Aylara Göre Bebek Gelişimi: 0-12 Ay
Yeni doğan bebek, ev halkı ve özellikle anne için yeni bir yaşamdır. Bebeklerin ilk günlerde genel olarak uyumak, emmek, kaka ve çiş yapmak dışında fazla bir eylemleri yoktur. Sadece yeni tanıştığı bu dünyayı keşfetmeye başlayarak, onun için çok yeni olan yaşamayı öğrenmeye çalışır. Dünyayı ilk önce gözleriyle, sonra elleriyle, sonra bacaklarıyla kaşfetmeye başlar.
İlk günlerde sadece varlığıyla hayatınızda olduğunu düşündüğünüz bebeğiniz, ailenize katılmasıyla birlikte aslında siz anne babaları fazlasıyla etkiler. Doğduğu andan itibaren çaresiz olan bebeğiniz sizin ilginize, bilginize ve sevginize muhtaçtır.
Size bağımlı ve muhtaç olan, her şeyiyle kendine özgü özellikleri ve davranışlar olan bebeğinizin beslenme, uyuma, ağlama alışkanlıkları da kendine özgüdür. Dış görünüş itibariyle komşu, arkadaş ve çevrenizdekilerin bebeklerinden çok farklı olacağından gelişim süreçleri de farklılık gösterecektir.
Doğumdan 2 yaşına kadar olan süreçte sağlıklı bebekler neleri yapabilir, neleri yapamaz, neleri anlar, nelere tepki verir biliyor musunuz? 1. aydan 24. aya kadar her sağlıklı normal bebeğin sergilemesi gereken gelişim süreçlerini birlikte öğrenelim.
1. Ay
Neler Yapabilir?
● Ağzını açıp, meme başını arar, emme ve yutma hareketleri yapar.
● Ellerini yumruk yapıp ağzına götürür.
● Uyanık olduğunda sizin yüzünüze bakar ve sesinizi dinler.
● Oynarken ayakları ve ellerine dayanıp itebilir.
● Sırt üstünden, yana dönmeye çalışır.
● Parmağınızı emmeye çalışır.
● Aç, huzursuz ve sıkıntılı olduğunda ağlayarak ilişki kurmaya çalışır.
● Günün büyük çoğunluğunda uyur, 2-3 saatte bir uyanıp beslenmeye çalışır.
● Oturur durumda başını, ara sıra dik tutabilir.
● Yüzükoyun yatırılınca başını titreterek kaldırabilir.
● Avcuna konan parmağı sıkı sıkı tutar.
● Çıngırak ve zil sesine ilgi duyar, tepki verir.
● Bakışlarını yanına gelen kişi üstünde tutar.
Değişiklikler
● Göz kasları geliştikçe göz hareketlerini daha kontrollü yapmaya başlar. Göz kasları hala tam olarak gelişmediği için de zaman zaman göz kaymaları olabilir.
● Kişiliği gelişmeye başlar, bu nedenle bazı bebekler huysuz ve çok gürültülü iken diğer bebekler sakin ve sessiz olabilir.
● Birinci ayın sonuna doğru, sizin konuşmalarınıza, sesinize ve dokunmanıza yanıt olarak gülümsemeye başlar. Bu bebeğinizin sosyalleşmeye başlaması demektir.
● Beslenme saatleri gittikçe daha düzenli olmaya başlar.
Oyunlar
● Bebeğinizin yüz ifadelerini ve onun çıkardığı sesleri taklit ediniz.
● Bebeğinizin kulağına yumuşak bir ses tonu ile konuşup, müzik dinletebilirsiniz. Basit ninniler, tekerlemeler ve halk türküleri onun için dinlendirici ve sakinleştirici olacaktır.
● Bebeğinizi, başını destekleyerek omzunuzda taşıyabilir, böylece çevreyi görmesini ve kendini eğlendirmesini sağlayabilirsiniz.
● 20-30 cm. mesafeden bebeğinize resimler, basit şekilli parlak renkli veya siyah beyaz şekiller, oyuncaklar gösterebilirsiniz.
● Yatağının kenarlarına ufak, hareketli, parlak hayvan figürleri, ayna, çıngıraklar asabilirsiniz.
● Bebeğinizi kucağınıza alıp öpün ve ona sarılıp uzanın.
● Bebeğinizle konuşun ve onu ismi ile çağırın. Görmekten en çok hoşlandığı şeklin insan yüzü olduğunu unutmayın.
Beslenme
● Mümkünse bebeğinize sadece anne sütü verin. Eğer herhangi bir nedenle anne sütü veremiyorsanız ya da sütünüzün yetmediğini düşünüyorsanız, doktorunuzun önereceği hazır mamaları verebilirsiniz. Bu dönemde mecbur kalmadıkça inek sütü kullanmayınız.
● Bebeğinizin beslenmeye başlamadan rahat ve huzurlu olmasını sağlayınız. Altı kirli ise emzirmeden önce altını değiştiriniz. Bebeğinizin uyanık olduğuna ve beslenmeye hazır olduğuna emin olunuz.
● Emzirdikten sonra mutlaka gazını çıkartınız.
Bakım
● Bebeğinizin altını sık sık değiştiriniz. Bu dönemde bebeklerin pek çoğu genellikle hemen beslendikten sonra olmak üzere günde 4-6 defa kakasını yapar.
● Bebeğinizin tırnaklarını kesiniz, böylece kendini çizmesine engel olursunuz.
● Arabaya bindiğinizde bebeğinizin mutlaka yaşına uygun bebek koltuğuna bağlı olduğuna emin olunuz.
● Bebeğiniz ağladığı zamanlarda bebeğinizi kucağınıza alarak yumuşak bir sesle onunla konuşun veya mırıldanın.
● Gündüzleri dolaşırken bebeğinizi önünüze astığınız kanguru ile taşıyabilirsiniz. Temasınız ve sıcaklığınız onda güven hissi uyandıracak ve hareketler bebeğin denge duyusunun gelişmesine yardımcı olacaktır.
● Evdeki diğer kardeşlerin sizin denetiminizde bebeğe dokunmalarına, sevmelerine ve onun bakımında size yardımcı olmalarına olanak sağlayınız. Böylece hem gereksiz kıskançlıkların önüne geçilecek hem de kardeşler arasında sağlıklı bir ilişki kurulması mümkün olacaktır.
● Bebeğiniz için güvenebileceğiniz ve iyi ilişki kurabileceğiniz bir doktor seçin. 2 haftalık ve 4 haftalık olduğunda muayenelerini yaptırın. 1. ayında doğumda yapılan Hepatit B aşısının ikincisini yaptırın.
2. Ay
Neler Yapabilir?
● Annesi dışındaki farklı yüzleri ve sesleri tanıyabilir.
● Gözleriyle hareketlerinizi izler. Üç boyutlu objeleri ve parlak renkleri seyretmekten hoşlanır.
● Ellerini açmaya başlar.
● Düz ve sert zemine bastırıldığında ayaklarıyla zemini iter. (Bu bir reflekstir. Gücü göstermez. Sert zemine basınca bacak gerilir.)
● Eline aldığı her şeyi ağzına götürüp emer. Emerek sakinleşir.
● Eline aldığı oyuncağı düşürmeden 1-2 saniye tutabilir.
● Uyku pozisyonu için tercihi oluşmaya başlar. Genellikle gece bir-iki kez uyanarak beslenir. Bazen 8 saat uyuyabilir. Bazı bebekler ise hala 2-3 saatte bir kalkabilir.
Değişiklikler
● Duygularını ifade edebilmeye başlar. Mutluluğu, kızgınlığı net bir şekilde gösterir.
● Kucaklama veya tanıdık sesle sakinleşir. Güvende olduğunu bilir.
● Beslenme ve uyku saatleri düzene girmeye başlar. Bazı bebekler gece boyu uyuyabilir.
● Sinir sisteminin gelişimi nedeniyle hareketleri daha sakindir. Sıçramalar azalır, ancak uykuda devam edebilir. Başını dik tutabilir.
● İlgisini çeken sese doğru döner, biberonu görünce emme hareketi başlar. Annesi ya da ona bakan kişiyi görünce mutlu sesler çıkarır, sevindiğini belli eder.
Oyunlar
● Bebeğinizin dikkatini çekmek için yumuşak, nazik ama alçalan, yükselen farklı ses tonlarıyla konuşun, göz teması kurun. Mimiklerinizi izlemesine ve taklit etmesine izin verin. Sakinleştirmek istiyorsanız alçak sesle ritmik konuşun, sevdiğinizi söyleyin, övün. Bebeğinizle konuşmanız bu dönemde onun için en eğlenceli oyundur. Sizinle birlikte bazı heceleri çıkarır, aaa-ooo-agu gibi.
● Çıngırağı kulağının yanında yavaşça sallayarak, parlak renkli bir oyuncağı yüzüne yaklaştırıp, uzaklaştırarak onu eğlendirebilirsiniz.
● Kulağına yavaş sesle ismini söylediğinizde gözleri hareketlenir, başını size çevirmeye çalışır.
● Hava izin verdiği sürece bebeğinizi günlük yürüyüşe çıkarın.
● Konuşun, dokunun, kucaklayın ve sevginizi gösterin.
Beslenme
● Sadece anne sütü ile, yetmiyorsa destek olarak yaşına uygun mama ile besleyin.
● Günde beş öğün verebilirsiniz. Unutmayın her bebek kendine özgüdür. Daha az veya daha çok yiyebilir. Önemli olan sağlıklı büyümedir.
● Ek besinleri doktorunuza danışmadan vermeyin, bunlar için henüz çok küçüktür.
● Anne sütü veriyorsanız her beslenmede iki göğsünüzü de vermeye çalışın. İstemiyorsa zorlamayın.
● Sıkı diyet ve ağır spor süt miktarınızı azaltabilir. Günlük yürüyüşleri tercih edin. Unutmayın emzirme kilo vermenize yardımcıdır.
● Doktorunuz herhangi bir nedenle size ilaç yazarsa, emzirdiğinizi mutlaka hatırlatın. Kendiniz herhangi bir ilaç almadan önce mutlaka bebeğinizin doktoruna danışın. Gebelikte kullandığınız vitaminlere devam edin.
Bakım
● Düşmelere karşı dikkatli olun. Bebeğinizi yüksek bir yerde yalnız bırakmayın. Yakalayıp kendini yuvarlamaya yardım edecek şeylerin yakınına yatırmayın.
● Bezini her değiştirişinizde poposunu ılık suyla yıkayın veya ılık suda ıslatılmış pamukla temizleyin. Koruyucu bir krem kullanmak pişikleri önleyici olacaktır.
● Banyo yaparken küvetin tabanına bir havlu koyarsanız kaymasını önlersiniz.
● Gözlerini, kulağını ve burnunu yumuşak bir tülbentle temizleyin.
● Birinci karma aşıları, rotavirüs aşısı ve kontrolü için doktora götürün.
3. Ay
Neler Yapabilir?
● Sesler çıkarır, mimiklerle cilve yapar, dış dünya ile ilişkisi gelişir. Daha az ağlar.
● Yalnız bırakılırsa protesto eder. Sosyal olmak ister. Yanında birinin varlığı onu mutlu eder.
● Farklı renk ve oyuncaklardan hoşlanır. Özellikle çıngıraklar ilgisini çeker.
● Uzattığınız nesnelere uzanır, onları yakalayabilir ve birkaç saniye tutabilir.
● Gözünün önünde yavaş hareket ettirdiğiniz oyuncağı bir yandan diğer yana kadar izleyebilir. Sadece gözüyle izlemek, görmek için kafasını da nesneyi götürdüğünüz yana çevirir.
● Yüzükoyun yatarken dirseklerinden destek alarak başını kaldırabilir.
● 7-8 saat beslenmeden gece uykusu uyuyabilir.
Değişiklikler
● Başını ve gövdesini daha iyi kontrol eder. Artık başını, gövdesini çok çevirmeden tek başına çevirebilir.
● Hareketleri gelişir. Her şeyi gözler, yaptıklarınızı izler, uzattıklarınızı yakalar ve emmek için ağzına götürür.
● El ve parmakları ile ilgilenir, uzun süre onlara bakar. Evirip çevirerek uzun süre elleriyle oyalanabilir.
● Görmesi neredeyse tamdır. Nesneleri, renkleri tüm ayrıntılarıyla görür.
● Uyku, uyanıklık ve yeme düzeni oluşmaya başlar.
Oyunlar
● Bebeğinizle oynarken yüzünüzün tamamını görebilmesi için direkt ona bakın.
● Pek çok farklı nesne gösterin. Bunun için parlak renkli, dinlemesi, dokunması, izlemesi ilginç olan ama ağzına götürdüğünde yutma riski olmayacak kadar büyük oyuncaklar seçin. Yakalaması, ulaşması için onu cesaretlendirin.
● Yatağına kırılmayan bir ayna asın, yalnız olmadığını hisseder, kendini inceler.
● Eline küçük bir çıngırak verip, onunla nasıl ses çıkaracağını ve sallamayı öğretin.
● Onun yaptıklarından, memnun olduğunuzu gösterin, onu övün ve sık sık ismini söyleyin.
● Bebeğinize şarkı söyleyip, onunla dans edin. Ona ilgi ve sevginizi sunun.
Beslenme
● Hala sadece anne sütü veya mama ile besleyin.
● Sütünüzü zorunlu hallerde verilmek üzere depolayabilirsiniz. Sütünüzü buzdolabında 24 saat, derin dondurucuda 6 ay saklayabilirsiniz.
● Doktorunuz önermeden katı gıdalara başlamayın.
● Dinlenmeye, dengeli beslenmeye ve yeterince sıvı almaya özen gösterin.
Bakım
● Küçük parçalı oyuncakları bebeğinizden uzak tutun.
● Bebeğiniz minik bir sepette uyuyorsa ona bebek karyolası almayı planlayın. Özellikle parmaklıkların arasının sıkışmayacağı kadar dar ve yüksekliğin düşmeyeceği boyutta olmasına özen gösterin.
● Bebeği dışarı çıkarırken sizin rahat ettiğiniz kıyafetin bir fazlasını giydirin. Siz süveterle çıkarken ona 3 battaniye örtmeyin.
● Dışarıya çok fazla çıkmıyor olsanız da yavaş yavaş güvenilir bir bebek bakıcısı araştırmaya başlayın. Onu siz birlikteyken bebeğinizle tanıştırın.
● Bebeğinizi normal kontrolü, pnömokok ve BCG aşısı için doktorunuza götürün.
4. Ay
Neler Yapabilir?
● Avucuna konan nesneyi tutabilir, bırakmakta zorlanabilir. Uzatılan objeye uzanabilir, ama tutabilmesi için bir iki hamle gerekebilir.
● Dönebilir.
● Destekle oturabilir, başını dik tutabilir.
● Dudaklarını şapırdatabilir, dudaklarını sarkıtarak somurtma ifadesi takınabilir.
● Evdeki farklı kişileri tanır. Onunla ilgilenildiğinde sıcak ve sesli gülümsemeleri vardır.
● Oyunlardan, oyuncaklardan hoşlanır.
● Gece boyu uyuyabilir, bezini kaka yapmadığı sürece değiştirmek gerekmez.
Değişiklikler
● İlk dişi çıkarmaya hazırlanır.
● Görmesi tamamlanır, her şeyi renkleriyle görür. Farklı uzaklıklara gözünü odaklayabilir.
● Duyma tam gelişir. Farklı seslerle ilgilenir, kendi çıkardığı sesleri dinler. Sürekli yeni heceler çıkarır. Onunla yumuşak konuşursanız rahatlar, gülümser, kızgın konuşursanız ağlamaya başlar.
● El, parmak koordinasyonu gelişir. Elleri ile yapmak istediği şeyi yapmayı öğrenir.
Oyunlar
● Bebeğinize tutacağı, kavrayabileği, dinleyebileceği oyuncaklar verin. Sizi koklamasına izin verin. Müzik dinletin.
● Banyo yaparken oyun için biraz daha uzun bir zaman ayırın. Banyo oyuncakları ile oynaması gelişimine yardım eder.
● Bebeğinizin başarılarını överek, gülümseyerek, onu kucaklayıp severek kutlayın. Unutmayın bebeğiniz sizin övgülerinizle motive olan sosyal bir canlıdır.
Beslenme
● Bebeğiniz acıktığını çok daha kolay belli edebildiği için beslenme saatlerinizi isteğe bağlı düzenleyebilirsiniz.
● Sadece anne sütü alıyor ve tartı artışı ideal ise öyle devam edin. Ek mama da veriyorsanız doktorunuzun önerileri doğrultusunda pürelere başlayabilirsiniz. Her yeni besine tek başına ve az miktarda başlayın, yeni tatlara alışmasına izin verin. Hiç bir besin ve öğün için bebeğinizle kavga etmeyin. İstemediği zaman bırakın, daha sonra tekrar denersiniz.
Bakım
● Oyuncakların güvenli olmasına özen gösterin. Metal çıkıntılarının gevşemediğinden, tüylü oyuncakların göz, burun gibi yutulabilecek veya boğulmaya neden olabilecek küçük parçalarının kopmayacağından emin olun.
● Bebeğiniz emzik kullanıyorsa bunu boynuna asmayın, kullandığınız asıcı boğulmasına, boynunda kesik ve yaralara neden olabilir.
● Eğer diş çıkarmaya başladıysa diş kaşıyıcılar, özellikle buzdolabında soğutulmuş olanlar onu rahatlatır. Ama bunlar hariç her şeyi de kaşımak için kullanabilir.
● Bebeğinizi 2. karma aşısı, rotavirüs aşısı ve normal kontrolü için doktora götürün.
5. Ay
Neler Yapabilir?
● Sesinize tepki verir, konuşanı görebilmek için döner, arar. Annesinin sesini duyunca ağlamayı keser, heyecanlanır.
● İlgilendiğinizde gülümser ve size yanıt olarak kendi dilinde konuşur.
● Pek çok farklı ses çıkarır. Bunların bir kısmı kendine özgüdür. Duyduklarını taklit etmeye başlayabilir.
● Gördüğü hareketleri taklit etmeye çalışır.
● Elinden oyuncağının alınması veya onu mutsuz eden bir davranışı protesto eder, bağırır, ağlar ya da kendini sıkarak tepki verir.
● Her şeye dokunmak, her şeyi tutmak ve tatmak ister. Elindeki oyuncağı diğer eline geçirebilir.
● Uykusu, yemesi, dışkılaması belli saatlerde olmaya başlar.
Değişiklikler
● Emekleme benzeri hareketler başlar. Yatağında yatırdığınızdan farklı yerlerde bulmaya başlarsınız.
● Yabancılaşma başlar. Sık görmediği kişilere ağlayarak veya saklanmaya çalışarak tepki verebilir.
● Kilo artışı daha yavaşlar. Bu ayda genellikle doğum kilosunun iki katına ulaşmıştır.
Oyunlar
● Bebeğinizin çıkardığı sesleri taklit edip onu konuşmaya teşvik edin. Net, kısa cümlecikler kurun ve kelimeleri tekrarlayarak konuşun. Şarkılar söyleyin.
● Bebeğinizin başka bebeklerle karşılaşmasını sağlayın, birbirlerini inceleyip konuşmalarına izin verin.
● Sık sık kucaklayın, sevginizi gösterin.
● Yatak üstüne takılan müzikli dönenceleri bu ayda kaldırın, bebeğiniz uzanıp yakalayabilir ve yaralanabilir.
● Eliyle rahatça kavrayabileği yumuşak, sesli oyuncaklardan hoşlanır. Yavaş yavaş oyuncak tercihi başlar.
Beslenme
● Anne sütü veya mama vermeye devam edin. 1 yaşından önce inek sütünü alerji riski nedeniyle vermeyin.
● Doktorunuz katı besinlere başlamanızı söylediyse, her besine tek tek ve bir iki kaşıkla başlayın, alıştıkça miktarını artırın. Doyduğunu belirttiğinde yedirmeyi bırakın, aşırı beslemeyin.
● Yemek saatlerinin ikiniz için de zevkli bir zaman olmasına gayret edin. Karşılıklı inatlaşmalardan kaçının.
Bakım
● Bebeğiniz ana kucağından kolayca kalkıp yuvarlanabilecek kadar büyüdü, dikkatli olun. Yüksek yerlerde tek başına bırakmayın. Ana kucağı ya da pusetinde mutlaka bağlı olmasına özen gösterin.
● Evinizi bebek için güvenli bir hale getirmeye başlayın, kabloları, yuvarlanabilen tabure gibi araçları ortadan kaldırın. Masa sehpa gibi eşyaların sivri köşeli olmamasına dikkat edin.
● Özellikle sarkan örtüler ve üzerindeki ağır, kırılabilen eşyaların meraklı bebeğiniz için oluşturacağı tehlikeleri göz önünde bulundurun.
● 2. pnömokok aşısı ve kontrol için doktorunuza götürün.
6. Ay
Neler Yapabilir?
● Her yöne dönebilir.
● Karnı yerden tam kalkmadan sürünür, emekleyebilir, dönmekten keyif alır. Odayı dönerek turlayabilir.
● Kısa süreli oturabilir, ancak dengesini sağlamakta uzun süre başarılı olamayabilir.
● Nesneyi bir elinden diğer eline çok rahatlıkla geçirir.
● Ses çıkarabildiği objeleri sallamaktan hoşlanır. Çıkarabildiği sesleri başkalarıyla paylaşmak ister.
● Düşürdüğü oyuncağın kendine geri gelmesini ister. Attım, aldım oyunları hoşuna gider.
● Yüzünüzle oynamaktan, saç çekmekten hoşlanır.
Değişiklikler
● Elleriyle kendisini beslemeye çalışır, tabağındaki yemekle karın doyurmaktan çok oynamak için ilgilenir.
● Bebeğinizin zekası hızla artar. İstediğine ulaşmak için plan yapmaya başlar. Örneğin; yakalanmadan ulaşmak istediği yere gitmek için daha seri emeklemeye çalışır. Ona bakmadığınız zamanı kollar, almak istediği şeye ulaşana kadar farklı zamanlarda hamle yapar.
● Henüz konuşmasa bile, anne, mama, araba, banyo gibi kendince önemli sözcükleri tanır.
● Mutluluğu, sevgisini, korkusunu, sabırsızlığını, heyecanını ve pek çok duyguyu ifade edebilir.
Oyunlar
● Bebeğinizle şarkılar söyleyin, birlikte el çırparak tempo tutun, sözcükleri yumuşak bir ses tonuyla açıkça vurgulayarak söyleyin.
● Bebeğinizi kucağınıza alın ve onun çıkardığı sesleri ve yüz ifadelerini onunla birlikte tekrarlayın.
● Bebeğinizin çevresine yumuşak yastıklar koyarak desteksiz oturmaya teşvik edin.
● Bebeğinizi karın üzerine yere yatırın, kollarıyla kendini yerden kaldırmasına ve ilerlemesine teşvik edin.
● Bebeğinizin sizi görebileceği bir yere geçip kollarınızı açın ve onu kucaklayacağınızı söyleyin, bebeğiniz gülümser, cilve yapar. Size ulaşmaya çalışırken onu kucaklayın.
Beslenme
● Bebeğiniz katı besinlerle tanışmaya devam eder. Mönüye yeni tahıllar, meyve suları ve sebzeler eklenir. Bu dönemde henüz portakal ve domates suyundan, bal ve yumurta akından uzak durun. Bu besinler için 1 yaşını bekleyin.
Bakım
● Evdeki ulaşılabilir bütün prizleri emniyete alın, kabloları ortadan kaldırın, yerlerde ve bebeğin ulaşabileceği alanlarda yutabileceği, boğulmasına neden olabilecek boyutta oyuncak vs. bırakmayın. Mobilyalarda ve onun kemirip dokunacağı eşyaların boyalarının kurşun içermemesine dikkat edin.
● Eviniz merdivenli ise ağızlarını minik engel kapılarla kapatın. İlaçları ve temizlik malzemelerini üst raflarda ve kilitli dolaplarda saklayın. Sıcak radyatörlere ulaşmaması için engeller koyun, balkonları da onun için güvenli hale getirin.
● Bebek arabasıyla dolaşmaya çıkın, parka götürün.
● Kontrol ve 3. karma aşıları için doktora götürün.
7. Ay
Neler Yapabilir?
● Emeklemeye başlar. Pek çok emekleme stili vardır. Mutlaka dört elle emeklemeyebilir. Popo üstünde, karın üstünde sürünebilir veya kendine özgü stiller yaratabilir.
● Kendini yukarı çekip ayakta pozisyona gelmeye çalışır.
● Değişik gördüğü her objeyi tadarak, sallayarak, koklayarak, atıp vurarak tanımaya çalışır.
● Sosyal olaylara katılmaya çalışır, birey olduğunu hissettirmek ister.
● Kelimeleri ve sesleri taklit etmeye çalışır.
Değişiklikler
● Dengesi iyice gelişir. Elinde oyuncakla oynarken bile rahatça oturabilir.
● Çok meraklı ve maceracıdır. Korku sayesinde bu duygular törpülenir. Merakla araştırır, ilerler, dokunur ama elini hemen çeker, yanınızdan ayrılır ancak kısa sürede geri döner. Varlığınız ona güven verir.
● Parmaklarını kullanmayı öğrenir. Baş ve işaret parmağıyla eşyaları kavramaya başlar.
● Düşünme, muhakeme yetileri gelişir. Örneğin göremese bile yüksekte ilginç nesneler olabileceğini bilir, örtüyü çekerek veya parmak ucunda yükselip yükselip eliyle sıvazlayarak onlara ulaşmanın yollarını bulur. Beceremezse vazgeçmez, farklı ulaşma yolları arar.
● Bebeğiniz sizin neleri yapmasından hoşlanmadığınızı bilir, isterse uygular. Neleri yapmak istemediğini size net ifade eder, zorlanırsa tepki verir.
Oyunlar
● Bebeğinize bebek magazinlerini, resimli kitapları gösterin. Elleriyle kavrayıp inceleyebileceği kalın sayfalı mümkünse her sayfada büyük tek resimler olan kitaplar alın. Resimleri masal gibi anlatın, hayvanları sesleri ve hareketleriyle tanıtın.
● E-cee oynayabilirsiniz. Bir örtü ile yüzünüzü kapatıp, birden açın, çok keyiflenecektir. Daha sonra onun yüzünü kapatarak oyunu geliştirin.
● Ayna karşısında kendini gösterip, kim olduğunu sorun. Aynadaki görüntüyü işaret edip adını söyleyin.
● Ne yaptığını söyleyerek onunla dans edin.
● Bebeğinizi kucaklayın ve onunla yumuşak ses tonuyla konuşun, ona sevdiğinizi söyleyin.
Beslenme
● Bebeğin eline siz yanındayken kolay parçalanmayan bisküviler veya ekmek kabuğu verebilirsiniz.
● Hazır meyve suları, kolalı içecekler, şekerli su, şekerler veya diğer tatlandırılmış mamüller çocuğunuza uygun besinler değildir.
● Biberonla besleniyorsa yatağında uyurken biberonun ağzında kalmamasına özen gösterin. Buna diş sağlığı için dikkat edilmelidir.
● Yemek zamanı eline bir şeyler vererek kendini beslemesine izin verin. Kaşık tutabilir, bardağını ağzına götürmeye çalışabilir. Parmaklarıyla kendini besleyebilir.
Bakım
● Diş çıkarma bulguları başlayabilir. Hafif ateş, dışkıda sulanma, hafif keyifsizlikler olabilir. Bu bulgular uzun sürerse doktorunuzu haberdar edin.
● Bebeğinize bakamayacak kadar meşgul olduğunuz zamanlarda onu birkaç oyuncakla birlikte oyun parkına koyun, onun için daha güvenli olur.
● Araba için yaşına uygun araba koltuğu alın. Artık arka koltukta yüzü öne dönük olarak koltuğunda oturabilir.
● 3. pönomokok aşısı ve kontrolü için doktora götürün.
8. Ay
Neler Yapabilir?
● Küçük oyuncakları baş ve işaret parmağı ile yakalar. Tuttuğu eşyaları ağzına götürmeye çalışmaktansa incelemeye başlar.
● Yardım almadan oturur pozisyona geçebilir, emekleme hızlanır, kendini yukarı çekerek ayağa kaldırabilir.
● Başkaları ile oynamaktan hoşlanır.
● Geçmişi hatırlar, yeniden karşılaştığı olayları hatırlayarak davranışını belirler.
● Anneye ilgisi çok artar, onun yaşam kaynağı olduğunun farkındadır, gözünün önünden ayrılmasını istemez, ayrılık korkusu başlar.
Değişiklikler
● Etrafında gördüğü her şeyi merakla inceler. Çiğner, vurur, fırlatır ve boşaltır.
● Tırmanmayı sever, alçak mobilyalara, merdivenlere, açabildiği çekmecelere tırmanır, nasıl geri döneceği umrunda değildir.
● Ne istediğini iyi bilir. Kişiliği gelişmeye başlar. Yoluna çıkıldığında sinirlenir.
● Kendi yeme sitilini ve mönüsünü oluşturmaya başlar.
● Görüşü tam olarak gelişmiştir. Etrafındaki tüm ayrıntıları seçer.
● Bebeğiniz sizi taklit ederek dünyada nasıl yaşayacağını öğrenmeye başlar. Sözcükleri çıkaramasa da mimikleriyle konuşmanızı taklit eder. Ev içindeki bütün davranışlarınızı izler. Siz istediğinizde değil kendi istediğinde, hazır olduğunda ve uygun yerde öğrendiklerini tekrarlar.
Oyunlar
● Bebeğinizin taklit etmekten hoşlanacağı eğlenceli sesler çıkarın, hareketler yapın.
● Bebekler ve çocuklar için yapılmış müzikler, şarkılar dinletin.
● Ayakta pozisyona getirerek dans etmesini, yürümesini, tempo tutmasını sağlayın.
● Bebeğiniz ile birlikte emekleyin. Hızlandıkça övün. Büyük çocuğunuz varsa onu da size katılmaya ikna edin.
● Oyuncaklarını bir sepete doldurun, nasıl çıkaracağını öğretin, sonra yeniden doldurup onun boşaltmasına izin verin.
● Bebeğinizle birlikte alışverişe çıkın, kalabalık ortamlar onun için uyarıcı ve eğlencelidir.
● Bebeğinize kucaklamak, öpmek, konuşmak için zaman ayırın.
Beslenme
● Yeni deneyeceğiniz besinleri bebeğiniz açken verin.
● Eline kemirmesi için az pişirilmiş sebzeler, bisküvi, meyveler verin.
● Domates yedirmeye ve portakal suyuna başlayabilirsiniz.
● Bebeğinizin bağımsızlık gösterilerine hazırlıklı olun. Aniden bebek yemeklerini istemez, kaşığı reddederse bunu sorun yapmayın. Yemeği önüne koyun, kendini beslemesine izin verin ama bu arada devrilen tabaklara, saçılan yemeklere de hazırlıklı olun.
Bakım
● Bebeğinizin favori oyun alanı mutfağınız, alt çekmeceler, girebileceği kadar küçük aralıklardır. Özellikle kesici, sivri, kırılabilir eşyalarınızı üst raflara taşıyın. Çekmeceleri ve tehlikeli bölümlerin kapılarını kilitleyin veya ulaşmasını önleyecek engeller koyun.
● Büyük çocuğunuza onun kenara itildiğini düşünmesine fırsat vermeyecek şekilde zaman ayırın. Kendine güvenini tazeleyin.
● Doktor, ambulans, itfaiye, polis ve zehir danışma merkezinin telefonlarını kaydedin, telefonun yanında ulaşabileceğiniz bir yere koyun.
● 3. Hepatit B aşısı ve kontrolu için doktorunuzu ziyaret edin.
9. Ay
Neler Yapabilir?
● Baş ve vücudunu rahatça kontrol ederek tutunup ayağa kalkar.
● Mükemmel emekler.
● Objeleri rahatlıkla tutar ve oynar.
● Oynamak için birbirine benzeyen oyuncakları toplar; küpler, toplar, kapaklar v.s gibi.
● Belli objeler arasında kesin ilişki kurabilir. Anahtarı kilide sokmak, kapağı kavanoza kapatmak, kumandayı televizyona doğru tutmak gibi. Dışarı çıkıyoruz dediğinizde ayakkabısını arar, getirir. Yemek yiyeceğini söylerseniz hazırlanır.
● Ayakkabı, büsküvi, top gibi pek çok sözcüğü; bana getir, bana ver gibi basit emirleri anlar.
● Yüksek sesten korkmak gibi yeni korkular geliştirir. Elle tutamadığı soyut şeyler onun için korku kaynağıdır. Korna sesinden korkuyorsa mutlaka arabadan geldiğini gösterin. Matkap, çamaşır makinesi çalışırken çıkardıkları sesin kaynağı olduklarını gösterin. Ses ile nesne arasında ilişki kurduğu zaman korku azalır.
Değişiklikler
● Kalkıp yürümek ister, ancak tek başına başaramayabilir, destek ister. Mobilyalara tutunarak dolaşır.
● İlginizin hep ona yönelik olmasını, onu takdir etmenizi ister. Alkışlamayı öğrenir ve iyi olduğunu düşündüğü işleri yapınca alkışlanmak ister.
● Başkalarının duygularına duyarlıdır, üzülen veya ağlayanlar onu etkiler, ağlamaya başlar.
● Becerileri geliştikçe kendini daha uzun süre oyalayabilir, özellikle etrafı keşfetmekten çok hoşlanır. Tehlike kavramı tam oluşmadığı için bu dönemde merak başına iş açabilir.
Oyunlar
● Bir oyuncağını örtünün altına saklayıp,”nerde oyuncak” diye sorun, bulmakta zorlanırsa örtüyü biraz aralayın.
● Ona öten oyuncaklardan alıp, nasıl ses çıkaracağını gösterin. Başarabildiğinde alkışlayın.
● Banyo küvetini doldurup oturtun, yavaşça yüzüne su atın, onun da sizi ıslatmasına izin verin.
● Parmak oyunları oynayın. Şarkı söyleyerek parmaklarınızla hareketleri vücudunda göstererek birlikte eğlenin.
● Yatak ve uyku zamanı için bir düzen geliştirin. Uyku zamanına yakın onunla onu uyaran oyunlar oynamayın. Bebeğinizi kucaklayıp, onunla yumuşak tonda konuşun. Bir hikaye okuyun veya bir masal anlatın, yatağına sadece orda duran tanıdık yumuşak oyuncaklar koyun.
● Bebeğinizle sürekli konuşun, ne yaptığınızı anlatın, kullandığınız eşyaların isimleri tekrarlayın.
Beslenme
● Bebeğinizi beslerken taze besinleri seçmeye özen gösterin. Sofranıza oturtun ve ona uygun yumuşak yiyeceklerden tatmasına izin verin.
● Biberonunu veya bardağını tutmaya teşvik edin.
Bakım
● Bebeğinizi yanında olmadığınız zamanlar banyodan uzak tutun. İlaçların ulaşamayacağı bir yerde olmasını sağlayın.
● İlişkinizde kurallar koyun. Her düşüşte yardımına koşmayın. Kendi başının çaresine bakmasına izin verin, ama gözünüzü üzerinden ayırmayın. Yardıma hazır olun ama gerekirse müdahale edin. Her ağladığında yanına koşmayın, ağlama nedenini sorup çözmeye çalışın ama telaşlanmayın.
● Tehlikeler için belirli, net sinyaller verin. Fırına ocağa yaklaşıyorsa “sıcak”, tırmanıyorsa yüksek, düşersin, prizlerle oynamak istiyorsa “dur” gibi. Amaç siz yanına gidip onu uzaklaştırana kadar tehlikeden uzak kalmasını sağlamaktır. Evi tekrar gözden geçirin. Tehlike odaklarını en aza indirmeye çalışın.
● Normal kontrolu için doktorunuza götürün.
10. Ay
Neler Yapabilir?
● Mobilyalara, merdivenlere tırmanır.
● Ev eşyaları ile oynamayı sever. Kitapları raftan indirir, çekmeceleri boşaltır, çiçekleri devirir, topraklarını saçar, elindekileri tuvalete atar v.s.
● Kesinlikle tercih ettiği oyuncakları vardır.
● Giydirirken size yardımcı olur.
● İlgi ve arkadaşlık ister.
Değişiklikler
● Diğer insanları taklit eder. Ses tonunuzu, mimiklerinizi, tepkilerinizi tekrarlar. Sizden gördüklerini yapmaya gayret eder, kendini sizin beslediğiniz gibi beslemeye çalışır.
● Müzik ve danstan hoşlanır. Duyduğu müziğe göre sallanır, mırıldanır.
● Olayları daha iyi kavrar. Giyindiğinde dışarı çıkılacağını, yemek hazırlama seslerinden sofraya oturacağını algılar.
● Sizin onayınızı almak için yapması gerekenlerle kendi yapmak istedikleri arasında bocalar.
Oyunlar
● Birlikte bol resimli kitaplara bakın, farklı nesnelerin isimlerini sürekli tekrarlayın.
● Bebeğinize bir top veya herhangi bir oyuncak gösterip arkanıza saklayın, nerde olduğunu sorun.
● Boş bir kutu verin, oyuncaklarını içine doldurmasını öğretin. Dolunca boşaltın tekrar doldursun. Bu oyunu yavaş yavaş kendi başına oynamasına izin verin.
● Kendini yukarı çekerek ayağa kalkmaya teşvik edin, bunu başarınca nasıl mutlu olduğunuzu gösterin. Bu onu hareketi tekrarlamaya iter.
● Konuşun, kucaklayın, sevginizi gösterin.
Beslenme
● Aile sofrasına oturtun.
● Meyveleri soyup eline verin. İri tanecikli yiyeceklere alıştırmaya başlayın.
Bakım
● İnsanlarla daha sık bir araya gelerek yabancı korkusunu yenmeye çalışın.
● Banyoda kendini yıkamasına izin verin. Bitiminde kurulanması için havlu verin. Her aşamada ona yardımcı olun.
● Uyku zamanı yaygara koparıyorsa zorlamayın. Ancak unutmayın kuralllar küçük yaşta netleşir. Ona herşeyin zamanı olduğunu anlatın. Zorlamayın ama taviz de vermeyin. Belki bir masal fazla okunabilir ama uyku saatinde oyun oynanmayacğını bilmesini sağlayın. Bu yaşta uyku sorunları olabilir, kendi kendine yeniden alışkanlığını oluşturmaya gereksinim duyar. Sabırla ortak yolu bulun.
11. AY
Neler Yapabilir?
● Tutunarak ayakta değişik pozisyonları dener, tek ayak üstünde durma, parmak ucuna yükselme gibi. Yere eğilip oyuncağını alıp tekrar doğrulabilir.
● Ayaktayken düşmeden yumuşakça oturmayı öğrenir.
● Şekiller ve boyutlarla ilgilenir, büyük küçük farkını keşfeder. Küçük parçayı büyüğün içine koyar, üst üste taktığınız legoları ayırmaya bayılır.
● Baş ve işaret parmaklarını mükemmel kullanır.
● Çoraplarını çıkarabilir, ayakkabı bağını çözebilir.
● Bardaktan bir kerede 3-4 kere yutkunarak su içebilir.
Değişiklikler
● Bebeğiniz doğru ve yanlışı ayırt etmeyi öğrenir. Doğru yaptığında ilginizi çekmeye çalışır, tekrarlar, alkış ve övgü bekler. Yanlışı yaptığında saklanır, sakinleşmenizi bekler.
● İstediği şeyi yardımsız yapmanın yollarını keşfeder. Bazen de sizi istediği şeyi onun için yapmaya zorlar.
● Daha çok kelimeyi anlar, anlamlarını bilir. “Topun nerde” dediğinizde arar, “arabayla dolaşalım mı” dediğinizde kapıya gider.
● Bebeğinizin gelişen zekası ona annenin rahatlık ve güven olduğunu algılatır. Önceki aylara göre anneye olan bağlılığı daha da artar.
Oyunlar
● Hikaye kitaplarını resimleri göstererek, sesleri ve hareketleri taklit ederek yüksek sesle okuyun, zamanı gelince sayfayı çevirmesine izin verin. Her sayfaya bir hikaye uydurun. Kitapları hikayeleri ile hatırladığını farkedeceksiniz. Bazılarını tercih eder. İlgi alanı belirginleşmeye başlar.
● Birbiri içine geçebilen oyuncaklar verin.
● Henüz yürümese de ayağıyla oyuncağı, topu itmesini öğretin.
● Telefon, tabak, bardak gibi oynamaktan hoşlandığı eşyaların oyuncaklarını alın.
● Sık sık kucaklayıp sevgi gösterin.
Beslenme
● Aile sofrasına oturtun. Küçük porsiyonlar halinde yeni yiyecekler deneyin. Kendisini beslemesine izin verin, gerektiği yerde yardımcı olun.
Bakım
● Bebeğiniz yürümeyi öğrenirken zaman zaman düşecek. Olayı abartmadan yanına gidin, ilgilenin, yardım isterse edin, kucaklayın, onu rahatlatacak sözcükler kullanın ve yeniden yürümeye teşvik edin.
● Ayak kaslarının gelişmesi için evde olabildiğince çıplak ayakla dolaştırın. Alacağınız ayakkabıyı yumuşak tabanlı, hareket kabiliyetini kısıtlamayanlardan seçin.
● Banyosunu yatırmadan önce yapın. Yorucu bir günün ardından onu gevşetir ve daha rahat uykuya geçer.
● Kendiniz de örnek olarak çocuğunuza nazik olmayı öğretmeye başlayın. Ondan bir şey isterken ''lütfen'', yaptığında ''teşekkür'' ederim demeyi ihmal etmeyin. Bu kelimeleri bebeğiniz kullandıkça onu övün.
12. AY
Neler Yapabilir?
● Oturmak yerine yürümekten hoşlanır. Tırmanmayı sever.
● Bir ya da iki en çok sevdiği oyuncak vardır ve bunlarla oynar. Zaman zaman bunları ödüllendirir veya ceza verir. Söz ve hareketlerinin sizin taklidiniz olduğunu farkedeceksiniz. Bebeğinizle konuşurken onun nasıl şekillenmesini istediğinizi düşünün ve ona uygun davranış ve sözcükleri seçin. Yap dediğinizi değil sizin yaptıklarınızı yapacağını unutmayın.
● Evde veya dışarıda giysilerini çıkartmaktan hoşlanır. Giysileri giyerken size yardımcı olur.
● Basit top oyunları oynayabilir. Kibarca isterseniz elindeki oyuncakları verebilir, kızgın ifade ederseniz fırlatıp atabilir.
● Anne, baba, mama gibi basit bir iki sözcük söyler.
● Uykuya gitmeye tepki verebilir, sabırlı olmak gerekir.
Değişiklikler
● Yaşıtları ve diğer çocuklarla ilgilenir. Yan yana oynar ancak henüz paylaşma kavramı gelişmemiştir.
● Duygulanımı gelişir, yaptıklarına güldüğünüzde o da size güler, aynı tepkiyi defalarca tekrarlamanızı isteyebilir.
● Işığı açıp, kapayabilir, tekerlekli oyuncakları iterek evi dolaşabilir, sizi izleyerek parçaları bir araya getirebilir. Kavanoz kapağını üstüne yerleştirip alabilir.
● Söylediklerinizi daha iyi anlar, basit emirlerinizi yerine getirir, günlük yaşamla ilgili açıklamalarınızı algılayabilir, uygulama konusunda sabır gereklidir.
Oyunlar
● Çocuğunuzu karşınıza alıp burnunuzu gösterip, adını söyleyin, aynı şeyi kendi burnunu göstererek yapın, sırasıyla diğer organları için de aynı yöntemi kullanın. Defalarca tekrarlandığında sorulunca organlarını gösterebilir. Bu oyunu kitaplarda bebek ve diğer oyuncaklarında da tekrarlayın.
● Bebeğinizle günlük yürüyüşler yapın. Çimene, ağaç gövdesine, çiçeklere dokunmasını, hissetmesi sağlayın.
● Plastik küplerden birlikte kuleler yapıp, yıkın.
● Tekerlekli oyuncaklar alın, böylece eğlenerek dolaşıp, sizi oda oda izleyebilir.
● Çocukları olan ailelerle bir araya gelebilirseniz sosyal olmayı daha kolay öğrenir.
● Sevginizi mutlaka gösterin.
Beslenme
● Artık pastörize inek sütüne başlayabilirsiniz.
● Bebeğinizin eliyle veya kaşıkla yumuşak besinleri yemesine izin verin, dağınıklığı, kirleri görmemeye çalışın. Öğrenmek için kirlenmesi de gerektiğini unutmayın.
● Eline domates, salatalık veya havuç dilimleri verebilirsiniz.
● Tek tip yemek seçebilir, onun isteklerine aşırı tepki göstermeyin, seçimlerine olabildiğince saygı gösterin, günde 3 ana öğün planlayın. Unutmayın çocukların yeme alışkanlıkları da kendilerine özgüdür. Kimi 5-6 öğün kimi 2 öğünle doyar ve büyür. Gelişimi normal ise onun isteklerine saygılı olun.
Bakım
● Sehpalarda veya masa üstlerinde itip düşürebileceği, kendine zarar verebileceği, ağır, kırılabilen eşyalar bulundurmayın.
● Mutfakta ocağın arka bölümlerini kullanmaya özen gösterin, tava saplarını mutlaka arkaya çevirin. Sivri uçlu, keskin aletleri bebeğin ulaşabileceği yerlerde bırakmayın.
● 1 yaş kontrolü, rutin tetkikleri, mmr ve su çiçeği aşısı için doktorunuza götürün.
