- 16 Ağustos 2010
- 292.953
- 602.707
- 43
Uykusuzluk - Nedir
Uykusuzluk, uykuya dalmak ya da uyku halinde kalmakta zorluk yaşamaktır. Bu en sık yaşanan tıbbi şikayetlerden biridir. Uykusuzluk yaşıyosanız, genellikle uyandığınızda kendinizi tazelenmiş hissetmezsiniz ve bunun günlük aktiviteleriniz üzerinde bir bedeli var.
Uykusuzluk sadece enerjinizi ve ruh halinizi değil, aynı zamanda sağlığınızı, çalışma performansınızı ve hayat kalitenizi de zayıflatır.
Ne kadar uykunun yeterli olacağı kişiden kişiye değişir. Çoğu yetişkinin her gece yedi-sekiz saat uykuya ihtiyacı vardır. Yetişkinlerin üçte birinden daha fazlası hayatlarında bir süre uykusuzluk yaşar, yüzde 10 ila 15''i ise uzun süreli (kronik) uykusuzluk çektiğini belirtiyor.
Uykusuz gecelere katlanmak zorunda değilsiniz. Günlük alışkanlıklarınızda yapacağınız küçük değişiklikler uykusuzluğunuzu çözebilir ve gerekli dinlenme sürenizi geri kazandırır.
Uykusuzluk belirti ve işaretleri şunlardır:
- Geceleri uykuya dalmakta zorluk
- Gece boyunca uyanma
- Çok erken uyanma
- Bir gece uykusundan sonra iyice dinlenmiş hissetmeme
- Gündüz yorgunluk veya uyuklama
- Sinirlilik, depresyon ya da anksiyete
- Dikkatinizi işlerinize verme ya da odaklanmada zorluk
- Hatalar veya kazalarda artış
- Gerilim, baş ağrısı
- Sinidirim sistemi ile ilgili sorunlar
- Uyku ile ilgili sürekli endişe
Eğer uykusuzluk gün boyu faaliyetlerinizde zorlanmaya sebep oluyorsa, uyku sorununuza neyin yol açtığını ve bunun nasıl tedavi edileceğini belirlemek için doktorunuza başvurun. Doktorunuz başka bir uyku bozukluğunuz olabileceğini düşünüyorsa, özel testler için sizi bir uyku merkezine sevk edebilir.
Sebepler
Uykusuzluk en çok, ağrıya neden olan tıbbi bir durum veya uykuya engel olan maddelerin kullanımı gibi başka bir sorundan kaynaklanır. Uykusuzluğun yaygın nedenleri şunlardır:
- Stres. İş, okul, sağlık ya da aile ile ilgili endişeler zihninizi aktif tutabilir ve uyumayı zorlaştırabilir. Bir sevdiğinizin ölümü ya da hastalanması, boşanma veya işten çıkarılma gibi stresli olaylar uykusuzluğa yol açabilir.
- Anksiyete. Daha ciddi kaygı bozukluklarının yanı sıra günlük kaygılar da uykunuzu bozabilir.
- Depresyon. Depresyondaysanız çok fazla uyuyabilir ya da uyumakta zorluk çekebilirsiniz. Bu beyninizin kimyasal dengesizliklerinden kaynaklanabilir ya da depresyona eşlik eden kaygılar uyumak için yeterince rahatlamanıza engel olabilir. Uykusuzluk çoğu zaman diğer ruh sağlığı bozukluklarına eşlik eder.
- İlaçlar. Uykuyu engelleyebilen reçeteli ilaçlar bazı antidepresanlar, kalp ve tansiyon ilaçları, alerji ilaçları, uyarıcılar ve kortikosteroidlerdir. Bazı ağrı ilacı kombinasyonları, dekonjestanlar ve kilo verme ürünleri dahil olmak üzere birçok reçetesiz ilaç, kafein ve diğer uyarıcıları içerebilir. Antihistaminikler başlangıçta sizi uyku sersemi yapabilir, ancak idrar sorunlarını kötüleştirerek gece boyunca daha fazla kalkmanıza neden olurlar.
- Kafein, nikotin ve alkol. Kahve, çay, kola ve diğer kafeinli içecekler iyi bilinen uyarıcılardır. İkindi üzeri kahve içmek sizi gece uykunuzdan alıkoyabilir. Tütün ürünlerindeki nikotin uykusuzluğa neden olabilen başka bir uyarıcıdır. Alkol uyumanıza yardımcı olabilecek bir yatıştırıcıdır, ama uykunun derin evrelerine geçmenizi engeller ve sıklıkla gecenin ortasında uyanmanıza neden olur.
- Tıbbi durumlar. Eğer kronik ağrınız, solunum güçlüğünüz varsa veya sık sık idrara çıkmanız gerekiyorsa uykusuzluk gelişebilir. Uykusuzluk ile bağlantılı rahatsızlıklar arasında artrit, kanser, konjestif kalp yetmezliği, şeker hastalığı, akciğer hastalığı, gastroözofageal reflü hastalığı (GÖRH), aşırı aktif tiroid, inme, Parkinson hastalığı ve Alzheimer hastalığı sayılabilir. Tıbbi koşullarınızın iyi tedavi edildiğinden emin olarak uykusuzluğunuza çare bulabilirsiniz. Örneğin, eğer artritiniz varsa yatmadan önce alacağınız bir ağrı kesici daha iyi uyumanızı sağlayabilir.
- Ortamınız veya iş takviminizde değişiklik yapın. Seyahat etmek ya da geç veya erken vardiya çalışmak vücudunuzun sirkadiyen ritmini bozarak uyumanızı zorlaştırabilir. Sirkadiyen ritiminiz uyku döngünüz, metabolizmanız ve vücut sıcaklığınız gibi şeyleri belirleyen içsel saatiniz gibidir.
- Kötü uyku alışkanlıkları. İyi bir uyku düzenine yardımcı alışkanlıklara "uyku hijyeni" denir. Kötü uyku hijyeni, düzensiz bir uyku programı, uyumadan önce uyarıcı aktivitelerde bulunmak, rahatsız uyku ortamı ve yatağı uyku veya seksden başka aktiviteler için kullanmak gibi durumları içerir.
- ''Öğrenilmiş'' uykusuzluk. Bu, iyi uyuma hakkında aşırı kaygı duyduğunuzda ve uykuya dalmak için fazla çaba harcadığınızda olabilir. Bu durumdaki çoğu insan her zamanki uyku ortamından uzakta olduğunda veya örneğin, televizyon izlerken ya da kitap okurken uyumamaya çalıştığında daha iyi uyur.
- Akşam çok geç saatte yemek yemek. Yatmadan önce hafif bir şeyler atıştırmanın bir sakıncası yoktur, ancak yatarken çok fazla yemek, bedensel olarak rahatsız olmanıza ve uyumakta zorluk çekmenize neden olur. Birçok insan yemek yedikten sonra, mide asidinin yemek borusuna doğru geri gelmesi sonucu mide ekşimesi yaşar. Bu rahatsızlık hissi sizi uyanık tutabilir.
Uykusuzluk yaş ile daha yaygın hale gelir. Yaşlanırken, uyku düzeninizi etkileyen değişiklikler oluşabilir. Şunlarla karşılaşabilirsiniz:
- Uyku düzeninde değişiklik. Uyku genellikle yaşlandıkça daha az dinlendirici hale gelir. Uykunun hızlı göz hareketlerinin olmadığı (non-rapid eye movement, NREM) 1. ve 2. evrelerinde daha fazla, 3.ve 4. evrelerinde daha az zaman geçiririz. 1. evre geçiş uykusu, 2. evre hafif uyku ve en dinlendirici safha olan 3. evre derin (delta) uykudur. Daha hafif uyuduğunuz için uyanmanız daha olasıdır. Yaşlandıkça, içsel saatiniz çoğunlukla daha ileri düzeye ulaşır, bu akşam daha erken saatte yorgun düşmeniz ve sabah daha erken uyanmanız anlamına gelir. Fakat yaşlı insanların hala gençlerle aynı miktarda uykuya ihtiyacı vardır.
- Etkinlikte değişiklik. Bedensel ya da sosyal olarak daha az etkin olabilirsiniz. Etkinlik iyi bir gece uykusuna yardımcı olabilir. Ayrıca muhtemel olarak gündüz şekerleme yapıyor olabilirsiniz, bu gece uyumanızı engelleyebilir.
- Sağlığın değişmesi. Artrit veya sırt sorunları gibi kronik ağrıların yanı sıra depresyon, anksiyete ve stres gibi durumlar uyumanıza engel olabilir. Yaşlı erkeklerde genellikle uykuyu bölerek sık idrara çıkmayı gerektiren, kanserli olmayan prostat bezi büyümesi (benign prostat hiperplazisi) sıklıkla görülür. Kadınlarda, menopoza eşlik eden sıcak basmaları eşit derecede etkili olabilir.
- İlaç kullanımının artması. Yaşlılar gençlere göre daha fazla reçeteli ilaç kulanır, bu bir ilaç nedeniyle uykusuzluk yaşama riskini artırır.
Risk Faktörleri
Neredeyse herkes istisnai de olsa uykusuz bir gece yaşamıştır. Ama uykusuzluk riskiniz yüksekse:
- Kadınlarda
- 60 yaş üstünde
- Bir ruh sağlığı bozukluğunuz varsa
- Çok fazla stres altındaysanız
- Gece vardiyası ya da değişen vardiyalarda çalışıyorsanız
- Uzun mesafelere yolculuk ediyorsanız
Kaynak:Herşey sağlık
Son düzenleme: