- 8 Haziran 2011
- 44
- 0
-
- Konu Sahibi enttipmerkezi
- #1
ENT Tıp Merkezi'nden KBB Uzmanı Op. Dr. Sinan Yücel
İşitme kaybı çocukların konuşma ve dil gelişimini, psikolojik ve sosyal gelişimini olumsuz yönde etkiler. Yapılan araştırmalarda ilk 6 ayda işitme kaybı tanısı konup işitme rehabilitasyonu sağlanmış bebeklerin, 7 ay ve sonrasında tanılanan bebeklere göre alıcı ve ifade edici dil becerileri daha iyi bulunmuştur. İşitme kaybı tanısının konma yaşı geciktikçe hastanın dil ve konuşma gelişimi yaşıtlarına göre daha yavaş, yetersiz olmaktadır.
İşitme kaybı açısından risk faktörü olsun ya da olmasın tüm bebeklere işitme taraması uygulanması gereklidir. Çünkü bazı hastalarda risk faktörü olmadığı halde de işitme kaybı tespit edilebilmektedir.
Erken teşhis çok önemlidir.
İşitme taramalarının amacı işitme kaybının ilk aylarda erkenden tanısını koymak, çocuğun konuşma gelişim dönemini kaçırmadan işitsel rehabilitasyonu sağlamaktır.
İşitme taraması testleri bebek doğduğu hastaneden daha taburcu olmadan yapılabilmektedir. Doğum yapılan hastanede “Yenidoğan İşitme Taraması Ünitesi” yoksa kurum mutlaka bebeği işitme taraması için sevk etmelidir.
Yenidoğan işitme taramalarının 3 aşaması bulunur.
Yapılan testlerden alınan olumlu ya da olumsuz sonuca göre tarama ya sonlandırılır ya da bebek takip edilir. Sonuç kâğıdına test edilen kulakta geçti ya da kaldı olarak belirtilir. İlk aşamada hastanın işitme kaybı risk faktörüne sahip olup olmamasına göre bir ya da iki test yapılır. Her iki kulaktan da geçme durumunda ilk aşamada aileye bilgi verilerek tarama sonlandırılır. Bebek testlerden kaldıysa ikinci aşama için randevu verilir. İkinci aşamada birden çok test yapılabilir. Kulak burun boğaz muayenesi gerekebilir. İkinci aşamada da testlerden kalırsa uzman odyoloğu olan ileri tanısal odyolojik testlerin yapıldığı büyük bir hastaneye sevk gereklidir.
Yenidoğan işitme tarama testi sonuç kağıdında her bir kulak için alınan sonuca göre geçti ya da kaldı yazar.
Bebek işitme tarama testlerinden geçtiyse işitmesinin büyük ihtimalle normal olduğu söylenebilir. Fakat bu durum daha sonra işitme kaybı olup olmayacağıyla ilgili bilgi vermez. Orta kulak hastalıkları, menenjit, üst solunum yolu enfeksiyonları, ateşli havale gibi faktörler işitmeyi olumsuz yönde etkileyebilir. Aile bebeğin takvim yaşına göre yapabileceği işitme becerileri, dil ve konuşma gelişimi konusunda bilgi sahibi olmalı, şüphe durumunda doktora başvurmalıdır.
Sonucun olumsuz çıkması mutlaka çocuğunuzun işitme sorunu olduğu anlamına gelmez. Tarama testlerinin sonucunu etkileyen birçok faktör bulunur. Bebeğin testi geçememesi, işitme kaybı dışında başka nedenlere de bağlı olabilir. Örneğin dış kulak yolunun kulak kiriyle tıkanması sonucu test başarısız olabilir. Testler işitme kaybının tipi ve derecesi hakkında bilgi vermez. Takip randevusunda testten yine olumsuz sonuç alınıyorsa uzman odyoloğu olan ileri tanısal odyolojik testlerin yapıldığı büyük bir hastaneye sevk gerekir.
Yenidoğan işitme tarama testleri “Tarama Emisyonu” ve” Tarama ABR” dir.
Tarama Emisyonu: Tarama testlerini, işitme tarama protokolleri konusunda eğitim almış yardımcı sağlık personeli uygular. Emisyon cihazı elde taşınabilir ve küçüktür. Cihaza bağlı kulak içine yerleştirilen küçük bir kulaklığı bulunur. Bu küçük kulaklık vasıtasıyla tüylü hücrelerden (Dış Tüy Hücreleri) gelen yanıtlar kaydedilir. Oto Akustik Emisyon ile iç kulağın aktif mekanizması hakkında bilgi edinilir. Ağrısızdır, uygulanması kolay ve kısa sürelidir. Testin yapılabilmesi için bebeğin sessiz olması ve hareket etmemesi gereklidir.
Tarama ABR: ABR (Auditory Brainstem Response- İşitsel Beyinsapı Cevabı) olarak adlandırılan test ile işitme sisteminin işitsel uyarana karşı cevabı, başın belli yerlerine yerleştirilen elektrotlar vasıtasıyla kaydedilmektedir. Bebeğin tepkisine bağlı olmayan, uyurken yapılan bu test ile bebeğin işitme düzeyi ve beyinsapı düzeyinde işitme yolları ile ilgili önemli bilgiler edinilmektedir.
Bebeğe yapılan işitme testlerinde 2-3 kez olumsuz sonuç alınırsa, ileri işitme testlerin yapıldığı bir kliniğe yönlendirilmelidir.
Bebek Tarama testlerinden 2 ya da 3 kez kalınca, ileri odyolojik testlerin yapıldığı bir kliniğe sevk edilir. Testlerle işitmenin normal olup olmadığı, işitme kaybının tipi ve derecesi belirlenir. İlk iki aşamadan farklı olarak üçüncü aşamada testleri uzman odyolog yapar, değerlendirildikten sonra hasta gerekli olan bölümlere sevk edilir.
İşitme Taramasında işitme kaybı tespit edilen bebeklere işitme cihazı uygulaması yapılır ve takip edilir.
Hastada bir orta kulak problemi tespit ediliyorsa KBB hekiminin tedavisi sonrası yine uzman tarafından testlerin tekrarlanması gerekir. Testler ve değerlendirmeler sonucu her iki kulağında da kalıcı işitme kaybı tespit edilmişse işitme kaybının tipi ve derecesine göre uzman odyolog tarafından işitme cihazı denemesi yapılır, işitme cihazı belirlenir. Cihaz kullanacak bebeğin takibi cihazlarının ayarları odyoloji kliniğinde yapılır. İşitsel gelişimin, dil ve konuşma gelişiminin desteklenmesi için bebek/ çocuk bir özel eğitim merkezine yönlendirilir.
Çok ileri derecede işitme kaybı tespit edilirse, işitme cihazıyla bir süre bebeğin işitsel gelişiminin takip edilmesi gereklidir. Daha sonra aileye “Koklear İmplant” (biyonik kulak) önerilir. Takip edilen hastanede Koklear İmplant ameliyatı yapılıyorsa hastanenin sağlık kurulu toplanır, tartışılarak aileyle birlikte Koklear İmplant kararı alınır. Ameliyat takip edilen hastanede yapılmıyorsa, uzman aileyi Koklear İmplant hakkında bilgilendirilir ve ameliyat yapılan hastaneye yönlendirir.
Koklear İmplantla çok ileri derecede iç kulak tipi işitme kayıplı hastaların konuşmayı öğrenmesi mümkün olmaktadır.
Koklear İmplant iç kulağa ameliyatla yerleştirilen bir iç kulak protezidir. Ameliyatla iç kulağa yerleştirilen parça ve kulak arkasında konuşma işlemcisi olan iki parçadan oluşur. Koklear İmplant sisteminin dış parçası sesleri toplar, elektiriksel uyarımlara dönüştürür ve iç kulaktaki parçaya gönderir. İç kulakta bulunan elektrot dizini işitme sinirini uyararak işitme algısının sağlanmasına sebep olur.
Normal işiten kulakta, iç kulakta sesi işleyerek işitme sinirine gönderen tüylü hücreler bulunur. Hücre sayısı az olduğunda bu durum işitme kaybıyla sonuçlanır. Çok ileri derecede işitme kayıplı hastalarda bu hücrelerin sayısı çok azdır. İşitme cihazı sesi kulağa kuvvetli göndererek iç kulakta mevcut olan az sayıdaki hasarlı duyma hücrelerinin sesi işlemesine yardımcı olur. Fakat bu yardım konuşmayı öğrenecek, işitsel gelişim sağlayacak kadar yeterli olmaz.
Koklear İmplant sisteminde bu hücrelerin bulunduğu bölgede elektrotlar bulunur. İşitme siniri tüylü hücreler aracılığıyla değil elektrotlar aracılığıyla ve elektriksel olarak uyarılır. Bu sebeple çok ileri derecede “Sensorinöral İşitme Kaybı” olan hastalarda zamanında yapıldığında işitme cihazından çok daha fazla etkilidir. Koklear İmplant olma yaşı çok önemlidir. Araştırmalar 0- 3 yaş arası implant olan çocukların işitsel performanslarının, dil ve konuşma gelişimlerinin 3 yaşından büyük çocuklara göre çok daha fazla olduğunu göstermektedir. İmplant olma yaşı geciktikçe Koklear İmplanttan alınan fayda da azalmaktadır. Çünkü dil ve konuşmayı öğrenme açısından yaşamın ilk 3 yılı kritik dönem olarak adlandırılır. Yıllardır işitme cihazı kullanmayan, dil ve konuşma gelişimi olmamış ya da yetersiz olmuş büyük çocuk ve yetişkinlerin Koklear İmplant cihazından göreceği fayda çok az olacaktır. Bu sebeple Koklear İmplant kurullarında bu hastalar için ameliyat kararı alınmamaktadır.
İşitme kaybı çocukların konuşma ve dil gelişimini, psikolojik ve sosyal gelişimini olumsuz yönde etkiler. Yapılan araştırmalarda ilk 6 ayda işitme kaybı tanısı konup işitme rehabilitasyonu sağlanmış bebeklerin, 7 ay ve sonrasında tanılanan bebeklere göre alıcı ve ifade edici dil becerileri daha iyi bulunmuştur. İşitme kaybı tanısının konma yaşı geciktikçe hastanın dil ve konuşma gelişimi yaşıtlarına göre daha yavaş, yetersiz olmaktadır.
İşitme kaybı açısından risk faktörü olsun ya da olmasın tüm bebeklere işitme taraması uygulanması gereklidir. Çünkü bazı hastalarda risk faktörü olmadığı halde de işitme kaybı tespit edilebilmektedir.
Erken teşhis çok önemlidir.
İşitme taramalarının amacı işitme kaybının ilk aylarda erkenden tanısını koymak, çocuğun konuşma gelişim dönemini kaçırmadan işitsel rehabilitasyonu sağlamaktır.
İşitme taraması testleri bebek doğduğu hastaneden daha taburcu olmadan yapılabilmektedir. Doğum yapılan hastanede “Yenidoğan İşitme Taraması Ünitesi” yoksa kurum mutlaka bebeği işitme taraması için sevk etmelidir.
Yenidoğan işitme taramalarının 3 aşaması bulunur.
Yapılan testlerden alınan olumlu ya da olumsuz sonuca göre tarama ya sonlandırılır ya da bebek takip edilir. Sonuç kâğıdına test edilen kulakta geçti ya da kaldı olarak belirtilir. İlk aşamada hastanın işitme kaybı risk faktörüne sahip olup olmamasına göre bir ya da iki test yapılır. Her iki kulaktan da geçme durumunda ilk aşamada aileye bilgi verilerek tarama sonlandırılır. Bebek testlerden kaldıysa ikinci aşama için randevu verilir. İkinci aşamada birden çok test yapılabilir. Kulak burun boğaz muayenesi gerekebilir. İkinci aşamada da testlerden kalırsa uzman odyoloğu olan ileri tanısal odyolojik testlerin yapıldığı büyük bir hastaneye sevk gereklidir.
Yenidoğan işitme tarama testi sonuç kağıdında her bir kulak için alınan sonuca göre geçti ya da kaldı yazar.
Bebek işitme tarama testlerinden geçtiyse işitmesinin büyük ihtimalle normal olduğu söylenebilir. Fakat bu durum daha sonra işitme kaybı olup olmayacağıyla ilgili bilgi vermez. Orta kulak hastalıkları, menenjit, üst solunum yolu enfeksiyonları, ateşli havale gibi faktörler işitmeyi olumsuz yönde etkileyebilir. Aile bebeğin takvim yaşına göre yapabileceği işitme becerileri, dil ve konuşma gelişimi konusunda bilgi sahibi olmalı, şüphe durumunda doktora başvurmalıdır.
Sonucun olumsuz çıkması mutlaka çocuğunuzun işitme sorunu olduğu anlamına gelmez. Tarama testlerinin sonucunu etkileyen birçok faktör bulunur. Bebeğin testi geçememesi, işitme kaybı dışında başka nedenlere de bağlı olabilir. Örneğin dış kulak yolunun kulak kiriyle tıkanması sonucu test başarısız olabilir. Testler işitme kaybının tipi ve derecesi hakkında bilgi vermez. Takip randevusunda testten yine olumsuz sonuç alınıyorsa uzman odyoloğu olan ileri tanısal odyolojik testlerin yapıldığı büyük bir hastaneye sevk gerekir.
Yenidoğan işitme tarama testleri “Tarama Emisyonu” ve” Tarama ABR” dir.
Tarama Emisyonu: Tarama testlerini, işitme tarama protokolleri konusunda eğitim almış yardımcı sağlık personeli uygular. Emisyon cihazı elde taşınabilir ve küçüktür. Cihaza bağlı kulak içine yerleştirilen küçük bir kulaklığı bulunur. Bu küçük kulaklık vasıtasıyla tüylü hücrelerden (Dış Tüy Hücreleri) gelen yanıtlar kaydedilir. Oto Akustik Emisyon ile iç kulağın aktif mekanizması hakkında bilgi edinilir. Ağrısızdır, uygulanması kolay ve kısa sürelidir. Testin yapılabilmesi için bebeğin sessiz olması ve hareket etmemesi gereklidir.
Tarama ABR: ABR (Auditory Brainstem Response- İşitsel Beyinsapı Cevabı) olarak adlandırılan test ile işitme sisteminin işitsel uyarana karşı cevabı, başın belli yerlerine yerleştirilen elektrotlar vasıtasıyla kaydedilmektedir. Bebeğin tepkisine bağlı olmayan, uyurken yapılan bu test ile bebeğin işitme düzeyi ve beyinsapı düzeyinde işitme yolları ile ilgili önemli bilgiler edinilmektedir.
Bebeğe yapılan işitme testlerinde 2-3 kez olumsuz sonuç alınırsa, ileri işitme testlerin yapıldığı bir kliniğe yönlendirilmelidir.
Bebek Tarama testlerinden 2 ya da 3 kez kalınca, ileri odyolojik testlerin yapıldığı bir kliniğe sevk edilir. Testlerle işitmenin normal olup olmadığı, işitme kaybının tipi ve derecesi belirlenir. İlk iki aşamadan farklı olarak üçüncü aşamada testleri uzman odyolog yapar, değerlendirildikten sonra hasta gerekli olan bölümlere sevk edilir.
İşitme Taramasında işitme kaybı tespit edilen bebeklere işitme cihazı uygulaması yapılır ve takip edilir.
Hastada bir orta kulak problemi tespit ediliyorsa KBB hekiminin tedavisi sonrası yine uzman tarafından testlerin tekrarlanması gerekir. Testler ve değerlendirmeler sonucu her iki kulağında da kalıcı işitme kaybı tespit edilmişse işitme kaybının tipi ve derecesine göre uzman odyolog tarafından işitme cihazı denemesi yapılır, işitme cihazı belirlenir. Cihaz kullanacak bebeğin takibi cihazlarının ayarları odyoloji kliniğinde yapılır. İşitsel gelişimin, dil ve konuşma gelişiminin desteklenmesi için bebek/ çocuk bir özel eğitim merkezine yönlendirilir.
Çok ileri derecede işitme kaybı tespit edilirse, işitme cihazıyla bir süre bebeğin işitsel gelişiminin takip edilmesi gereklidir. Daha sonra aileye “Koklear İmplant” (biyonik kulak) önerilir. Takip edilen hastanede Koklear İmplant ameliyatı yapılıyorsa hastanenin sağlık kurulu toplanır, tartışılarak aileyle birlikte Koklear İmplant kararı alınır. Ameliyat takip edilen hastanede yapılmıyorsa, uzman aileyi Koklear İmplant hakkında bilgilendirilir ve ameliyat yapılan hastaneye yönlendirir.
Koklear İmplantla çok ileri derecede iç kulak tipi işitme kayıplı hastaların konuşmayı öğrenmesi mümkün olmaktadır.
Koklear İmplant iç kulağa ameliyatla yerleştirilen bir iç kulak protezidir. Ameliyatla iç kulağa yerleştirilen parça ve kulak arkasında konuşma işlemcisi olan iki parçadan oluşur. Koklear İmplant sisteminin dış parçası sesleri toplar, elektiriksel uyarımlara dönüştürür ve iç kulaktaki parçaya gönderir. İç kulakta bulunan elektrot dizini işitme sinirini uyararak işitme algısının sağlanmasına sebep olur.
Normal işiten kulakta, iç kulakta sesi işleyerek işitme sinirine gönderen tüylü hücreler bulunur. Hücre sayısı az olduğunda bu durum işitme kaybıyla sonuçlanır. Çok ileri derecede işitme kayıplı hastalarda bu hücrelerin sayısı çok azdır. İşitme cihazı sesi kulağa kuvvetli göndererek iç kulakta mevcut olan az sayıdaki hasarlı duyma hücrelerinin sesi işlemesine yardımcı olur. Fakat bu yardım konuşmayı öğrenecek, işitsel gelişim sağlayacak kadar yeterli olmaz.
Koklear İmplant sisteminde bu hücrelerin bulunduğu bölgede elektrotlar bulunur. İşitme siniri tüylü hücreler aracılığıyla değil elektrotlar aracılığıyla ve elektriksel olarak uyarılır. Bu sebeple çok ileri derecede “Sensorinöral İşitme Kaybı” olan hastalarda zamanında yapıldığında işitme cihazından çok daha fazla etkilidir. Koklear İmplant olma yaşı çok önemlidir. Araştırmalar 0- 3 yaş arası implant olan çocukların işitsel performanslarının, dil ve konuşma gelişimlerinin 3 yaşından büyük çocuklara göre çok daha fazla olduğunu göstermektedir. İmplant olma yaşı geciktikçe Koklear İmplanttan alınan fayda da azalmaktadır. Çünkü dil ve konuşmayı öğrenme açısından yaşamın ilk 3 yılı kritik dönem olarak adlandırılır. Yıllardır işitme cihazı kullanmayan, dil ve konuşma gelişimi olmamış ya da yetersiz olmuş büyük çocuk ve yetişkinlerin Koklear İmplant cihazından göreceği fayda çok az olacaktır. Bu sebeple Koklear İmplant kurullarında bu hastalar için ameliyat kararı alınmamaktadır.