Çocuğun sağlıklı ruhsal gelişiminde aile içi ilişkiler çok önemli bir yere sahiptir. Bu bağlamda, anne ve babanın kendi arasındaki, anne-baba ve çocuklar arasındaki, çocukların kendi aralarındaki ilişkiler ele alınabilir. Ancak genellikle çocuğun annesiyle ve kardeşleriyle olan ilişkisi ön planda olmasına karşın, baba ile olan ilişkisi ikinci planda kalmaktadır.
Baba-çocuk ilişkisinin genellikle ikinci planda olması, bunun anne- çocuk ya da kardeşler arası ilişkiden daha az önemli olduğu anlamına gelmemelidir. Bu, özellikle 0-2 yaşta çocuğun temel bakımının annede olmasından ya da çocuğun babayı anneye ya da kardeşlere oranla daha az görmesinden kaynaklanıyor olabileceği gibi, farklı nedenler de söz konusu olabilir. Bunun nedenini tartışmak bu yazının kapsamı dışındadır. Biz burada bu ilişkinin öneminden bahsedeceğiz.
Anne-baba olma serüveni, bir çocuk dünyaya getirmekle başlamaz. Karı-koca, daha, çocuk sahibi olacağının haberini aldığında anne-baba olma duygusuna girmeye başlar. Bebeğin cinsiyetini, ismini, sağlığını düşünür, odasını ve eşyalarını hazırlamaya başlar, hayatlarında yeni birine yer açmanın heyecanını yaşarlar.
Çocuk doğduktan sonra, özellikle ilk iki yıl annesi onun için en önemli varlık, temel güven kaynağıdır. Çünkü çocuk, her hali ile bakıma ve korunmaya muhtaçtır. Bu süre zarfında çocuğun ruhsal gelişiminde babanın pek rolü yok gibi görünmektir. Oysa ki, sanılanın aksine hiç de öyle değildir. Sadece burada babanın rolü doğrudan değil dolaylıdır. Çünkü çocuğuna sağlıklı bir anne olabilmesi için annenin öncelikle kendi psikolojisinin sağlıklı olması gerekir. Bu da biraz babaya bağlıdır.
Babanın öncelikli görevi çocuk bakımı ve yetiştirilmesi konusunda bütün sorumluluğu anneye bırakmamak, ona her zamankinden daha fazla destek olmaktır. Karısı her ne kadar anne olmayı kendi istemiş olsa bile bu yeni duruma alışana kadar başlangıçta psikolojisi değişkenlik gösterebilir. Böyle zamanlarda eşi onun en büyük destekçisi olmalıdır. Ayrıca baba doğduğu andan itibaren çocuğu ile fiziksel temasta bulunmaya, ona güzel sözler söylemeye özen göstermelidir. Çocuk bunun farkında değil gibi görünse bile hissedebilir.
Babanın çocukla düzenli olarak birebir vakit geçirmesi çocuğun hem toplumsallaşması hem de cinsel kimlik gelişimi açısından çok önemlidir.
Toplumsallaşma Açısından Babanın Önemi
Baba da aynı anne gibi çocuğun güven kaynağıdır. Her çocuk için babası en güçlüdür, en kocamandır, en kahramandır. Babası varsa hiç bir şeyden korkmasına gerek yoktur. Böyle bir kimse tarafından onaylanmak ve takdir görmek onun kendini değerli ve yeterli hissetmesi bakımından paha biçilmez derecede önemlidir.
Değersizlik ve yetersizlik duyguları içerisinde olan birinin kendine güveni olmaz, kendini iyi ifade edemez. Dolayısıyla sosyal ilişkilerde sıkıntılar yaşar. Sırf bu duygularından dolayı kendisini geri planda tutar ve bir birey olarak varoluşunu ketler. Babanın ayırdığı zaman dilimi kısa bile olsa o kadar işinin gücünün ve yorgunluğunun arasında bunu başarabilmesi çocuğun kendini önemli hissetmesine katkıda bulunacaktır.
Baba, çocuk etrafındakileri fark etmeye başladığı andan itibaren gelişim dönemine uygun ve kısa süreli olarak onunla çeşitli oyunlar oynamalıdır. Yürümeye başladıktan sonra çocuk, kendisi de oyunlarda aktif rol almaya başlar. Yaşı ilerledikçe baba ile daha çok vakit geçirme ihtiyacı duyar.
Çocuk babayı günün sadece kısıtlı bir zaman diliminde görebilmektedir ve gün içerisinde onu özlemektedir. Baba çoğunlukla yorgun olduğu için akşamları dinlenmek, gazete okumak ya da televizyon izlemek istemektedir. Çocuk ise babası ile vakit geçirmek istemektedir. İkisi de kendince haklı olmasına rağmen genellikle amaçlarına ulaşamazlar. Çocuk bütün akşam babasının dizinde ona kendisi ile oyun oynaması konusunda ısrar ederken baba yaptığı işten bir şey anlamaz, yani dinlenemez; çocuk da babası dinlenemediği için onunla oyun oynayamaz.
Çözüm basittir. Babanın çocuğuna akşamaları düzenli olarak ayıracağı 15-20 dk çocuğu da kendisini de rahatlatacaktır. Çocuk başlangıçta sürekli daha fazlasını istese bile, zamanla bu süreyle yetinmeyi öğrenecektir. Düzenli olduğu takdirde zaten bu süre ona yetecektir.
Cinsel Kimlik Gelişimi Açısından Babanın Önemi
Çocuklar sahip olduğu cinsiyete göre ebeveynleri ile özdeşleşirler. Kız çocuk için özdeşim modeli annesi, erkek çocuk için ise babasıdır. Kız çocuğu annesinin topuklu ayakkabılarını giymek, takılarını takmak, mutfakta onun gibi işler yapmak...vs isterken erkek çocuk babası gibi güçlü olmak, herkesi korumak, araba kullanmak, işe gitmek...vs ister.
Baba kaba, şiddet uygulayan, geçimsiz biri ise, ya da çok pasif ise erkek çocuk onu model almak istemeyebilir. Bunu daha sonra bütün erkeklere genelleyebilir. Sağlıklı bir özdeşim olmazsa bu, çocuğun kendi cinsiyeti konusunda kaygılanmasına neden olur ve ileriki yaşantısında bununla ilgili sıkıntılar yaşayabilir.
Kız çocuğun özdeşim modeli annedir, ancak baba da ilk karşı cins modeli olması açısından önemlidir. Eğer ki, bu model sağlıklı değilse kız çocuğu da bunu diğer erkeklere genelleyebilir ve karşı cins ile olan ilişkilerde sorun yaşamasına neden olabilir.
Babalar çocukların bir tek, maddi ihtiyaçlarını karşıladıkları ya da otorite figürü olarak gördükleri kimseler olmamalıdır. Baba ile olan sağlıklı ilişki psikolojik ve sosyal gelişimleri açısından sanıldığından daha fazla önemlidir.
Baba-çocuk ilişkisinin genellikle ikinci planda olması, bunun anne- çocuk ya da kardeşler arası ilişkiden daha az önemli olduğu anlamına gelmemelidir. Bu, özellikle 0-2 yaşta çocuğun temel bakımının annede olmasından ya da çocuğun babayı anneye ya da kardeşlere oranla daha az görmesinden kaynaklanıyor olabileceği gibi, farklı nedenler de söz konusu olabilir. Bunun nedenini tartışmak bu yazının kapsamı dışındadır. Biz burada bu ilişkinin öneminden bahsedeceğiz.
Anne-baba olma serüveni, bir çocuk dünyaya getirmekle başlamaz. Karı-koca, daha, çocuk sahibi olacağının haberini aldığında anne-baba olma duygusuna girmeye başlar. Bebeğin cinsiyetini, ismini, sağlığını düşünür, odasını ve eşyalarını hazırlamaya başlar, hayatlarında yeni birine yer açmanın heyecanını yaşarlar.
Çocuk doğduktan sonra, özellikle ilk iki yıl annesi onun için en önemli varlık, temel güven kaynağıdır. Çünkü çocuk, her hali ile bakıma ve korunmaya muhtaçtır. Bu süre zarfında çocuğun ruhsal gelişiminde babanın pek rolü yok gibi görünmektir. Oysa ki, sanılanın aksine hiç de öyle değildir. Sadece burada babanın rolü doğrudan değil dolaylıdır. Çünkü çocuğuna sağlıklı bir anne olabilmesi için annenin öncelikle kendi psikolojisinin sağlıklı olması gerekir. Bu da biraz babaya bağlıdır.
Babanın öncelikli görevi çocuk bakımı ve yetiştirilmesi konusunda bütün sorumluluğu anneye bırakmamak, ona her zamankinden daha fazla destek olmaktır. Karısı her ne kadar anne olmayı kendi istemiş olsa bile bu yeni duruma alışana kadar başlangıçta psikolojisi değişkenlik gösterebilir. Böyle zamanlarda eşi onun en büyük destekçisi olmalıdır. Ayrıca baba doğduğu andan itibaren çocuğu ile fiziksel temasta bulunmaya, ona güzel sözler söylemeye özen göstermelidir. Çocuk bunun farkında değil gibi görünse bile hissedebilir.
Babanın çocukla düzenli olarak birebir vakit geçirmesi çocuğun hem toplumsallaşması hem de cinsel kimlik gelişimi açısından çok önemlidir.
Toplumsallaşma Açısından Babanın Önemi
Baba da aynı anne gibi çocuğun güven kaynağıdır. Her çocuk için babası en güçlüdür, en kocamandır, en kahramandır. Babası varsa hiç bir şeyden korkmasına gerek yoktur. Böyle bir kimse tarafından onaylanmak ve takdir görmek onun kendini değerli ve yeterli hissetmesi bakımından paha biçilmez derecede önemlidir.
Değersizlik ve yetersizlik duyguları içerisinde olan birinin kendine güveni olmaz, kendini iyi ifade edemez. Dolayısıyla sosyal ilişkilerde sıkıntılar yaşar. Sırf bu duygularından dolayı kendisini geri planda tutar ve bir birey olarak varoluşunu ketler. Babanın ayırdığı zaman dilimi kısa bile olsa o kadar işinin gücünün ve yorgunluğunun arasında bunu başarabilmesi çocuğun kendini önemli hissetmesine katkıda bulunacaktır.
Baba, çocuk etrafındakileri fark etmeye başladığı andan itibaren gelişim dönemine uygun ve kısa süreli olarak onunla çeşitli oyunlar oynamalıdır. Yürümeye başladıktan sonra çocuk, kendisi de oyunlarda aktif rol almaya başlar. Yaşı ilerledikçe baba ile daha çok vakit geçirme ihtiyacı duyar.
Çocuk babayı günün sadece kısıtlı bir zaman diliminde görebilmektedir ve gün içerisinde onu özlemektedir. Baba çoğunlukla yorgun olduğu için akşamları dinlenmek, gazete okumak ya da televizyon izlemek istemektedir. Çocuk ise babası ile vakit geçirmek istemektedir. İkisi de kendince haklı olmasına rağmen genellikle amaçlarına ulaşamazlar. Çocuk bütün akşam babasının dizinde ona kendisi ile oyun oynaması konusunda ısrar ederken baba yaptığı işten bir şey anlamaz, yani dinlenemez; çocuk da babası dinlenemediği için onunla oyun oynayamaz.
Çözüm basittir. Babanın çocuğuna akşamaları düzenli olarak ayıracağı 15-20 dk çocuğu da kendisini de rahatlatacaktır. Çocuk başlangıçta sürekli daha fazlasını istese bile, zamanla bu süreyle yetinmeyi öğrenecektir. Düzenli olduğu takdirde zaten bu süre ona yetecektir.
Cinsel Kimlik Gelişimi Açısından Babanın Önemi
Çocuklar sahip olduğu cinsiyete göre ebeveynleri ile özdeşleşirler. Kız çocuk için özdeşim modeli annesi, erkek çocuk için ise babasıdır. Kız çocuğu annesinin topuklu ayakkabılarını giymek, takılarını takmak, mutfakta onun gibi işler yapmak...vs isterken erkek çocuk babası gibi güçlü olmak, herkesi korumak, araba kullanmak, işe gitmek...vs ister.
Baba kaba, şiddet uygulayan, geçimsiz biri ise, ya da çok pasif ise erkek çocuk onu model almak istemeyebilir. Bunu daha sonra bütün erkeklere genelleyebilir. Sağlıklı bir özdeşim olmazsa bu, çocuğun kendi cinsiyeti konusunda kaygılanmasına neden olur ve ileriki yaşantısında bununla ilgili sıkıntılar yaşayabilir.
Kız çocuğun özdeşim modeli annedir, ancak baba da ilk karşı cins modeli olması açısından önemlidir. Eğer ki, bu model sağlıklı değilse kız çocuğu da bunu diğer erkeklere genelleyebilir ve karşı cins ile olan ilişkilerde sorun yaşamasına neden olabilir.
Babalar çocukların bir tek, maddi ihtiyaçlarını karşıladıkları ya da otorite figürü olarak gördükleri kimseler olmamalıdır. Baba ile olan sağlıklı ilişki psikolojik ve sosyal gelişimleri açısından sanıldığından daha fazla önemlidir.
