek için oluşturulur g)Bu piyasalarda alcıların kredibilitelerinin yüksek olması, işlem tutarının büyük olması ve yasal kısıtlamaların olmaması nedeniyle faiz marjı düşüktür.
3)Euro Borç Senetleri: Yabancı ülke parasına bağlı olarak çıkarılmış eurodolar piyasasında satışa sunulan borç araçlarıdır.
4)Euro Finansman Bonoları: Bir başka ülkenin parasına bağlı olarak çıkarılan kısa vadeli M.Kıymettir.
Kıyı Bankacılığı: Ülke dışından toplanan fonların yine o ülke dışında kullandırılmasını amaçlayan ve mali, hukuki kolaylık sağlayan merkezlerde yapılan bankacılık türü. ıkiye ayrılır
a)Kâğıt Merkezler: Kıyı bankacılığın fiilen yapılmadığı
b)Fonksiyonel Merkezler: Kıyı Bankacılığının her türlü işlemlerinin fiilen yapıldığı merkezlerdir. Londra, Zürih, Paris, Frankfurt, Newyork, Hong-Kong bunlara örnektir. Türk bank.kıyı bank.için KKTC.yi seçmiştir.
Euro Tahvil: Bağlı olduğu paranın kullanıldığı ülkede ve çıkaran kurumun ülkesinde satışına izin verilmeyen tahvillere denir.
Uluslararası tahvil türleri:a)Sabit faizli uluslar arası tahvil b)Değişken faizli uluslararası tahvil c)Hisse senedine dönüştürülebilir uluslar arası tahvildir.
Depo Sertifikası: Yabancı hisse senetlerini temsilen çıkarılan ve hisse senetleriyle aynı hakları sağlayan
Menkul kıymettir.
ıMKB Uluslararası Pazar: Yabancı borçlanma araçlarının ve yabancı şirketlerin hisse senetlerinin depo sertifikası şeklinde işlem gördüğü pazardır. 1977’de faaliyete geçmiştir.
***IMKB Uluslararası Tahvil ve Bono Piyasasında kesin alım-satım işlemleri (Bankalar ve aracı kurumlar yapar) ve Repo-Ters Repo (sadece Bankalar yapar) ışlemleri yapılır.
STRATEJıK YÖNETıM
Ü N ı T E 7
1 )Ansoff’ un strateji elemanları analizi ve büyüme matrisi
Bu konuda ilk ciddi çalışma Ansoff taraından 1965 yılında yapılmıştır.
a )Faaliyet sahası :Strateji belirlenirken ilk olarak uygun faaliyet sahası seçilir.Önemli olan mevcut faaliyetler ile yeni faaliyetler arasında müşterek bir bağ kurmaktır.
b )Büyüme vektörü :Stratejik iş birimini değişik stratejik alternatifler izleyerek büyütüp geliştirebilirler.
Bunlar :Mevcut pazar, Yeni pazar, Mevcut ürün, Yeni üründür.
Pazara nüfuz etme stratejisi :Aynı ürünle mevcut pazardaki payını artırmaya çalışmaktır.
Pazar geliştirme stratejisi :Yeni pazarlara girmesidir.
Ürün geliştirme stratejisi :Mevcut pazara çeşitledirilmiş ürün sunmaktır.
Çeşitlendirme stratejisi :Yeni ürünle pazarı çeşitlendirmektir.
c )Rekabet avantajı :Yenilik orjinallik politikası izleyerek rakiplere karşı üstünlük sağlamaktır.
d )Sinerji :Etimolojik anlamı işbirliğidir.Yeni bir faaliyette başarılı olma yeteneğinin ölçüsüdür.
2 )M.Porter’ ın jenerik stratejisi
Bu görüşün temelini rekabetçi stratejiler oluşturur.
Rekabetçi avantajlar
a )Düşük maliyet avanyajı
b )Farklılaştırma avantajı
Rekabetçi amaçlar
a )Geniş müşteri hedefi
b )Dar müşteri hedefi
Rekabetçi avantajlarla, amaçlar birleştirildiğinde ‘’ jenerik stratejiler matrisi ‘’ oluşur.
a )Maliyet liderliği :Maliyeti düşürerek avantaj elde etmektir.Bunun piyasadaki avantajları şunlara bağlıdır.
Fiyatın talebe duyarlı ( esnek ) olması
Ürünlerin standart ( seri üretim ) olması
Ürün farklılaştırmasının alıcı için önemli olmaması
Alıcıların ürünleri benzer amaçlarla kullanması
b )Farklılaştırma stratejisi :Müşteri için ayrıcalıklı ve özellik taşıyan tek firma olmaya çalışırlar.Müşterinin fazla fiyat ödemeye razı olmasını hedeflerler.Bu fiyat pazarın kaldırabileceği kadar olmalıdır.
Uygulamada dört yöntem vardır.
a )Daha üstün bir teknolojiye dayanarak yapılan farklılaştırma
b )Kaliteyi iyileştirerek yapılan farklılaştırma
c )Destek ve satış sonrası hizmetleri farklılaştırma
d )Rakiplerle aynı kalitedeki ürünü düşük fiyata vererek farklılaştırma
c )Odaklaşma stratejisi :Maliyet ve farklılaştırma odağı olarak ikiye ayrılır.En belirgin özelliği dar bir müşteri kitlesi hedeflenir.Faaliyetler dar bir alıcı grubuna ya da bölgeye yönlendirilir.
Maliyette odaklaşma :Maliyetleri düşürerek pazara derinlemesine girmeyi sağlar.Çimento, tuğla, kereste işletmeleri maliyet odaklıdır.
Farklılaştırmada odaklaşma ar bir Dar bir pazar ve belli bölgede uygulanır.Etkin ve üstün ayrıcalıklar kazanmak için yapılır.( Rolls Royse )
d )Hızlı cevap verme stratejisi :Elini çabuk tutma, rakiplerden hızlı hareket etme üzerine kuruludur.Şu şekilde olur.
Yeni ürünler geliştirme ( ATT )
Ismarlama ürünlerde sipariş süresini kısaltma ( GE )
Mevcut ürünleri iyileştirme ( Japonya )
Sipariş süresini kısaltma ( Benetton )
Pazarlama çabalarını yeni ihtiyaçlara uyarlama ( Elder firması )
Müşteri isteklerine cevap verme
Pazarda ağır hareket eden firmalar baş başa rekabetten kaçabilir.( Motorola )
Hızlı hareket eden firmalar yüksek değere sahiptir.
3 )H.Mıntzberg farklılaştırma stratejileri
a )Fiyat farklılaştırma :Ürün ve hizmet fiyatlarını düşürerek cazip hale getirir.Standart ve tüketim malları için geçerlidir.
b )ımaj farklılaştırma :Görünüm ve estetik açıdan değişiklik kazandırılır.Araba bagajına rüzgarlık takmak gibi.
c )Destek farklılaştırma :Nitelikten çok destek hizmetlerde farklılaştırma yaratılır.Garanti süresi, garanti belgesi gibi.
d )Kalite farklılaştırma :Ürün veya hizmette ve niteliğinde müşteri için cazip hale getirebilecek çabaların tümüdür.
e )Tasarım farklılaştırma :Var olan ürünün tasarımını değiştirerek farklı bir ürün ortaya konur.
f )Farklılaştırmama stratejisi :Geleneksel ürünler muhafazakar bir düşünce ile zaman içinde değişikliğe uğratmadan piyasaya sürmesidir.
4 )Wrıght, Prıngle ve Kroll’ un küçük boyutlu işletmeler için jenerik stratejileri
a )Küçük işletme birimleri için jenerik stratejileri
Odaklaşma Düşük maliyet
Farklılaştırma
Maliyet / Farklılaştırma
Kaliteye önem verme
Süreç yenilikleri
Ürün yenilikleri
Sistem yenilikleri
Ayırıcı yetenek desteği
b )Büyük işletme birimleri için izlenecek jenerik stratejileri
Düşük maliyet
Farklılaştırma
Düşük maliyet / Farklılaştırma
Karma stratejileri
Ü N ı T E 8
Portfoy analizi :ışletmenin mevcut yatırımlarını kullanılan değişik ölçülere göre değerlendirme, bunların gelecekte işletmeye sağlayacağı yarar ve olanakları tahmin etmesi ve sonuç olarak bu değerlendirmeden hareket ederek işletmenin kaymakların tahsisine yol gösterme amacıyla yapılan analitik bir tekniktir.
ışletmenin stratejik nitelikteki işi veya ürünü :ışletmeler SıB’ lerini ayırt etmek için aşağıdaki ölçüleri kullanır.
Her biri ayrı bir işletme birimidir.Her ürünün kendine özgü bir pazar özelliği ve hayat eğrisi vardır.
Yatırılmış sabit ve döner sermaye ile tahsis edilmiş personel mevcuttur.
Genel sorumlu yöneticileri vardır.
Kendi rakipleri ve paylaştığı pazarı vardır.
Biribirinden bağımsız tedarik, üretim, pazarlam, finansman uygulamaları vardır.
Her SıB’ in ayrı bir görevi vardır.
ışletmenin bir kısmı veya bir ürünü teşkil eder.
1 )Boston danışma grubunun ( BDG ) portföy analizi
Yıldızlar veya nakit inekleri :Nakiti kendi kendine yeter ve ihtiyacı olan kendileri yaratır.
Nakit inekleri :Kârlı bir yatırımı ifade eder ve bol nakit sağlayan ürünlerdir.
Çocuk gibi bakıma muhtaç olanlar
azar hissesini koruyabilmek için çok nakite ihtiyaç duyarlar.
Köpekler :Nakit tuzağıdır.Ne nakit getirir ne de nakte ihtiyaç duyarlar.
2 )Yönlendirici politika matrisine göre portföy analizi
ılk defa Shell Kimya Şirketi tarafından gerçekleştirilmiştir.ıki boyutlu alanda inceleme yapar.Dikey eksende rekabet yeteneği, yatay eksende ise faaliyet alanı yer alır.Bu matrisin en önemli özelliği mevcut faaliyet alanlarını ve girmeyi düşündüğü faaliyet sahalarını aynı anda değerlendirir.
Rekabet yeteneğinin analizinde kullanılan ölçüler
1 )ışletmenin pazardaki durumu
2 )Üretim imkan ve yetenekleri
3 )Ar – ge ve yenilik yapma gücü
Faaliyet alanını değerlendirmekte kullanılan ölçüler
1 )Pazar büyüme oranı
2 )Pazarın kalitesi
3 )Hammadde temini imkanı
4 )Dış çevresel etkenlerin gücü
3 )Değer matrisine göre uygun ve uygun olmayan yatırım bölgeleri
a )Değer matrisinin kurulması :Walsh ve Mack, sermaye maliyetleri ile yatırımların kârlılığının portföy analaizndeki önemini ilk kez vurgulamışlardır.Değer matrisi ile SıB’ lerin yeri tayin edilir ve taşıdığı değer tayin edilir.
b )Yatırımların kârlılığı :ıdeal kârlılıkla, mevcut kârlılık arasındaki farkı görmek ve kapatmak için izlenecek yolu gösterir.
Yatırım kârlılığı = Satışlar / Aktifler
4 )Trafik lambası matrisi analizi :GE geliştirmiştir.ıki boyutludur.Birinci boyut endüstri dalının çekiciliği, ikinci byutta ise işletmenin gücü gösterilir.Her iki boyutta düşük, orta ve yüksek bölümü vardır.
Endüstri dalının çekiciliği :Endüstrinin büyüme hızı, yaşı, pazar büyüklüğü, rekabetin yapısı, Endüstri dalının sosyal, beşeri ve yasal koşulları, endüstrideki teknolojik seviye, kârlılık oranları gibi.
ışletmenin gücü :ışletmedeki teknolojik seviye, Kârlılık oranları, pazar büyüme oranı, prestij ve imaj, ışletmenin yönetsel ve beşeri gücü, rekabet gücü, pazar payı, endüstri içindeki büyüklüğü gibi.
4 )Pims analiziazarlama stratejilerinin kârlılığa etkisi demektir.Buzzel, Schoffler, Heany’ nin araştırmalarıdır.
Amacı :Farklı rekabet koşullarında ve farklı konularda faaliyet gösteren işletmelerin bekledikleri kârlılıkla amaçlarına ilişkin bilgi sağlamaktır.
Pazar payının kârlılık üzerinde etkisi çok fazladır.Pazar payı artarken kârlılıkta artar.Aktif kârlılığı artıran en önemli sebep yüksek kaliteye sahip olmaktır.
ıkinci kriter de yatırım yoğunluğudur. Yatırım yoğunluğu =Toplam aktifler / Satışlar Oran yükseldikçe toplam aktiflerin kârlılığı azalır.
Üçüncü kriter işletme faktörleridir.
5 )Thompson ve Strickland’ ın stratejik kümeleme analizi azar büyüme ve rekabet durumu olmak üzere iki değişkenli matrisi vardır.
2.Bölge 3.Bölge
a )Uzmanlık stratejisinin yeniden düzenlenmesi a )Tasarruf etme
b )Yatay entegrasyon b )Çeşitlendirme
c )Kopya c )Kopma
d )Tasfiye etme d )Tasfiye etme
6 )Hofer’ in analizi :Stratejik avantajın analizleri yöntemini ortaya atmıştır.BDG yöneltilen eleştirilere cevap niteliği taşır.ışletmeyi rekabet durumu ve ürün – pazar gelişme safhaları açısından analiz eder.
Ürün hayat eğrisine başlangıç, büyüme, olgunluk, düşüş ve sarsılma ve kendine gelme safhasını eklemiştir.
Hofer analizi yatırımlarını çeşitlendirmiş, değişik pazar paylarına sahip işletmelerin durumunu analiz etmek için kullanılır.
7 )Patel ve Younger rehberlik analizi
a )Pazar payını arttırma
b )Durumunu koruma
c )Endüstri ile beraber büyümeye devam etme :Endüstri büyümesine
d )Harmanlama
e )Seçici olma ve durumu iyileştirme
f )Peyderpey geriye çekilme
g )Etrafına bak
h )Uygun bir yer bul ve onu koru
l )Derhal terk et
Ü N ı T E 9
Politikaların fonksiyonları
Yol göstericidir.
Alt kademelere yetki devrini kolaylaştırır.
Üst kademeye kontrolde standart niteliği taşır.
Yöneticilerin karar verme süresini kısaltır.
Çıkar grupları için standart ve adalet sağlar.
Birimler arası çatışmayı azaltır.
Etkin geri besleme sağlar.
Stratejik kararların uygulanmasını kolaylaştırır.
Finans ve muhasebe işlevlerine ilişkin politikalar
a )Sermaye, oto finansman ve borç tedariki :Faaliyetlerin nasıl finanse edileceğini belirleyen kısa ve uzun dönemli politikalardır.
b )Kiralama ve satın alma seçenekleri :Sermaye temin politikalarıdır.
c )Yatırım ve risk politikaları :Yatırımlar için gerekli finansal politikalardır.
d )Sabit kıymet politikaları :Amortisman ayırımına ilişkin politikalardır.
Pazarlama işlevine ilişkin politikalar
a )Ürün ve pazar politikaları :Önce ürün hattı belirlenir.Pazar ihtiyaçlarına göre kalite ayarlanır.ışletme ürün tasarım politikalarını belirleyip ürün piyasaya sunulur.
b)Dağıtım politikaları
Büyüme ve gelişme stratejisinde pazara derinlemesine nüfuz etmek için en yüksek pazar payını sağlayacak kanallar seçilir.
Tasarruf stratejisinde ekonomik olan tek kanalı tercih eder.
ıstikrar stratejinde en uygun kâr marjı veren bir veya bir kaç kanalı tercih eder.
Kâr ve harmanlamada en ekonomik kanal seçilir.
Dağıtım kanalı ise işletme, bayiler, perakendeciler ve nihai müşterilerdir.
c )Tutundurma politikaları :Ürünü tutundurmak için hangi reklam araçlarına başvuracaklarına ilişkin politikalarıdır.
Büyüme ve pazara derinlemesine nüfuzda tüm reklam araçları kullanılır.
ıstikrarda en ekonomik ve uygun olanı seçilir.
Tasarrufta ise kısıtlı bütçe ile en ekonomik olan ile, var olduğunu hatırlatacak kampanyalar yaparlar.
d )Fiyat politikası :Ürünün özellikleri, maliyeti, rekabet durumu ve işletme stratejisi belirlenir.
Büyümek, yeni pazara girmek ve pazar payını artırmak isteyen firma fiyatın belirleyicisi, diğer firmalar takipçisi olur.
ıstikrar ve durgun büyümede firmalar fiyatın sabit kalacağı, enflasyona bağlı artacağını savunur.
Tasarrufta firmalar rekabetin az olduğu maliyetlerini düşürebileceği alanları seçer.
e )Satış sonrası hizmet :Büyüme ve gelişmede yetkili servisler aracılığı ile yürütülür.
Durgun büyümede bunlara ek olarak kendi kuracakları firmalar tarafından yürütebilir.
Tasarrufta başka firma ve markalara hizmet veren kuruluşlarla işbirliğine gidebilir.
f )Tüketici koruma politikaları :Garanti süresi içinde bakım ve onarım, ücretsiz kurslar, değişim, bilgilendirme politikaları mevcuttur.Tüketiciyi koruma politikası başarının şartıdır.
Üretim ve satınalma politikaları
ışletmenin asli fonksiyonu mal ve hizmeti ekonomik biçimde üretmektir.Üretim yöneticisinin görevi, girdi temini, maliyet kontrolü ve çıktı sürecini kaliteli ve ekonomik gerçekleştirmelidir.
a )Kapasite kullanım politikaları :Hangi stratejiyi seçerse o stratejinin gerektirdiği üretim miktarını sağlayacak kapasiteye sahip olmalıdır.Ek yatırım yapmadan kapasite arttırmak istiyorsa atıl kapasitesi olmalıdır.Bunun için vardiya sayısını, mevcut kapasiteyi arttırmak ve yeni teknolojileri seçmek sayılabilir.
b )Kuruluş yeri seçim politikaları :Etkileyen faktörleraşağıdadır.
Yerin müşteriye yakınlığı
Dağıtım imkanları ve pazarlama kanallarının çeşitliliği
Hammadde temin, maliyeti ve nakliye kolaylığı
ışgücü temin ve maliyeti
Enerji kaynaklarının bolluğu ve maliyeti
c )Hammadde temin politikaları :En önemli politikası satın alma seçeneklerinin belirlenmesidir.Satıcı az ve üretim kapasitesi yetersiz ise ;
ıkame hammaddelere yönelirler.
Kendileri üretir veya dikey bütünleşmeye gider.(Hammadde üretene ortak olur.)
d )Üretim yöntem ve teknoloji politikaları
e )Üretim araçlarının bakım politikaları
ınsan kaynakları yönetim politikaları
ınsan kaynakları sürekli yenilenmesi ve geliştirilmesi gerekir.ınsan kaynaklarının kısa ve uzun dönemli planlamaları, kariyer ve terfi planları çok önemlidir.Büyüme stratejisini seçen işletmelerde en maliyetli politikalardır.
Araştırma ve geliştirme politikaları
Araştırma aha çok bilinmeyen bir teknoloji ürün ya da bilgiyi ortaya koymak, keşfetmek ve bunları yaşama aktarmaktır.
a )Uygulamalı araştırma :Ticari bir uygulama gerçekleştirmek, teknik bilgi kapasiteni artırmak ve uygulamaya aktarmak için kullanılır.
b )Özel saha araştırması :Özel ve sınırlı alanda bilinmeyen bilgilerin keşfedilmesidir.
c )Temel araştırma :Bilgi stokunu artırmak, bilinmeyeni keşfetmek ve teknolojik bilgi potansiyelini arttırmaktır.
Geliştirme :Mevcut teknoloji ya da bilgiyi yeni ürünlere uygulama, bilineni daha etkin kılma çabasıdır.
a )Basit geliştirme :Mevcut bilgileri düzenli hale koymadır.Eleştirisel gözle bakarak maliyet, kalite ve verimlilik yararları sağlanır.
b )Teknolojik geliştirme :Bir takım hesaplar, tecrübeler ve deneyler yaparak müşteri yararına bir değişikliğin gerçekleştirilmesidir.
c )Bilimsel geliştirme :Hayal gücü ve tecrübe yanında araştırma elemanları istihdam ederek bilimsel bir tekniğin yeni bir ürüne uygulanması veya bir üretim sürecine uygulanması veya üretim sürecine uygulanarak verimlilik artışı sağlanmasıdır.
Halkla ilişkiler politikalar
Hukuksal politikalar
Ü N ı T E 10
Küreselleşme :Artan sınır ötesi faaliyet ve anında uluslar arası iletişime imkan veren bilgi teknolojisi yardımıyla oluşan değişim sürecidir.
Uluslararasılaşmak :Ülke sınırlarını aşan ekonomik faaliyetlerin yaygınlaşmasını ve çoğalmasını ifade eder.
Bu iki kelime aynı anlama gelmese de biri birinin yerine kullanılmaktadır.Küreselleşme daha karışık ve dünya üzerine yayılmış ekonomik faaliyetlerin entegrasyonudur.
Globalleşme iki şekilde kendini gösterir.Birincisi uluslar arası ticaretin hızla tüm dünyaya yayılması, ikincisi bu şirketlerin yaptıkları direkt yatırımlardır.Bu durum milli devlet olgusunu aşmakta ve çıkar grupları bağlanmaktadır.
Küreselleşmenin unsurları azara girme, maliyetler, endüstri koşulları ve küresel strateji kaldıraçlarıdır.
Küreselleşme boyutları / Küresel strateji kaldıraçları
Boyutlar Çok uluslu strateji Küresel strateji
Pazar katılımı Spesifik bir model yok Ana pazarda önemli ölçüde pazar paylaşımı ( Elektrolux )
Ürün sunumu Her ülkedealışıldık hale gelmek Dünya çapında standartlaşmış ürünler ( Boeing 737 )
K.D. faaliyet.yeri Tüm faaliyetler her ülkede Yoğunlaştırılmış her ülkede bir faaliyete yönelme
Pazarlama yaklaşımı Yerel Dünya çapında tek düze
Rekabet hareketleri Her ülkede kendine yeterli Ülkeler arasında bütünleşmiş
Endüstri küreselleşmesini yönlendirenler
Pazar faktörü
Maliyet faktörü
Çevresel faktörler
Rekabet faktörleri
Küresel strateji kaldıraçları için düzenlemeler
Ana pazar katılımı
Ürün standardizasyonu
Tekdüze pazarlama
Bütünleşmiş rekabet hareketleri
Küresel stratejiden melez ( Hybrid ) Stratejiye geçiş
Çeşitli ülkelerdeki birimler faaliyetlerini sadece bir uluslararası merkezden sürdürmekle kalmazlar ayrıca, birbirleriyle de ilişki de bulunarak yürütürler.Müşteriye hızlı cevap vermek ve onu kaçırmamak için işbirliği yaparlar.Küreselin bir adım ötesindedir.
1 )Uluslararası strateji
Ülkelerdeki birimler bağımsızdır.
Her birim bağımsız olarak kendi pazarında faaliyet gösterir.
Merkez diğer birimlerden farklı değildir.
Çok uluslu firmalar her ülkede faaliyet gösterirler.
2 )Küresel strateji
Ülkelerdeki birimler bir merkeze bağlıdır.
Merkez, ülkeler için standart ürün çalışmaları yapar.
Ölçek ekonomisi yaratmak için üretim tek merkezde yapılır.
Merkez tüm faaliyetlere karar verir, faaliyeti paylaşır ve bütünleştirir.
3 )Melez strateji
Birimler, hem merkez hem de birbiri ile ilişkili faaliyette bulunurlar.
Birimler sadece karşılaştıkları özel durumlara uyabilirler.
Çok hareketlilik, müşteri ihtiyaçları için işbirliği vardır.
Telekomünikasyon ve internetten yararlanırlar.
Müşteri kaybetmemek için tüm imkanları kullanırlar.
Küresel ve uluslararası strateji seçimi
a )Ford şirketinin anahtar ülke matrisi
Ford uluslararası traktör firması tarafından geliştirilmiş olup iki boyutludur.
1 )Ülke çekiciliği boyutunda
Pazar büyüklüğü
Pazarın büyüme hızı
Fiyat kontrol düzenlemeleri
Tarife bariyerlerinin olmaması
ıhracat gereksinimleri
Enflasyon oranı
Dış ticaret dengesi
Politik faktörler
2 )Rekabet gücü boyutunda
Mutlak pazar payı
Endüstri durumu
Ürün uygunluğu
Birim başına kâr
Net satıcı maliyetinin kâr içindeki yüzdesi
Pazar desteği
b )Seçilmiş uluslararası stratejik alternatifler matrisi
Firmalar genellikle yabancı pazarlara girerlerken yabancı ortak ihtiyacı duyarlar.Dowidson isimli düşünür, mümkün stratejileri değerlendirmeye yardımcı olacak bir yöntem ortaya koyar.ıki boyutu vardır.
1 )Ülkenin çekiciliği boyutu
Pazarın büyüklüğü
Pazarın büyüme oranı
Ekonomik ve poltik düzenlemeler
2 )Ürünün rekabet gücü
Pazar payı
Müşteriye uygunluğu
Giderleri karşılama payı
Pazar desteği
Ülkelerin küresel ve uluslararası pazzarlara açılma nedenleri
a )Atak nedenler
Yeni pazar arayışı
Maliyetleri azaltma ve yüksek kâra ulaşma
Tepe yönetiminin büyüme arzusunu tatmin etme
b )Savunmacı nedenler
Yerel pazarı koruma
Diğer pazarları koruma
Hammadde arzı güvencesi
Teknoloji kazanma
Coğrafi farklılaştırma
Yeni faaliyetler için temel oluşturma
Uluslararası ülkelerdeki faaliyetleri kontrol derecesi açısından ve risk derecesi açısından en düşük strateji dolaylı ihracat,
direkt ihracat ve ticaret şirketleri olurken, kontrol derecesi en yüksek yatırım ve pazarlama biçimi, üretim tesisi kurmak, kendi firmasını kurmak ve başka firmayı satın almaktır.( Miller ve Dess diyagramı ortaya çıkarmıştır. )
Küresel stratejilerin yararları
a )Üretim maliyetlerini düşürmek
Üretim ve faaliyetlerini birleştirerek
Düşük faktör maliyetlerinden yararlanmak
Esneklikten yararlanmak
Pazarlık gücünü artırmak
b )Ürün ve üretim kalitesini iyileştirme aha az sayıda ürün ve programa odaklanır.Ürün ve üretim kalitesini artırır./Toyota
c )Genişletilmiş müşteri önceliğini sağlama :Küresel hizmet ve tanınma ile müşteri önceliklerini iyileştirebilirler./Fast food ve içecek firmaları
d )Artmış rekabetçi kaldıracını sağlama :Küresel bir strateji, rakiplere karşı atak yapmak onları etkileyici ve sindirici yarar sağlar.
Küresel stratejinin sakıncaları
a )Pazar katılımına yaklaşım
b )Ürün standartizasyonu
c )Standardize edilmiş ürün
d )Faaliyetlere yoğunlaşma
e )Tekdüze pazarlama
f )Bütünleşmiş rekabetçi hareketler
Endüstrinin küreselleşmeye yönelten özellikleri
a )Pazar koşulları
b )Maliyet koşulları
c )Hükümetlerin sağladıkları koşullar
d )Rekabet koşulları
Ü N ı T E 11
Stratejik yönetim sürecinin aşamaları
Analiz ve teşhisler :Genel çevre, uluslar arası çevre, endüstri çevresi ve işletme içi faktörler incelenir.
Seçimi evresinde :Alternatiflerin kapsamı ve farklı stratejileri inceleme ve analiz önem kazanır.
Uygulanması :Organizasyon yapısı karşımıza çıkar.Örgütsel yapı ile strateji arasında önemli bağlar vardır.Seçilecek strateji örgüt yapısını yeniden şekillendirmektedir.Seçilecek yapı strateji ile uyumlu olmalıdır.Örgütsel yapı ve oluşturanların kişisel ve mesleki becerileri dikkate alınmalıdır.Organizasyon yapısında değişlik yapmadan yeni strateji başarılı olmaz.
Örgütsel yapı kurmanın temel nedeni
Yetki :Örgütsel kaynakların kimler tarafından ne ölçüde kullanılacağını ortaya koyar.Yönetimin örgütü yeterince kontrol edebilmesi için görev görev ve yetkileri dağıtmak ve belirlemek gerekir.Organizasyonun içinde uygun bir iletişim kurulmalıdır.
Organizasyon şeması
Basık yapı aha az kademe vardır.Yetki devri çoktur.Politikalar alt kademelere çabuk ve bozulmadan ulaşır.
Uzun ve sivri yapı :Çok kademeli hiyerarşi vardır.Politikalar aşağıya geç ulaşır.Yetki devrinden hoşlanmayan, tutucu ve risk almaktan hoşlanmayan yöneticilerin tercih ettiği bir yapıdır.
Örgütsel yapı
1 )Girişimci yapı :Yeni kurulmuş, her türlü görev ve yetkinin tek başına kurucu tarafından üstlenildiği örgüt yapısıdır.geçici olup kısa zamanda gelişeceği için en basit ve dinamik yapıdır.
2 )Fonksiyonel yapı :Küçük boyutun yetersiz kalmasından orta ölçeğe geçiştir.( Satın alma, Üretim, Finans, Muhasebe, Personel, Pazarlama gibi. )
3 )Ürün bölümüne göre yapı :Orta büyüklükteki işletmenin büyüme stratejisi izleyerek ürün ve pazar çeşitlendirerek ortaya çıkan reorganizasyondur.( Et ürünleri, süt ürünleri, çocuk giyimi, mefruşat..)
4 )Coğrafi bölüme göre yapı :Faaliyetlerini yurt içi ve yurt dışına kaydırdıkları durumda ortaya çıkar.Yerel ihtiyaçlar daha iyi görülür ve üretimin iyileşmesi ve rekabet avantajı sağlanır.
Faydaları şunlardır.
Ürün ve hizmetleri yöreyi iyi bilen ve yörenin ihtiyaçlarına uygun sunulur.
Bölgenin sosyo kültürel, teknolojik ve yasal ihtiyaçlarına uyum sağlanır.
Farklı bölgelerde aynı ürünü üretmek hammadde, işgücü maliyeti, teknolojide işletmeye rekabet avantajı sağlar.
Bölgesel kâr merkezi sorumluluklarından dolayı bölgeler arası yarış başlayacaktır.
Değişik ulusların ihtiyacına uygun ürünler üretilebilir.
Bölgesel ihtiyaçlara uygun yönetici programları uygulanır.
5 )Çok bölümlü yapı :Ürün bölümü yapılanması gibi kendi aralarında benzer sektör ve faaliyet açısından gruplandırılır.Her grubun yöneticisi genel koordinatöre bağlıdır.( Gıda , Turizm )
6 )Benzer SıB’ ler oluşan çok bölümlü yapı :Çok boyutlu örgüt yapısına benzer.
7 )Matriks yapı :ıki boyut vardır.Biri fonksiyonel kıstaslara göre biçimlendirme, diğeri teknik düzeyde farklı üretim projelerinden oluşan ürüne göre bölümlendirilmiştir.Yararları şunlardır.
Hem fonksiyonel hem de ürün proje kıstasları bileşiminin yararlarını sağlar.
Ekonomik, maliyeti en düşük örgütlenme biçimidir.
Esnek bir yapı biçimidir.Çalışanlar başka projelere kolayca geçebilir.
ıdeal bir pratik eğitim aracıdır.
Personel monotonluktan kurtulur.Motivasyonu yüksek olur.
8 )Şebeke tipi yapı :En sık kullanılan yapıdır.Kendi örgütlerini kurmak yerine taşeronlara kaliteli ve ucuza yaptırarak rekabet avantajı sağlarlar.Küreselleşme olgusunun sonucudur.Ülke içinde değil uluslar arası uzman kuruluşlar la da çalışabilirler.
Kaynak dağılımı :Beş ana grupta toplanır.Finansal, Fiziksel, Beşeri, Örgütsel ve Teknolojik Kaynaklardır.En esnek ve en önemli kaynak finansal kaynaktır.Resmi ve yürürlükte olan strateji arasında fark olabilir.
Kağıt stratejisi :Bir firmanın stratejisi, stratejinin kaynaklar bakımından nasıl destekleneceğini belirtmeyip, sadece kelimelerle ifade etmesidir.
Kaynakların dağılımı için dikkate alınacak araçlar :Bunlar, BDG matris, Hoffer matrisi, Yönlendirici politika matrisi, Patel ve Younger matrisi ile diğer portföy analizleridir.Bunlar hangi SıB’ e ne ölçüde kaynak tahsis edileceğini göster.
Bütçe :Belirlenen hedeflere ulaşabilmek için önümüzdeki bir dönem içinde gerçekleştirilebilecek faaliyetlerden elde edilecek gelir ve harcamaların parasal değerlerle ifade edildiği kısa dönemli bir plandır.
Sıfır tabanlı bütçe aha önce hazırlanmış bütçelerde bazı değişiklikler ya da ilaveler yapılarak hazırlanması yerine, yöneticileri daha önce bu konuda hiç bir şey yapılmamış varsayımını kullanarak daha geniş platformda düşünmeye ve daha yaratıcı olmaya sevk etmektir.
Esnek bütçelererformansın ölçülmesinde kullanılan standartların firmanın çevresel ve firma içi faktörlerin de etkisi ile faliyet seviyelerinde görülebilecek muhtemel gelişmeler paralelinde değişken olarak hazırlanması imkanını vermektedir.Farklı faaliyet seviyelerine göre standartların işlevlerini yitirmemeleri sağlanmaktadır.
Bütçe çeşitleri
1 )ışletme faaliyet bütçeleri :Satış, Üretim, Direkt malzeme, Satın alma, Direkt işçilik, Genel imalat giderleri, Dönem giderleri, Gelir tablosu bütçesidir.
Gelir tablosu bütçesi :ışletmenin genel ve özel amaçlarına uygun verimlilik ve kârlılık esaslarına göre yapılan planların faaliyet sonuçları üzerindeki etkisini gösterir.
2 )Finansman ve yatırım bütçeleri :Fonların makul bir maliyetle sağlanması, en etkili biçimde kullanılması ve sermaye yatırımlarının en iyi seçenekle yapılıp, sağlıklı bir stok politikasının sürdürülmesiyle ilgilidir.En önemli bütçelerdir.Bunlar
Yatırım, Nakit, Stok, Bilanço bütçesidir.
Yatırım Bütçesi :Bir işletmenin gelecek dönemlere ilişkin yatırım giderlerini ilgili proje ve ara dönemlere göre belirleyen bütçeye denir.Dörde ayrılır.
Yenileme yatırımları :Fiziki ömrünü doldurmuş üretim araçlarının yenilenmesi ya da teknolojik gelişmeler nedeni ile verimsiz kalmış üretim araçlarının değiştirilmesidir.
Genişleme yatırımları :Üretim kapasitesini artırmak amacıyla yaptığı yeni yatırımlardır.
Mamullerle ilgili yatırımlar :Üretilen mamullerin kalitesinin düzeltilmesi veya geliştirilmesi yapılan yatırımlardır.
Stratejik yatırımlar :ışletmenin risklerini azaltmak amacıyla bütünleşme veya çeşitlendirme yönünde yapılan yatırımlardır.
Ü N ı T E 7
1 )Ansoff’ un strateji elemanları analizi ve büyüme matrisi
Bu konuda ilk ciddi çalışma Ansoff taraından 1965 yılında yapılmıştır.
a )Faaliyet sahası :Strateji belirlenirken ilk olarak uygun faaliyet sahası seçilir.Önemli olan mevcut faaliyetler ile yeni faaliyetler arasında müşterek bir bağ kurmaktır.
b )Büyüme vektörü :Stratejik iş birimini değişik stratejik alternatifler izleyerek büyütüp geliştirebilirler.
Bunlar :Mevcut pazar, Yeni pazar, Mevcut ürün, Yeni üründür.
Pazara nüfuz etme stratejisi :Aynı ürünle mevcut pazardaki payını artırmaya çalışmaktır.
Pazar geliştirme stratejisi :Yeni pazarlara girmesidir.
Ürün geliştirme stratejisi :Mevcut pazara çeşitledirilmiş ürün sunmaktır.
Çeşitlendirme stratejisi :Yeni ürünle pazarı çeşitlendirmektir.
c )Rekabet avantajı :Yenilik orjinallik politikası izleyerek rakiplere karşı üstünlük sağlamaktır.
d )Sinerji :Etimolojik anlamı işbirliğidir.Yeni bir faaliyette başarılı olma yeteneğinin ölçüsüdür.
2 )M.Porter’ ın jenerik stratejisi
Bu görüşün temelini rekabetçi stratejiler oluşturur.
Rekabetçi avantajlar
a )Düşük maliyet avanyajı
b )Farklılaştırma avantajı
Rekabetçi amaçlar
a )Geniş müşteri hedefi
b )Dar müşteri hedefi
Rekabetçi avantajlarla, amaçlar birleştirildiğinde ‘’ jenerik stratejiler matrisi ‘’ oluşur.
a )Maliyet liderliği :Maliyeti düşürerek avantaj elde etmektir.Bunun piyasadaki avantajları şunlara bağlıdır.
Fiyatın talebe duyarlı ( esnek ) olması
Ürünlerin standart ( seri üretim ) olması
Ürün farklılaştırmasının alıcı için önemli olmaması
Alıcıların ürünleri benzer amaçlarla kullanması
b )Farklılaştırma stratejisi :Müşteri için ayrıcalıklı ve özellik taşıyan tek firma olmaya çalışırlar.Müşterinin fazla fiyat ödemeye razı olmasını hedeflerler.Bu fiyat pazarın kaldırabileceği kadar olmalıdır.
Uygulamada dört yöntem vardır.
a )Daha üstün bir teknolojiye dayanarak yapılan farklılaştırma
b )Kaliteyi iyileştirerek yapılan farklılaştırma
c )Destek ve satış sonrası hizmetleri farklılaştırma
d )Rakiplerle aynı kalitedeki ürünü düşük fiyata vererek farklılaştırma
c )Odaklaşma stratejisi :Maliyet ve farklılaştırma odağı olarak ikiye ayrılır.En belirgin özelliği dar bir müşteri kitlesi hedeflenir.Faaliyetler dar bir alıcı grubuna ya da bölgeye yönlendirilir.
Maliyette odaklaşma :Maliyetleri düşürerek pazara derinlemesine girmeyi sağlar.Çimento, tuğla, kereste işletmeleri maliyet odaklıdır.
Farklılaştırmada odaklaşma ar bir Dar bir pazar ve belli bölgede uygulanır.Etkin ve üstün ayrıcalıklar kazanmak için yapılır.( Rolls Royse )
d )Hızlı cevap verme stratejisi :Elini çabuk tutma, rakiplerden hızlı hareket etme üzerine kuruludur.Şu şekilde olur.
Yeni ürünler geliştirme ( ATT )
Ismarlama ürünlerde sipariş süresini kısaltma ( GE )
Mevcut ürünleri iyileştirme ( Japonya )
Sipariş süresini kısaltma ( Benetton )
Pazarlama çabalarını yeni ihtiyaçlara uyarlama ( Elder firması )
Müşteri isteklerine cevap verme
Pazarda ağır hareket eden firmalar baş başa rekabetten kaçabilir.( Motorola )
Hızlı hareket eden firmalar yüksek değere sahiptir.
3 )H.Mıntzberg farklılaştırma stratejileri
a )Fiyat farklılaştırma :Ürün ve hizmet fiyatlarını düşürerek cazip hale getirir.Standart ve tüketim malları için geçerlidir.
b )ımaj farklılaştırma :Görünüm ve estetik açıdan değişiklik kazandırılır.Araba bagajına rüzgarlık takmak gibi.
c )Destek farklılaştırma :Nitelikten çok destek hizmetlerde farklılaştırma yaratılır.Garanti süresi, garanti belgesi gibi.
d )Kalite farklılaştırma :Ürün veya hizmette ve niteliğinde müşteri için cazip hale getirebilecek çabaların tümüdür.
e )Tasarım farklılaştırma :Var olan ürünün tasarımını değiştirerek farklı bir ürün ortaya konur.
f )Farklılaştırmama stratejisi :Geleneksel ürünler muhafazakar bir düşünce ile zaman içinde değişikliğe uğratmadan piyasaya sürmesidir.
4 )Wrıght, Prıngle ve Kroll’ un küçük boyutlu işletmeler için jenerik stratejileri
a )Küçük işletme birimleri için jenerik stratejileri
Odaklaşma Düşük maliyet
Farklılaştırma
Maliyet / Farklılaştırma
Kaliteye önem verme
Süreç yenilikleri
Ürün yenilikleri
Sistem yenilikleri
Ayırıcı yetenek desteği
b )Büyük işletme birimleri için izlenecek jenerik stratejileri
Düşük maliyet
Farklılaştırma
Düşük maliyet / Farklılaştırma
Karma stratejileri
Ü N ı T E 8
Portfoy analizi :ışletmenin mevcut yatırımlarını kullanılan değişik ölçülere göre değerlendirme, bunların gelecekte işletmeye sağlayacağı yarar ve olanakları tahmin etmesi ve sonuç olarak bu değerlendirmeden hareket ederek işletmenin kaymakların tahsisine yol gösterme amacıyla yapılan analitik bir tekniktir.
ışletmenin stratejik nitelikteki işi veya ürünü :ışletmeler SıB’ lerini ayırt etmek için aşağıdaki ölçüleri kullanır.
Her biri ayrı bir işletme birimidir.Her ürünün kendine özgü bir pazar özelliği ve hayat eğrisi vardır.
Yatırılmış sabit ve döner sermaye ile tahsis edilmiş personel mevcuttur.
Genel sorumlu yöneticileri vardır.
Kendi rakipleri ve paylaştığı pazarı vardır.
Biribirinden bağımsız tedarik, üretim, pazarlam, finansman uygulamaları vardır.
Her SıB’ in ayrı bir görevi vardır.
ışletmenin bir kısmı veya bir ürünü teşkil eder.
1 )Boston danışma grubunun ( BDG ) portföy analizi
Yıldızlar veya nakit inekleri :Nakiti kendi kendine yeter ve ihtiyacı olan kendileri yaratır.
Nakit inekleri :Kârlı bir yatırımı ifade eder ve bol nakit sağlayan ürünlerdir.
Çocuk gibi bakıma muhtaç olanlar
azar hissesini koruyabilmek için çok nakite ihtiyaç duyarlar.Köpekler :Nakit tuzağıdır.Ne nakit getirir ne de nakte ihtiyaç duyarlar.
2 )Yönlendirici politika matrisine göre portföy analizi
ılk defa Shell Kimya Şirketi tarafından gerçekleştirilmiştir.ıki boyutlu alanda inceleme yapar.Dikey eksende rekabet yeteneği, yatay eksende ise faaliyet alanı yer alır.Bu matrisin en önemli özelliği mevcut faaliyet alanlarını ve girmeyi düşündüğü faaliyet sahalarını aynı anda değerlendirir.
Rekabet yeteneğinin analizinde kullanılan ölçüler
1 )ışletmenin pazardaki durumu
2 )Üretim imkan ve yetenekleri
3 )Ar – ge ve yenilik yapma gücü
Faaliyet alanını değerlendirmekte kullanılan ölçüler
1 )Pazar büyüme oranı
2 )Pazarın kalitesi
3 )Hammadde temini imkanı
4 )Dış çevresel etkenlerin gücü
3 )Değer matrisine göre uygun ve uygun olmayan yatırım bölgeleri
a )Değer matrisinin kurulması :Walsh ve Mack, sermaye maliyetleri ile yatırımların kârlılığının portföy analaizndeki önemini ilk kez vurgulamışlardır.Değer matrisi ile SıB’ lerin yeri tayin edilir ve taşıdığı değer tayin edilir.
b )Yatırımların kârlılığı :ıdeal kârlılıkla, mevcut kârlılık arasındaki farkı görmek ve kapatmak için izlenecek yolu gösterir.
Yatırım kârlılığı = Satışlar / Aktifler
4 )Trafik lambası matrisi analizi :GE geliştirmiştir.ıki boyutludur.Birinci boyut endüstri dalının çekiciliği, ikinci byutta ise işletmenin gücü gösterilir.Her iki boyutta düşük, orta ve yüksek bölümü vardır.
Endüstri dalının çekiciliği :Endüstrinin büyüme hızı, yaşı, pazar büyüklüğü, rekabetin yapısı, Endüstri dalının sosyal, beşeri ve yasal koşulları, endüstrideki teknolojik seviye, kârlılık oranları gibi.
ışletmenin gücü :ışletmedeki teknolojik seviye, Kârlılık oranları, pazar büyüme oranı, prestij ve imaj, ışletmenin yönetsel ve beşeri gücü, rekabet gücü, pazar payı, endüstri içindeki büyüklüğü gibi.
4 )Pims analizi
azarlama stratejilerinin kârlılığa etkisi demektir.Buzzel, Schoffler, Heany’ nin araştırmalarıdır.Amacı :Farklı rekabet koşullarında ve farklı konularda faaliyet gösteren işletmelerin bekledikleri kârlılıkla amaçlarına ilişkin bilgi sağlamaktır.
Pazar payının kârlılık üzerinde etkisi çok fazladır.Pazar payı artarken kârlılıkta artar.Aktif kârlılığı artıran en önemli sebep yüksek kaliteye sahip olmaktır.
ıkinci kriter de yatırım yoğunluğudur. Yatırım yoğunluğu =Toplam aktifler / Satışlar Oran yükseldikçe toplam aktiflerin kârlılığı azalır.
Üçüncü kriter işletme faktörleridir.
5 )Thompson ve Strickland’ ın stratejik kümeleme analizi azar büyüme ve rekabet durumu olmak üzere iki değişkenli matrisi vardır.
2.Bölge 3.Bölge
a )Uzmanlık stratejisinin yeniden düzenlenmesi a )Tasarruf etme
b )Yatay entegrasyon b )Çeşitlendirme
c )Kopya c )Kopma
d )Tasfiye etme d )Tasfiye etme
6 )Hofer’ in analizi :Stratejik avantajın analizleri yöntemini ortaya atmıştır.BDG yöneltilen eleştirilere cevap niteliği taşır.ışletmeyi rekabet durumu ve ürün – pazar gelişme safhaları açısından analiz eder.
Ürün hayat eğrisine başlangıç, büyüme, olgunluk, düşüş ve sarsılma ve kendine gelme safhasını eklemiştir.
Hofer analizi yatırımlarını çeşitlendirmiş, değişik pazar paylarına sahip işletmelerin durumunu analiz etmek için kullanılır.
7 )Patel ve Younger rehberlik analizi
a )Pazar payını arttırma
b )Durumunu koruma
c )Endüstri ile beraber büyümeye devam etme :Endüstri büyümesine
d )Harmanlama
e )Seçici olma ve durumu iyileştirme
f )Peyderpey geriye çekilme
g )Etrafına bak
h )Uygun bir yer bul ve onu koru
l )Derhal terk et
Ü N ı T E 9
Politikaların fonksiyonları
Yol göstericidir.
Alt kademelere yetki devrini kolaylaştırır.
Üst kademeye kontrolde standart niteliği taşır.
Yöneticilerin karar verme süresini kısaltır.
Çıkar grupları için standart ve adalet sağlar.
Birimler arası çatışmayı azaltır.
Etkin geri besleme sağlar.
Stratejik kararların uygulanmasını kolaylaştırır.
Finans ve muhasebe işlevlerine ilişkin politikalar
a )Sermaye, oto finansman ve borç tedariki :Faaliyetlerin nasıl finanse edileceğini belirleyen kısa ve uzun dönemli politikalardır.
b )Kiralama ve satın alma seçenekleri :Sermaye temin politikalarıdır.
c )Yatırım ve risk politikaları :Yatırımlar için gerekli finansal politikalardır.
d )Sabit kıymet politikaları :Amortisman ayırımına ilişkin politikalardır.
Pazarlama işlevine ilişkin politikalar
a )Ürün ve pazar politikaları :Önce ürün hattı belirlenir.Pazar ihtiyaçlarına göre kalite ayarlanır.ışletme ürün tasarım politikalarını belirleyip ürün piyasaya sunulur.
b)Dağıtım politikaları
Büyüme ve gelişme stratejisinde pazara derinlemesine nüfuz etmek için en yüksek pazar payını sağlayacak kanallar seçilir.
Tasarruf stratejisinde ekonomik olan tek kanalı tercih eder.
ıstikrar stratejinde en uygun kâr marjı veren bir veya bir kaç kanalı tercih eder.
Kâr ve harmanlamada en ekonomik kanal seçilir.
Dağıtım kanalı ise işletme, bayiler, perakendeciler ve nihai müşterilerdir.
c )Tutundurma politikaları :Ürünü tutundurmak için hangi reklam araçlarına başvuracaklarına ilişkin politikalarıdır.
Büyüme ve pazara derinlemesine nüfuzda tüm reklam araçları kullanılır.
ıstikrarda en ekonomik ve uygun olanı seçilir.
Tasarrufta ise kısıtlı bütçe ile en ekonomik olan ile, var olduğunu hatırlatacak kampanyalar yaparlar.
d )Fiyat politikası :Ürünün özellikleri, maliyeti, rekabet durumu ve işletme stratejisi belirlenir.
Büyümek, yeni pazara girmek ve pazar payını artırmak isteyen firma fiyatın belirleyicisi, diğer firmalar takipçisi olur.
ıstikrar ve durgun büyümede firmalar fiyatın sabit kalacağı, enflasyona bağlı artacağını savunur.
Tasarrufta firmalar rekabetin az olduğu maliyetlerini düşürebileceği alanları seçer.
e )Satış sonrası hizmet :Büyüme ve gelişmede yetkili servisler aracılığı ile yürütülür.
Durgun büyümede bunlara ek olarak kendi kuracakları firmalar tarafından yürütebilir.
Tasarrufta başka firma ve markalara hizmet veren kuruluşlarla işbirliğine gidebilir.
f )Tüketici koruma politikaları :Garanti süresi içinde bakım ve onarım, ücretsiz kurslar, değişim, bilgilendirme politikaları mevcuttur.Tüketiciyi koruma politikası başarının şartıdır.
Üretim ve satınalma politikaları
ışletmenin asli fonksiyonu mal ve hizmeti ekonomik biçimde üretmektir.Üretim yöneticisinin görevi, girdi temini, maliyet kontrolü ve çıktı sürecini kaliteli ve ekonomik gerçekleştirmelidir.
a )Kapasite kullanım politikaları :Hangi stratejiyi seçerse o stratejinin gerektirdiği üretim miktarını sağlayacak kapasiteye sahip olmalıdır.Ek yatırım yapmadan kapasite arttırmak istiyorsa atıl kapasitesi olmalıdır.Bunun için vardiya sayısını, mevcut kapasiteyi arttırmak ve yeni teknolojileri seçmek sayılabilir.
b )Kuruluş yeri seçim politikaları :Etkileyen faktörleraşağıdadır.
Yerin müşteriye yakınlığı
Dağıtım imkanları ve pazarlama kanallarının çeşitliliği
Hammadde temin, maliyeti ve nakliye kolaylığı
ışgücü temin ve maliyeti
Enerji kaynaklarının bolluğu ve maliyeti
c )Hammadde temin politikaları :En önemli politikası satın alma seçeneklerinin belirlenmesidir.Satıcı az ve üretim kapasitesi yetersiz ise ;
ıkame hammaddelere yönelirler.
Kendileri üretir veya dikey bütünleşmeye gider.(Hammadde üretene ortak olur.)
d )Üretim yöntem ve teknoloji politikaları
e )Üretim araçlarının bakım politikaları
ınsan kaynakları yönetim politikaları
ınsan kaynakları sürekli yenilenmesi ve geliştirilmesi gerekir.ınsan kaynaklarının kısa ve uzun dönemli planlamaları, kariyer ve terfi planları çok önemlidir.Büyüme stratejisini seçen işletmelerde en maliyetli politikalardır.
Araştırma ve geliştirme politikaları
Araştırma aha çok bilinmeyen bir teknoloji ürün ya da bilgiyi ortaya koymak, keşfetmek ve bunları yaşama aktarmaktır.
a )Uygulamalı araştırma :Ticari bir uygulama gerçekleştirmek, teknik bilgi kapasiteni artırmak ve uygulamaya aktarmak için kullanılır.
b )Özel saha araştırması :Özel ve sınırlı alanda bilinmeyen bilgilerin keşfedilmesidir.
c )Temel araştırma :Bilgi stokunu artırmak, bilinmeyeni keşfetmek ve teknolojik bilgi potansiyelini arttırmaktır.
Geliştirme :Mevcut teknoloji ya da bilgiyi yeni ürünlere uygulama, bilineni daha etkin kılma çabasıdır.
a )Basit geliştirme :Mevcut bilgileri düzenli hale koymadır.Eleştirisel gözle bakarak maliyet, kalite ve verimlilik yararları sağlanır.
b )Teknolojik geliştirme :Bir takım hesaplar, tecrübeler ve deneyler yaparak müşteri yararına bir değişikliğin gerçekleştirilmesidir.
c )Bilimsel geliştirme :Hayal gücü ve tecrübe yanında araştırma elemanları istihdam ederek bilimsel bir tekniğin yeni bir ürüne uygulanması veya bir üretim sürecine uygulanması veya üretim sürecine uygulanarak verimlilik artışı sağlanmasıdır.
Halkla ilişkiler politikalar
Hukuksal politikalar
Ü N ı T E 10
Küreselleşme :Artan sınır ötesi faaliyet ve anında uluslar arası iletişime imkan veren bilgi teknolojisi yardımıyla oluşan değişim sürecidir.
Uluslararasılaşmak :Ülke sınırlarını aşan ekonomik faaliyetlerin yaygınlaşmasını ve çoğalmasını ifade eder.
Bu iki kelime aynı anlama gelmese de biri birinin yerine kullanılmaktadır.Küreselleşme daha karışık ve dünya üzerine yayılmış ekonomik faaliyetlerin entegrasyonudur.
Globalleşme iki şekilde kendini gösterir.Birincisi uluslar arası ticaretin hızla tüm dünyaya yayılması, ikincisi bu şirketlerin yaptıkları direkt yatırımlardır.Bu durum milli devlet olgusunu aşmakta ve çıkar grupları bağlanmaktadır.
Küreselleşmenin unsurları azara girme, maliyetler, endüstri koşulları ve küresel strateji kaldıraçlarıdır.
Küreselleşme boyutları / Küresel strateji kaldıraçları
Boyutlar Çok uluslu strateji Küresel strateji
Pazar katılımı Spesifik bir model yok Ana pazarda önemli ölçüde pazar paylaşımı ( Elektrolux )
Ürün sunumu Her ülkedealışıldık hale gelmek Dünya çapında standartlaşmış ürünler ( Boeing 737 )
K.D. faaliyet.yeri Tüm faaliyetler her ülkede Yoğunlaştırılmış her ülkede bir faaliyete yönelme
Pazarlama yaklaşımı Yerel Dünya çapında tek düze
Rekabet hareketleri Her ülkede kendine yeterli Ülkeler arasında bütünleşmiş
Endüstri küreselleşmesini yönlendirenler
Pazar faktörü
Maliyet faktörü
Çevresel faktörler
Rekabet faktörleri
Küresel strateji kaldıraçları için düzenlemeler
Ana pazar katılımı
Ürün standardizasyonu
Tekdüze pazarlama
Bütünleşmiş rekabet hareketleri
Küresel stratejiden melez ( Hybrid ) Stratejiye geçiş
Çeşitli ülkelerdeki birimler faaliyetlerini sadece bir uluslararası merkezden sürdürmekle kalmazlar ayrıca, birbirleriyle de ilişki de bulunarak yürütürler.Müşteriye hızlı cevap vermek ve onu kaçırmamak için işbirliği yaparlar.Küreselin bir adım ötesindedir.
1 )Uluslararası strateji
Ülkelerdeki birimler bağımsızdır.
Her birim bağımsız olarak kendi pazarında faaliyet gösterir.
Merkez diğer birimlerden farklı değildir.
Çok uluslu firmalar her ülkede faaliyet gösterirler.
2 )Küresel strateji
Ülkelerdeki birimler bir merkeze bağlıdır.
Merkez, ülkeler için standart ürün çalışmaları yapar.
Ölçek ekonomisi yaratmak için üretim tek merkezde yapılır.
Merkez tüm faaliyetlere karar verir, faaliyeti paylaşır ve bütünleştirir.
3 )Melez strateji
Birimler, hem merkez hem de birbiri ile ilişkili faaliyette bulunurlar.
Birimler sadece karşılaştıkları özel durumlara uyabilirler.
Çok hareketlilik, müşteri ihtiyaçları için işbirliği vardır.
Telekomünikasyon ve internetten yararlanırlar.
Müşteri kaybetmemek için tüm imkanları kullanırlar.
Küresel ve uluslararası strateji seçimi
a )Ford şirketinin anahtar ülke matrisi
Ford uluslararası traktör firması tarafından geliştirilmiş olup iki boyutludur.
1 )Ülke çekiciliği boyutunda
Pazar büyüklüğü
Pazarın büyüme hızı
Fiyat kontrol düzenlemeleri
Tarife bariyerlerinin olmaması
ıhracat gereksinimleri
Enflasyon oranı
Dış ticaret dengesi
Politik faktörler
2 )Rekabet gücü boyutunda
Mutlak pazar payı
Endüstri durumu
Ürün uygunluğu
Birim başına kâr
Net satıcı maliyetinin kâr içindeki yüzdesi
Pazar desteği
b )Seçilmiş uluslararası stratejik alternatifler matrisi
Firmalar genellikle yabancı pazarlara girerlerken yabancı ortak ihtiyacı duyarlar.Dowidson isimli düşünür, mümkün stratejileri değerlendirmeye yardımcı olacak bir yöntem ortaya koyar.ıki boyutu vardır.
1 )Ülkenin çekiciliği boyutu
Pazarın büyüklüğü
Pazarın büyüme oranı
Ekonomik ve poltik düzenlemeler
2 )Ürünün rekabet gücü
Pazar payı
Müşteriye uygunluğu
Giderleri karşılama payı
Pazar desteği
Ülkelerin küresel ve uluslararası pazzarlara açılma nedenleri
a )Atak nedenler
Yeni pazar arayışı
Maliyetleri azaltma ve yüksek kâra ulaşma
Tepe yönetiminin büyüme arzusunu tatmin etme
b )Savunmacı nedenler
Yerel pazarı koruma
Diğer pazarları koruma
Hammadde arzı güvencesi
Teknoloji kazanma
Coğrafi farklılaştırma
Yeni faaliyetler için temel oluşturma
Uluslararası ülkelerdeki faaliyetleri kontrol derecesi açısından ve risk derecesi açısından en düşük strateji dolaylı ihracat,
direkt ihracat ve ticaret şirketleri olurken, kontrol derecesi en yüksek yatırım ve pazarlama biçimi, üretim tesisi kurmak, kendi firmasını kurmak ve başka firmayı satın almaktır.( Miller ve Dess diyagramı ortaya çıkarmıştır. )
Küresel stratejilerin yararları
a )Üretim maliyetlerini düşürmek
Üretim ve faaliyetlerini birleştirerek
Düşük faktör maliyetlerinden yararlanmak
Esneklikten yararlanmak
Pazarlık gücünü artırmak
b )Ürün ve üretim kalitesini iyileştirme aha az sayıda ürün ve programa odaklanır.Ürün ve üretim kalitesini artırır./Toyota
c )Genişletilmiş müşteri önceliğini sağlama :Küresel hizmet ve tanınma ile müşteri önceliklerini iyileştirebilirler./Fast food ve içecek firmaları
d )Artmış rekabetçi kaldıracını sağlama :Küresel bir strateji, rakiplere karşı atak yapmak onları etkileyici ve sindirici yarar sağlar.
Küresel stratejinin sakıncaları
a )Pazar katılımına yaklaşım
b )Ürün standartizasyonu
c )Standardize edilmiş ürün
d )Faaliyetlere yoğunlaşma
e )Tekdüze pazarlama
f )Bütünleşmiş rekabetçi hareketler
Endüstrinin küreselleşmeye yönelten özellikleri
a )Pazar koşulları
b )Maliyet koşulları
c )Hükümetlerin sağladıkları koşullar
d )Rekabet koşulları
Ü N ı T E 11
Stratejik yönetim sürecinin aşamaları
Analiz ve teşhisler :Genel çevre, uluslar arası çevre, endüstri çevresi ve işletme içi faktörler incelenir.
Seçimi evresinde :Alternatiflerin kapsamı ve farklı stratejileri inceleme ve analiz önem kazanır.
Uygulanması :Organizasyon yapısı karşımıza çıkar.Örgütsel yapı ile strateji arasında önemli bağlar vardır.Seçilecek strateji örgüt yapısını yeniden şekillendirmektedir.Seçilecek yapı strateji ile uyumlu olmalıdır.Örgütsel yapı ve oluşturanların kişisel ve mesleki becerileri dikkate alınmalıdır.Organizasyon yapısında değişlik yapmadan yeni strateji başarılı olmaz.
Örgütsel yapı kurmanın temel nedeni
Yetki :Örgütsel kaynakların kimler tarafından ne ölçüde kullanılacağını ortaya koyar.Yönetimin örgütü yeterince kontrol edebilmesi için görev görev ve yetkileri dağıtmak ve belirlemek gerekir.Organizasyonun içinde uygun bir iletişim kurulmalıdır.
Organizasyon şeması
Basık yapı aha az kademe vardır.Yetki devri çoktur.Politikalar alt kademelere çabuk ve bozulmadan ulaşır.
Uzun ve sivri yapı :Çok kademeli hiyerarşi vardır.Politikalar aşağıya geç ulaşır.Yetki devrinden hoşlanmayan, tutucu ve risk almaktan hoşlanmayan yöneticilerin tercih ettiği bir yapıdır.
Örgütsel yapı
1 )Girişimci yapı :Yeni kurulmuş, her türlü görev ve yetkinin tek başına kurucu tarafından üstlenildiği örgüt yapısıdır.geçici olup kısa zamanda gelişeceği için en basit ve dinamik yapıdır.
2 )Fonksiyonel yapı :Küçük boyutun yetersiz kalmasından orta ölçeğe geçiştir.( Satın alma, Üretim, Finans, Muhasebe, Personel, Pazarlama gibi. )
3 )Ürün bölümüne göre yapı :Orta büyüklükteki işletmenin büyüme stratejisi izleyerek ürün ve pazar çeşitlendirerek ortaya çıkan reorganizasyondur.( Et ürünleri, süt ürünleri, çocuk giyimi, mefruşat..)
4 )Coğrafi bölüme göre yapı :Faaliyetlerini yurt içi ve yurt dışına kaydırdıkları durumda ortaya çıkar.Yerel ihtiyaçlar daha iyi görülür ve üretimin iyileşmesi ve rekabet avantajı sağlanır.
Faydaları şunlardır.
Ürün ve hizmetleri yöreyi iyi bilen ve yörenin ihtiyaçlarına uygun sunulur.
Bölgenin sosyo kültürel, teknolojik ve yasal ihtiyaçlarına uyum sağlanır.
Farklı bölgelerde aynı ürünü üretmek hammadde, işgücü maliyeti, teknolojide işletmeye rekabet avantajı sağlar.
Bölgesel kâr merkezi sorumluluklarından dolayı bölgeler arası yarış başlayacaktır.
Değişik ulusların ihtiyacına uygun ürünler üretilebilir.
Bölgesel ihtiyaçlara uygun yönetici programları uygulanır.
5 )Çok bölümlü yapı :Ürün bölümü yapılanması gibi kendi aralarında benzer sektör ve faaliyet açısından gruplandırılır.Her grubun yöneticisi genel koordinatöre bağlıdır.( Gıda , Turizm )
6 )Benzer SıB’ ler oluşan çok bölümlü yapı :Çok boyutlu örgüt yapısına benzer.
7 )Matriks yapı :ıki boyut vardır.Biri fonksiyonel kıstaslara göre biçimlendirme, diğeri teknik düzeyde farklı üretim projelerinden oluşan ürüne göre bölümlendirilmiştir.Yararları şunlardır.
Hem fonksiyonel hem de ürün proje kıstasları bileşiminin yararlarını sağlar.
Ekonomik, maliyeti en düşük örgütlenme biçimidir.
Esnek bir yapı biçimidir.Çalışanlar başka projelere kolayca geçebilir.
ıdeal bir pratik eğitim aracıdır.
Personel monotonluktan kurtulur.Motivasyonu yüksek olur.
8 )Şebeke tipi yapı :En sık kullanılan yapıdır.Kendi örgütlerini kurmak yerine taşeronlara kaliteli ve ucuza yaptırarak rekabet avantajı sağlarlar.Küreselleşme olgusunun sonucudur.Ülke içinde değil uluslar arası uzman kuruluşlar la da çalışabilirler.
Kaynak dağılımı :Beş ana grupta toplanır.Finansal, Fiziksel, Beşeri, Örgütsel ve Teknolojik Kaynaklardır.En esnek ve en önemli kaynak finansal kaynaktır.Resmi ve yürürlükte olan strateji arasında fark olabilir.
Kağıt stratejisi :Bir firmanın stratejisi, stratejinin kaynaklar bakımından nasıl destekleneceğini belirtmeyip, sadece kelimelerle ifade etmesidir.
Kaynakların dağılımı için dikkate alınacak araçlar :Bunlar, BDG matris, Hoffer matrisi, Yönlendirici politika matrisi, Patel ve Younger matrisi ile diğer portföy analizleridir.Bunlar hangi SıB’ e ne ölçüde kaynak tahsis edileceğini göster.
Bütçe :Belirlenen hedeflere ulaşabilmek için önümüzdeki bir dönem içinde gerçekleştirilebilecek faaliyetlerden elde edilecek gelir ve harcamaların parasal değerlerle ifade edildiği kısa dönemli bir plandır.
Sıfır tabanlı bütçe aha önce hazırlanmış bütçelerde bazı değişiklikler ya da ilaveler yapılarak hazırlanması yerine, yöneticileri daha önce bu konuda hiç bir şey yapılmamış varsayımını kullanarak daha geniş platformda düşünmeye ve daha yaratıcı olmaya sevk etmektir.
Esnek bütçeler
erformansın ölçülmesinde kullanılan standartların firmanın çevresel ve firma içi faktörlerin de etkisi ile faliyet seviyelerinde görülebilecek muhtemel gelişmeler paralelinde değişken olarak hazırlanması imkanını vermektedir.Farklı faaliyet seviyelerine göre standartların işlevlerini yitirmemeleri sağlanmaktadır.Bütçe çeşitleri
1 )ışletme faaliyet bütçeleri :Satış, Üretim, Direkt malzeme, Satın alma, Direkt işçilik, Genel imalat giderleri, Dönem giderleri, Gelir tablosu bütçesidir.
Gelir tablosu bütçesi :ışletmenin genel ve özel amaçlarına uygun verimlilik ve kârlılık esaslarına göre yapılan planların faaliyet sonuçları üzerindeki etkisini gösterir.
2 )Finansman ve yatırım bütçeleri :Fonların makul bir maliyetle sağlanması, en etkili biçimde kullanılması ve sermaye yatırımlarının en iyi seçenekle yapılıp, sağlıklı bir stok politikasının sürdürülmesiyle ilgilidir.En önemli bütçelerdir.Bunlar
Yatırım, Nakit, Stok, Bilanço bütçesidir.
Yatırım Bütçesi :Bir işletmenin gelecek dönemlere ilişkin yatırım giderlerini ilgili proje ve ara dönemlere göre belirleyen bütçeye denir.Dörde ayrılır.
Yenileme yatırımları :Fiziki ömrünü doldurmuş üretim araçlarının yenilenmesi ya da teknolojik gelişmeler nedeni ile verimsiz kalmış üretim araçlarının değiştirilmesidir.
Genişleme yatırımları :Üretim kapasitesini artırmak amacıyla yaptığı yeni yatırımlardır.
Mamullerle ilgili yatırımlar :Üretilen mamullerin kalitesinin düzeltilmesi veya geliştirilmesi yapılan yatırımlardır.
Stratejik yatırımlar :ışletmenin risklerini azaltmak amacıyla bütünleşme veya çeşitlendirme yönünde yapılan yatırımlardır.
Ü N ı T E 12
Örgüt kültürü :Örgüt üyelerinin paylaştıkları anahtar değerler standartlar, normlar, inançlar ve anlayışlar toplamıdır.
Sembol :Kültürün yerleşmesine yardımcı olan, çalışanlar için bir anlam taşıyan nesne, resim, faaliyet veya olaylardır.
Kahramanlar :Örgüt kültürünün gerektirdiği rolü layığı ile yerine getiren ve diğer çalışanlar için model oluşturan kişilerdir.
Slogan :Bir örgütün amacını, değerini, normunu ya da kültürünü başarı ile ifade eden kelime, satır veya cümledir.
Seremoni :Özel bir olay için bir araya gelen, bir grubun yararı için yapılan, planlanmış bir faaliyettir.
Örgüt kültürünün kavramlarla ilişkisi
Amaç, karar, strateji, plan ve politikaların oluşmasında önemli rolü vardır.
Güçlü kültüre sahip kuruluşlar sembollerle çalışır.
Kültürün güçlenmesi için birden çok kahramana ihtiyaç vardır.
Örgüt üyelerini duygulandıran, heyecanlandıran ve harekete geçiren sloganları vardır.
Kültürü etkileyen en son kavram seremonidir.
Örgüt kültürünün sınıflandırılması :Sınıflamalar içinde en ilginç olanı Byars’ ın Örgütsel kültür ölçeği tekniğidir.ıki boyutludur.Biri katılımcılığın belirlenmesi diğeri çevreye karşı gösterilen faaliyetin özelliğidir.Dört farklı kültürü öngörür.
1 )Etkileşen kültür :ış gören ya da müşteri ihtiyacını karşılamaya yöneliktir.Çevreden çok istek ve ihtiyaçları karşılamaya yöneliktir.( Mac Donalds )
2 )Bütünleşik kültür :ış gören ve müşterilerin ihtiyaçlarını etkilemeye ve değiştirmeye yöneliktir.( Apple, IBM )
3 )Müteşebbis kültürler :Yeni kültür ve hizmet geliştirme de oldukça yenilikçidir.
4 )Sistematik kültürlerrosedürün uygulanması faaliyetlerin yürütülmesi gibi sistemler üzerinde yoğunlaşır.
Çevre strateji ve işletme kültürü ilişkisi
ıki boyutludur.Biri çevresel belirsizlik derecesi diğeri ise çevreden alınan geri bildirimin hızıdır.Dört tür kültür biçimi vardır.
1 )Sert – Erkek Maço Kültürü :Çevresel belirsizlik yüksek, geri bildirim hızlıdır.Davet ve danışmanlığa önem verirler.Yıldız olan ekipler değil kişilerdir.Başarılı olduğu sürece kanuna aykırı olanlara karşı çıkılmaz.Hızlı geri bildirme ihtiyaç duyar.Yapı, kozmetik, film ve reklam sektörü..
2 )Çok Çalış – Sert Oyna Kültürü :Kararların risk derecesi düşük, geri bildirim hızlıdır.Ekip halinde çalışanlar kahramanlardır.Bu kültürde atalet, vurdum duymazlık, monotonluk en önemli tehlikeleridir.Moda, pazarlama, tüketici ürünleri ve elektronik sektörü..
3 )Şirketinin üzerine iddiaya gir kültürü :Başarı riski yüksek, büyük ve uzun yatırımlarda söz olur.Çalışma disiplini yoktur.Her saatte çalışılır.Rekabette ve teknik alt yapıda güçlü olmak gerekir.Uzay, havacılık, araştırma, geliştirme
sermaye yoğun mallar, inşaat, madencilik, yeni biyo teknoloji dalları gibi..
4 )Süreç kültürü :Çevresel belirsizlik riski düşük, geri bildirimin zayıf olduğu şirketlerdir.Personel fazla çalışır ve hata yapmamaya uğraşır.Ünvan, maaş dışı gelirler ve yönetimin inandığı değerleri takip etmek önemlidir.Hükümet örgütleri, kamu kurumları, sigorta şirketleri, finans kurumları, kredi kurumları, banka ve bankerler …
Örgütlerin kültür tipleri ile bunun strateji oluşumuna etkisi
Mill ve Snaw gelenek ve alışkanlıklarına göre dört gurupta toplar.
a )Koruyucu kültür tipi :Muhafazakar inançlara sahip ve düşük risk stratejisi ile çalışılır.Güvenli ve dar bir pazar üzerinde yoğunlaşır.Pazardaki faaliyetleri iyileştirir fakat ürün ve faaliyet çeşitlendirme yoluna gitmezler.Güveni ve istikrarı ön planda tutan ve riski sevmeyen tiplerdir.
b )Geliştirici kültür tipi :Yenilikçi örgüt tipidir.Yeni fırsatlar ve yüksek risk stratejisi uygularlar.Stratejileri büyüme ve gelişme hedeflidir.Yöneticileri ise reformcu, değişimci, atılımcı ve risk alıcıdır.
c )Analizci kültür tipi engelilik ve değişim (zıt) yönler bir arada olup, dengelilik ön plandadır.işletme dengeli büyümeli veya rakiplerle beraber büyümelidir.Yöneticiler maceracı değil kontrollü büyüme taraftarıdır.Risk alıcı tiplerdir.
Dengelilik :Biçimsel yapılar oluşturma ve içsel etkinlik araştırmasına, değişim ise, rakiplerin faaliyet ve stratejilerini kontrol ederek fikir geliştirmeye bağlıdır.
d )Tepki verici kültür tipi eğişim baskıları rakipler ve çevreden gelir.Yöneticiler bu baskılara tepki veremezler.Krizleri önlemek için yapılan ayarlama ve düzeltme stratejileri ön plandadır.Bu tür tasarruf stratejileri krizden kurtulmak ve yaşayabilmek oluşur.yöneticiler zorunlu hallerde risk alır.
Liderlik :Bir grup insanı belirli amaçlar etrafında toplayabilme, bu amaçları gerçekleştirmek için onları, ne yapacakları konusunda harekete geçirme bilgi ve yeteneklerinin toplamıdır.
Etkin bir liderlik için iki temel nitelik vardır.
1 )Lider ileri görüşlü ve geniş bir açısına ( vizyona ) sahip olmalıdır.
2 )Değişim ve yeniliği gerçekleştirmek için yeni stratejik uygulamalara gitmeli ve risk almalıdır.
Büyüme ve gelişme :Vizyonu endüstriye yönelik genişleyen, risk almaktan kaçınmayan cesur ve atak yöneticiler gerektirir.Dinamik bir endüstri uzmanı, piyasayı iyi bilen ve piyasa deneyimine sahip kişilerdir.
Durgun büyüme :Risk asgari düzeydedir.Dikkatli bir kâr planlayıcısıdır.Mevcut durumu yönetmeyi, gereksiz masraflardan kaçmayı ve kârlılığı arttırmayı iyi bilir.
Tasarruf :Yönetici gözünü kırpmadan işçi çıkarabilen, hislerine kapılmayan, tepkilere direnebilen, cesur, kararlı ve acımasız kişiler olmalıdır.Etrafına bakma uzmanıdırlar.Küçülme için güvenli bir imalat ve pazarlama alanına yönelirler.
Kapatma :ışletme hem zayıf rekabet hem de cazip olmayan bir endüstriye sahip ise kapatma stratejisi gündeme gelir.ışletmeyi çalışanlara, rakiplere ve borsada satıp kâr bile elde edebilirler.
Hangi stratejide olursa olsun liderin 3 görevi vardır.
Değişikliğin yönünü belirleme
Organizasyon oluşturma
Örgütsel kültür olşturma
E.Schein liderin örgütsel kültürü değiştirmede beş yöntem uygulanır.
1.Yöntem )Belirli iş ve davranışlara önem verilir.Resmi denetimlere başvurulur.
2.Yöntem )Kritik olaylara ve örgütsel krizlere liderin verdiği tepkidir.Krizi hangi normun çözdüğü ve yarattığı gözlenir.
3.Yöntem )Liderin kendisinin model gibi davranmasıdır.
4.Yöntem )Belirli davranışlar ödüllendirilip olumlu şartlandırma veya ödülsüz bırakarak da olumsuz şartlandırma yaratabilirler.
5.Yöntem )Organisyon eleman seçimi, terfi ettirme ya da işten çıkarma gibi süreçlere başvurabilirler.
Değişimci ve reformcu liderliğin aşamaları
1 )Değişim ihtiyacının farkedilmesi
2 )Paylaşılan vizyon oluşturma
3 )Değişime kurumsal bir kimlik kazandırma
Ü N ı T E 13
Stratejik kontrolün anlamını ve önemini ifade eden iki farklı yaklaşım vardır.
a )Geleneksel stratejik kontrol yaklaşımı :Stratejik yönetim sürecinin son evresi stratejik kontroldür.ışletme stratejisi uygulamaya başladıktan sonra takibi ve kontrolü gereklidir.Bilgi akışı için geri beslemeye ihtiyaç vardır.
b )Çağdaş stratejik kontrol yaklaşımı :Günümüzde yöneticiler değişimi önceden tahmin etmelidirler.Bu sistemde de ileri beslemeye ihtiyaç duyulur.Üç tür kontrol işlevi vardır.
1 )Tahminlerin kontrolü :Anahtar bazı faktörlerin geleceğe ilişkin trendleri izlenir.Ekonomik büyüme, ürün ve hizmetlerin büyümesi, rakiplerin davranışları, girdi maliyetleri gibi )
2 )Stratejik gözetim :Şirketi tehdit edebilecek dış olayların gözlenmesinin yanı sıra, ortaya çıkabilecek fırsatların farkına varılmasını da sağlar.
3 )Uygulama kontrolü :Süreç kontrolü ile stratejik uygulama kontrolünden oluşur.
Süreç kontrolü :Klasik kontrol sistemidir.Stratejinin planlandığı gibi yürüyüp yürümediği ile ilgilidir.Kısa dönemli amaçlarla ilgilidir.
Stratejik uygulama kontrol aha geniş konularla ilgilidir.Dış ve iç çevredeki olayların ve trendlerin sonuçlarına yöneliktir.
Stratejinin uygulanmasında şirket bütçesi önemli bir araçtır.
Stratejik kontrolde kullanılan başarı değerlendirme ölçütleri
Objektif ve subjektif ölçütler kullanılır.ılk ciddi çalışmayı Tilles yapmıştır.Daha sonra Argenti ve Rumenlt yapmıştır.
a )Stratejik değerlemede sayısal ölçütler
Kârlılık oranı
Verimlilik oranı
Hisse senedi oranı
Hisse başına düşen kâr oranı
Satış tutarı ve pazar payı
Kapasite kullanım yüzdesi ve işgücü kaybı
Yeni ve eski müşteri oranları
Üretim maliyetleri, dağıtım maliyetleri
ışgücü devir hızı ve işgücünün devamsızlığı
b )Strateji değerlemede niteliksel ölçütler
Planların tutarlılığı
Plan ve kaynakların risk tercihi
Planların uygulanabilirliği
Planların çevresel ihtiyaçlara uyarlanabilirliği
G.E.’ nin PIMS analizinde ve FORTUNE dergisinin ölçütleri
Ürün ve hizmetin kalitesi
Yönetimin kalitesi
Yaratıcılık ve yeni ürünler
Uzun dönemli yatırımlar
Mali yapının sağlamlığı
ışletmenin toplum sorumluluğu
Varlık ve kapasite kullanımı
Eleman yetiştirme ve elde tutma yeteneği
Başarı ölçümü
En çok kullanılan araç toplam aktif ve yatırım kârlılığıdır.Diğer bir konu da yarattığı katma değerin ölçülmesidir.
Katma Değer =Toplam satışlar – Satın alınan hammadde maliyeti
Katma değer getirisi =FVÖK X 100 / Katma değer
Bölüm ve birimlerin başarısının ölçülmesi
1 )Standart maliyet merkezleri :Standart maliyet tutarı üretilen birimle çarpılır ve toplam standart maliyet bulunur.Bu beklenen üretim maliyetidir.Beklenen değerle fiili değer karşılaştırılır.
2 )Gelir merkezleri :Toplam satıştan beklenen gelir hedefi fiili gelirle karşılaştırılır.
3 )Harcama merkezleri :Yenilik ve atılım yapmak isteyen kuruluşlarda önemlidir.
4 )Kâr merkezleri :Gelir merkezi ile kâr merkezi arasındaki fark performansı verir.
5 )Yatırım merkezleri :Başarısının ölçümünde toplam varlık kârlılığı kullanılır.
Geri besleme :Hiyerarşinin alt düzeyinde gerçekleşen durum ve sonuçların üst kademelerdeki yöneticilere zaman ve doğru biçimde iletilmesi ve bu şekilde kontrole yardımcı olunmasına denir
Örgüt kültürü :Örgüt üyelerinin paylaştıkları anahtar değerler standartlar, normlar, inançlar ve anlayışlar toplamıdır.
Sembol :Kültürün yerleşmesine yardımcı olan, çalışanlar için bir anlam taşıyan nesne, resim, faaliyet veya olaylardır.
Kahramanlar :Örgüt kültürünün gerektirdiği rolü layığı ile yerine getiren ve diğer çalışanlar için model oluşturan kişilerdir.
Slogan :Bir örgütün amacını, değerini, normunu ya da kültürünü başarı ile ifade eden kelime, satır veya cümledir.
Seremoni :Özel bir olay için bir araya gelen, bir grubun yararı için yapılan, planlanmış bir faaliyettir.
Örgüt kültürünün kavramlarla ilişkisi
Amaç, karar, strateji, plan ve politikaların oluşmasında önemli rolü vardır.
Güçlü kültüre sahip kuruluşlar sembollerle çalışır.
Kültürün güçlenmesi için birden çok kahramana ihtiyaç vardır.
Örgüt üyelerini duygulandıran, heyecanlandıran ve harekete geçiren sloganları vardır.
Kültürü etkileyen en son kavram seremonidir.
Örgüt kültürünün sınıflandırılması :Sınıflamalar içinde en ilginç olanı Byars’ ın Örgütsel kültür ölçeği tekniğidir.ıki boyutludur.Biri katılımcılığın belirlenmesi diğeri çevreye karşı gösterilen faaliyetin özelliğidir.Dört farklı kültürü öngörür.
1 )Etkileşen kültür :ış gören ya da müşteri ihtiyacını karşılamaya yöneliktir.Çevreden çok istek ve ihtiyaçları karşılamaya yöneliktir.( Mac Donalds )
2 )Bütünleşik kültür :ış gören ve müşterilerin ihtiyaçlarını etkilemeye ve değiştirmeye yöneliktir.( Apple, IBM )
3 )Müteşebbis kültürler :Yeni kültür ve hizmet geliştirme de oldukça yenilikçidir.
4 )Sistematik kültürler
rosedürün uygulanması faaliyetlerin yürütülmesi gibi sistemler üzerinde yoğunlaşır.Çevre strateji ve işletme kültürü ilişkisi
ıki boyutludur.Biri çevresel belirsizlik derecesi diğeri ise çevreden alınan geri bildirimin hızıdır.Dört tür kültür biçimi vardır.
1 )Sert – Erkek Maço Kültürü :Çevresel belirsizlik yüksek, geri bildirim hızlıdır.Davet ve danışmanlığa önem verirler.Yıldız olan ekipler değil kişilerdir.Başarılı olduğu sürece kanuna aykırı olanlara karşı çıkılmaz.Hızlı geri bildirme ihtiyaç duyar.Yapı, kozmetik, film ve reklam sektörü..
2 )Çok Çalış – Sert Oyna Kültürü :Kararların risk derecesi düşük, geri bildirim hızlıdır.Ekip halinde çalışanlar kahramanlardır.Bu kültürde atalet, vurdum duymazlık, monotonluk en önemli tehlikeleridir.Moda, pazarlama, tüketici ürünleri ve elektronik sektörü..
3 )Şirketinin üzerine iddiaya gir kültürü :Başarı riski yüksek, büyük ve uzun yatırımlarda söz olur.Çalışma disiplini yoktur.Her saatte çalışılır.Rekabette ve teknik alt yapıda güçlü olmak gerekir.Uzay, havacılık, araştırma, geliştirme
sermaye yoğun mallar, inşaat, madencilik, yeni biyo teknoloji dalları gibi..
4 )Süreç kültürü :Çevresel belirsizlik riski düşük, geri bildirimin zayıf olduğu şirketlerdir.Personel fazla çalışır ve hata yapmamaya uğraşır.Ünvan, maaş dışı gelirler ve yönetimin inandığı değerleri takip etmek önemlidir.Hükümet örgütleri, kamu kurumları, sigorta şirketleri, finans kurumları, kredi kurumları, banka ve bankerler …
Örgütlerin kültür tipleri ile bunun strateji oluşumuna etkisi
Mill ve Snaw gelenek ve alışkanlıklarına göre dört gurupta toplar.
a )Koruyucu kültür tipi :Muhafazakar inançlara sahip ve düşük risk stratejisi ile çalışılır.Güvenli ve dar bir pazar üzerinde yoğunlaşır.Pazardaki faaliyetleri iyileştirir fakat ürün ve faaliyet çeşitlendirme yoluna gitmezler.Güveni ve istikrarı ön planda tutan ve riski sevmeyen tiplerdir.
b )Geliştirici kültür tipi :Yenilikçi örgüt tipidir.Yeni fırsatlar ve yüksek risk stratejisi uygularlar.Stratejileri büyüme ve gelişme hedeflidir.Yöneticileri ise reformcu, değişimci, atılımcı ve risk alıcıdır.
c )Analizci kültür tipi engelilik ve değişim (zıt) yönler bir arada olup, dengelilik ön plandadır.işletme dengeli büyümeli veya rakiplerle beraber büyümelidir.Yöneticiler maceracı değil kontrollü büyüme taraftarıdır.Risk alıcı tiplerdir.
Dengelilik :Biçimsel yapılar oluşturma ve içsel etkinlik araştırmasına, değişim ise, rakiplerin faaliyet ve stratejilerini kontrol ederek fikir geliştirmeye bağlıdır.
d )Tepki verici kültür tipi eğişim baskıları rakipler ve çevreden gelir.Yöneticiler bu baskılara tepki veremezler.Krizleri önlemek için yapılan ayarlama ve düzeltme stratejileri ön plandadır.Bu tür tasarruf stratejileri krizden kurtulmak ve yaşayabilmek oluşur.yöneticiler zorunlu hallerde risk alır.
Liderlik :Bir grup insanı belirli amaçlar etrafında toplayabilme, bu amaçları gerçekleştirmek için onları, ne yapacakları konusunda harekete geçirme bilgi ve yeteneklerinin toplamıdır.
Etkin bir liderlik için iki temel nitelik vardır.
1 )Lider ileri görüşlü ve geniş bir açısına ( vizyona ) sahip olmalıdır.
2 )Değişim ve yeniliği gerçekleştirmek için yeni stratejik uygulamalara gitmeli ve risk almalıdır.
Büyüme ve gelişme :Vizyonu endüstriye yönelik genişleyen, risk almaktan kaçınmayan cesur ve atak yöneticiler gerektirir.Dinamik bir endüstri uzmanı, piyasayı iyi bilen ve piyasa deneyimine sahip kişilerdir.
Durgun büyüme :Risk asgari düzeydedir.Dikkatli bir kâr planlayıcısıdır.Mevcut durumu yönetmeyi, gereksiz masraflardan kaçmayı ve kârlılığı arttırmayı iyi bilir.
Tasarruf :Yönetici gözünü kırpmadan işçi çıkarabilen, hislerine kapılmayan, tepkilere direnebilen, cesur, kararlı ve acımasız kişiler olmalıdır.Etrafına bakma uzmanıdırlar.Küçülme için güvenli bir imalat ve pazarlama alanına yönelirler.
Kapatma :ışletme hem zayıf rekabet hem de cazip olmayan bir endüstriye sahip ise kapatma stratejisi gündeme gelir.ışletmeyi çalışanlara, rakiplere ve borsada satıp kâr bile elde edebilirler.
Hangi stratejide olursa olsun liderin 3 görevi vardır.
Değişikliğin yönünü belirleme
Organizasyon oluşturma
Örgütsel kültür olşturma
E.Schein liderin örgütsel kültürü değiştirmede beş yöntem uygulanır.
1.Yöntem )Belirli iş ve davranışlara önem verilir.Resmi denetimlere başvurulur.
2.Yöntem )Kritik olaylara ve örgütsel krizlere liderin verdiği tepkidir.Krizi hangi normun çözdüğü ve yarattığı gözlenir.
3.Yöntem )Liderin kendisinin model gibi davranmasıdır.
4.Yöntem )Belirli davranışlar ödüllendirilip olumlu şartlandırma veya ödülsüz bırakarak da olumsuz şartlandırma yaratabilirler.
5.Yöntem )Organisyon eleman seçimi, terfi ettirme ya da işten çıkarma gibi süreçlere başvurabilirler.
Değişimci ve reformcu liderliğin aşamaları
1 )Değişim ihtiyacının farkedilmesi
2 )Paylaşılan vizyon oluşturma
3 )Değişime kurumsal bir kimlik kazandırma
Ü N ı T E 13
Stratejik kontrolün anlamını ve önemini ifade eden iki farklı yaklaşım vardır.
a )Geleneksel stratejik kontrol yaklaşımı :Stratejik yönetim sürecinin son evresi stratejik kontroldür.ışletme stratejisi uygulamaya başladıktan sonra takibi ve kontrolü gereklidir.Bilgi akışı için geri beslemeye ihtiyaç vardır.
b )Çağdaş stratejik kontrol yaklaşımı :Günümüzde yöneticiler değişimi önceden tahmin etmelidirler.Bu sistemde de ileri beslemeye ihtiyaç duyulur.Üç tür kontrol işlevi vardır.
1 )Tahminlerin kontrolü :Anahtar bazı faktörlerin geleceğe ilişkin trendleri izlenir.Ekonomik büyüme, ürün ve hizmetlerin büyümesi, rakiplerin davranışları, girdi maliyetleri gibi )
2 )Stratejik gözetim :Şirketi tehdit edebilecek dış olayların gözlenmesinin yanı sıra, ortaya çıkabilecek fırsatların farkına varılmasını da sağlar.
3 )Uygulama kontrolü :Süreç kontrolü ile stratejik uygulama kontrolünden oluşur.
Süreç kontrolü :Klasik kontrol sistemidir.Stratejinin planlandığı gibi yürüyüp yürümediği ile ilgilidir.Kısa dönemli amaçlarla ilgilidir.
Stratejik uygulama kontrol aha geniş konularla ilgilidir.Dış ve iç çevredeki olayların ve trendlerin sonuçlarına yöneliktir.
Stratejinin uygulanmasında şirket bütçesi önemli bir araçtır.
Stratejik kontrolde kullanılan başarı değerlendirme ölçütleri
Objektif ve subjektif ölçütler kullanılır.ılk ciddi çalışmayı Tilles yapmıştır.Daha sonra Argenti ve Rumenlt yapmıştır.
a )Stratejik değerlemede sayısal ölçütler
Kârlılık oranı
Verimlilik oranı
Hisse senedi oranı
Hisse başına düşen kâr oranı
Satış tutarı ve pazar payı
Kapasite kullanım yüzdesi ve işgücü kaybı
Yeni ve eski müşteri oranları
Üretim maliyetleri, dağıtım maliyetleri
ışgücü devir hızı ve işgücünün devamsızlığı
b )Strateji değerlemede niteliksel ölçütler
Planların tutarlılığı
Plan ve kaynakların risk tercihi
Planların uygulanabilirliği
Planların çevresel ihtiyaçlara uyarlanabilirliği
G.E.’ nin PIMS analizinde ve FORTUNE dergisinin ölçütleri
Ürün ve hizmetin kalitesi
Yönetimin kalitesi
Yaratıcılık ve yeni ürünler
Uzun dönemli yatırımlar
Mali yapının sağlamlığı
ışletmenin toplum sorumluluğu
Varlık ve kapasite kullanımı
Eleman yetiştirme ve elde tutma yeteneği
Başarı ölçümü
En çok kullanılan araç toplam aktif ve yatırım kârlılığıdır.Diğer bir konu da yarattığı katma değerin ölçülmesidir.
Katma Değer =Toplam satışlar – Satın alınan hammadde maliyeti
Katma değer getirisi =FVÖK X 100 / Katma değer
Bölüm ve birimlerin başarısının ölçülmesi
1 )Standart maliyet merkezleri :Standart maliyet tutarı üretilen birimle çarpılır ve toplam standart maliyet bulunur.Bu beklenen üretim maliyetidir.Beklenen değerle fiili değer karşılaştırılır.
2 )Gelir merkezleri :Toplam satıştan beklenen gelir hedefi fiili gelirle karşılaştırılır.
3 )Harcama merkezleri :Yenilik ve atılım yapmak isteyen kuruluşlarda önemlidir.
4 )Kâr merkezleri :Gelir merkezi ile kâr merkezi arasındaki fark performansı verir.
5 )Yatırım merkezleri :Başarısının ölçümünde toplam varlık kârlılığı kullanılır.
Geri besleme :Hiyerarşinin alt düzeyinde gerçekleşen durum ve sonuçların üst kademelerdeki yöneticilere zaman ve doğru biçimde iletilmesi ve bu şekilde kontrole yardımcı olunmasına denir
MUHASEBE DENETıMı VE MALı ANALıZ
ÜNıTE-8 MALı TABLOLAR ve MALı ANALıZ
1. Mali Tabloların Amacı nedir?
·ılgililere kararlarını almada yararlı bilgiler sağlamak
·Gelecekteki nakit akımlarını değerlendirmede yararlı bilgiler sağlamak
·Varlıklar kaynaklar ve bunlardaki değişiklikler ile işletme faaliyeti sonuçları hakkında bilgi sağlamak.
Temel Mali Tablolar ise Bilânço ve Gelir Tablosudur.
2. Mali Analiz nedir? Teknikleri nelerdir?
Finansal tablolardaki bilgilere analiz tekniklerinin uygulanmasıyla analiz sonuçlarını elde etme ve bu sonuçları yorumlama sonucunda, işletmenin mali durumu ile faaliyet sonuçları hakkında tahminlerde bulunur.
Amacı: Geçmişe ait muhasebe bilgilerini finansal kararlarda kullanılabilecek işletmenin geleceğine ilişkin bilgilere dönüştürmektir.
Mali Analiz Teknikleri:
· Karşılaştırmalı.(Yatay Analiz)
· Yüzde Metodu (Dikey Analiz)
· Trend (Eğilimli Yüzdeleri)
· Oran Analizi
· Fon Akışı Analizi
3. Bilanço içeriğinde neler vardır?
A-VARLIKLAR (AKTıF) : Mevcutlar ve alacaklardan oluşur.
1-Dönen Varlıklar: Günlük faaliyetleri sürdürmeye ve kısa vadeli borçları ödemeye yarayan, EN FAZLA 1 YIL ıÇıNDE tahsil edilebilecek, satılabilecek, kullanılabilecek, tüketilebilecek varlıklar ile eldeki nakit ve bankadaki mevduattan oluşur. Ticaret işletmelerinde turizm işletmelerine göre daha önemlidir Brüt Çalışma Sermayesi = Dönen varlıklar
Net Çalışma Sermayesi :.Dönen Varlıklar>K.Vad.Yab. Kayn.(aşması)
Net Çalışma Sermayesi Noksanı:. Dönen.Varl.
ÜNıTE-9 KARŞILAŞTIRMALI TABLOLAR ANALıZı (Yatay Analiz)
--------------------------------------------------------------------------------
MUHASEBE DENETıMı FıNAL ÜNıTE-9 KARŞILAŞTIRMALI TABLOLAR ANALıZı (Yatay Analiz)
Bir işletmenin mali durumu ile faaliyet sonuçlarının aynı uzunlukta 2 veya daha uzun dönemler itibariyle nasıl bir değişme gösterdiğini öğrenmek amacıyla bilânço ve gelir tablolarının karşılaştırılmasıdır. Burada Amaç: Finansal tablolarda yer alan her bir kalemin yıllar itibariyle belirlenen değişmelerini inceleyerek işletmenin bilanço ve gelir tablosu bakımından gösterdiği gelişmeyi görebilmek. ışletmenin geçmişten bugüne gösterdiği gelişmeyi gösterir.
Birden fazla yıla ait finansal tablo kalemleri karşılaştırıldığı için DıNAMıK ANALıZ’dir. Finansal tablolardaki her bir kalemin tek başına yıllar itibariyle karşılaştırılarak incelenmesi nedeniyle YATAY ANALıZ olarak da adlandırılır.
MUHASEBE DENETıMı FıNAL ÜNıTE-11 TREND (EĞıLıM YÜZDELERı) ANALıZı
Tanımı: Bir işletmenin aralarında ilişki olan mali tablo kalemlerinin uzun sürede gösterdikleri eğilimlerini karşılaştırmak suretiyle yapılan incelemeye denir. Mali durumun ve faaliyet sonuçlarının uzun dönemdeki eğilimini, seyrini inceleyen analizdir.
Eğilim Yüzdesi: Trend yüzdeleri ile analiz tekniğinde hesaplanan yüzdelere denir.
[hide]Yöntemin Uygulama Aşamaları nelerdir?
1-Analizin uygulanacağı zaman diliminin belirlenmesi
2- baz dönemin seçilmesi
3-Mali Tabloların Eğilim Yüzdeleri ıle Hazırlanması
4-Analiz Sonuçlarının Yani Eğilim Yüzdelerinin Yorumlanması
Eğilim Yüzdeleri=Kalemin Diğer Yıldaki Tutarı x 100 Kalemin Baz Yıldaki Tutarı)
Mali Duruma ılişkin (Bilânço) Analiz ve Yorumu: Bilânçoda birbiriyle ilişkili kalemler;
1-Dönen Varlıklar-: işletmenin faaliyet konusu ve hacmi ile varlık yapısının gelişiminin uyumlu olup olmadığını ve dengeli seyir Duran Varlıklar izleyip izlemediğini belirlemek
2 -Dönen Varlıklar-: Amaç; işletmenin net çalışma sermayesinin likiditesinin kısa vadeli borç ödeme gücünün seyrini belirlemek KVYK
3- Stoklar-: Amaç; malzeme alımlarının peşin mi yoksa kredili mi yapıldığını, ticari borçlarını vadesinde ödeyip
Ticari Borçlar.
4-Duran Varlıklar: Amaç; duran varlıkların finansmanında özkaynakların yeterli olup olmadığını, borçlanmaya gidilip Özkaynak gidilmediğini görmektir. Özkaynakların >duran varlıkların artış eğiliminden fazla olması istenir.
5-Yabancı Kaynak-: Amaç; işletmenin mali durumunu, finansmanında hangi kaynağı daha çok kullandığını, alacaklıların güven Özkaynak içinde olup olmadığını görmektir. Özkaynaklardaki artış eğiliminin dönem karıyla beslenmesi tercih edilir.
Faaliyet Sonuçlarının (Gelir Tablosu) Analizi ve Yorumu: Gelir Tablosunda birbiriyle ilişkili kalemler;
1-Brüt Satışlar : Amaç; satış iade ve iskontolarının brüt satışlardan ne kadar kayba yol açtığını görmektir.
2-Net Satışlar: Amaç; işletmenin iyi bir fiyat politikası izleyip izlemediğini, maliyetlerin kontrol altında olup
Satışların Maliyeti olmadığını ve yeterli brüt satış karı elde edilip edilmediğini görmektir.
3-Net Satışlar- Amaç; faaliyet giderlerinin kontrol edilip edilmediğini ve işletmenin faaliyet giderlerini karşıladıktan sonra: Faaliyet Giderleri dönem karına katkı sağlayacak bir faaliyet karına sahip olup olmadığını görmektir.
4-Net Satışlar- : Amaç; finansman giderlerinin kontrol altında tutulup tutulmadığını, finansman giderlerini karşılamaya Finansal Giderleri yeterli karlılığın olup olmadığını ve kredi verenlerin alacaklarının güvencede olup olmadığını görmektir.
Mali Durum ve Faaliyet Sonuçlarının ılişkilendirilerek Yorumu: Bilânço ve Gelir Tablosundaki Birbiriyle ılişkili Kalemler;
1-Dönen Varlık/Net Satış: Amaç;dönen varlıkların etkin kullanılıp kullanılmadığını ve likit yapısının güçlü olup olmadığını görm.
2-Ticari Alacak/Net Satış: Amaç; işletmenin kredili satış politikasını, alacakların vade ve tahsilât durumunun
3-Stoklar/Net Satışlar: Amaç; işletmenin etkin bir stok politikası izleyip izlemediğini, stokların satılıp satılamadığını görmektir.
4-Duran Varlık/Net Satış: Amaç; duran varlıkların satış hacmiyle uyumlu olup olmadığını, tam kapasite kullanılıp kullanılmadığını, yatırımın geri dönüp dönmediğini görmektir.
MUHASEBE DENETıMı FıNAL ÜNıTE 12 ORAN ANALıZı
Tanımı: Bir işletmenin tek bir yıla ait finansal tablolarında yer alan kalemler arasında matematiksel ilişkiler kurarak (kalemler ilişkilerin nedenlerini açıklayamaz) bulunan oranlarla yapılan incelemedir. Statik Analizdir. Tabloların daha kolay anlaşılmasını sağlar, işletmenin finansal başarısızlığını önceden gösterebilir. En önemli üstünlüğü tek bir konu bile olsa uygulanabilir.
Amaçları:
· Borç ödeme gücün değerlendirmek
· Karlılığını değerlendirmek
· Yönetimin yeterliliğini değerlendirmek
· Yöneticilerin alacakları kararlara yön vermek
· Varlıkların verimliliğini değerlendirmek
· Cari finans durumunu değerlendirmek.
· Yabancı kaynak kullanım durumunu değerlendirmek.
· Çalışma durumunu değerlendirmek
Mali Analizde Kullan. Oran Türleri:
· A)Likidite Oranlar
· B)Finansal (Mali) Yapı Oranları
· C)Faaliyet Oranları
· D)Karlılık Oranları
A)LıKıDıTE ORANLAR:
ışletmenin kısa vadeli borç ödeme gücünü ölçmek, likidite riskini değerlendirmek, net çalışma sermayesinin yeterliliğini ölçmek için kullanılan oranlardır.
1)Cari Oran: Cari Oran = Dönen Varlıklar K.Vadeli Yabancı Kaynaklar
Cari oranın 1’den küçük olması, dönen varlıkların kısa vadeli borçları karşılamaya yetmediği, net çalışma sermayesinin noksan olduğunu gösterir. 1,5 seviyesi de yeterli görülmektedir.
2)Likidite (Asit-Test) Oranı: Stokların dönen varlıklara dahil edilmemesi durumunda kısa vadeli borçların ödenebilirliğini gösterir.
Likidite (Asit-Test) Oranı = (Hazır Değerler + Menkul Kıymetler + Alacaklar) (1)Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
3)Nakit (Disponobilite) Oranı: Nakit ve benzeri varlıklardan oluşan hazır değerler ile geçici yatırım amacıyla kullanılan her an pazarlanabilen menkul kıymetlerle kısa vadeli borçların ne ölçüde karşılandığını gösterir.
Nakit Oran = (Hazır Değerler + Menkul Kıymetler) /Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
B)FıNANSAL (MALı) YAPI ANALıZıNDE KULLANILAN ORANLAR (Kaldıraç Oranları):
ışletmenin kaynak yapısını ve uzun vadeli borç ödeme gücünü, finansmanda yabancı kaynaklardan yararlanma derecesini gösteren oranlardır.
1-Yabancı Kaynakların Aktif Toplamına Oranı (Kaldıraç Oranı):Varlıkların yüzde kaçının Y.Kaynaklarla finanse edildiğin gösterir. Yabancı ülkelerde yüzde 50’nin üzerinde olması istenmez ise de bizim ülkemizde bu oran daha da yüksektir.
Kaldıraç Oranı = (Toplam Yabancı Kaynaklar / Aktif Toplamı) x 100 Kaldıraç Oranı = Toplam Yabancı Kaynaklar / Pasif Toplamı
2-Özkaynakların Aktif Toplamına Oranı
3-Kısa Vadeli Yabancı Kaynakların Toplam Kaynaklara Oranı
4-Faizleri Karşılama Oranı: ışletmelerin ödemek zorunda olduğu faiz giderlerini kaç kez karşıladığını gösterir. Bu oranın yüksek çıkması işletmenin alacaklarının faiz garantisinin ve finansal gücünün o ölçüde iyi olduğunu gösterir.
Faizleri Karşılama Oranı = Faiz ve Vergiden Önceki Kar / Faiz Giderleri
5-Borçları Karşılama Oranı (Borç Servis Oranı)
Borç Servis Oranı = (Dönem Karı + Amortisman Giderleri) / (Faiz Giderleri + Anapara Ödemeleri)
6-Maddi Duran Varlıkların Özkaynaklara Oranı: Oranın 100 olması=Maddi duran varlıkların yalnızca özkaynaklarla finanse edildiğini, özkaynakların yeterli olduğunu, Oranın 100’ün altında olması=Özkaynakların maddi duran varlıkların finansmanına yettiği gibi diğer varlıkların finansmanında kullanıldığıdır.
Maddi Duran Varlıklar (Net) Özkaynaklar x 100
C-FAALıYET (Verimlilik) ORANLARI: Firmanın faaliyet derecesi yani satışları ile varlıkları arasındaki ilişkiyi gösterir. Firmaların kapital (sermaye) gereksiniminin tahmininde kullanılır.
1-Stok Devir Hızı:Stokların ne kadar sürede üretim faaliyetlerinde tükendiğini veya satış hâsılatı unsuru haline dönüştüğünü göst. Oranlar.
a)Ticaret ışletmelerinde Stok Devir Hızı: Stok Devir Hızı = Satışların Maliyeti / Ortalama Ticari Mal Stoku veya
Stok Devir Hızı = Net Satışlar / Ortalama Ticari Mal Stoku Stokların Stokta Kalma Süresi = 365 / Stok Devir Hızı
b)Üretim ışletmelerinde Stok Devir Hızı: ılk Madde Malzeme Devir Hızı = ılk Malzeme Gideri / Ortalama ılk Malzeme Stokları
Yarı Mamul Stok Devir Hızı = Üretilen Mamul Maliyeti / Ortalama Yarı Mamul Stokları
Mamul Stok Devir Hızı = SMM / Ortalama Mamul Stokları
2-Ticari Alacakların Devir Hızı ve Ortalama Tahsilât Dönemi: Alacak Devir Hızı; ticari alacakların bir dönemde kaç kez tahsil edildiğini gösterir. Alacak Devir Hızı = Kredili Satışl. / Ortalama Ticari Alacaklar veya ADH=Net Satışl. / Ortalama Ticari Alacaklar
Ortalama Tahsil Süresi; alacakların satıştan kaç gün sonra tahsil edileceğini, kaç günde bir tahsil edildiğini gösterir. Yüksek olması işletmenin lehinedir. Ortalama Tahsil Süresi = Ticari Alacaklar / Günlük Kredili Satışlar veya OTS= 360 / Alacak Devir Hızı
3-Net Çalışma Sermayesi Devir Hızı: Yüksek olması; Stok ve alacak devir hızının yüksek olduğunu; Stok ve alacaklara nispeten8 az çalışma sermayesi bağlandığını gösterir.
Net Çalışma Sermayesi Devir Hızı = Net Satışlar / Ortalama Net Çalışma Sermayesi
4-Toplam Aktif Devir Hızı: Toplam Aktif Devir Hızı = Net Satışlar / Toplam Aktif
5-Maddi Duran Varlık Devir Hızı
6-Dönen Varlık Devir Hızı
7-Özsermaye Devir Hızı
8-Ticari Borçların Devir Hızı ve Ortalama Tahsil Süresi:ışletmelerin kredili mal satışlarından doğan borçlarını ödeme hızını gösterir.
Alışlar=SMM+DSMM-DBMM Ticari Borçların Ödeme Süresi = (365 x Ortalama Ticari Borç) / Kredili Alışlar (SMM)
D-KARLILIK ORANLARI:
1-Satışların Karlılığa Oranı:
a)Brüt Kar Marjı: ışletmenin faaliyetleri bakımından bir zarar oluşturmadan satış fiyatlarının ne kadar düşülebileceğini veya işletmenin yüksek maliyetli faaliyetlere sahip olup olmadığını ve fiyat baskısının olup olmadığını göst.
Brüt Kar Marjı = Brüt Satış Karı / Net Satışlar veya Brüt Kar Marjı = 1 – SMM / Net Satışlar
b)Net Faaliyet Karı Marjı (ış Hacmi Rantabilitesi) = Esas Faaliyet Karı / Net Satışlar
c)Net Kar Marjı Oranı = Dönem Net Karı / Net Satışlar (hem işletme hem de finansman politikasının sonuçlarını gösterir)
Kar Marjı: ışletmenin belirli bir satış düzeyinde elde etme yeteneğini gösterir.
ÜNıTE-8 MALı TABLOLAR ve MALı ANALıZ
1. Mali Tabloların Amacı nedir?
·ılgililere kararlarını almada yararlı bilgiler sağlamak
·Gelecekteki nakit akımlarını değerlendirmede yararlı bilgiler sağlamak
·Varlıklar kaynaklar ve bunlardaki değişiklikler ile işletme faaliyeti sonuçları hakkında bilgi sağlamak.
Temel Mali Tablolar ise Bilânço ve Gelir Tablosudur.
2. Mali Analiz nedir? Teknikleri nelerdir?
Finansal tablolardaki bilgilere analiz tekniklerinin uygulanmasıyla analiz sonuçlarını elde etme ve bu sonuçları yorumlama sonucunda, işletmenin mali durumu ile faaliyet sonuçları hakkında tahminlerde bulunur.
Amacı: Geçmişe ait muhasebe bilgilerini finansal kararlarda kullanılabilecek işletmenin geleceğine ilişkin bilgilere dönüştürmektir.
Mali Analiz Teknikleri:
· Karşılaştırmalı.(Yatay Analiz)
· Yüzde Metodu (Dikey Analiz)
· Trend (Eğilimli Yüzdeleri)
· Oran Analizi
· Fon Akışı Analizi
3. Bilanço içeriğinde neler vardır?
A-VARLIKLAR (AKTıF) : Mevcutlar ve alacaklardan oluşur.
1-Dönen Varlıklar: Günlük faaliyetleri sürdürmeye ve kısa vadeli borçları ödemeye yarayan, EN FAZLA 1 YIL ıÇıNDE tahsil edilebilecek, satılabilecek, kullanılabilecek, tüketilebilecek varlıklar ile eldeki nakit ve bankadaki mevduattan oluşur. Ticaret işletmelerinde turizm işletmelerine göre daha önemlidir Brüt Çalışma Sermayesi = Dönen varlıklar
Net Çalışma Sermayesi :.Dönen Varlıklar>K.Vad.Yab. Kayn.(aşması)
Net Çalışma Sermayesi Noksanı:. Dönen.Varl.
ÜNıTE-9 KARŞILAŞTIRMALI TABLOLAR ANALıZı (Yatay Analiz)
--------------------------------------------------------------------------------
MUHASEBE DENETıMı FıNAL ÜNıTE-9 KARŞILAŞTIRMALI TABLOLAR ANALıZı (Yatay Analiz)
Bir işletmenin mali durumu ile faaliyet sonuçlarının aynı uzunlukta 2 veya daha uzun dönemler itibariyle nasıl bir değişme gösterdiğini öğrenmek amacıyla bilânço ve gelir tablolarının karşılaştırılmasıdır. Burada Amaç: Finansal tablolarda yer alan her bir kalemin yıllar itibariyle belirlenen değişmelerini inceleyerek işletmenin bilanço ve gelir tablosu bakımından gösterdiği gelişmeyi görebilmek. ışletmenin geçmişten bugüne gösterdiği gelişmeyi gösterir.
Birden fazla yıla ait finansal tablo kalemleri karşılaştırıldığı için DıNAMıK ANALıZ’dir. Finansal tablolardaki her bir kalemin tek başına yıllar itibariyle karşılaştırılarak incelenmesi nedeniyle YATAY ANALıZ olarak da adlandırılır.
MUHASEBE DENETıMı FıNAL ÜNıTE-11 TREND (EĞıLıM YÜZDELERı) ANALıZı
Tanımı: Bir işletmenin aralarında ilişki olan mali tablo kalemlerinin uzun sürede gösterdikleri eğilimlerini karşılaştırmak suretiyle yapılan incelemeye denir. Mali durumun ve faaliyet sonuçlarının uzun dönemdeki eğilimini, seyrini inceleyen analizdir.
Eğilim Yüzdesi: Trend yüzdeleri ile analiz tekniğinde hesaplanan yüzdelere denir.
[hide]Yöntemin Uygulama Aşamaları nelerdir?
1-Analizin uygulanacağı zaman diliminin belirlenmesi
2- baz dönemin seçilmesi
3-Mali Tabloların Eğilim Yüzdeleri ıle Hazırlanması
4-Analiz Sonuçlarının Yani Eğilim Yüzdelerinin Yorumlanması
Eğilim Yüzdeleri=Kalemin Diğer Yıldaki Tutarı x 100 Kalemin Baz Yıldaki Tutarı)
Mali Duruma ılişkin (Bilânço) Analiz ve Yorumu: Bilânçoda birbiriyle ilişkili kalemler;
1-Dönen Varlıklar-: işletmenin faaliyet konusu ve hacmi ile varlık yapısının gelişiminin uyumlu olup olmadığını ve dengeli seyir Duran Varlıklar izleyip izlemediğini belirlemek
2 -Dönen Varlıklar-: Amaç; işletmenin net çalışma sermayesinin likiditesinin kısa vadeli borç ödeme gücünün seyrini belirlemek KVYK
3- Stoklar-: Amaç; malzeme alımlarının peşin mi yoksa kredili mi yapıldığını, ticari borçlarını vadesinde ödeyip
Ticari Borçlar.
4-Duran Varlıklar: Amaç; duran varlıkların finansmanında özkaynakların yeterli olup olmadığını, borçlanmaya gidilip Özkaynak gidilmediğini görmektir. Özkaynakların >duran varlıkların artış eğiliminden fazla olması istenir.
5-Yabancı Kaynak-: Amaç; işletmenin mali durumunu, finansmanında hangi kaynağı daha çok kullandığını, alacaklıların güven Özkaynak içinde olup olmadığını görmektir. Özkaynaklardaki artış eğiliminin dönem karıyla beslenmesi tercih edilir.
Faaliyet Sonuçlarının (Gelir Tablosu) Analizi ve Yorumu: Gelir Tablosunda birbiriyle ilişkili kalemler;
1-Brüt Satışlar : Amaç; satış iade ve iskontolarının brüt satışlardan ne kadar kayba yol açtığını görmektir.
2-Net Satışlar: Amaç; işletmenin iyi bir fiyat politikası izleyip izlemediğini, maliyetlerin kontrol altında olup
Satışların Maliyeti olmadığını ve yeterli brüt satış karı elde edilip edilmediğini görmektir.
3-Net Satışlar- Amaç; faaliyet giderlerinin kontrol edilip edilmediğini ve işletmenin faaliyet giderlerini karşıladıktan sonra: Faaliyet Giderleri dönem karına katkı sağlayacak bir faaliyet karına sahip olup olmadığını görmektir.
4-Net Satışlar- : Amaç; finansman giderlerinin kontrol altında tutulup tutulmadığını, finansman giderlerini karşılamaya Finansal Giderleri yeterli karlılığın olup olmadığını ve kredi verenlerin alacaklarının güvencede olup olmadığını görmektir.
Mali Durum ve Faaliyet Sonuçlarının ılişkilendirilerek Yorumu: Bilânço ve Gelir Tablosundaki Birbiriyle ılişkili Kalemler;
1-Dönen Varlık/Net Satış: Amaç;dönen varlıkların etkin kullanılıp kullanılmadığını ve likit yapısının güçlü olup olmadığını görm.
2-Ticari Alacak/Net Satış: Amaç; işletmenin kredili satış politikasını, alacakların vade ve tahsilât durumunun
3-Stoklar/Net Satışlar: Amaç; işletmenin etkin bir stok politikası izleyip izlemediğini, stokların satılıp satılamadığını görmektir.
4-Duran Varlık/Net Satış: Amaç; duran varlıkların satış hacmiyle uyumlu olup olmadığını, tam kapasite kullanılıp kullanılmadığını, yatırımın geri dönüp dönmediğini görmektir.
MUHASEBE DENETıMı FıNAL ÜNıTE 12 ORAN ANALıZı
Tanımı: Bir işletmenin tek bir yıla ait finansal tablolarında yer alan kalemler arasında matematiksel ilişkiler kurarak (kalemler ilişkilerin nedenlerini açıklayamaz) bulunan oranlarla yapılan incelemedir. Statik Analizdir. Tabloların daha kolay anlaşılmasını sağlar, işletmenin finansal başarısızlığını önceden gösterebilir. En önemli üstünlüğü tek bir konu bile olsa uygulanabilir.
Amaçları:
· Borç ödeme gücün değerlendirmek
· Karlılığını değerlendirmek
· Yönetimin yeterliliğini değerlendirmek
· Yöneticilerin alacakları kararlara yön vermek
· Varlıkların verimliliğini değerlendirmek
· Cari finans durumunu değerlendirmek.
· Yabancı kaynak kullanım durumunu değerlendirmek.
· Çalışma durumunu değerlendirmek
Mali Analizde Kullan. Oran Türleri:
· A)Likidite Oranlar
· B)Finansal (Mali) Yapı Oranları
· C)Faaliyet Oranları
· D)Karlılık Oranları
A)LıKıDıTE ORANLAR:
ışletmenin kısa vadeli borç ödeme gücünü ölçmek, likidite riskini değerlendirmek, net çalışma sermayesinin yeterliliğini ölçmek için kullanılan oranlardır.
1)Cari Oran: Cari Oran = Dönen Varlıklar K.Vadeli Yabancı Kaynaklar
Cari oranın 1’den küçük olması, dönen varlıkların kısa vadeli borçları karşılamaya yetmediği, net çalışma sermayesinin noksan olduğunu gösterir. 1,5 seviyesi de yeterli görülmektedir.
2)Likidite (Asit-Test) Oranı: Stokların dönen varlıklara dahil edilmemesi durumunda kısa vadeli borçların ödenebilirliğini gösterir.
Likidite (Asit-Test) Oranı = (Hazır Değerler + Menkul Kıymetler + Alacaklar) (1)Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
3)Nakit (Disponobilite) Oranı: Nakit ve benzeri varlıklardan oluşan hazır değerler ile geçici yatırım amacıyla kullanılan her an pazarlanabilen menkul kıymetlerle kısa vadeli borçların ne ölçüde karşılandığını gösterir.
Nakit Oran = (Hazır Değerler + Menkul Kıymetler) /Kısa Vadeli Yabancı Kaynaklar
B)FıNANSAL (MALı) YAPI ANALıZıNDE KULLANILAN ORANLAR (Kaldıraç Oranları):
ışletmenin kaynak yapısını ve uzun vadeli borç ödeme gücünü, finansmanda yabancı kaynaklardan yararlanma derecesini gösteren oranlardır.
1-Yabancı Kaynakların Aktif Toplamına Oranı (Kaldıraç Oranı):Varlıkların yüzde kaçının Y.Kaynaklarla finanse edildiğin gösterir. Yabancı ülkelerde yüzde 50’nin üzerinde olması istenmez ise de bizim ülkemizde bu oran daha da yüksektir.
Kaldıraç Oranı = (Toplam Yabancı Kaynaklar / Aktif Toplamı) x 100 Kaldıraç Oranı = Toplam Yabancı Kaynaklar / Pasif Toplamı
2-Özkaynakların Aktif Toplamına Oranı
3-Kısa Vadeli Yabancı Kaynakların Toplam Kaynaklara Oranı
4-Faizleri Karşılama Oranı: ışletmelerin ödemek zorunda olduğu faiz giderlerini kaç kez karşıladığını gösterir. Bu oranın yüksek çıkması işletmenin alacaklarının faiz garantisinin ve finansal gücünün o ölçüde iyi olduğunu gösterir.
Faizleri Karşılama Oranı = Faiz ve Vergiden Önceki Kar / Faiz Giderleri
5-Borçları Karşılama Oranı (Borç Servis Oranı)
Borç Servis Oranı = (Dönem Karı + Amortisman Giderleri) / (Faiz Giderleri + Anapara Ödemeleri)
6-Maddi Duran Varlıkların Özkaynaklara Oranı: Oranın 100 olması=Maddi duran varlıkların yalnızca özkaynaklarla finanse edildiğini, özkaynakların yeterli olduğunu, Oranın 100’ün altında olması=Özkaynakların maddi duran varlıkların finansmanına yettiği gibi diğer varlıkların finansmanında kullanıldığıdır.
Maddi Duran Varlıklar (Net) Özkaynaklar x 100
C-FAALıYET (Verimlilik) ORANLARI: Firmanın faaliyet derecesi yani satışları ile varlıkları arasındaki ilişkiyi gösterir. Firmaların kapital (sermaye) gereksiniminin tahmininde kullanılır.
1-Stok Devir Hızı:Stokların ne kadar sürede üretim faaliyetlerinde tükendiğini veya satış hâsılatı unsuru haline dönüştüğünü göst. Oranlar.
a)Ticaret ışletmelerinde Stok Devir Hızı: Stok Devir Hızı = Satışların Maliyeti / Ortalama Ticari Mal Stoku veya
Stok Devir Hızı = Net Satışlar / Ortalama Ticari Mal Stoku Stokların Stokta Kalma Süresi = 365 / Stok Devir Hızı
b)Üretim ışletmelerinde Stok Devir Hızı: ılk Madde Malzeme Devir Hızı = ılk Malzeme Gideri / Ortalama ılk Malzeme Stokları
Yarı Mamul Stok Devir Hızı = Üretilen Mamul Maliyeti / Ortalama Yarı Mamul Stokları
Mamul Stok Devir Hızı = SMM / Ortalama Mamul Stokları
2-Ticari Alacakların Devir Hızı ve Ortalama Tahsilât Dönemi: Alacak Devir Hızı; ticari alacakların bir dönemde kaç kez tahsil edildiğini gösterir. Alacak Devir Hızı = Kredili Satışl. / Ortalama Ticari Alacaklar veya ADH=Net Satışl. / Ortalama Ticari Alacaklar
Ortalama Tahsil Süresi; alacakların satıştan kaç gün sonra tahsil edileceğini, kaç günde bir tahsil edildiğini gösterir. Yüksek olması işletmenin lehinedir. Ortalama Tahsil Süresi = Ticari Alacaklar / Günlük Kredili Satışlar veya OTS= 360 / Alacak Devir Hızı
3-Net Çalışma Sermayesi Devir Hızı: Yüksek olması; Stok ve alacak devir hızının yüksek olduğunu; Stok ve alacaklara nispeten8 az çalışma sermayesi bağlandığını gösterir.
Net Çalışma Sermayesi Devir Hızı = Net Satışlar / Ortalama Net Çalışma Sermayesi
4-Toplam Aktif Devir Hızı: Toplam Aktif Devir Hızı = Net Satışlar / Toplam Aktif
5-Maddi Duran Varlık Devir Hızı
6-Dönen Varlık Devir Hızı
7-Özsermaye Devir Hızı
8-Ticari Borçların Devir Hızı ve Ortalama Tahsil Süresi:ışletmelerin kredili mal satışlarından doğan borçlarını ödeme hızını gösterir.
Alışlar=SMM+DSMM-DBMM Ticari Borçların Ödeme Süresi = (365 x Ortalama Ticari Borç) / Kredili Alışlar (SMM)
D-KARLILIK ORANLARI:
1-Satışların Karlılığa Oranı:
a)Brüt Kar Marjı: ışletmenin faaliyetleri bakımından bir zarar oluşturmadan satış fiyatlarının ne kadar düşülebileceğini veya işletmenin yüksek maliyetli faaliyetlere sahip olup olmadığını ve fiyat baskısının olup olmadığını göst.
Brüt Kar Marjı = Brüt Satış Karı / Net Satışlar veya Brüt Kar Marjı = 1 – SMM / Net Satışlar
b)Net Faaliyet Karı Marjı (ış Hacmi Rantabilitesi) = Esas Faaliyet Karı / Net Satışlar
c)Net Kar Marjı Oranı = Dönem Net Karı / Net Satışlar (hem işletme hem de finansman politikasının sonuçlarını gösterir)
Kar Marjı: ışletmenin belirli bir satış düzeyinde elde etme yeteneğini gösterir.
MUHASEBE DENETıMı FıNAL ÜNıTE 13 FON AKIŞ ANALıZLERı ve FON AKIM TABLOLARI
1.Fon Akım Tablosu nedir?
Belirli bir dönem içinde işletmenin sağladığı mali olanakları ve kullanılış yerlerini gösteren, işletmenin yatırım ve finansman faaliyetlerini özetleyen, finansal durumda meydana gelen değişiklikleri açıklayan tablodur. Bu tabloda fon kavramı en geniş anlamda; aktifin tamamı olarak kullanılır. Amaç; işletmenin finans ve yatırım faaliyetleri ile dönem içindeki finansal değişiklikleri bilgi kullanıcısına sunmaktır. ışletmenin büyümesi için gerekli fon tutarının görülmesi açısından faydası vardır.
· Olağan Faaliyetlerden Sağlanan Kaynaklar: En iyi fon kaynağıdır.
· Olağandışı Faaliyetlerden Sağlanan Kaynak
· Dönen Varlık Tutarındaki Azalışlardan Sağlanan Kaynak
· Duran Varlık Tutarındaki Azalışlardan Sağlanan Kaynaklar: En son başvurulacak kaynak olmalı. Çünkü bu durum işletmenin faaliyetlerinin aksamasına ve karın azalmasına yol açar.
· K.V.Y.K. Tutarındaki Artıştan Sağlanan Kaynak
· Uzun Vadeli Kaynak Tutarındaki Artıştan Sağlanan Kaynak
· Sermaye Artırımından Sağlanan Kaynak
· Hisse Senedi ıhraç Priminden Sağlanan Kaynak.
Fon Kullanım Yerleri:
· 1-Olağan Faaliyetlerle ılgili Kullanımlar (Olağan Zarar): Hiç istenmeyen fon kullanımıdır.
· 2-Olağandışı Faaliyetlerle ılgili Kullanım (Olağandışı Zarar)
· 3-Ödeme, Vergi vb.
· 4-Ödenen Kar Payları (Temettü)
· 5-Döne Varlık Tutarındaki Artış
· 6-Duran Varlık Tutarındaki Artış
· 7-K.V.Y.K.Tutarındaki Azalış
· 8-Uzun Vadeli Yabancı Kaynak Tutarındaki Azalışlar
· 9-Sermayedeki Azalışlar
Net Çalışma Sermayesi: Dönen varlıklarla kısa vadeli yabancı kaynaklar arasındaki olumlu fark. Duran varlıkların tam kapasite çalışmasını sağlar, durgunluk dönemlerinin kolay atlatılmasını sağlar. Olağanüstü (deprem) durumlarda işletmenin finansal yönden zor duruma düşmesini önler. Girdilerin zamanında sağlanmasına olanak verdiğinden faaliyetlerin verimliliğini arttırır.
Nakit Akım Tablosu: Bir faaliyet dönemi içinde işletmede oluşan nakit akımını, nakit giriş ve çıkışlarını kaynakları ve kullanım yerleri itibariyle gösteren tablodur. Bankalar Hesabından yapılan ödemeler nakit kaynağı değil, nakit kullanımıdır
· Nakit Akım Tablosundaki Fon Kavramı: Nakit ve nakit benzeri varlıklar olarak ele alınır.
· Nakit Akım Tablosundaki Nakit Kaynaklar: ışletmeye nakit ve mevduat girişine yol açan unsurlardır
MUHASEBE DENETıMı FıNAL ÜNıTE 14 ENFLASYONA GÖRE MALı TABLOLARIN DÜZELTıLMESı
1. Enflasyon nedir?
Fiyatların genel düzeyinin hissedilir ölçüde ve sürekli olarak yükselmesidir.
2.. Enflasyonun Mali Tablolar Üzerindeki Etkileri nelerdir?
1)Bilânço işletmenin varlık ve kaynak yapısını doğru olarak yansıtmaz
2)G.Tablosu işletmenin faaliyet sonucu olduğundan farklı gösterir
3)Mali tablolardaki bilgiler karşılaştırılabilirlik özelliğini yitirir
4)Bilgi kullanıcılarının yanlış kararlar almasına yol açar
5)Enflasyon döneminde alınan yanlış kararlar, uzun vadede işletmelerin hem özsermayesinin satın alma gücünü hem de üretim gücünü azaltır. Bu olumsuzlukları gidermek için Enf. Muh. kullanılmalıdır.
3. Enflasyon Muhasebesini açıklayınız?
Paranın değerindeki değişmeleri yansıtmaması nedeniyle gerçek durumu yansıtmayan tablo kalemlerinin uygun değerleme ölçüleriyle düzeltilmesidir.
ıki Temel Amacı Vardır:
1-Mali tablolardaki bilgilerin gerçeği yansıtmasını sağlamak
2- Sermayenin gerçek değerini korumak.
Ülkemizde Enflasyon Muhasebesi Uygulamaları:
a)SPK b)BDDK c)T.Muhasebe Standartları Kurulu d)Maliye B.(1.1.2004 )
4. ENFLASYONUN MALı TABLOLAR ÜZERıNDEKı ETKıLERı nelerdir?
1-Bilânço Üzerindeki Etkileri:
a)Enflasyonun Parasal Kalemler Üzerindeki Etkileri:
Parasal Kalemler; paranın satın alma gücündeki değişmeler karşısında, nominal değerlerini aynen koruyan ancak satın alma güçleri değişen kalemlerdir.
Parasal Varlık Kalemleri: Hazır Değerler, M.Kıymetler, Ticari Alacaklar, Gelir Tahakkukları gibi varlıklar
Parasal Kaynak Kalemleri: Mali Borç, Ticari Borç, Ödenecek Vergi ve Diğer Yükümlülükler, Gider Tahakkukları gibi kaynaklar
Parasal Varlıkları, Parasal Kaynaklarından Çok Olan ışletmeler: enflasyondan dolayı satın alma gücü kaybına uğrar.
Parasal Kaynakları Parasal Varlıklarından Çok Olan ışletmeler: Satın alma güçlerini koruyup, satın alma gücü kazancı elde ederler.
b)Enflasyonun Parasal Olmayan Kalemler Üzerindeki Etkileri: Para değerindeki değişmeler karşısında nominal değerleri ancak satın alma güçleri ile aynen kalan kalemlerdir. Enflasyon bu kalemlerin gerçek değerlerinin altında gösterilmelerine yol açar.
2-Enflasyonun Gelir Tablosu Üzerindeki Etkileri
Gelir tabloları enflasyonist dönemlerde gelir, gider unsurlarını doğru yansıtmaz. Enflasyonun Mali Tablolar Üzerindeki Etkilerini Gidermede Kullanılması Önerilen Yöntemler:
1-Cari Değer Yöntemi: Mali tablolarda yer alan kalemlerin cari değerleri ile gösterilmesini öngören yöntemdir.
2-Genel Fiyat Düzeyi Yöntemi: Bütün kalemler paranın satın alma gücüne göre düzeltilmektedir.
Bilânçoların Düzeltilmesi: a)Parasal Kalemlerin Düzeltilmesi= Parasal Kalem x (Dönem sonu Endeksi / Dönem Başı Endeksi)
b)Parasal Olmayan Kalemlerin Düzeltilmesi=P.Olm.Kal.Tarihi Değeri x (D.Sonu Endeksi / Kal.Ortaya Çıktığı Tarih Endeksi.
Muhasebe denetimi Final Dipnotlar
8. Ünite ·Net satışlar-satışların maliyeti: brüt satış karı yada zararını verir.
·ışletmede yabancı kaynaklar öz kaynaklardan fazla ise işletme borçları finanse edilmiştir.
·Dönen varlıklar-KVYK: net çalışma sermayesini verir
·Bir bilançonun analizine hazır hale getirilmesinde en büyük rölü hesap planı oynar.
·ışletmenin ana faaliyet konusundaki başarısını faaliyet karı gösterir.
[hide]9. Ünite · Kalemlerdeki artış ve azalışlar analiz sonuçlarının sonuçlarını alır.
· Karşılaştırmalı tabloların yorumu neden-sonuç ilişkisine dayanır.
· Belirlli bir yıl temel alınarak kalemlerdeki değişmelerin temel yılın rakamlarına göre hesaplanmasına sabit baz yöntemi denir.
10. Ünite · Bilançolar yorumlanırken varlık-kaynak incelenmesine bakılır.
· Öz kaynakların temel unsurları; sermaye , yedek akçe ve yeniden değerleme artışlarıdır.
· Dikey yüzde analizine göre gelir tablosunda baz alınan kalem net satışlardır (100)
· Bir işetemenin dönem net karının yeterliliği, faaliyet karından aldıgı payın büyük olmasına bağlıdır.
· Farklı büyüklükte ve yapılardaki işletmelerin birbiriyle karşılaştırılarak incelenebilmesine olanak sağlayan yöntem yüzde yöntemi ile analiz tekniğidir.
11. Ünite · Faaliyet sonuçları ile mali durum ilişkilendirilmek istendiğinde net satışlar-ticari alacaklar kalemlerine bakılrı
12. Ünite · Bir işletmenin tek bir yıla ait mali tablolarında yer alan kalemler arasında matamatiksel ilişkiler kurarak yapılan incelemeye oran analizi denir
· Dönen varlıkların KVYK ı aşan kısmına net çalışma sermayesi denir.
· ışletmenin finansmanda yabancı kaynaklardan yararlanma derecesini mali oranlar gösterir.
· Faaliyet oranları; aktif devir hız, MDV devir hız,ı stok devir hızı ve nakit devir hızıdır.
· Likidite oranı ; cari oran , likidite orani ve nakit oranıdır.
· Ortalama tahsilat dönemi oranı , aktiflerin verimli kullanılıp kullanılmadıgını ölçer.
13. Ünite · Bir dönemden diğerine maik durumda meydana gelen değişmelerin nedenlerini göstermek ve incelemek üzere hazırlanan tablo fon akım tablosudur.
14. Ünite · Enflasyonun mali tablolar üzerindeki etkilerini gidermede kullanılması önerilen yöntemler cari değer yöntemi ve genel fiyat düzeyi yöntemleridir.
· Enflasyon muhasebesinin uygulanmasında 3 yıllık enflasyon oranının % 100 ün üzerinde olmasına bakılır.
· Düzeltme ölçütleriyle mali tablo kalemlerinin düzeltirlmesi enflasyon muhasebesinin temelinin oluşturur.
· Peş peşe yıllar ise karşılaştırmalı(yatay)
· Sadece bir dönem ise dikey (yüzde)
· Farklı yıllar ise trend (eğilim)
· Tek bir yıla ait ama farklı kalemler arasında matematiksel ilişki kuran ise oran analizidir
1.Fon Akım Tablosu nedir?
Belirli bir dönem içinde işletmenin sağladığı mali olanakları ve kullanılış yerlerini gösteren, işletmenin yatırım ve finansman faaliyetlerini özetleyen, finansal durumda meydana gelen değişiklikleri açıklayan tablodur. Bu tabloda fon kavramı en geniş anlamda; aktifin tamamı olarak kullanılır. Amaç; işletmenin finans ve yatırım faaliyetleri ile dönem içindeki finansal değişiklikleri bilgi kullanıcısına sunmaktır. ışletmenin büyümesi için gerekli fon tutarının görülmesi açısından faydası vardır.
· Olağan Faaliyetlerden Sağlanan Kaynaklar: En iyi fon kaynağıdır.
· Olağandışı Faaliyetlerden Sağlanan Kaynak
· Dönen Varlık Tutarındaki Azalışlardan Sağlanan Kaynak
· Duran Varlık Tutarındaki Azalışlardan Sağlanan Kaynaklar: En son başvurulacak kaynak olmalı. Çünkü bu durum işletmenin faaliyetlerinin aksamasına ve karın azalmasına yol açar.
· K.V.Y.K. Tutarındaki Artıştan Sağlanan Kaynak
· Uzun Vadeli Kaynak Tutarındaki Artıştan Sağlanan Kaynak
· Sermaye Artırımından Sağlanan Kaynak
· Hisse Senedi ıhraç Priminden Sağlanan Kaynak.
Fon Kullanım Yerleri:
· 1-Olağan Faaliyetlerle ılgili Kullanımlar (Olağan Zarar): Hiç istenmeyen fon kullanımıdır.
· 2-Olağandışı Faaliyetlerle ılgili Kullanım (Olağandışı Zarar)
· 3-Ödeme, Vergi vb.
· 4-Ödenen Kar Payları (Temettü)
· 5-Döne Varlık Tutarındaki Artış
· 6-Duran Varlık Tutarındaki Artış
· 7-K.V.Y.K.Tutarındaki Azalış
· 8-Uzun Vadeli Yabancı Kaynak Tutarındaki Azalışlar
· 9-Sermayedeki Azalışlar
Net Çalışma Sermayesi: Dönen varlıklarla kısa vadeli yabancı kaynaklar arasındaki olumlu fark. Duran varlıkların tam kapasite çalışmasını sağlar, durgunluk dönemlerinin kolay atlatılmasını sağlar. Olağanüstü (deprem) durumlarda işletmenin finansal yönden zor duruma düşmesini önler. Girdilerin zamanında sağlanmasına olanak verdiğinden faaliyetlerin verimliliğini arttırır.
Nakit Akım Tablosu: Bir faaliyet dönemi içinde işletmede oluşan nakit akımını, nakit giriş ve çıkışlarını kaynakları ve kullanım yerleri itibariyle gösteren tablodur. Bankalar Hesabından yapılan ödemeler nakit kaynağı değil, nakit kullanımıdır
· Nakit Akım Tablosundaki Fon Kavramı: Nakit ve nakit benzeri varlıklar olarak ele alınır.
· Nakit Akım Tablosundaki Nakit Kaynaklar: ışletmeye nakit ve mevduat girişine yol açan unsurlardır
MUHASEBE DENETıMı FıNAL ÜNıTE 14 ENFLASYONA GÖRE MALı TABLOLARIN DÜZELTıLMESı
1. Enflasyon nedir?
Fiyatların genel düzeyinin hissedilir ölçüde ve sürekli olarak yükselmesidir.
2.. Enflasyonun Mali Tablolar Üzerindeki Etkileri nelerdir?
1)Bilânço işletmenin varlık ve kaynak yapısını doğru olarak yansıtmaz
2)G.Tablosu işletmenin faaliyet sonucu olduğundan farklı gösterir
3)Mali tablolardaki bilgiler karşılaştırılabilirlik özelliğini yitirir
4)Bilgi kullanıcılarının yanlış kararlar almasına yol açar
5)Enflasyon döneminde alınan yanlış kararlar, uzun vadede işletmelerin hem özsermayesinin satın alma gücünü hem de üretim gücünü azaltır. Bu olumsuzlukları gidermek için Enf. Muh. kullanılmalıdır.
3. Enflasyon Muhasebesini açıklayınız?
Paranın değerindeki değişmeleri yansıtmaması nedeniyle gerçek durumu yansıtmayan tablo kalemlerinin uygun değerleme ölçüleriyle düzeltilmesidir.
ıki Temel Amacı Vardır:
1-Mali tablolardaki bilgilerin gerçeği yansıtmasını sağlamak
2- Sermayenin gerçek değerini korumak.
Ülkemizde Enflasyon Muhasebesi Uygulamaları:
a)SPK b)BDDK c)T.Muhasebe Standartları Kurulu d)Maliye B.(1.1.2004 )
4. ENFLASYONUN MALı TABLOLAR ÜZERıNDEKı ETKıLERı nelerdir?
1-Bilânço Üzerindeki Etkileri:
a)Enflasyonun Parasal Kalemler Üzerindeki Etkileri:
Parasal Kalemler; paranın satın alma gücündeki değişmeler karşısında, nominal değerlerini aynen koruyan ancak satın alma güçleri değişen kalemlerdir.
Parasal Varlık Kalemleri: Hazır Değerler, M.Kıymetler, Ticari Alacaklar, Gelir Tahakkukları gibi varlıklar
Parasal Kaynak Kalemleri: Mali Borç, Ticari Borç, Ödenecek Vergi ve Diğer Yükümlülükler, Gider Tahakkukları gibi kaynaklar
Parasal Varlıkları, Parasal Kaynaklarından Çok Olan ışletmeler: enflasyondan dolayı satın alma gücü kaybına uğrar.
Parasal Kaynakları Parasal Varlıklarından Çok Olan ışletmeler: Satın alma güçlerini koruyup, satın alma gücü kazancı elde ederler.
b)Enflasyonun Parasal Olmayan Kalemler Üzerindeki Etkileri: Para değerindeki değişmeler karşısında nominal değerleri ancak satın alma güçleri ile aynen kalan kalemlerdir. Enflasyon bu kalemlerin gerçek değerlerinin altında gösterilmelerine yol açar.
2-Enflasyonun Gelir Tablosu Üzerindeki Etkileri
Gelir tabloları enflasyonist dönemlerde gelir, gider unsurlarını doğru yansıtmaz. Enflasyonun Mali Tablolar Üzerindeki Etkilerini Gidermede Kullanılması Önerilen Yöntemler:
1-Cari Değer Yöntemi: Mali tablolarda yer alan kalemlerin cari değerleri ile gösterilmesini öngören yöntemdir.
2-Genel Fiyat Düzeyi Yöntemi: Bütün kalemler paranın satın alma gücüne göre düzeltilmektedir.
Bilânçoların Düzeltilmesi: a)Parasal Kalemlerin Düzeltilmesi= Parasal Kalem x (Dönem sonu Endeksi / Dönem Başı Endeksi)
b)Parasal Olmayan Kalemlerin Düzeltilmesi=P.Olm.Kal.Tarihi Değeri x (D.Sonu Endeksi / Kal.Ortaya Çıktığı Tarih Endeksi.
Muhasebe denetimi Final Dipnotlar
8. Ünite ·Net satışlar-satışların maliyeti: brüt satış karı yada zararını verir.
·ışletmede yabancı kaynaklar öz kaynaklardan fazla ise işletme borçları finanse edilmiştir.
·Dönen varlıklar-KVYK: net çalışma sermayesini verir
·Bir bilançonun analizine hazır hale getirilmesinde en büyük rölü hesap planı oynar.
·ışletmenin ana faaliyet konusundaki başarısını faaliyet karı gösterir.
[hide]9. Ünite · Kalemlerdeki artış ve azalışlar analiz sonuçlarının sonuçlarını alır.
· Karşılaştırmalı tabloların yorumu neden-sonuç ilişkisine dayanır.
· Belirlli bir yıl temel alınarak kalemlerdeki değişmelerin temel yılın rakamlarına göre hesaplanmasına sabit baz yöntemi denir.
10. Ünite · Bilançolar yorumlanırken varlık-kaynak incelenmesine bakılır.
· Öz kaynakların temel unsurları; sermaye , yedek akçe ve yeniden değerleme artışlarıdır.
· Dikey yüzde analizine göre gelir tablosunda baz alınan kalem net satışlardır (100)
· Bir işetemenin dönem net karının yeterliliği, faaliyet karından aldıgı payın büyük olmasına bağlıdır.
· Farklı büyüklükte ve yapılardaki işletmelerin birbiriyle karşılaştırılarak incelenebilmesine olanak sağlayan yöntem yüzde yöntemi ile analiz tekniğidir.
11. Ünite · Faaliyet sonuçları ile mali durum ilişkilendirilmek istendiğinde net satışlar-ticari alacaklar kalemlerine bakılrı
12. Ünite · Bir işletmenin tek bir yıla ait mali tablolarında yer alan kalemler arasında matamatiksel ilişkiler kurarak yapılan incelemeye oran analizi denir
· Dönen varlıkların KVYK ı aşan kısmına net çalışma sermayesi denir.
· ışletmenin finansmanda yabancı kaynaklardan yararlanma derecesini mali oranlar gösterir.
· Faaliyet oranları; aktif devir hız, MDV devir hız,ı stok devir hızı ve nakit devir hızıdır.
· Likidite oranı ; cari oran , likidite orani ve nakit oranıdır.
· Ortalama tahsilat dönemi oranı , aktiflerin verimli kullanılıp kullanılmadıgını ölçer.
13. Ünite · Bir dönemden diğerine maik durumda meydana gelen değişmelerin nedenlerini göstermek ve incelemek üzere hazırlanan tablo fon akım tablosudur.
14. Ünite · Enflasyonun mali tablolar üzerindeki etkilerini gidermede kullanılması önerilen yöntemler cari değer yöntemi ve genel fiyat düzeyi yöntemleridir.
· Enflasyon muhasebesinin uygulanmasında 3 yıllık enflasyon oranının % 100 ün üzerinde olmasına bakılır.
· Düzeltme ölçütleriyle mali tablo kalemlerinin düzeltirlmesi enflasyon muhasebesinin temelinin oluşturur.
· Peş peşe yıllar ise karşılaştırmalı(yatay)
· Sadece bir dönem ise dikey (yüzde)
· Farklı yıllar ise trend (eğilim)
· Tek bir yıla ait ama farklı kalemler arasında matematiksel ilişki kuran ise oran analizidir
teşekkürler canım paylaşım için opuyorumnanaktan
- 27 Aralık 2009
- 27.155
- 25
- 408
- 27 Aralık 2009
- 27.155
- 25
- 408
- 8 Şubat 2010
- 2.153
- 2.303
- 333
