Tarihte haftanın olayı: Barbie
bebek piyasaya sunuldu; 9 Mart
1959
Metin DELEVİ-Sento ALMALEH
Tarihte haftanın olayı
06 Mart 2013
Barbie’nin yaratıcısı Ruth Handler,
1916 yılında Denver, Colorado’da
doğdu. Ailesi Polonya Yahudisi
göçmeni olan Ruth, 1938’de Elliot
Handler ile evlendi. Bu evlilikten
Barbara ve Kenneth isimli iki
çocukları oldu . Elliot, 1945 yılında
ortağı Harold ‘Matt’ Matson ile
birlikte kendi isimlerinden
esinlenerek daha sonraları Ruth
Handler’in da başkanlık edeceği
Mattel şirketini kurdu. Şirket ilk
başlarda resim çerçevesi üretse de
daha sonra oyuncak üretiminin
daha kârlı olduğu görülerek
oyuncak üretimine
yoğunlaşılmasına karar verildi.
Ancak 1959 yılına kadar önemli bir
başarı elde edilemedi.
1950’li yıllarda oyuncak bebekler
erişkin modelleri yerine çocukların
bez kopyaları olarak
üretilmekteydi. Ancak Ruth, kızı
Barbara’nın evde bebekleriyle
oynarken, bebeklere yetişkin
rolleri verdiğini fark etti. Ruth,
yetişkin vücuduna sahip plastik
bebeklerin çocuklar tarafından ilgi
ile karşılanacağını düşündü. Bu fikre
ilk başta karşı çıkan eşi ve ortağı,
Ruth’un ısrarı üzerine öneriyi kabul
etmek zorunda kaldılar ve kızının
isminden esinlenerek Barbie ismi
verilen bebekler 9 Mart 1959
yılında piyasaya sürüldü . İlk
sürümde sadece sarışın ve esmer
olmak üzere iki model üretildi.
Barbie bebek piyasaya çıkar
çıkmaz büyük bir başarı elde etti.
İlk yıl 350.000 adet sattı. Bunun
üzerine Ruth, hemen ardından
oğlu Ken’in adını verdiği erkek
modelini ve ‘Barbie dünyası’nın
diğer arkadaş ve ailesini piyasaya
çıkardı . Bu ürünler Mattel firmasına
kısa zamanda büyük bir ün ve
servet kazandırdı.
Genç kızların kendilerine rol model
olarak kabul ettikleri ve bu güne
kadar dünya çapında 1 milyar
adet sattığı tahmin edilen Barbie,
hakkındaki birçok eleştiriyi de
beraberinde getirdi . Bunlardan en
önemlileri ilk günden beri velileri
rahatsız eden ve dikkat çekecek
kadar görünür olan göğüsleri ve
gerçek insan vücuduna göre
oldukça orantısız olan ancak genç
kızların yine de benzemek için çaba
harcadığı bel kalınlığı oldu. Ruth
Handler ve Mattel firması bel
kalınlığı hakkındaki yoğun
eleştirilere hak vererek yıllar içinde
bel kalınlığını arttırsalar da
Barbie’nin yetişkine benzemesini
çok önemseyen Ruth göğüslerin
fark edilebilir olması konusunda
geri adım atmadı.
Barbie bebekler toplumsal ve
politik tartışma konusu oldu
Barbie bebekler yıllar içinde birçok
toplumsal ve politik tartışma
konularına malzeme oldular. 1967
yılında dönemin değişen eşitlikçi
atmosferine uyarak ilk zenci bebek
piyasaya çıkarıldı. Mayıs 1997’de
pembe tekerlekli sandalyesiyle
Becky gençlerle buluştu. Eylül
2003’te ise Suudi Arabistan
Barbie’nin İslami değerlere
uymadığını belirterek ülke çapında
satışını yasakladı . 2009 yılında
çıkarılan dövmeli Barbie modelleri
büyük tartışma yarattı ve gençleri
dövme yapmaya yönelteceği
gerekçesiyle tüketici dernekleri
tarafından eleştiri yağmuruna
tutuldu.
Barbie’nin yaratıcısı Ruth Handler
27 Nisan 2002’de 85 yaşındayken
kolon kanseri ameliyatı
sonrasında yaşanan
komplikasyonlar nedeniyle vefat
etti. Ruth’un da bir dönem
başkanlığını yaptığı Mattel, 6,2
milyar dolarlık cirosu, 770 milyon
dolarlık senelik net kârı,
bünyesinde barındırdığı ve
hepimizin bildiği Fisher Price,
Barbie, Hot Wheels, Matchbox
markalarıyla bugün dünyanın en
büyük oyuncak üreticisi
konumuna geldi .