Ovaryan Hiperstimulasyon Sendromu (OHSS) Nedir?

Ovaryan hiperstimülasyon sendromu veya diğer adlarıyla yumurtalıkların aşırı uyarımı sendromu veya OHSS, kadınlarda yumurtaların gelişimi için uygulanan özellikle de gonadotropin iğnelerinden kaynaklanabilen ilaçlara karşı verilen aşırı bir tepkidir. Nadiren de olsa başka ilaçların alımından da kaynaklanabilir.

OHSS sahibi olan kadınlarda yüksek estradiol seviyelerinin yanında bol miktarda gelişen folikül vardır. Bu da karın bölgesine sıvı sızmasına sebep olur ve bu durum şişkinliğe, bulantılara ve karında rahatsızlıklara sebep olur. Yumurtalıkların aşırı uyarımı ağır olduğunda, kan pıhtıları, nefes darlığı, karın ağrısı, dehidrasyon ve kusma da mümkündür. Ölümler nadir olsa da rapor edilmişlerdir.

Ovaryan Hiperstimülasyon Sendromu Ne Kadar Ağırlaşabilir?​

OHSS hafif, orta şiddette veya ağır olabilir. Tüp bebek tedavisi içerisinde kontrollü bir şekilde yumurtalık uyarımı gerçekleştirilen her üç kadından bir tanesinde hafif düzeyde görülüyor. Bu belirtiler arasında karında hafifçe şişkinlik hissi, bulantı ve sıvılardan dolayı kilo alımı görülüyor. Orta düzeyde sahip olanlarda ise bu belirtiler daha şiddetli şekilde ortaya çıkabilirler. Ağır OHSS vakalarında ise genelde kusma vardır ve sıvıları midede tutmak mümkün değildir. Karındaki şişkinlikten dolayı kadınlar çok ciddi bir rahatsızlık hissederler. Ayrıca nefes darlığı gelişebilir ve bacaklarda kan pıhtıları oluşabilir.

Tüm OHSS vakalarında yumurtalıklar büyümüşlerdir. Yumurtalıkların boyutları rahatsızlığın şiddetinin işaretini verirler. Eğer belirtiler mevcutlarsa, transvajinal veya karın ultrasonu ile yumurtalık boyutu ve sıvı birikim miktarı ölçülür.

Ovaryan Hiperstimülasyon Sendromu Nasıl Tedavi Edilir?​

Bu rahatsızlık ciddi olabilir ve bu nedenle ortaya çıktığında dikkatli bir gözlem ve kontrol altına alınması gerekir. Ultrason ile yumurtalıkların ve karındaki sıvıların düzeylerine bakılır, ayrıca rutin olarak kan testleri de yapılır. Genelde fiziksel aktivite düzeyini azaltmak ve bol bol elektrolit zengini sıvılar tüketmek önerilir. Bulantı için ilaçlar da kullanılabilirler. Eğer karında sıvı birikimi varsa, şırınga ile bu sıvının alınması çoğu vakada rahatlama sağlar. Bazen birden fazla dren takılması da yardımcı olur. Sıvı birikimine engel olabilecek bazı ilaçlar da mevcutlar. Hastaneye yatmak çok nadiren gerekir.

Eğer OHSS ayakta bakım ile iyileşmezse, yoğun bakım ile hastaneye yatış gerekebilir. Doktor damardan ilaç verebilir ve sıvıları boşaltabilir. Ayrıca başka destekleyici terapilerin verilmeleri de gerekebilir.

Ağır OHSS Durumunda Başka Komplikasyonlar Nelerdir?​

OHSS komplikasyonları ağır olabilirler. Susuz kalabilirsiniz ve karnınızda çok fazla sıvıdan dolayı basınç artışı gerçekleşebilir. Bu durum damarlarda kan pıhtılarının oluşumuna yol açabilir. Kan pıhtıları akciğere ve diğer önemli organlara ulaşabilirler. Bu da hayati tehlike oluşturur.
Bu komplikasyonlar rahatsızlığın işaretlerine, belirtilerine ve laboratuvar sonuçlarına bakılarak önlenebilirler veya kötüleşmeleri engellenir ve tedavi başlar.

Rahatsızlığın Daha İyi Olması Ne Kadar Sürer?​

Yumurtalıkların aşırı uyarımı sendromu genelde yumurtlamadan bir kaç gün sonra ortaya çıkar. Belirtiler gebelik oluşmazsa genellikle iki hafta içerisinde geçerler. Hamile kadınlarda belirtiler pozitif gebelik testinden sonra 2-3 hafta veya daha fazla devam edebilirler. Belirtiler zamanla geçerler ve gebeliğin devamı etkilenmez.

Ovaryan Hiperstimülasyon Sendromunun Riskini Nasıl Azaltabilirim?​

OHSS riskini azaltmaya yardımcı olan bazı taktikler var. Yumurtalık uyarım ilaçlarının dozunu düşürmek de OHSS riskini azaltır. hCG yerine başka ilaçlar kullanılarak yumurtaların salınmaya hazırlanmaları sağlanarak rahatsızlık önlenebilir. Bazı ilaçlar ise sıvı birikiminde azalma sağlayabilirler.
Gebelik rahatsızlığın şiddetlenmesine veya daha uzun sürmesine yol açabilir. Eğer OHSS ortaya çıkarsa, yumurtaları veya embriyoları dondurarak transferin ileri bir tarihe ertelenmesi rahatsızlığın daha çabuk geçmesini sağlayabilir ve ilerlemesini önler.

Riski yüksek olan bazı hastalarda yumurta toplama süresince damardan ilaçlar verilebilirler ve bu ilaçlar belirtilerin sonradan kötüleşmesini engelleyebilirler.

Önemli Noktalar​

• Ovaryan hiperstimülasyon sendromu yumurtalık uyarımı sürecinde yaygındır.
• Belirti gören kadınlar belirtileri gördükleri anda doktorlarına ulaşmalılar.
• Standart pelvik muayene genelde önerilmez çünkü yumurtalıklar büyümüşlerdir ve mevcut kistler baskı altında patlayabilirler.

Şu durumlara sahip olan kadınların doktorlarını bilgilendirmeleri gerekir:

• Nefes alma problemleri
• Devam eden kusma veya bulantılar
• Sıvılara tolerasyonun düşmesi
• Karında şişkinlik
• İdrar miktarında azalma
• 2 günde 1.5 kg veya daha fazla kilo alımı
• Aniden başlayan karın ağrıları
• Yüzde uyuşma, güçsüzlük, alt uzuvlarda şişkinlik veya kızarma gibi diğer belirtiler
• OHSS genellikle fiziksel aktivitede azalma, elektrolit zengini gıdalar tüketme, drenle sıvıların alımı, bulantı ve ağrı ilaçları, devamlı gözlem ve sık doktor ziyareti ile kontrol altına alınabilir.
• Ağır OHSS vakalarında yoğun bakımla tedavi ve hastaneye yatış gerekebilir. OHSS riski yumurtalık uyarıcı ilaçların daha düşük dozlarda kullanılmaları ile azaltılabilir.