- 23 Ekim 2007
- 510
- 4
- 43
ÇOCUKLARIN OKUL ve SINAV BAŞARILARINDA ANA-BABALARIN ROLÜ
Normalde her ana-baba çocuğunun okulda ve sınavlarda başarılı olmasını arzu eder. Çocuğuna bu konuda destek vermek özellikle günümüzde her ana-babanın kuşkusuz en önemli görev ve sorumluluklarından biridir, böyle de olmalıdır. Ancak çoğu ana-baba bu konuda duyarlı olmalarına rağmen neleri-nasıl-ne zaman yapacağını tam olarak bilemez. Hatta bazı bilinçsiz ana-babalar çocuğa destek olayım derken istemeden onlara zarar bile verebilirler. Unutmayalım ki herkes ana-baba olabilir, ancak herkes iyi ana-baba olamaz. “- Çocuğum için her türlü fedakarlığı yaparım” diyen ana-babalar acaba kendilerinin bu konuda eğitilme ihtiyacını ne kadar duymaktalar? Nasıl bir arayış içindeler? Unutulmamalıdır ki iyi ana-baba olmanın yolu ana-babanın kendisini sürekli olarak geliştirmesinden geçer. İyi ana-babalar ancak iyi öğrenci olabilenlerdir. Bunun için davranış bilimlerinin ürettiği bilimsel bilgileri araştırmak, bu konuda üretilen bilgilerin çocuğa yardımcı olacağına inanmak ve çaba göstermek gerekir. Çünkü okul başarısı konusunda ana-babalar çok şeyler yapılabilirler. Çocuklar nasıl daha iyi çalışabileceklerini, nasıl daha iyi öğrenebileceklerini ve bunları nasıl daha iyi hatırlayıp gerektiğinde nasıl daha etkili kullanabileceklerini ana-babalarının da yardımıyla kolayca öğrenebilirler. Unutmayalım ki çocuğunuzun başarılı olması sizi mutlu edecek, başarısızlığı ise acı verecektir. O halde daha az acı çekmenin yolu daha çok çalışmaktan geçer.
Bu amaçla aşağıda iyi bir ana-babanın bilmesi gereken bazı strateji ve taktikler sunulmuştur.
Strateji 1) Çocuğunuzun ilk ve en önemli öğretmeni kim? : Unutmayınız ki çocuğunuzun ilk ve en önemli öğretmeni sizsiniz. O halde hiç kendi kendinize “- Ben nasıl bir öğretmenim, kendimi geliştirmek için neler yapıyorum, neler yapabilirim?” diye sorduğunuz oldu mu? Bu soruları kendi kendinize sorun. Acaba TV’de, gazetelerde, dergilerde bu konuyla ilgili yazılanlara, söylenenlere, çizilenlere veya çocuğunuzun okulunda ve hatta başka bir okulda bu konuyla ilgili verilen bir konferansa ne kadar ilgi duyuyorsunuz? Ana-baba eğitimi konusunda yazılmış herhangi bir kitap alıp okudunuz mu? Unutmayın ki genellikle ilgili olan ana-babaların çocukları daha başarılı olabilmektedir.
Strateji 2) Başarılı olmaya karar vermek : Okulda başarılı olmanın ilk şartı karar vermektir. Çocuklara “Başarının ona ulaşılmaya karar verildiğinde kazanılmış olduğunu” söylemelisiniz. Ancak bu kararı çocuğunuzla beraber vermelisiniz. Unutmayın ki hiçbir başarı tek başına elde edilemez. Evdeki herkesin, varsa büyükannenin, büyükbabanın ve kardeşlerin az veya çok belirli bir düzeyde etkisi olacaktır. Başka bir anlatımla bu yolda herkes üzerine düşen görevi yapmalıdır. Sizler TV seyrederken çocuğunuza “- Haydi git odanda ders çalış...” dememelisiniz. Sizler de TV’yi kapatıp elinize bir kitap veya en azından bir gazete almalısınız. Bu size belki biraz zor gelebilir ancak iyi ana-baba olmak fedakarlık ister. Kısaca o evdeki büyüklerini model alır. İstenilen bir davranış elde etmek için önce siz istenilen davranışları yapmalısınız. Onu sürekli eleştirmek yerine ona sürekli iyi model olursanız o zaman ona destek vermiş olursunuz
Strateji-3) Çocuğunuza gerçekten güvenmek ve bunu ona hissettirmek : Çocuğunuz ancak sizin ona güvendiğiniz kadar başarılı olur. Ona güveneceksiniz ve güvendiğinizi de ona söyleyecek veya hissettireceksiniz. Eğer ona güvenmezseniz onun öğrenme kapasitesini azaltmış olursunuz. Aslında öğrenmede karşılaşılan güçlüklerin temelinde yetersizlikten çok kendine olan güvensizlik vardır. Çocuğun kendisine güven duygusunu geliştirmenin bir yolu da ona başarılarını ( okulundan almış aldığı takdir, teşekkür, vb belgeleri çerçeveletmek, çocuktan ; eğer bilgisayar kullanmayı, satranç, yüzme ve hatta bisiklete binmeyi öğrendiyse bunların birer başarı olarak yazıldığı bir “başarılarım listesi” oluşturmasını istemek vb.) hatırlatmaktan geçer.
Strateji-4) İyimser Olmak : İyi bir ana-baba hiçbir zaman kötümser olmamalıdır. Umudunuz varsa ve bunu çocuk anlıyorsa o zaman doğru yoldasınız demektir. Çocuk okulda veya sınavlarda bazen başarısızlıklar yaşayabilir. Ancak bunlar doğru kullanıldığı zaman başarı yolunda kullanılabilecek birer araç olurlar. Bir çocuğun henüz yürüme aşamasındaki çabalarını düşünün. Düşer, kalkar dengesizce hareketler yapar, hatta bazen kendisini yaralayabilir. Ancak yine de vazgeçmez. Sonuçta başarıya ulaşır. İnsan yaşamı da bunun gibidir. Hangimiz uğraşılarımızda veya yaptığımız işlerde her zaman başarılı oluyoruz. Bu durum bizim başarısızlığımız olarak kabul edilemeyeceği gibi, çocukların da bazen başarısız olabileceğini kabul etmeli onu başarısız olarak damgalamamalıyız.
Strateji-5) Çocukların mükemmel olmalarını beklememek : Çocuklarınızın mükemmel olmalarını asla beklemeyiniz. Çünkü çok yüksek beklentiler daha sonra birer engelleyici faktör olarak karşınıza çıkabilir. Çocuklar kendi yapabileceklerinin (başkalarının değil) en iyisini yapıyorlarsa bu yeterlidir. Çocuk çaba gösteriyorsa, başarısızı olsalar bile onu ödüllendirmeyi tercih edin. Yani onların gösterdikleri mücadeleyi ödüllendirin.
Strateji-6) Çocuklarınızı asla başkalarıyla kıyaslamayın : Her çocuk farklı ilgilere, farklı yeteneklere ve psikolojik yapılara sahiptir. Kısaca her çocuk ayrı bir dünyadır. Hatta tek yumurta ikizleri arasında bile bir çok farklılıklar olduğu belirlenmiştir Eğer çocuklar arasında farklılıklar var ise onları birbirleriyle kıyaslamanın ne anlamı olabilir ki?
Strateji-7) Çocuklarınızın arkadaşlarına gerekli önem ve ilgiyi gösterin : Çocuklarınızın arkadaşlarını elbette ki öncelikle inceleyin ve tanımaya çalışın. Çünkü özellikle ergenlik çağında arkadaşlık etkisi çok fazladır. İyi arkadaş çocuğa iyi etki yaparken kötü arkadaş kötü etki yapar. Onun için aşırıya kaçmadan çocuğunuzun arkadaşlarının iyi olup-olmadığını gözlemek ve gerekirse çocuğu uyarmak temel bir göreviniz olmalıdır. Bunun için çocuğunuzun arkadaşının ismini, babasının ne iş yaptığını vb. öğrenin, hatta onun ailesiyle tanışın. Çocuğunuzun uygun göreceğiniz arkadaşına ders vermesini teşvik edin. Çocuğunuz için öğrendiklerini en iyi akılda kalma yöntemi bu yaklaşımdır. Yani çocuğunuz arkadaşına öğrettiği zaman hem arkadaşı hem de kendisi kazanacaktır.
Strateji-8) Çocuğunuza zaman ayırın : Çocuğunuza verebileceğiniz en iyi hediye zamandır. Ona zaman ayırmalısınız. Bu da diğer işleriniz gibi erteleyemeyeceğiniz bir görevdir. Çocuğunuz ve ev işleri/gezmeler, arkadaş toplantılar arasında bir tercih yapma zorunda kaldığınızda tercihiniz her zaman çocuğunuzdan yana olmalıdır.
Strateji-9) Çocuğunuzun beslenmesine, uykusu ve sağlığına dikkat etmek : Düzenli ve bilinçli beslenme (kızartmalardan ve hamburger türü yiyeceklerden kaçınılarak gerçekleştirilen, ağırlıklı olarak haşlama türünde beyaz et , tahıl, meyve ve sebzelerden oluşan yiyecekler), düzenli uyku (Günde 7-8 saatlik uyku, ne daha fazla ne de daha az ) ve düzenli spor ( düzenli spor yapmanın vücutta biriken adrenalin hormonunu gidererek sınav kaygısını azalttığı ispatlanmıştır) başarıya olumlu yönde etki yapmaktadır.
Strateji-10) Aile mutluluğunu sağlamak : Unutmayın ki çocuğun başarısında aile-içi huzur çok önemlidir. Evde huzurlu bir ortamın olmayışı okul ve sınavlarda başarısızlığın temel nedenlerinden biridir. Dolayısıyla ana-baba arasındaki geçimsizliklerin en azından çocukların başarısı için giderilmesi gereklidir.
Normalde her ana-baba çocuğunun okulda ve sınavlarda başarılı olmasını arzu eder. Çocuğuna bu konuda destek vermek özellikle günümüzde her ana-babanın kuşkusuz en önemli görev ve sorumluluklarından biridir, böyle de olmalıdır. Ancak çoğu ana-baba bu konuda duyarlı olmalarına rağmen neleri-nasıl-ne zaman yapacağını tam olarak bilemez. Hatta bazı bilinçsiz ana-babalar çocuğa destek olayım derken istemeden onlara zarar bile verebilirler. Unutmayalım ki herkes ana-baba olabilir, ancak herkes iyi ana-baba olamaz. “- Çocuğum için her türlü fedakarlığı yaparım” diyen ana-babalar acaba kendilerinin bu konuda eğitilme ihtiyacını ne kadar duymaktalar? Nasıl bir arayış içindeler? Unutulmamalıdır ki iyi ana-baba olmanın yolu ana-babanın kendisini sürekli olarak geliştirmesinden geçer. İyi ana-babalar ancak iyi öğrenci olabilenlerdir. Bunun için davranış bilimlerinin ürettiği bilimsel bilgileri araştırmak, bu konuda üretilen bilgilerin çocuğa yardımcı olacağına inanmak ve çaba göstermek gerekir. Çünkü okul başarısı konusunda ana-babalar çok şeyler yapılabilirler. Çocuklar nasıl daha iyi çalışabileceklerini, nasıl daha iyi öğrenebileceklerini ve bunları nasıl daha iyi hatırlayıp gerektiğinde nasıl daha etkili kullanabileceklerini ana-babalarının da yardımıyla kolayca öğrenebilirler. Unutmayalım ki çocuğunuzun başarılı olması sizi mutlu edecek, başarısızlığı ise acı verecektir. O halde daha az acı çekmenin yolu daha çok çalışmaktan geçer.
Bu amaçla aşağıda iyi bir ana-babanın bilmesi gereken bazı strateji ve taktikler sunulmuştur.
Strateji 1) Çocuğunuzun ilk ve en önemli öğretmeni kim? : Unutmayınız ki çocuğunuzun ilk ve en önemli öğretmeni sizsiniz. O halde hiç kendi kendinize “- Ben nasıl bir öğretmenim, kendimi geliştirmek için neler yapıyorum, neler yapabilirim?” diye sorduğunuz oldu mu? Bu soruları kendi kendinize sorun. Acaba TV’de, gazetelerde, dergilerde bu konuyla ilgili yazılanlara, söylenenlere, çizilenlere veya çocuğunuzun okulunda ve hatta başka bir okulda bu konuyla ilgili verilen bir konferansa ne kadar ilgi duyuyorsunuz? Ana-baba eğitimi konusunda yazılmış herhangi bir kitap alıp okudunuz mu? Unutmayın ki genellikle ilgili olan ana-babaların çocukları daha başarılı olabilmektedir.
Strateji 2) Başarılı olmaya karar vermek : Okulda başarılı olmanın ilk şartı karar vermektir. Çocuklara “Başarının ona ulaşılmaya karar verildiğinde kazanılmış olduğunu” söylemelisiniz. Ancak bu kararı çocuğunuzla beraber vermelisiniz. Unutmayın ki hiçbir başarı tek başına elde edilemez. Evdeki herkesin, varsa büyükannenin, büyükbabanın ve kardeşlerin az veya çok belirli bir düzeyde etkisi olacaktır. Başka bir anlatımla bu yolda herkes üzerine düşen görevi yapmalıdır. Sizler TV seyrederken çocuğunuza “- Haydi git odanda ders çalış...” dememelisiniz. Sizler de TV’yi kapatıp elinize bir kitap veya en azından bir gazete almalısınız. Bu size belki biraz zor gelebilir ancak iyi ana-baba olmak fedakarlık ister. Kısaca o evdeki büyüklerini model alır. İstenilen bir davranış elde etmek için önce siz istenilen davranışları yapmalısınız. Onu sürekli eleştirmek yerine ona sürekli iyi model olursanız o zaman ona destek vermiş olursunuz
Strateji-3) Çocuğunuza gerçekten güvenmek ve bunu ona hissettirmek : Çocuğunuz ancak sizin ona güvendiğiniz kadar başarılı olur. Ona güveneceksiniz ve güvendiğinizi de ona söyleyecek veya hissettireceksiniz. Eğer ona güvenmezseniz onun öğrenme kapasitesini azaltmış olursunuz. Aslında öğrenmede karşılaşılan güçlüklerin temelinde yetersizlikten çok kendine olan güvensizlik vardır. Çocuğun kendisine güven duygusunu geliştirmenin bir yolu da ona başarılarını ( okulundan almış aldığı takdir, teşekkür, vb belgeleri çerçeveletmek, çocuktan ; eğer bilgisayar kullanmayı, satranç, yüzme ve hatta bisiklete binmeyi öğrendiyse bunların birer başarı olarak yazıldığı bir “başarılarım listesi” oluşturmasını istemek vb.) hatırlatmaktan geçer.
Strateji-4) İyimser Olmak : İyi bir ana-baba hiçbir zaman kötümser olmamalıdır. Umudunuz varsa ve bunu çocuk anlıyorsa o zaman doğru yoldasınız demektir. Çocuk okulda veya sınavlarda bazen başarısızlıklar yaşayabilir. Ancak bunlar doğru kullanıldığı zaman başarı yolunda kullanılabilecek birer araç olurlar. Bir çocuğun henüz yürüme aşamasındaki çabalarını düşünün. Düşer, kalkar dengesizce hareketler yapar, hatta bazen kendisini yaralayabilir. Ancak yine de vazgeçmez. Sonuçta başarıya ulaşır. İnsan yaşamı da bunun gibidir. Hangimiz uğraşılarımızda veya yaptığımız işlerde her zaman başarılı oluyoruz. Bu durum bizim başarısızlığımız olarak kabul edilemeyeceği gibi, çocukların da bazen başarısız olabileceğini kabul etmeli onu başarısız olarak damgalamamalıyız.
Strateji-5) Çocukların mükemmel olmalarını beklememek : Çocuklarınızın mükemmel olmalarını asla beklemeyiniz. Çünkü çok yüksek beklentiler daha sonra birer engelleyici faktör olarak karşınıza çıkabilir. Çocuklar kendi yapabileceklerinin (başkalarının değil) en iyisini yapıyorlarsa bu yeterlidir. Çocuk çaba gösteriyorsa, başarısızı olsalar bile onu ödüllendirmeyi tercih edin. Yani onların gösterdikleri mücadeleyi ödüllendirin.
Strateji-6) Çocuklarınızı asla başkalarıyla kıyaslamayın : Her çocuk farklı ilgilere, farklı yeteneklere ve psikolojik yapılara sahiptir. Kısaca her çocuk ayrı bir dünyadır. Hatta tek yumurta ikizleri arasında bile bir çok farklılıklar olduğu belirlenmiştir Eğer çocuklar arasında farklılıklar var ise onları birbirleriyle kıyaslamanın ne anlamı olabilir ki?
Strateji-7) Çocuklarınızın arkadaşlarına gerekli önem ve ilgiyi gösterin : Çocuklarınızın arkadaşlarını elbette ki öncelikle inceleyin ve tanımaya çalışın. Çünkü özellikle ergenlik çağında arkadaşlık etkisi çok fazladır. İyi arkadaş çocuğa iyi etki yaparken kötü arkadaş kötü etki yapar. Onun için aşırıya kaçmadan çocuğunuzun arkadaşlarının iyi olup-olmadığını gözlemek ve gerekirse çocuğu uyarmak temel bir göreviniz olmalıdır. Bunun için çocuğunuzun arkadaşının ismini, babasının ne iş yaptığını vb. öğrenin, hatta onun ailesiyle tanışın. Çocuğunuzun uygun göreceğiniz arkadaşına ders vermesini teşvik edin. Çocuğunuz için öğrendiklerini en iyi akılda kalma yöntemi bu yaklaşımdır. Yani çocuğunuz arkadaşına öğrettiği zaman hem arkadaşı hem de kendisi kazanacaktır.
Strateji-8) Çocuğunuza zaman ayırın : Çocuğunuza verebileceğiniz en iyi hediye zamandır. Ona zaman ayırmalısınız. Bu da diğer işleriniz gibi erteleyemeyeceğiniz bir görevdir. Çocuğunuz ve ev işleri/gezmeler, arkadaş toplantılar arasında bir tercih yapma zorunda kaldığınızda tercihiniz her zaman çocuğunuzdan yana olmalıdır.
Strateji-9) Çocuğunuzun beslenmesine, uykusu ve sağlığına dikkat etmek : Düzenli ve bilinçli beslenme (kızartmalardan ve hamburger türü yiyeceklerden kaçınılarak gerçekleştirilen, ağırlıklı olarak haşlama türünde beyaz et , tahıl, meyve ve sebzelerden oluşan yiyecekler), düzenli uyku (Günde 7-8 saatlik uyku, ne daha fazla ne de daha az ) ve düzenli spor ( düzenli spor yapmanın vücutta biriken adrenalin hormonunu gidererek sınav kaygısını azalttığı ispatlanmıştır) başarıya olumlu yönde etki yapmaktadır.
Strateji-10) Aile mutluluğunu sağlamak : Unutmayın ki çocuğun başarısında aile-içi huzur çok önemlidir. Evde huzurlu bir ortamın olmayışı okul ve sınavlarda başarısızlığın temel nedenlerinden biridir. Dolayısıyla ana-baba arasındaki geçimsizliklerin en azından çocukların başarısı için giderilmesi gereklidir.
