- 20 Aralık 2009
- 265
- 7
- 96
Evden çıkarken defalarca ocağı kontrol etme, ütünün fişte unutulduğunu zannedip yoldan dönme, bazı kişilere tanıdık gelir. Evham, basite alınacak bir hastalık değil ancak günlük tutarak, nefes egzersizleriyle bu sorunla başa çıkabilmek mümkün. Endişeli haliniz ileri boyuttaysa bir uzmana danışmanızda fayda var.
Bir aile ziyaretine giderken yanınıza hangi eşyalarınızı alırsınız? Herkesin yanında götüreceği hemen hemen aynıdır. Ancak Münire Kaya, evden bir saatliğine dahi ayrılsa ütüsünü yanına alıyor. Onun titiz olduğunu, elbisesi kırıştıkça ütüleme ihtiyacı duyduğunu düşünebilirsiniz. Ama öyle değil. Münire Hanım, kabullenmese de evham hastası. Halk arasında 'evham' diye bildiğimiz durum psikolojide 'yaygın anksiyete bozukluğu' olarak nitelendiriliyor. Evhamın kelime anlamı vehim. Yani bir anlamda asılsız ve gereksiz kuruntulara kapılmaya evhamlanmak denilebilir. Evhamın temel özelliği, kişinin gündelik hayatta karşılaştığı olaylarla ilgili engelleyemediği aşırı bir 'endişe' ve 'kuruntu' içinde olması.
Evhamlı kişi, hayatında ve çevresinde olup bitenle ilgili kontrolünün olmadığını düşünüyor. Denetlenemez olaylardan kaynaklanabilecek tehlikeler, kazalar, hastalıklar ve felaketler zihnini sürekli meşgul ediyor. Mesela bir anne, eve her gün akşam saat sekizde gelen oğlunun sekizi on geçe gelmesi durumunda, on dakika içinde zihninde onlarca felaket senaryosu kurabiliyor. Evladının başına kötü bir şey geldiğine öyle ikna oluyor ki, onun için bu süre çileye dönüşebiliyor. Evham, sinsi bir hastalık. Çünkü çoğunlukla kolaylıkla kabullenilip hoş görülüyor. "Annem beni çok düşünü. Eşim beni çok kıskanır." gibi düşüncelerle durum normal karşılanıyor, hastalığın farkına varılmıyor bile.
Uzman psikolog Yücel Sözer, evhamın, 'vesvese' ve 'takıntı' ile karıştırıldığını ancak temelde birbirinden farklı rahatsızlıklar olduğunu ifade ediyor. Evham, yersiz endişeler şeklinde ortaya çıkarken, vesvese ve takıntı ise tekrarlayıcı, mantıksız düşüncelere dayanıyor. Ayrıca evhamlı kişilerde, vesveseli ve takıntılı olanlardan farklı olarak birtakım fiziksel yakınmalar ortaya çıkabiliyor. Evhamın belirtileri; kolay yorulma, ağız kuruluğu, aşırı geğirme, kalp atışlarında ve nefes alış verişlerde hızlanma, yutma güçlüğü, çarpıntı, sık idrara çıkma, kulak çınlaması, baş dönmesi, uyku düzensizlikleri ve vücudun çeşitli bölgelerinde uyuşma.
Yaygın anksiyete bozukluğu, Sözer'e göre sosyal ve mesleki işlerde önemli bozulmalara ya da belirgin strese neden oluyor. Maddi sıkıntı, iş yoğunluğu, sağlık sorunları, çocuklara duyulan aşırı ilgi, sorumlulukları yerine getirememe gibi olaylarda aşırı, ölçüsüz bir endişe ve kuruntu sıklıkla görülüyor.
Evham bulaşıcı değil, can sıkıcı
Evham, yaşayarak öğreniliyor. Sanıldığı gibi genetik bir hastalık değil. Bir ailede babanın evhamlı olması çocukları da etkileyebiliyor. Hastaların birinci derece yakınlarında yüzde 20 oranında anksiyete bozukluğuna rastlanması genetik etkenleri düşündürüyor tabii. Ancak evhamın asıl sebebi, çevresel etkenler.
Psikolog Yücel Sözer'e göre evham, kalıtsal ve biyolojik bir temel üzerinde çevresel olumsuzluklarla ortaya çıkan bir hastalık. Evhamlı kişi, çevresindekileri de olumsuz etkiliyor aslında. Mesela bir anne, başına kötü bir hal geleceğini düşünüp on yaşındaki çocuğunun tek başına sokağa çıkmasına izin vermiyor. Ya da geç saatte çalan bir telefonda eşine bütün geceyi zehir edebiliyor. Bu durum, evhamlı kişiyle birlikte yaşayan diğer fertlerin psikolojisini de bozuyor.
Günlük tut, evhamı unut!
Bir dönem çoğumuzun elinden geçmiştir başkasının okumasına izin vermediğimiz günlükler. "Bugün ilkokuldan arkadaşlarımla buluştum." cümlesiyle başlayan bir günün özeti içimizi dökmeye yeter. Tuhaf gelebilir ancak uzmanlara göre, yaşın kaç olduğuna aldırmadan günlük tutmak evhamın önüne geçebiliyor. Yersiz endişe ve kaygılarınızdan dolayı günlük yaşantınızda aksamalar meydana geliyorsa bu konuyu önemsemelisiniz. Bunun önüne geçmek için, nefes alma ve gevşeme egzersizleri fiziksel ve duygusal anlamda rahatlamanıza imkân sağlıyor. Bunun yanı sıra düşünce ve duygulara odaklanıp evhama sebep olan durumların farkında olma, evhamla baş etmenizi kolaylaştırabilir. Bütün bunlara rağmen yine de evhamlı bir hal sergiliyorsanız, bir uzmana başvurup gerek duyulduğu takdirde ilaç ve psikoterapi desteği almanızda fayda var.
Zaman
Bir aile ziyaretine giderken yanınıza hangi eşyalarınızı alırsınız? Herkesin yanında götüreceği hemen hemen aynıdır. Ancak Münire Kaya, evden bir saatliğine dahi ayrılsa ütüsünü yanına alıyor. Onun titiz olduğunu, elbisesi kırıştıkça ütüleme ihtiyacı duyduğunu düşünebilirsiniz. Ama öyle değil. Münire Hanım, kabullenmese de evham hastası. Halk arasında 'evham' diye bildiğimiz durum psikolojide 'yaygın anksiyete bozukluğu' olarak nitelendiriliyor. Evhamın kelime anlamı vehim. Yani bir anlamda asılsız ve gereksiz kuruntulara kapılmaya evhamlanmak denilebilir. Evhamın temel özelliği, kişinin gündelik hayatta karşılaştığı olaylarla ilgili engelleyemediği aşırı bir 'endişe' ve 'kuruntu' içinde olması.
Evhamlı kişi, hayatında ve çevresinde olup bitenle ilgili kontrolünün olmadığını düşünüyor. Denetlenemez olaylardan kaynaklanabilecek tehlikeler, kazalar, hastalıklar ve felaketler zihnini sürekli meşgul ediyor. Mesela bir anne, eve her gün akşam saat sekizde gelen oğlunun sekizi on geçe gelmesi durumunda, on dakika içinde zihninde onlarca felaket senaryosu kurabiliyor. Evladının başına kötü bir şey geldiğine öyle ikna oluyor ki, onun için bu süre çileye dönüşebiliyor. Evham, sinsi bir hastalık. Çünkü çoğunlukla kolaylıkla kabullenilip hoş görülüyor. "Annem beni çok düşünü. Eşim beni çok kıskanır." gibi düşüncelerle durum normal karşılanıyor, hastalığın farkına varılmıyor bile.
Uzman psikolog Yücel Sözer, evhamın, 'vesvese' ve 'takıntı' ile karıştırıldığını ancak temelde birbirinden farklı rahatsızlıklar olduğunu ifade ediyor. Evham, yersiz endişeler şeklinde ortaya çıkarken, vesvese ve takıntı ise tekrarlayıcı, mantıksız düşüncelere dayanıyor. Ayrıca evhamlı kişilerde, vesveseli ve takıntılı olanlardan farklı olarak birtakım fiziksel yakınmalar ortaya çıkabiliyor. Evhamın belirtileri; kolay yorulma, ağız kuruluğu, aşırı geğirme, kalp atışlarında ve nefes alış verişlerde hızlanma, yutma güçlüğü, çarpıntı, sık idrara çıkma, kulak çınlaması, baş dönmesi, uyku düzensizlikleri ve vücudun çeşitli bölgelerinde uyuşma.
Yaygın anksiyete bozukluğu, Sözer'e göre sosyal ve mesleki işlerde önemli bozulmalara ya da belirgin strese neden oluyor. Maddi sıkıntı, iş yoğunluğu, sağlık sorunları, çocuklara duyulan aşırı ilgi, sorumlulukları yerine getirememe gibi olaylarda aşırı, ölçüsüz bir endişe ve kuruntu sıklıkla görülüyor.
Evham bulaşıcı değil, can sıkıcı
Evham, yaşayarak öğreniliyor. Sanıldığı gibi genetik bir hastalık değil. Bir ailede babanın evhamlı olması çocukları da etkileyebiliyor. Hastaların birinci derece yakınlarında yüzde 20 oranında anksiyete bozukluğuna rastlanması genetik etkenleri düşündürüyor tabii. Ancak evhamın asıl sebebi, çevresel etkenler.
Psikolog Yücel Sözer'e göre evham, kalıtsal ve biyolojik bir temel üzerinde çevresel olumsuzluklarla ortaya çıkan bir hastalık. Evhamlı kişi, çevresindekileri de olumsuz etkiliyor aslında. Mesela bir anne, başına kötü bir hal geleceğini düşünüp on yaşındaki çocuğunun tek başına sokağa çıkmasına izin vermiyor. Ya da geç saatte çalan bir telefonda eşine bütün geceyi zehir edebiliyor. Bu durum, evhamlı kişiyle birlikte yaşayan diğer fertlerin psikolojisini de bozuyor.
Günlük tut, evhamı unut!
Bir dönem çoğumuzun elinden geçmiştir başkasının okumasına izin vermediğimiz günlükler. "Bugün ilkokuldan arkadaşlarımla buluştum." cümlesiyle başlayan bir günün özeti içimizi dökmeye yeter. Tuhaf gelebilir ancak uzmanlara göre, yaşın kaç olduğuna aldırmadan günlük tutmak evhamın önüne geçebiliyor. Yersiz endişe ve kaygılarınızdan dolayı günlük yaşantınızda aksamalar meydana geliyorsa bu konuyu önemsemelisiniz. Bunun önüne geçmek için, nefes alma ve gevşeme egzersizleri fiziksel ve duygusal anlamda rahatlamanıza imkân sağlıyor. Bunun yanı sıra düşünce ve duygulara odaklanıp evhama sebep olan durumların farkında olma, evhamla baş etmenizi kolaylaştırabilir. Bütün bunlara rağmen yine de evhamlı bir hal sergiliyorsanız, bir uzmana başvurup gerek duyulduğu takdirde ilaç ve psikoterapi desteği almanızda fayda var.
Zaman
Son düzenleme: