- 7 Mayıs 2007
- 77
- 1
- 49
Babanın çocuğun gelişimine etkileri
İnsanoğlu doğumuyla birlikte bütünüyle kendine yabancı bir dünyaya gelir. Daha doğrusu hayatını sürdürebileceği gerekli donanımdan yoksundur.
Gelişim süresince edindiği bilgi, beceri ve deneyimle kendine yetecek bağımsız bir birey haline gelir. Çocuğun ilk toplumsal çevresini ailesi oluşturur. Aile çocuğun hem beslenme, korunma gibi fiziksel ihtiyaçlarını, hem de sevgi ve güven gibi duygusal ihtiyaçlarını karşılar. Ayrıca yetiştirme biçimiyle çocuğun kişiliğinin oluşumuna katkıda bulunurken, toplumsal değerleri de çocuğa aktararak sosyalleşmesini sağlar. Tüm bu görevlerden şimdiye dek birinci dereceden sorumlu tutulan genellikle annelerdi. Ancak son yıllarda babanın çocuğun yaşamındaki rolüne ilişkin önem, değişen toplum şartlarıyla birlikte gittikçe artmaktadır. Babayla çocuk ilişkisi anneyle çocuk ilişkisinden hem nitelik, hem de nicelik açısından farklılıklar göstermektedir.
Mesela,
- Çocuklar 3 yaş ile birlikte anne ve babanın ailedeki rollerinin farklı olduğunu gözlerler.
- Anne bebekle daha çok bakımı üzerinden ilgilenirken, babaların oyalama, oynama gibi fiziksel uyaranlar üzerinden bebekleriyle ilişkiye geçtikleri gözlenmiştir.
- Babanın çocuk eğitiminde üstlendiği rol daha ziyade disiplin, geleceği planlama gibidir.
- Ayrıca baba ailenin sosyalleşmesi açısından dış dünyaya açılan kapısı gibidir.
Baba hangi yaştan başlayarak çocuk üzerinde etkilidir, sorusuna verilecek cevap daha ana rahminden başlar.
BABANIN ÇOCUĞUN KİŞİĞİLİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
Kişiliğin gelişimini etkileyen üç önemli faktör bulunmaktadır:
a) Kalıtımsal faktör
b) Aile içi etkileşimler
c) Eğitim ve öğrenim,
bu açılardan bakıldığında babanın çocuğa karşı tavrı kişiliği etkileyen faktörlerden biri olmaktadır. Babasından ilgi ve sevgi gören çocuklar yaşıtlarıyla ilişkileri iyi, kendine güvenen ve lider özelliklerine sahip çocuklar olmaktadırlar. Babası otoriter olan çocuklarsa daha çok çekingen ve kendine güvensiz hal alabilmektedirler.
Kişiliğin merkezi sayılan benlik, babası olmayan çocuklarda olumsuz gelişebilmektedir. Baba yoksunluğu süresi, nedeni, çocuğun yaşı, cinsiyeti, yapısal özelliği, annenin kayba tepkisi, ailenin sosyo-ekonomik düzeyi, çocuğun babasıyla önceki iletişim kalitesi gibi faktörler çocuğun psikolojisinin farklı biçimlerde etkilenmesine yol açar.
Ayrıca ayrılma ve boşanmaya bağlı baba yoksunluğu, ölüm nedeniyle meydana gelen baba yoksunluğundan daha fazla olumsuz anlamda çocuğu etkiler. Yine baba ölümü 4-5 yaşından önce gerçekleşmişse meydana gelen etki yıkıcı olabilmekte ve ayrıca bu etki çocuk ailede tekse ve ağabeyi yoksa daha fazla olabilmektedir.
Bu tür durumlarda baba yerine geçecek bir modelin varlığı bu etkileri azaltabilir.
BABANIN ÇOCUĞUN PSİKO-SEKSÜEL GELİŞİMİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
Erkek çocuklarının erkeksi davranış kazanması açısından babanın varlığı son derece önemlidir. Çocuk bu davranışı babayı taklit ederek ve onunla özdeşleşerek kazanır. Kazandığı bu maskülen davranış, çocuğun cinsel rol gelişimini pozitif anlamda etkiler. Aile içindeki kararlarda etkin olmayan babaya sahip çocuklar diğer çocuklara oranla akranları arasında daha pasif kalırlar.
Sadece erkek çocukların değil kız çocuklarının da baba figürüne ihtiyaçları vardır. Kız çocukları babalarıyla kuracakları ilişkiye bağlı olarak erkeklere nasıl tepki vereceklerini ve erkeklerden kendilerine nasıl tepki geleceğini öğrenirler.
BABANIN ÇOCUĞUN ZEKA GELİŞİMİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
Zeka üzerinde kalıtımın etkisi yadsınamayacak kadar önemlidir. Kalıtımın önemi kadar sosyal uyarımın da zekanın gelişimi üzerindeki etkisi bilinir. Ve baba sosyal uyarımı sağlayan kişilerden biri olduğu için çocuğuyla arasındaki ilişki son derece öneme haizdir. Babalar, annelerden daha fazla çocukların cesur davranmalarını, çevreyi keşfedecek davranışlarda bulunmalarını ve bağımsız hareket etmelerini sağlarlar. Tabi tüm bu durumlar zekayı olumlu anlamda etkiler.
Babalar genellikle çocuklarıyla oyun arkadaşlığı kurduklarından zeka durumlarına olumlu katkıda bulunan uyaranları çocuğa sağlamış olurlar.
Yine yapılan araştırmalarda babanın bakım ve ilgisinin özellikle erkek çocuklar üzerindeki etkisi ortadadır. Babası olan ve olmayan çocuklarda yapılan araştırmalarda, babasız çocukların gelişim ve zeka testlerinde daha düşük başarı elde ettikleri gözlenmiştir.
Tüm bu vurgulanan bilgilerin yanında asıl önemli olan, anne ve babaların birbirleriyle uyumlu ve mutlu olarak, çocuklarının eğitim ve öğretimine gerekli katkıda bulunmaları, çocuklarının kendisi ve dünyayla daha barışık ve mutlu birey olmasına yardımcı olmalarıdır.
Konuyla ilgili sorularınızı bekliyorum.
Güzel ve mutlu günler geçirmeniz temennisiyle… Hoşçakalın.
Psikolog Yasemin UÇAL
İnsanoğlu doğumuyla birlikte bütünüyle kendine yabancı bir dünyaya gelir. Daha doğrusu hayatını sürdürebileceği gerekli donanımdan yoksundur.
Gelişim süresince edindiği bilgi, beceri ve deneyimle kendine yetecek bağımsız bir birey haline gelir. Çocuğun ilk toplumsal çevresini ailesi oluşturur. Aile çocuğun hem beslenme, korunma gibi fiziksel ihtiyaçlarını, hem de sevgi ve güven gibi duygusal ihtiyaçlarını karşılar. Ayrıca yetiştirme biçimiyle çocuğun kişiliğinin oluşumuna katkıda bulunurken, toplumsal değerleri de çocuğa aktararak sosyalleşmesini sağlar. Tüm bu görevlerden şimdiye dek birinci dereceden sorumlu tutulan genellikle annelerdi. Ancak son yıllarda babanın çocuğun yaşamındaki rolüne ilişkin önem, değişen toplum şartlarıyla birlikte gittikçe artmaktadır. Babayla çocuk ilişkisi anneyle çocuk ilişkisinden hem nitelik, hem de nicelik açısından farklılıklar göstermektedir.
Mesela,
- Çocuklar 3 yaş ile birlikte anne ve babanın ailedeki rollerinin farklı olduğunu gözlerler.
- Anne bebekle daha çok bakımı üzerinden ilgilenirken, babaların oyalama, oynama gibi fiziksel uyaranlar üzerinden bebekleriyle ilişkiye geçtikleri gözlenmiştir.
- Babanın çocuk eğitiminde üstlendiği rol daha ziyade disiplin, geleceği planlama gibidir.
- Ayrıca baba ailenin sosyalleşmesi açısından dış dünyaya açılan kapısı gibidir.
Baba hangi yaştan başlayarak çocuk üzerinde etkilidir, sorusuna verilecek cevap daha ana rahminden başlar.
BABANIN ÇOCUĞUN KİŞİĞİLİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
Kişiliğin gelişimini etkileyen üç önemli faktör bulunmaktadır:
a) Kalıtımsal faktör
b) Aile içi etkileşimler
c) Eğitim ve öğrenim,
bu açılardan bakıldığında babanın çocuğa karşı tavrı kişiliği etkileyen faktörlerden biri olmaktadır. Babasından ilgi ve sevgi gören çocuklar yaşıtlarıyla ilişkileri iyi, kendine güvenen ve lider özelliklerine sahip çocuklar olmaktadırlar. Babası otoriter olan çocuklarsa daha çok çekingen ve kendine güvensiz hal alabilmektedirler.
Kişiliğin merkezi sayılan benlik, babası olmayan çocuklarda olumsuz gelişebilmektedir. Baba yoksunluğu süresi, nedeni, çocuğun yaşı, cinsiyeti, yapısal özelliği, annenin kayba tepkisi, ailenin sosyo-ekonomik düzeyi, çocuğun babasıyla önceki iletişim kalitesi gibi faktörler çocuğun psikolojisinin farklı biçimlerde etkilenmesine yol açar.
Ayrıca ayrılma ve boşanmaya bağlı baba yoksunluğu, ölüm nedeniyle meydana gelen baba yoksunluğundan daha fazla olumsuz anlamda çocuğu etkiler. Yine baba ölümü 4-5 yaşından önce gerçekleşmişse meydana gelen etki yıkıcı olabilmekte ve ayrıca bu etki çocuk ailede tekse ve ağabeyi yoksa daha fazla olabilmektedir.
Bu tür durumlarda baba yerine geçecek bir modelin varlığı bu etkileri azaltabilir.
BABANIN ÇOCUĞUN PSİKO-SEKSÜEL GELİŞİMİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
Erkek çocuklarının erkeksi davranış kazanması açısından babanın varlığı son derece önemlidir. Çocuk bu davranışı babayı taklit ederek ve onunla özdeşleşerek kazanır. Kazandığı bu maskülen davranış, çocuğun cinsel rol gelişimini pozitif anlamda etkiler. Aile içindeki kararlarda etkin olmayan babaya sahip çocuklar diğer çocuklara oranla akranları arasında daha pasif kalırlar.
Sadece erkek çocukların değil kız çocuklarının da baba figürüne ihtiyaçları vardır. Kız çocukları babalarıyla kuracakları ilişkiye bağlı olarak erkeklere nasıl tepki vereceklerini ve erkeklerden kendilerine nasıl tepki geleceğini öğrenirler.
BABANIN ÇOCUĞUN ZEKA GELİŞİMİ ÜZERİNDEKİ ETKİLERİ
Zeka üzerinde kalıtımın etkisi yadsınamayacak kadar önemlidir. Kalıtımın önemi kadar sosyal uyarımın da zekanın gelişimi üzerindeki etkisi bilinir. Ve baba sosyal uyarımı sağlayan kişilerden biri olduğu için çocuğuyla arasındaki ilişki son derece öneme haizdir. Babalar, annelerden daha fazla çocukların cesur davranmalarını, çevreyi keşfedecek davranışlarda bulunmalarını ve bağımsız hareket etmelerini sağlarlar. Tabi tüm bu durumlar zekayı olumlu anlamda etkiler.
Babalar genellikle çocuklarıyla oyun arkadaşlığı kurduklarından zeka durumlarına olumlu katkıda bulunan uyaranları çocuğa sağlamış olurlar.
Yine yapılan araştırmalarda babanın bakım ve ilgisinin özellikle erkek çocuklar üzerindeki etkisi ortadadır. Babası olan ve olmayan çocuklarda yapılan araştırmalarda, babasız çocukların gelişim ve zeka testlerinde daha düşük başarı elde ettikleri gözlenmiştir.
Tüm bu vurgulanan bilgilerin yanında asıl önemli olan, anne ve babaların birbirleriyle uyumlu ve mutlu olarak, çocuklarının eğitim ve öğretimine gerekli katkıda bulunmaları, çocuklarının kendisi ve dünyayla daha barışık ve mutlu birey olmasına yardımcı olmalarıdır.
Konuyla ilgili sorularınızı bekliyorum.
Güzel ve mutlu günler geçirmeniz temennisiyle… Hoşçakalın.
Psikolog Yasemin UÇAL