- 6 Mart 2012
- 17.734
- 27.909
- 49
Spor okulları ve kulüpler öğrencilerin gerginlikten uzaklaşarak rahatlamalarını sağlayan ortamlardır. Yapılan etkinlikler stresle başa çıkmalarını sağlar. Çocuklar spor yaparak rahatlarlar.
– Öğrenciler yeni arkadaşlıklar kurarak sosyalleşirler, iletişim becerilerini geliştirirler. Yaşıtlarının bulunduğu ortamda kendilerini sınama, arkadaşlarıyla kıyaslama fırsatını bulurlar.
– Liderlik becerileri gelişir.
– Çocukların 6-7 yaşında yüzme gibi ağır olmayan bir etkinlikle spora başlaması daha doğrudur.
– Denizden, havuzdan korkan çocukların öncelikle bire bir özel ders alarak güçlendirilmeleri ve daha sonra grup çalışmalarına alınmaları daha uygundur.
– Çekingen çocukların sevdikleri arkadaşlarıyla grup çalışmalarına katılmaları daha kolay olur.
– Yeni şeyler öğrenmeye karşı isteksiz olan çocukları doğrudan bir spora başlatmak yerine, seçenekler sunmak, antrenmanları spor alanının kenarından, dışarıdan izlettirmek uygun bir yaklaşımdır.
– Çocuklar severek başladıkları bir spor dalına karşı bir süre sonra ilgilerini kaybedebilirler. Bu durumda gerçekten sevdiği bir spor dalını keşif edene kadar farklı etkinliklerine katılması uygun olur. Örneğin yüzmeden sıkılan bir çocuk belki basketbola daha fazla ilgi duyabilir. Ancak daldan dala atlamaması için kısa süreli kurslara katılarak bitirmesi şart olarak ileri sürülebilir, “İki haftalık yüzme kursunu bitirirsen, basketbola başlayabilirsin ” gibi.
– Yapılandırılmış ortamlarda çalıştırıcı denetiminde spor yapan öğrenciler kuralların ne işe yaradıklarını kavrarlar. Doğru ve yanlışın ayrımına varırlar. Kuralların gerekli olduğunu algılarlar. Kurallara uygun davranma konusunda deneyim kazanırlar.
– Bir gruba ait olma duygusunu yaşarlar. Özellikle ergenlik döneminde gencin kabul gördüğü bir ortamda gelişimini sürdürmesi özgüvenini güçlendirir.
– Takım içinde ekip ruhu oluşur. Yardımlaşma, dayanışma, paylaşma, işbirliği gibi değerler gelişir.
– Turnuvalar, müsabakalar çocuklara farklı şehir ve ülkelerde yaşayan sporcularla tanışarak, değişik kültürleri tanımalarına yardımcı olur.
– Spor yapılan ortamlarda sigara, içki v.b. madde kullanımı diğer sosyal çevrelerle kıyaslandığında daha azdır.
– Düzenli spor yapan çocuk ve gençlerin sağlıklı yaşam ilkelerine bağlı kaldıkları gözlemlenmektedir. Sağlıklı beslenirler. Yemek ve uyku saatleri düzenlidir.
– Beden görüntülerinden hoşnutturlar.
– Düzenli spor yapanlar kilo fazlalığı- obezite- v.b. sağlık sorunlarıyla boğuşmak zorunda kalmazlar.
– Doğal afetlerde spor yaparak geliştirdikleri beceriler hayat kurtarıcı olabilir, örneğin sel baskınında yüzme bilen bir çocuğun yaşama tutunma olasılığı daha fazladır.
– Özgüvenleri gelişir.
– Günlük yaşamlarını planlama, zamanı iyi değerlendirme gibi konularda deneyim kazanırlar. Ders çalışma, spor yapma, dinlenme, eğlenmeye ayırmaları gereken zaman dilimlerini kendi kendilerine düzenleme yetileri gelişir.
– Çocukları spora yönlendirirken sevmedikleri bir dalda eğitim almaları konusunda ısrarcı davranılmamalıdır.
– Yetişkinler çocuğun gücünü göz ardı ederek birinci olması, şampiyon olması gibi beklentilere kapılarak öğrenciyi aşırı zorlamaktan kaçınmalıdırlar.
– Her hangi bir spor dalında başarılı olan çocuğa “Çalıştırıcın futbolda çok iyi olduğunu söylüyor, ileride çok para kazanırsın hepimize bakarsın” gibi taşıması güç olan duygusal yükler verilmemelidir.
– Çocuğun ömür boyunca kendisini mutlu edecek hareketli bir uğraşı olması en büyük kazançtır.
Peki hangi spor hangi yaşta yapılmalıdır?
2-3 Yaş
Sadece koşma, yakalama, zıplama gibi temel hareketleri yapabilirler. Dolayısıyla bu yaşta bir spor tercihi yapmak yerine, aileler çocukların aile bireyleri ve arkadaşları ile oyun oynamalarını sağlamalıdır. Bu amaçla bahçede koşma, yürüme, dans etme, suda gözetim altında oynama ve ciddi deneyimli kişiler eşliğinde jimnastik seçilebilir.
4-6 Yaş
Dans etme, yüzme, jimnastik, ip atlama, elim sende, sek sek oynayabilir; üç tekerlekli bisiklete binebilirler. Bu yaşta çok deneyimli kişiler eşliğinde yüzme ve jimnastik başlanılabilir. Altı yaşından sonra çocuklarda güvenli ve kontrollü hareket yapma yeteneği gelişir ve spor tercihleri yavaş yavaş oluşmaya başlar.
7-10 Yaş
Jimnastik, yüzme, futbol, basketbol, voleybol, hentbol, bisiklet, tenis yüzme gibi sporlarla ilgili temel eğitime ve bunların birleşimini içeren sporlara başlayabilirler. Zaman zaman bazı spor kulüpleri çocuklara ve ailelere yanlış yönlendirme yapabilmektedirler. Eğer çocuk sadece basketbol oynanan bir spor kulübüne gidiyorsa, çocuğa basketbolun tüm detayları yavaş yavaş verilmeye çalışılır. Ama asıl yapılması gereken çocuklara tüm toplu sporları içeren oyunlar oynatıp, onların el-göz ve hareket koordinasyonunun geliştirmesini sağlamaktır.
10 Yaş sonrası
Daha önceki yaşlarda başladıkları sporları daha organize olarak yapmaya devam ederken, atletizm, güreş ve küreğe başlayabilirler. Birkaç yıl sonra ise daha çok kuvvet gerektiren sporlara; boks, tekvando, karateye başlamak uygundur. Bu sporlara daha erken de başlanabilir, ama yine direkt bu sporlara değil, onların alt yapısını oluşturacak esnekliklerini, dengelerini ve koordinasyonlarını geliştirecek temel hareketleri içeren antrenmanlara başlamak daha uygun olacaktır.
Okul çağındaki sporcu çocuklarda, hem büyüme ve gelişmenin devamı, hem de sporla harcanan enerjinin yerine konabilmesi için doğru beslenme programı şart! Sporcu çocuklar, gün içinde tüm besin gruplarını almalı. Böylece; karbonhidratla erken yorulmazlar, proteinle enerji alırlar, demirle de performanslarını artırabilirler!
SUSUZ SPOR OLMAZ: Tüm yaş gurubu sporcularda; spor öncesi, sırası ve sonrasında, sıvı alımı, performansı etkileyen en önemli noktadır. Vücudun sıvı kaybetmesi sporcunun performansını düşürür. Sıvı ihtiyacının karşılanması için her 15 – 30 dakikada 100 – 200 ml sıvı tüketimi yeterli olacaktır. Egzersiz sırasında karbonhidrat ve elektrolit içeren sporcu içecekleri de sıvı ihtiyacını karşılamada tercih edilebilir
ARTAN ENERJİ İHTİYACI İÇİN EN AZ 6 ÖĞÜN: Çocuk sporcuların, yetişkinlere göre kilo başına duydukları enerji ihtiyacı fazladır. Bir de bu dönemin alışkanlıkların kazanıldığı, sağlıklı beslenmenin öğrenildiği bir dönem olduğu düşünülünce; bu ihtiyacın doğru kaynaklardan karşılanması ve bu konuda sporcu çocuğa doğru eğitim verilmesi çok daha büyük bir önem kazanıyor. Çocukların artmış olan bu ihtiyacı karşılayabilmesi için mutlaka ana öğünleri ve ara öğünleri atlamaması gerekir.Beslenme; günlük 3 ana öğün, 3 ara öğün ve hatta gerekiyorsa 4 ara öğün şeklinde planlanmalı.
ANTRENMAN PERFORMANSI İÇİN KAHVALTI: Sadece sporcular için değil tüm çocuklar için hatta tüm insanlar için kahvaltı önemli bir öğündür. Gece boyunca aç kalan vücudun, düzenli çalışabilmesi için kan şekerinin belli bir düzeyde olması gerekmektedir. Güne zinde başlamak, antrenman/müsabaka performansı, okul başarısı, anlama ve hatırlama noktasında kahvaltının önemi çok fazladır. Ama tüm bunların sağlanması için dengeli ve besleyici bir kahvaltı etmek gerekir. Ayrıca sabah erken saatlerde antrenmana giden sporcular için de bunu göz önünde bulundurarak birbeslenme düzeni oluşturulmalı.
MÜSABAKA VE ANTRENMAN ÖĞÜNLERİ: Antrenman veya müsabakadan 2 – 4 saat önce ana öğün tüketmek ve antrenman veya müsabakaya kadar bol sıvı tüketmek gerekir. Bu sıvıları karbonhidrat ve mineralden zengin sporcu içecekleri ile de desteklemek uygun olacaktır. Müsabaka veya antrenmandan hemen sonra da karbonhidrattan zengin ve hemen ardından da karbonhidrat ve proteinden zengin bir öğün tercih edilmelidir.
SPORCU ÇOCUKLAR İÇİN BESİN ÖĞESİ İHTİYAÇLARI
ERKEN YORULMAMAK İÇİN KARBONHİDRAT: Antrenman performansı ve antrenman sonrası boşalan glikojen depolarının yerine konması için karbonhidrat, sporcu çocukların beslenmesinde önemli yer tutmaktadır. Sporcunun toplam alması gereken enerjinin en az yüzde 50’sinin karbonhidratlardan gelmesi gerekmektedir. Karbonhidratlar temel enerji kaynaklarıdır. Antrenman öncesi ve sırasında karbonhidrat tüketimi, sporcunun performans düşüşünü engellemede ve erken yorulmaların önüne geçmede önemli faktördür.
ENERJİ KAYNAĞI PROTEİNLER: Çocukların büyüme ve gelişiminin devamı yeni doku oluşumuyla birlikte olur ki bunun kaynağı da proteinlerdir. Çocuk sporcularda artan enerji ihtiyacı, beraberinde alınması gereken proteinin de artması anlamına gelir. Çocuk sporcuların günlük olarak süt, yoğurt, peynir, yumurta, et, tavuk, balık ve kurubaklagil gibi protein kaynaklarını düzenli bir şekilde almaları sağlanmalıdır.
PERFORMANS İÇİN DEMİR: Sporcu performansında demirin de önemi fazladır. Demirin minimal yetersizlikleri bile performansı etkiler. Demirin en zengin kaynaklarında baş sıralarda et, yumurta, kurubaklagiller gibi proteinli kaynaklar yer almaktadır. Demirin zengin kaynakları arasında yağsız kırmızı et, hindi eti, deniz ürünleri ve kuru meyveler de yer alır. Bunların tüketiminde demir emilimini arttırmak için C vitamini de (limon, portakal, koyu yeşil sebzeler) demir içeren besinlerle birlikte alınmalıdır.
DOĞRU KAYNAKTAN YAĞ ALSINLAR: Sağlıklı beslenmede günlük alınan enerjinin yüzde 25 – 30’unun yağlardan gelmesi istenmektedir. Yağ kaynağı seçiminde de yoğunluğun doymamış yağ asitlerine verilmesi gerekmektedir. Çocuk sporcular için de sağlıklı beslenme ilkeleri geçerlidir. Sporcuların gün içinde kolaylıkla yiyebilecekleri ceviz, fındık, badem gibi yağlı tohumlar almaları, gereken yağ asitlerini karşılamakta yardımcı olur.
EKSTRA VİTAMİNE GEREK YOK: Düzenli beslenen, artan enerji ve besin öğelerini karşılayan sporcuların ekstra vitamine ihtiyaçları yoktur.
MİNERALSİZ KALMASINLAR: Sporcular için en çok üzerinde durulması gereken mineraller; kalsiyum ve demirdir. Yine yeterli ve dengeli beslenen çocuk sporcular bu mineralleri yeterince almış olacaklardır. Mensturasyon (adet) gören kız sporcular için demir daha fazla önem arz eder.
SPORCUYSANIZ TÜM BESİN GRUPLARINDAN ALIN
Sporcular performansları için gün içinde tüm besin gruplarını almalıdırlar. Kişiye göre değişmekle birlikte ortalama olarak;
– Günde en az 2-3 porsiyon süt, yoğurt, peynir
– 2 – 4 porsiyon et, balık, kurufasülye, yumurta
ve kuruyemişler
– 2 – 3 porsiyon sebze
– 2 – 4 porsiyon meyve
– 8 – 12 porsiyon ekmek, tahıl, makarna ve pirinç grubundan tüketilmelidir.
İlgili konular ;
– Çocuk spor yapmaya nasıl teşvik edilmeli?
– Çocuklar için haftalık spor programı nasıl belirlenmeli?
– Çocuğumun hangi spora yetenekli olduğunu nasıl anlarım?
– Çocuklar hangi yaşlarda spora başlayabilir?
– Spor yapmak çocukların okul başarısını olumsuz etkiler mi?
– Bireysel sporların çocuk için faydaları nelerdir?
– Yaz spor okulları çocuk gelişimini nasıl etkiler?
– Takım sporlarının çocuklar için faydaları nelerdir?
– Çocuk hangi durumlarda profesyonel spora yönelmeli?
