- Konu Sahibi ProfDrBulentTiras
Sekonder infertilite ya da ikincil kısırlık, daha önce en az bir çocuğu olmuş, ancak tekrar bebek sahibi olmak isteyip en az bir yıl denedikten sonra yaşanan kısırlığı ifade eder. Bu tanıyı almak, çiftler açısından oldukça kafa karıştırıcı olabilmektedir. Önceki sefer gebe kalmakta zorlanmamıştınız. Peki o halde bu sefer neden zorlanıyorsunuz?
Pek çok insan primer infertilitenin (birincil kısırlık), sekonder infertiliteden daha yaygın olduğunu düşünür. Primer infertilite, çiftlerin hiç çocuk sahibi olamadığı kısırlık durumlarını ifade eder. Ancak bazı araştırmalar, kadın kısırlığında sekonder infertilitenin daha yaygın olarak görüldüğünü göstermektedir.
Sekonder infertilite yaşayan çiftler, bu konuya yönelik olarak yardım arama konusunda daha geç harekete geçebilirler. Hatta arkadaşları, aileleri ve hatta doktorlar bile bu kişilerin yaşadıkları kısırlık sorununu önemsemeyebilir. Sonuç olarak bakıldığında daha önce çocuk sahibi olmuşlardır. Ancak daha önce çocuk sahibi olmak yeterli midir?
İster ilk çocuğunuzu ister beşinci çocuğunuzu kucağınıza almak istiyor olun, bu konuda zorluk yaşıyorsanız endişe ve üzüntüyle karşılaşmanız normaldir.
Sekonder infertilite ile başa çıkmanın kendine özgü bazı zorlukları vardır.
Aklınızda, bir ailenin nasıl olması gerektiğine yönelik olarak bir düşünce olabilir. Çocuğunuz, ne zaman kardeşi olacağını soruyor olabilir. Sekonder inertilitenin tıbbi nedenlerini teşhis etmek ve tedavi etmek, en az primer infertilite kadar zor olabilmektedir.
Sekonder infertilitenin sebepleri arasında şunlar bulunabilmektedir:
Sekonder infertiliteyle ilgili olarak en çok merak edilen şey, kısırlığın neden sonradan ortaya çıkmış olduğudur. Sekonder infertiliteye neden olabilecek risk faktörleri arasında şunlar bulunmaktadır:
Yaşın ilerlemesi: İlk çocuğunuzu 35 yaşında kucağınıza aldıysanız ve ikinci çocuğunuza 38 yaşındayken sahip olmayı deniyorsanız, doğurganlığınız doğal olarak önemli ölçüde azalmış olur. Yaş, sekonder infertilitenin en önemli nedenidir.
Yeni eş ile çocuk sahibi olmayı denemek: Yeni eşinizin, henüz tanı koyulmamış bir kısırlık sorunu olabilir. Bununla birlikte daha önce eşiniz daha önce çocuk sahibi olduysa kısırlık sorunu sonradan gelişmiş olabilir.
Altta yatan sağlık sorununun kötüleşmesi: Belki hep endometriozisiniz vardı veya belki de Polikistik Over Sendromunuz var ancak daha önce belirti göstermedi. Belki de yumurta rezervleriniz zaten azalıyordu ancak farkında değildiniz. Zaman geçtikçe bu durumların daha kötü hale gelmiş olması mümkündür.
Kilo almak: Kilo, doğurganlığı etkilemektedir. Fazla kilolu ya da zayıf olmak, kadınlarda yumurtlama ile ilgili sorunlara yol açabilirken erkeklerde ise sperm sağlığını etkileyebilmektedir. Yeni ebeveyn olmuş kişiler genelde kilo alır (bir kısmı gebelikten, bir kısmı ise stres ve uykusuzluktan kaynaklanır). Kilo almak, kısırlığın ortaya çıkmasına neden olmuş olabilir.
Yeni bir sağlık sorunu: Belki siz ya da eşinizde diyabet ortaya çıktı. Belki de eşiniz, yüksek tansiyon için ilaç kullanıyor. Veya depresyon yaşıyor olabilirsiniz. Bu hastalıklar ya da kullanmanız gereken ilaçlar doğurganlığınızı etkiliyor olabilir.
Son gebeliğin ya da doğumun kısırlığa neden olması: Pelvik enfeksiyon ya da Dilatasyon ve küretaj (D&C), rahim içi yapışıklıklara ya da fallop tüplerinin tıkanmasına neden olabilmektedir. Önceki doğumunuz sezaryen olduysa skar doku oluşmuş olabilir ve bu da doğurganlığınızı etkileyebilir.
Belli bir nedenin olmaması: Çoğu zaman tekrar denendiği zaman neden gebe kalınamadığına dair kısırlıkla ilgili olarak bir sorun bulunamamaktadır.
Doğurganlık ve kısırlık ile ilgili olarak hala anlaşılamayan pek çok konu bulunmaktadır. Bu nedenle tüm sorularınıza cevap bulmanız mümkün olmayabilir.
35 yaşından gençseniz, bir yıl denedikten sonra gebe kalamadıysanız doktora gitmeniz gerekir. Ancak 35 ve üzeri yaşlarda olmanız durumunda altı ay denedikten sonra doktora gitmelisiniz. Ayrıca kaç yaşında olursanız olun, artarda iki kez düşük yaşadıysanız da doktora girmeniz gerekir.
Çiftlerin bazıları, bir yıllık süre geçtikten sonra da yardım almadan denemeye devam etmeleri gerektiğini düşünür. Çünkü geçen sefer başarılı olmuşlardır. Denemeye devam ederlerse eninde sonunda gebe kalınacağını düşünürler. Ancak ne yazık ki gebelik gerçekleşmeyebilir. Bu nedenle zaman kaybetmeden doktora gitmeniz gerekir. Doktora gitme zamanınızı erteledikçe gebelik başarısı şansınız azalabilir.
Sekonder infertilite için yapılan testler, primer infertilite için yapılan testler ile aynı olmaktadır. Kısırlık durumunda hem kadının hem de erkeğin test edilmesi gerekir.
Yeni bir eşiniz olabilir, birinizin daha önce çocuğu olmuşken diğerinizin olmamış olabilir. Peki bu durumda doğurgan olduğunu kanıtlamış olan eşin kısırlık testleri yaptırması gerekmez mi?
Hayır, daha önce çocuk sahibi olmuş olan eşin de gerekli testleri yaptırması gerekir. Daha önce çocuk sahibi olmak, sonrasında kısırlıkla ilgili sorunlar yaşayamayacağınız anlamına gelmez.
Sekonder infertilitenin tedavisi, primer infertilite tedavisi ile aynı olmaktadır. Bu tedaviler arasında şunlar yer alabilir:
Kısırlık sorunları için çözüm arıyorsanız, kararlarınızı onaylamayan arkadaşlarınızın ve aile üyelerinizin olduğunu görebilirsiniz. Neden uğraştığınızı sorguluyor ve daha önce çocuk sahibi olduysanız yine olacağınızı söylüyor olabilirler. Ancak arkadaşlarınız ve aileniz yanılmaktadır. Sekonder infertilitede gereken tedavi, primer infertilite yaşayan kişilerin gördüğü tedavilerle aynı olmaktadır. Bu tedaviler sayesinde tekrar çocuk sahibi olmanız mümkün olabilir.
Sekonder infertilite ne demek?
Pek çok insan primer infertilitenin (birincil kısırlık), sekonder infertiliteden daha yaygın olduğunu düşünür. Primer infertilite, çiftlerin hiç çocuk sahibi olamadığı kısırlık durumlarını ifade eder. Ancak bazı araştırmalar, kadın kısırlığında sekonder infertilitenin daha yaygın olarak görüldüğünü göstermektedir.
Sekonder infertilite yaşayan çiftler, bu konuya yönelik olarak yardım arama konusunda daha geç harekete geçebilirler. Hatta arkadaşları, aileleri ve hatta doktorlar bile bu kişilerin yaşadıkları kısırlık sorununu önemsemeyebilir. Sonuç olarak bakıldığında daha önce çocuk sahibi olmuşlardır. Ancak daha önce çocuk sahibi olmak yeterli midir?
İster ilk çocuğunuzu ister beşinci çocuğunuzu kucağınıza almak istiyor olun, bu konuda zorluk yaşıyorsanız endişe ve üzüntüyle karşılaşmanız normaldir.
Sekonder infertilite ile başa çıkmanın kendine özgü bazı zorlukları vardır.
Aklınızda, bir ailenin nasıl olması gerektiğine yönelik olarak bir düşünce olabilir. Çocuğunuz, ne zaman kardeşi olacağını soruyor olabilir. Sekonder inertilitenin tıbbi nedenlerini teşhis etmek ve tedavi etmek, en az primer infertilite kadar zor olabilmektedir.
Sekonder İnfertilite Sebepleri
Sekonder infertilitenin sebepleri arasında şunlar bulunabilmektedir:
- Sperm sayısının az olması ya da hiç sperm olmaması, sperm şekliyle ilgili sorunlar veya sperm hareketiyle ilgili sorunlara bağlı olarak erkek kısırlığı
- Yumurtlamayla ilgili sorunlar (düzensiz adet görme ya da adet görememe)
- Fallop tüplerinin tıkalı olması
- Endometriozis
- Miyomlar
- Tekrarlayan düşükler
- İmmünolojik sorunlar
- Adezyonlar ya da rahimde skarlaşma
- Açıklanamayan kısırlık
Sekonder İnfertilitede Risk Faktörleri
Sekonder infertiliteyle ilgili olarak en çok merak edilen şey, kısırlığın neden sonradan ortaya çıkmış olduğudur. Sekonder infertiliteye neden olabilecek risk faktörleri arasında şunlar bulunmaktadır:
Yaşın ilerlemesi: İlk çocuğunuzu 35 yaşında kucağınıza aldıysanız ve ikinci çocuğunuza 38 yaşındayken sahip olmayı deniyorsanız, doğurganlığınız doğal olarak önemli ölçüde azalmış olur. Yaş, sekonder infertilitenin en önemli nedenidir.
Yeni eş ile çocuk sahibi olmayı denemek: Yeni eşinizin, henüz tanı koyulmamış bir kısırlık sorunu olabilir. Bununla birlikte daha önce eşiniz daha önce çocuk sahibi olduysa kısırlık sorunu sonradan gelişmiş olabilir.
Altta yatan sağlık sorununun kötüleşmesi: Belki hep endometriozisiniz vardı veya belki de Polikistik Over Sendromunuz var ancak daha önce belirti göstermedi. Belki de yumurta rezervleriniz zaten azalıyordu ancak farkında değildiniz. Zaman geçtikçe bu durumların daha kötü hale gelmiş olması mümkündür.
Kilo almak: Kilo, doğurganlığı etkilemektedir. Fazla kilolu ya da zayıf olmak, kadınlarda yumurtlama ile ilgili sorunlara yol açabilirken erkeklerde ise sperm sağlığını etkileyebilmektedir. Yeni ebeveyn olmuş kişiler genelde kilo alır (bir kısmı gebelikten, bir kısmı ise stres ve uykusuzluktan kaynaklanır). Kilo almak, kısırlığın ortaya çıkmasına neden olmuş olabilir.
Yeni bir sağlık sorunu: Belki siz ya da eşinizde diyabet ortaya çıktı. Belki de eşiniz, yüksek tansiyon için ilaç kullanıyor. Veya depresyon yaşıyor olabilirsiniz. Bu hastalıklar ya da kullanmanız gereken ilaçlar doğurganlığınızı etkiliyor olabilir.
Son gebeliğin ya da doğumun kısırlığa neden olması: Pelvik enfeksiyon ya da Dilatasyon ve küretaj (D&C), rahim içi yapışıklıklara ya da fallop tüplerinin tıkanmasına neden olabilmektedir. Önceki doğumunuz sezaryen olduysa skar doku oluşmuş olabilir ve bu da doğurganlığınızı etkileyebilir.
Belli bir nedenin olmaması: Çoğu zaman tekrar denendiği zaman neden gebe kalınamadığına dair kısırlıkla ilgili olarak bir sorun bulunamamaktadır.
Doğurganlık ve kısırlık ile ilgili olarak hala anlaşılamayan pek çok konu bulunmaktadır. Bu nedenle tüm sorularınıza cevap bulmanız mümkün olmayabilir.
Sekonder infertilite ne zaman doktora gitmek gerekir?
35 yaşından gençseniz, bir yıl denedikten sonra gebe kalamadıysanız doktora gitmeniz gerekir. Ancak 35 ve üzeri yaşlarda olmanız durumunda altı ay denedikten sonra doktora gitmelisiniz. Ayrıca kaç yaşında olursanız olun, artarda iki kez düşük yaşadıysanız da doktora girmeniz gerekir.
Çiftlerin bazıları, bir yıllık süre geçtikten sonra da yardım almadan denemeye devam etmeleri gerektiğini düşünür. Çünkü geçen sefer başarılı olmuşlardır. Denemeye devam ederlerse eninde sonunda gebe kalınacağını düşünürler. Ancak ne yazık ki gebelik gerçekleşmeyebilir. Bu nedenle zaman kaybetmeden doktora gitmeniz gerekir. Doktora gitme zamanınızı erteledikçe gebelik başarısı şansınız azalabilir.
Kısırlık Testi
Sekonder infertilite için yapılan testler, primer infertilite için yapılan testler ile aynı olmaktadır. Kısırlık durumunda hem kadının hem de erkeğin test edilmesi gerekir.
Yeni bir eşiniz olabilir, birinizin daha önce çocuğu olmuşken diğerinizin olmamış olabilir. Peki bu durumda doğurgan olduğunu kanıtlamış olan eşin kısırlık testleri yaptırması gerekmez mi?
Hayır, daha önce çocuk sahibi olmuş olan eşin de gerekli testleri yaptırması gerekir. Daha önce çocuk sahibi olmak, sonrasında kısırlıkla ilgili sorunlar yaşayamayacağınız anlamına gelmez.
Sekonder İnfertilite Tedavisi
Sekonder infertilitenin tedavisi, primer infertilite tedavisi ile aynı olmaktadır. Bu tedaviler arasında şunlar yer alabilir:
- Kısırlık ilaçları (genelde klomifen sitrat ile başlanır)
- Gonadotropinler gibi enjekte edilen kısırlık ilaçları
- Aşılama
- Tüp bebek (bazen diğer yardımcı üreme teknikleriyle birlikte kullanılır) Bknz: tüp bebek nedir nasıl yapılır?
- Ameliyat (genelde tıkalı fallop tüplerini düzeltmek ya da miyomları almak için laparoskopik ameliyat yapılır)
Son Olarak
Kısırlık sorunları için çözüm arıyorsanız, kararlarınızı onaylamayan arkadaşlarınızın ve aile üyelerinizin olduğunu görebilirsiniz. Neden uğraştığınızı sorguluyor ve daha önce çocuk sahibi olduysanız yine olacağınızı söylüyor olabilirler. Ancak arkadaşlarınız ve aileniz yanılmaktadır. Sekonder infertilitede gereken tedavi, primer infertilite yaşayan kişilerin gördüğü tedavilerle aynı olmaktadır. Bu tedaviler sayesinde tekrar çocuk sahibi olmanız mümkün olabilir.
