- Konu Sahibi ProfDrBulentTiras
Halk arasında daha çok frengi ismiyle tanıdığımız sifiliz hastalığı, spiroketlerin neden olduğu sistematik bir enfeksiyondur. Kalıtsal olan bu hastalık, perinatal ölüm dahil olmak üzere çeşitli olumsuz sonuçlar ve riskler ile ilişkilendirilmektedir.
Özellikle hamilelikte çok tehlikeli olabilir. Hamile bir kadında olması durumunda, bebeğine bulaşabilir. Bebeklerde sifiliz, beyin ve diğer hayati organlarda kalıcı hasarlara neden olabilir. Bunlar arasında; körlük, sarılık ve ömür boyu sakatlık yer almaktadır. Sifiliz, ayrıca ölü doğum ve düşük riskini de arttırmaktadır. Anne ya da babada erken teşhis ve tedavi, doğmamış bebek için riski azaltacaktır. Bu nedenle, hamilelik planlıyorsanız, sifiliz testi yaptırmanız önerilir. Gebeliğin ardından doktorunuz, hamileliğin ilk üç aylık döneminde bir sifiliz kan testi teklif etmelidir.
Bebekler sifiliz ile dünyaya geldiğinde, buna konjenital sifiliz adı verilir. Bu durum, hamile bir kadın enfeksiyonu karnındaki bebeğe geçirdiğinde ortaya çıkar. Hamilelikte sifiliz tedavi edilmemişse ya da tedavi, hamileliğin çok geç dönemlerinde verildiyse meydana gelebilir.
İlk sifiliz belirtilerinin ortaya çıkması uzun sürebilir. Bu nedenle, bu enfeksiyona sahip olabilir ve bilmeden başkalarına bulaştırabilirsiniz.
Birinci Aşama
Enfeksiyon bulaştıktan 3-12 hafta sonra, ülser ortaya çıkabilir. Yara, genellikle ağrısız olsa da herhangi bir boyutta ya da şekilde olabilir ancak kanama meydana gelmez. Tedavi olmasa bile, yaralar birkaç hafta içinde kendiliğinden iyileşir ve kaybolur. Ancak, yine de enfekte olursunuz. Sifilize neden olan bakteri, kan dolaşımındadır ve bu şekilde vücuda yayılmaya devam eder.
İkinci Aşama
Sifiliz olduktan 2-6 ay sonra;
Bu aşama, tedavi ve belirtinin olmadığı, ancak yine de bakteriyi doğmamış bebeğinize bulaştırabileceğiniz aşamadır.
Bir kişide iki yıldan uzun süredir tedavi edilmeyen sifiliz varsa; bu durum beyni, kalbi, büyük kan damarlarını, omuriliği, cildi ve kemikleri etkileyen üçüncül aşamaya ilerlemeye neden olabilir. Bu da, kalıcı fiziksel ve zihinsel engellere, hatta ölüme bile neden olabilir.
Bebeklerde sifiliz; karaciğer, beyin, omurilik, ciltte kızarıklık ve siğiller de dahil olmak üzere, vücutta hayati organlara zarar verebilir. Ayrıca, kas ve kemik gelişimini de olumsuz etkileyebilir.
Sifilizin varlığını kontrol etmek için bir kan testi yaptırmanız önerilir.
Hamile kalmadan önce
Hamile kalmayı planlıyorsanız, gebelik öncesinde sifiliz testi yaptırmanız önerilir.
Hamilelikte
Doktorunuz, ilk hamileliğinizde ya da gebeliğin ilk üç aylık döneminde, bir muayenede size bir sifiliz testi yapmalıdır. Aşağıdaki durumlarda; hamile kadınlarda, 28.hafta ve bebek doğduğunda, iki ek sifiliz testi yapılması önerilmektedir:
Kadınlarda Sifiliz Riski
Genel kadın popülasyonunda risk değerlendirmesi aşağıdaki gibidir:
Risk Değişkendir
Sifiliz olan bir kadın, gebeliğin 4.ayından önce teşhis edilir ve doğru bir şekilde tedavi edilirse, bebek bu enfeksiyona yakalanmayacaktır. Gebeliğin 4.ayından sonraki tedavi, genellikle hem anne hem de bebeği iyileştirir.
Anne karnındaki bebeğin enfeksiyona yakalanma riski, sifilizin hangi aşamasında olunduğuna da bağlıdır. Ne kadar yakın zamanda teşhis ve tedavi edilirse, enfeksiyonu bebeğe geçirme riskiniz o kadar düşük olur. Erken dönemde tedavi edilmemiş sifiliz varsa, enfeksiyon muhtemelen bebeğe de bulaşacaktır. Hastalığın gizli ve üçüncü aşamasındaysanız, anneden bebeğe bulaşma çok daha yaygındır.
Hamile kadınlarda sifiliz, dünya genelinde bir sorun olmaya devam ediyor. 1990’lı yıllardan 2010’lu yıllara sifiliz oranı, bildirilen daha yüksek vaka sayıları ile hızla artmaya devam ediyor. Aslında, bebeklerde sifiliz; erken bebek ölümleri riskini arttıran en yaygın enfeksiyonlar arasında yer almaktadır. Aslında, immün yetmezlik virüsü enfeksiyonundan daha fazla bebeklerde sifiliz vakası bulunmaktadır.
Hamile bir kadın sifiliz olduğunda ve uygun şekilde tedavi edilmezse, anne karnındaki bebeğin enfekte olma riski %80’e kadar çıkabilir. Hamilelikte sifiliz, vakaların %30’luk kısmında;
Bebek hayatta kalırsa; gebelik düşük doğum ağırlığı gibi durumlar ile gebelik daha komplike hale gelebilir. Bebeklerde sifiliz; ciltte döküntüler, kemik sorunları, sarılık ve kansızlık ile ilişkilidir. Bebeklerde sifilizin daha sonraki sonuçları arasında ise; nörolojik bozukluklar, sağırlık ve körlük gibi durumları içerebilir.
Hamile kadınlarda sifiliz tedavisi için mevcut standart bakım, benzatin penisilin G’dir. Bu tedavi oldukça etkilidir. Tedavinin başarısı, bebeklerde sifilizin önlenmesini %98.2’ye kadar çıkarmaktadır.
Hamile olmayan insanlarda, alternatif tedaviler gerçekleştirilmektedir. Ancak, benzatin penisilin G, gebelikte sifiliz tedavisi için önerilen tek tedavi seçeneğidir. Gebelikte sifiliz tedavisi için; bebekte sifilizin önlenmesi için antibiyotik tedavisi de önerilmektedir.
Sifilizin önlenmesi için; her tür cinsel ilişki için kondom takarak hem kendinizi hem bebeğinizi hem de partnerinizi koruyabilirsiniz. Sifiliz ve diğer cinsel yolla bulaşan hastalıkları önlemenin tek yolu cinsel ilişki yaşamamaktır. Cinsel ilişkiye girmeye karar verirseniz, her seferinde kondom kullanmak, cinsel yolla bulaşan hastalıkların bulaşma riskini çok büyük ölçüde önleyebilir.
Cinsel olarak aktif olan herkes, her yıl ya da doktor tarafından tavsiye edilirse daha sık, cinsel yolla bulaşan hastalıklar için test yaptırmalıdır.
Bir Kişi Birden Fazla Kez Sifiliz Olabilir Mi?
Evet. Sifiliz olan biriyle cinsel ilişkiye giren biri, tedavi olduktan sonra tekrar sifilize yakalanabilir.
Özellikle hamilelikte çok tehlikeli olabilir. Hamile bir kadında olması durumunda, bebeğine bulaşabilir. Bebeklerde sifiliz, beyin ve diğer hayati organlarda kalıcı hasarlara neden olabilir. Bunlar arasında; körlük, sarılık ve ömür boyu sakatlık yer almaktadır. Sifiliz, ayrıca ölü doğum ve düşük riskini de arttırmaktadır. Anne ya da babada erken teşhis ve tedavi, doğmamış bebek için riski azaltacaktır. Bu nedenle, hamilelik planlıyorsanız, sifiliz testi yaptırmanız önerilir. Gebeliğin ardından doktorunuz, hamileliğin ilk üç aylık döneminde bir sifiliz kan testi teklif etmelidir.
Bebekler sifiliz ile dünyaya geldiğinde, buna konjenital sifiliz adı verilir. Bu durum, hamile bir kadın enfeksiyonu karnındaki bebeğe geçirdiğinde ortaya çıkar. Hamilelikte sifiliz tedavi edilmemişse ya da tedavi, hamileliğin çok geç dönemlerinde verildiyse meydana gelebilir.
Sifiliz Belirtileri Nelerdir?
İlk sifiliz belirtilerinin ortaya çıkması uzun sürebilir. Bu nedenle, bu enfeksiyona sahip olabilir ve bilmeden başkalarına bulaştırabilirsiniz.
Birinci Aşama
Enfeksiyon bulaştıktan 3-12 hafta sonra, ülser ortaya çıkabilir. Yara, genellikle ağrısız olsa da herhangi bir boyutta ya da şekilde olabilir ancak kanama meydana gelmez. Tedavi olmasa bile, yaralar birkaç hafta içinde kendiliğinden iyileşir ve kaybolur. Ancak, yine de enfekte olursunuz. Sifilize neden olan bakteri, kan dolaşımındadır ve bu şekilde vücuda yayılmaya devam eder.
İkinci Aşama
Sifiliz olduktan 2-6 ay sonra;
- Yüzde, avuç içinde ya da ayak tabanlarında kızarıklıklar meydana gelebilir
- Şişmiş bezler
- Cinsel organ, anüs ya da ağız çevresinde siğil
- Saç dökülmesi gelişebilir
Bu aşama, tedavi ve belirtinin olmadığı, ancak yine de bakteriyi doğmamış bebeğinize bulaştırabileceğiniz aşamadır.
Bir kişide iki yıldan uzun süredir tedavi edilmeyen sifiliz varsa; bu durum beyni, kalbi, büyük kan damarlarını, omuriliği, cildi ve kemikleri etkileyen üçüncül aşamaya ilerlemeye neden olabilir. Bu da, kalıcı fiziksel ve zihinsel engellere, hatta ölüme bile neden olabilir.
Bebeklerde sifiliz; karaciğer, beyin, omurilik, ciltte kızarıklık ve siğiller de dahil olmak üzere, vücutta hayati organlara zarar verebilir. Ayrıca, kas ve kemik gelişimini de olumsuz etkileyebilir.
Kimler Sifiliz Testi Yaptırmalı?
Sifilizin varlığını kontrol etmek için bir kan testi yaptırmanız önerilir.
Hamile kalmadan önce
Hamile kalmayı planlıyorsanız, gebelik öncesinde sifiliz testi yaptırmanız önerilir.
Hamilelikte
Doktorunuz, ilk hamileliğinizde ya da gebeliğin ilk üç aylık döneminde, bir muayenede size bir sifiliz testi yapmalıdır. Aşağıdaki durumlarda; hamile kadınlarda, 28.hafta ve bebek doğduğunda, iki ek sifiliz testi yapılması önerilmektedir:
- İlk sifiliz testinden sonra cinsel ilişkinin devam etmesi
- Birden fazla partneri olan cinsel partneri olan kişiler
- Mevcut hamilelik sırasında ya da son 12 ay içerisinde cinsel yolla bulaşan bir enfeksiyon geçirmiş olanlar
- Daha önce hamilelikte sifiliz geçirmiş olanlar
- Hamilelik sırasında intravenöz madde kullanan kişiler
Kadınlarda Sifiliz Riski
Genel kadın popülasyonunda risk değerlendirmesi aşağıdaki gibidir:
- Tüm hamile kadınlar
- Küçük yaşta hamilelik
- Mevcut hamilelikte ya da son 12 ayda sifiliz
- Yüksek yaygınlıkta devam eden cinsel bağlantılar
- Sifiliz vakasıyla cinsel temas
- Cinsel partnerde sifiliz
- Genç, sınırlı ya da hiç olmayan doğum öncesi bakım
- Yüksek riskli cinsel faaliyette bulunmak
Risk Değişkendir
Sifiliz olan bir kadın, gebeliğin 4.ayından önce teşhis edilir ve doğru bir şekilde tedavi edilirse, bebek bu enfeksiyona yakalanmayacaktır. Gebeliğin 4.ayından sonraki tedavi, genellikle hem anne hem de bebeği iyileştirir.
Anne karnındaki bebeğin enfeksiyona yakalanma riski, sifilizin hangi aşamasında olunduğuna da bağlıdır. Ne kadar yakın zamanda teşhis ve tedavi edilirse, enfeksiyonu bebeğe geçirme riskiniz o kadar düşük olur. Erken dönemde tedavi edilmemiş sifiliz varsa, enfeksiyon muhtemelen bebeğe de bulaşacaktır. Hastalığın gizli ve üçüncü aşamasındaysanız, anneden bebeğe bulaşma çok daha yaygındır.
Hamilelikte Sifiliz
Hamile kadınlarda sifiliz, dünya genelinde bir sorun olmaya devam ediyor. 1990’lı yıllardan 2010’lu yıllara sifiliz oranı, bildirilen daha yüksek vaka sayıları ile hızla artmaya devam ediyor. Aslında, bebeklerde sifiliz; erken bebek ölümleri riskini arttıran en yaygın enfeksiyonlar arasında yer almaktadır. Aslında, immün yetmezlik virüsü enfeksiyonundan daha fazla bebeklerde sifiliz vakası bulunmaktadır.
Hamile bir kadın sifiliz olduğunda ve uygun şekilde tedavi edilmezse, anne karnındaki bebeğin enfekte olma riski %80’e kadar çıkabilir. Hamilelikte sifiliz, vakaların %30’luk kısmında;
- Doğumdan kısa bir süre sonra düşük
- Ölü doğum
- Doğumdan 1 hafta sonra ölüm ile ilişkilidir.
Bebek hayatta kalırsa; gebelik düşük doğum ağırlığı gibi durumlar ile gebelik daha komplike hale gelebilir. Bebeklerde sifiliz; ciltte döküntüler, kemik sorunları, sarılık ve kansızlık ile ilişkilidir. Bebeklerde sifilizin daha sonraki sonuçları arasında ise; nörolojik bozukluklar, sağırlık ve körlük gibi durumları içerebilir.
Sifiliz Nasıl Tedavi Edilir?
Hamile kadınlarda sifiliz tedavisi için mevcut standart bakım, benzatin penisilin G’dir. Bu tedavi oldukça etkilidir. Tedavinin başarısı, bebeklerde sifilizin önlenmesini %98.2’ye kadar çıkarmaktadır.
Hamile olmayan insanlarda, alternatif tedaviler gerçekleştirilmektedir. Ancak, benzatin penisilin G, gebelikte sifiliz tedavisi için önerilen tek tedavi seçeneğidir. Gebelikte sifiliz tedavisi için; bebekte sifilizin önlenmesi için antibiyotik tedavisi de önerilmektedir.
Sifiliz Nasıl Önlenir?
Sifilizin önlenmesi için; her tür cinsel ilişki için kondom takarak hem kendinizi hem bebeğinizi hem de partnerinizi koruyabilirsiniz. Sifiliz ve diğer cinsel yolla bulaşan hastalıkları önlemenin tek yolu cinsel ilişki yaşamamaktır. Cinsel ilişkiye girmeye karar verirseniz, her seferinde kondom kullanmak, cinsel yolla bulaşan hastalıkların bulaşma riskini çok büyük ölçüde önleyebilir.
Cinsel olarak aktif olan herkes, her yıl ya da doktor tarafından tavsiye edilirse daha sık, cinsel yolla bulaşan hastalıklar için test yaptırmalıdır.
Bir Kişi Birden Fazla Kez Sifiliz Olabilir Mi?
Evet. Sifiliz olan biriyle cinsel ilişkiye giren biri, tedavi olduktan sonra tekrar sifilize yakalanabilir.
