Yaz Tatilinin Azılı Düşmanları...

E

EU3

Ziyaretçi
Tatil günleri yaklaştı. Ancak gidilen seyahatler sağlık açısından bazı riskleri ortaya çıkarabiliyor. Uzmanlar, tatilimizin zehir olmaması için seyahat öncesinde bir takım tedbirler almamız gerektiğini belirtiyor.
tatil sırasında meydana gelen hastalıklar ve alınma gereken önlemlerle ilgili bilgiler veren Anadolu Sağlık Merkezi’nden Enfeksiyon Hastalıkları Uzmanı Dr. Elif Hakko, riskleri belirleyen en önemli faktörün gidilecek ülke ve o ülke içinde de özellikle gezilecek yerler (kırsal, kentsel alan) olduğunu söylüyor. Seyahatin amacının da önemli olduğunu belirten Hakko, "İş seyahalarinde risk daha azken, turistik gezilerde risk artar. Konaklanacak yer ve şartları önemli riskler taşır. Örneğin bu bir son derece iyi şartları olan bir otel olabileceği gibi doğayla içiçe bir kamp da olabilir, bu iki yer arasında risk aynı olmayacaktır" diyor. Bölgeye gidilecek mevsim, zaman ve kalınacak sürenin de çok önemli olduğunu vurgulayan Hakko, bazı hastalıkların yazın bazılarının ise kışın daha sık görüldüğünü söylüyor. Dr. Elif Hakko, buna örnek olarak, sıtmayla sıcak aylarda daha sık karşılaşılırken, grip ile kış aylarında daha sık karşılaşıldığını aktarıyor. Seyahat edecek kişinin yaşının da önemine dikkat çeken Hakko, şu bilgileri veriyor: "Bebekler, çocuklar ve yaşlılar seyahatler sırasında edinilen enfeksiyonlara daha açıktırlar. Kronik hastalığı olan kişiler (şeker, kalp, kanser gibi) de daha rsikli gruba dahildirler. Aynı şekilde gebe kadınlar da diğer kişilere göre daha fazla risk taşırlar. Seyahata çıkacak kişinin düzenli kullandığı ilaçlar varsa onlar da seyahatten önce gözden geçirilmelidir. Kişi seyahat ettiği ülkede sağlık hizmetlerinden yeterince yararlanamayabilir eksik ilaçlarını temin etmede zorlanabilir bu nedenle düzenli kullandığı ilaçları yanında bulundurmalıdır. Bu seyahat uzun sürecekse gitmeden önce mutlaka sağlık kontrolünden geçmelidir. Hekimin ayrıca kişinin aşı durumunu gideceği ülkede aşıyla korunabilecek hastalıklar açısından gözden geçirmesi gerekir. Eksik aşılar varsa gitmeden önce tamamlanır. Kişinin alerjileri varsa onlara karşı önlemler alınır, uzak durması gerekenler gözden geçirilir. Alerjisi olan ilaçlar bir liste haline getirilerek yanında bulunmasında yarar vardır. Tüm bunların yanında seyahatin maliyeti de aslında önem taşımaktadır, seyahat sırasında sağlık hizmelerinden yararlanabilme ve ilaçları temin edebilme de hızlı tanı ve tedaviye yardımcı olur."

Seyahatlerde En Sık Karşılaşılan Enfeksiyonlar

Dr. Elif Hakko'nun verdiği bilgilere göre, enfeksiyonlar seyahat edilen bölgeden bölgeye değişiklik gösteriyor. Ancak buna rağmen seyahatle ilişkili enfeksiyon deyince akla gelen en sık enfeksiyonlar turist ishali, sıtma, sarı humma, kolera, hepatit A ve B, tifo, zatürre, grip...

Seyahat Öncesi Yapılması Gereken Aşılar

Aşıların seçilmesi seyahat edilecek ülkeye, kişinin bağışıklık durumuna, daha önce yapılmış aşılarına, eğer enfeksiyon edinilirse ciddiyetine, aşının kendisinin yapacağı yan etkilere göre yapılır. Tetanoz/difteri (10 yılda 1), kızamık aşısı ise olmayanlara yapılır. Diğer aşılar ise hepatit A, hepatit B, tifo, grip, sarı hummadır. Hastalığın yerleşik olduğu ülkelere girerken yapılması yasal olarak zorunlu olan sadece iki aşı vardır: Sarı humma ve meningokok aşıları. Hiçbir ülke için kolera aşısı gerekli değildir. Sarı humma ekvator Afrikasında ve Güney Amerika’da yerleşiktir; Hindistan ve Kuzey Afrika için de bir ölçüde risk vardır. Sarı humma aşısı sadece Sağlık Bakanlığı tarafından izin ve onay verilmiş merkezlerde yapılır ve aşının yapıldığını gösteren belge, seyahat belgelerine eklenir. Sarı humma aşısı canlı aşıdır. Gebe kadınlara, bağışıklık kusuru veya direnci kıran hastalığı olanlara yapılmamalıdır.Meningokok aşısı, menenjit etkeni olan mikrobun A,C,Y ve W135 alt gruplarına etkilidir. Sahra altı Afrika ülkelerinde uzun süre kalacak olanlara önerilir. Meningokok hastalığının yerleşik olduğu bu bölge dışında, Nepal, Kenya, Tanzanya gibi daha önce salgınların bildirildiği ülkelere gidecek olanlara da yapılması önerilir. Suudi Arabistan’a hacca gidecek olanlara da meningokok aşısı yapılmalıdır.


Seyahat Öncesi Çocuklar İçin Aşı Gerekir mi?

Çocukların normal aşı takvimine göre aşılanmaları aksatılmamalıdır. Erişkinler de her 10 yılda bir tetanos aşısını tekrarlatmalıdır. Böylece seyahat sırasında olabilecek yaralanmalarda güvenli bir korunma sağlanabilir.

Turist İshali Nedir?

Seyahatte günde 2-3 kez sulu dışkılama beraberinde karın ağrısı, ateş, bulantı, kusma gibi belirtilerden herhangi birinin olması durumunda turist ishali düşünülmelidir. Gitmeden önce antibiyotik verilme, ishal olma durumunda 24 saat içinde yüzde 80 iyileşme görülür, kişi yanında ilacı bulundurmalıdır. Ancak önemli olan ishal gelişimini engellemektir. Bunu için kişinin gittiği yerlerde yediklerine ve içtiklerine dikkat etmesi gerekir.
İshalden korunmak için ise, eller mutlaka sık sık yıkanmalıdır. Kapalı şişelerdeki sular içilmelidir. Temizliğinden kuşku duyulan yerlerde yemek yenilmemelidir. Sokak satıcılarından yiyecek alınmamalıdır. Paketsiz açıkta yiyecekler ve deniz ürünleri, pişmemiş etler, soyulmamış meyveleri soslar, salatalar gibi riskli olabilecek yiyeceklerden uzak durulmalıdır. Musluk suyu ve musluk suyundan yapılmış buzlu içecekler içilmemeli. Kaynamış su veya kapalı suyla dişler fırçalanmalıdır.

Seyahatte Kan Yoluyla Bulaşabilecek Hastalıklar

Hepatit B, C AIDS gibi hastalıklar kanla bulaşan hastalıklardır. Kan ve kan ürünleri, iğneler, tıbbi aletler, diş aletleri, kazalar ve travmalar kan yoluyla bulaşan hastalıklar açısından risktir. Dövme, akupunktur, piercing de benzer riskler taşır. Bunların tek kullanımlık iğnelerle yapılması gerekir. Güvenli olmayan yerlerde yapılmamalıdır.


Cinsel Temasla Bulaşan Hastalıklara Da Dikkat!

Turistlerin yüzde 19-26’sı seyahatlerinde farklı bir partnerle seks yaptıklarını ifade ederler. Cinsel temasla bulaşan hastalıkların en önemlisi AIDS’tir bunun dışında bel soğukluğu, hepatit B, frengi ve diğerleridir. Bunlar içinde sadece aşı ile korunma sağlanan hepatit B’dir. Tek korunma yöntemi ise prezavatif kullanmı olmasına rağmen kullanım oranı ise sadece yüzde 25’tir. Seks çalışanları ile cinsel temas AIDS ve cinsel yolla bulaşan hastalıklar açısından risklidir. Bu nedenle prezervatif kullanılmalıdır, ancak bununla bile yüzde 3-5 yırtılma ve dökülme nedeniyle risk vardır.

Deride Oluşabilecek Hastalıklar

Mikrop taşıyan sineklerle ısırılma sırasında deri enfeksiyonları oluşması sıktır. Kirli çevrelerde iyi el temizliği şarttır. Açık yaraların kapatılması gereklidir. Dışarıda kurutulmuş çamaşırlar ütülenerek giyilmelidir. Tropik bölgelerde şapka ve gözlük kullanılmalıdır. Güneş kremleri deride kuruma, çatlama ve yanık oluşmaması için kullanılmalıdır. Seyahatler sırasında ayak bakımı da çok önemlidir özellikle mantar hastalarıkları açısından dikkatli olunmalıdır, ayak kuru ve temiz tutulmalı, uygunsuz, ayağa rahatsızlık verici ayakkabılar giyilmemelidir. Özellikle şeker hastalarının ayaklarına daha da fazla özen göstermesi ve ayak yaralanmalarına karşı dikkatli olmaları gerekmektedir. Alerjik deri hastalıkları da önemli bir konudur özellikle alerjilera yatkın kişiler yanlarında alerji için kremler, haplar bulundurmalıdır.


Enfeksiyonlar Dışında Oluşabilecek Diğer Sağlık Sorunları

Araç tutması, jet lag, pıthılaşma sorunları gibi yolculuk esnasında oluşabilecek sorunlardır. Araç tutması olan kişiler için yolculuk öncesi alabilecekleri ilaçlar mevcuttur. Jet lag kıtalar arası yolculuklarda karşılaşılan bir sorundur, aradaki saat farkının yarattığı dengesizlik nedeniyle oluşur, kişinin ritmi bozulur, uykuda salgılanması gereken hormonların salgılanmamasına bağlı oluşabilir. Kişide sersemlik ve dezoriyantasyona neden olur. Buna karşı da alınacak bazı ilaçlar mevcuttur. Bir diğer önemli sorun da uzun yolculuklarda uzun süreli hareketsizliğe bağlı bacaklarda oluşan pıhtılaşma sorunudur, özellikle yaşlı, kalp veya şeker hastası kişilerde rastlanır, bu kişilere de pıthılaşmayı önleyen ilaçlar verilir. Yüksek rakımlı yerlere seyahat varsa seyahatten 1 gün önce ilaç verilebilir, bir sorun olursa mutlaka oksijen verilemelidir.

Gebelerin Nelere Dikkat Etmesi Gerekir?

Gebeler her ilacı alamadığından özel ilgilenilmesi gereken bir gruptur. En uygun seyahat gebeliğin 3-6. ayı arasıdır. Aşıların da bazıları gebelere uygulanamaz. Gebelerin kayak, dalma, su kayağı gibi sporları yapmaları sakıncalıdır. Sinek kovucu spreylerin sadece %20 si gebelerde kullanılabilir, seçerken dikkatli olmak gereklidir. Emziren kadınların da her ilacı rahatlıkla alması söz konusu değildir. Onlar da gebeler gibi özel grup olarak kabul edilir.


Kronik Hastalıkları Olanlar...

Şeker hastalığı, kalp hastalığı gibi sürekli doktor kontrolü gerektiren bir hastalığı olanlar ise, yola çıkmadan çok önce doktorlarına seyahat planı hakkında bilgi vermeli ve gerekli önlemleri almalıdır. Örneğin insülin kullananların, uzun sürecek yolculuklar sırasında ve sonrasında insülin saatleri yeniden belirlenecektir. On saatten fazla sürecek bir uçak yolculuğunda, örneğin Amerika’ya giderken, ne zaman insülin yapılacak? Amerika’daki saat farkı göz önüne alınınca, oradaki kalış süresince insülin saati değişecek mi? Bu sorular mutlaka seyahattten çok önce hasta ile doktoru arasında tartışılıp yanıtlanmalıdır.
Sürekli ilaç kullanmak zorunda olan hastaların, kalış süresince yeterli olacak miktarda ilacı yanlarında götürmeleri uygun olur. Gittikleri ülkede ilacı temin etmeleri güç olabilir. Türkiye’deki uygulamanın tersine, çoğu ülkede reçetesiz ilaç almak mümkün değildir. Ayrıca, etken madde aynı olmakla beraber, ilacın ismi değişik olabilir. Fazla miktarda ilaç götürülecek ise, gümrüklerde bir sorun çıkmaması için, doktordan alınmış ve gidilecek ülkenin dilinde veya ingilizce yazılmış gerekçeli raporu yanlarında bulundurmaları doğru olur.

Seyahatten Döndükten Sonra...

Seyahat dönüşü en çok karşılaşılan sorunlar ishal, üst solunum yolu enfeksiyonları, deri döküntüleri, ve ateştir. Ateşli hastalık ciddiye alınması gereken bir durumdur. Sıtmaya ve hayatı tehdit edici başka bir neden bağlı olabilir. Ateş durumunda mutlaka bir enfeksiyon hastalıkları uzmanına başvurumalıdır. Seyahat sırasında edinilen bazı hastalıkların kuluçka süreleri uzun olabilir. Tüberküloz, sıtma, hepatitin belirtilerinin oluşması bazen ayları alabilir.
 
X